Ogrodnicy na czasie Ilona Sprzączka Gospodarstwo ogrodnicze Jolanty i Marka Kaperów z Wronina koło Krakowa odwiedziłam po raz pierwszy siedem lat temu, przy okazji przygotowywania materiału o produkcji goździków w doniczkach. Nie wyróżniało się wówczas na tle innych tego typu firm zlokalizowanych w bliskim sąsiedztwie Krakowa, gdzie stawia się głównie na tańszą produkcję rabatówki i chryzantem ogrodnicy mieli do dyspozycji jeden wysoki obiekt foliowy, a większość roślin uprawiano w niskich tunelach. Gdy pojechałam do państwa Kaperów w lipcu br., poczułam się, jakbym odwiedziła zupełnie inne miejsce zmieniły się infrastruktura, asortyment i przyległy teren, który należy do najładniejszych, jakie widziałam wokół gospodarstw kwiaciarskich. Od warzyw do roślin ozdobnych Jolanta i Marek Kaperowie swoją przygodę z ogrodnictwem zaczęli ponad 20 lat temu od uprawy warzyw w polu. Jak wspomina ogrodniczka, od zawsze interesowały ją rośliny ozdobne i choć skala ich produkcji była znikoma, niemal od początku funkcjonowania firmy towarzyszyły warzywom, aż w końcu je wyparły ze specjalizacji firmy. Pierwszym gatunkiem ozdobnym, jaki uprawiano we Wroninie, były pelargonie (Pelargonium sp.). Tym samym w gospodarstwie pojawiały się tunele foliowe, co roku wypełniane coraz większym asortymentem rabatówki, m.in. aksamitką (Tagetes sp.), szałwią (Salvia sp.), cynią (Zinnia sp.), lobelią (Lobelia sp.), werbeną (Verbena sp.) oraz petunią (Petunia sp.). Swoje pięć minut miały też bratki wielkokwiatowe, obecnie wycofane z produkcji. Zawsze byliśmy chłonni na nowości i nie baliśmy się ryzyka związanego z wprowadzaniem ich do asortymentu. Dotyczyło to zarówno warzyw, jak i roślin ozdobnych. Zdarzały się wpadki, ale myślę, że w ciągu całej działalności tylko zyskiwaliśmy na takim podejściu stwierdziła J. Kapera. Jolanta i Marek Kaperowie ogrodnicy uważnie śledzący rynek Wraz ze zwiększającą się produkcją roślin ozdobnych w gospodarstwie przybywało osłon. Obecnie ogrodnicy dysponują trzema blokami foliowymi postawionymi przez firmę F.H.U. Farmer CO z Bochni. Dwa z nich są dwunawowe (szerokość Rośliny Ozdobne 19
Fragment nowego bloku foliowego, w którym rośliny uprawiane są na zagonach gruntowych i w wiszących pojemnikach jednej nawy wynosi 9 m, a długość 50 m), ogrzewane (wykorzystuje się piec na olej opałowy), wyposażone w kurtyny cieniująco-termoizolacyjne oraz przesuwne stoły zalewowe (dostarczone przez firmę Otte Metallbau). Trzeci blok ma trzy nawy (o takich samych wymiarach, jak poprzednie), nie ma w nim zainstalowanej instalacji grzewczej, a w razie potrzeby uruchamia się w nim nagrzewnice na olej opałowy (nie dopuszcza się do spadku temperatury poniżej 0 C). Rośliny są w nim uprawiane na zagonach gruntowych, a wodę lub pożywkę (sporządza się ją z nawozów rozpuszczalnych Peters Professional i Universol ) podaje się za pomocą belek nawadniających. W gospodarstwie znajduje się także pięć tuneli wysokich (o szerokości 9 m i długości 30 m) oraz dziesięć niskich (szerokość 4 m, długość 33 m), ponadto stara szklarnia, która także jest wykorzystywana do uprawy roślin. Niektóre byliny, np. lawendy (Lavandula sp.), produkowane są na kontenerowni. Do podlewania roślin i przygotowywania pożywki wykorzystuje się deszczówkę gromadzoną w zbiorniku (o pojemności 12 tys. l) umieszczonym pod blokiem foliowym, uzupełnianą w razie potrzeby wodą ze studni głębinowej. Sadzenie roślin do doniczek usprawnia doniczkarka z firmy Da Ros. Jako podłoże wykorzystuje się gotowy produkt na bazie torfu wysokiego z firmy Klasmann-Deilmann. Niektóre rośliny uprawia się w niskich tunelach Kwitnący sezon Trzonem asortymentu gospodarstwa z Wronina są rośliny balkonowo-rabatowe. Sezon otwierają pelargonie rabatowe (P. x hortorum, syn. P. zonale) i bluszczolistne (P. x hederaefolium, syn. P. peltatum) oraz petunie z grupy Surfinia materiał wyjściowy sadzi się do doniczek w styczniu lutym (w pierwszym terminie oferowanych jest ok. 100 tys. roślin balkonowych). W drugiej kolejności są gatunki rabatowe (ok. 60 tys. roślin), m.in. petunie, lobelie, begonie (Begonia sp.), szałwie, werbeny materiał wyjściowy sadzi się sukcesywnie od początku kwietnia. Coraz większy udział w produkcji mają kompozycje z różnych gatunków lub jednogatunkowe, ale kilkuodmianowe (Trixi ), oferowane w wiszących pojemnikach. Sadzonki i siewki roślin balkonowo-rabatowych nabywane są w firmach Benjy Flora (przedstawiciel firmy Selecta One w Polsce) oraz w spółce Plantpol z Zaborza. 20 Rośliny Ozdobne
Floks wiechowaty Flame Purple Kolejny rzut stanowią byliny, których rocznie produkuje się ok. 30 40 tys. szt. Od lipca rozpoczyna się produkcję doniczkowych chryzantem, których okazy finalne oferuje się przed dniem Wszystkich Świętych. Dawniej uprawialiśmy także odmiany z grupy Time, ale zrezygnowaliśmy z powodu trudności z ich sprzedażą odbiorcy nie przekonali się do chryzantem jako roślin Jastrun wielki Banana Cream balkonowo-rabatowych i niełatwo było namówić ich na zakup. Sporo towaru musieliśmy wyrzucać, bo chryzantemy te szybko przekwitały poinformowała J. Kapera. Obecnie w asortymencie główną rolę odgrywają odmiany wielkokwiatowe (produkuje się ich ok. 10 tys. szt.), wśród których dotychczas duży udział miały odmiany Komodo Blanc ( Bazkomodo ) i Komodo Creme ( Bazkocrem ), jednak niedawno właściciele gospodarstwa postawili na inne kreacje, m.in. dobrze zapowiadające się nowości Cebeo White i Cebeo Cream (sadzonki nabywane są w Specjalistycznym Gospodarstwie Ogrodniczym Złocień ). Rośliny Ozdobne 21
Dzwonek dalmatyński Catharina Duży udział w produkcji mają lawendy, tu: odmiana Pure Platinum Nico Chryzantemy drobnokwiatowe stanowią dodatek (oferuje się ich pięciokrotnie mniej niż odmian wielkokwiatowych), wśród nich uwagę ogrodniczki wzbudziła nowa odmiana Primo Pistache o dużych, zielonych kwiatostanach. Byliny by nie zostać w tyle Podążając za rynkową modą, J. M. Kaperowie wprowadzili do produkcji byliny. Początkowo, czyli około osiem lat temu, oferowaliśmy najpopularniejsze gatunki trwałych roślin zielnych, obecnie mamy ogromny ich wybór, w tym ozdobne trawy, na które obserwujemy stale rosnący popyt poinformowała J. Kapera. Wśród najciekawszych i uprawianych w największej ilości taksonów można wymienić floksy wiechowate (Phlox Fragment 22 ogrodu Rośliny pokazowego Ozdobne otaczającego dom właścicieli i obiekty uprawowe W gospodarstwie J. M. Kaperów zwiększa się udział ozdobnych traw i turzyc w asortymencie paniculata) i szydlaste (P. subulata), dzwonki dalmatyński (Campanula portenschlagiana), karpacki (C. carpatica), ogrodowy (C. medium) oraz brzoskwiniolistny (C. persicifolia), jeżówki (Echinacea sp.), jastrun wielki (Leucanthemum maximum), penstemon bródkowy (Penstemon barbatus), rozwar wielkokwiatowy (Platycodon grandiflorus), szałwię omszoną (S. nemorosa), żurawki (Heuchera sp.), rozchodniki (Sedum sp.) oraz ostróżki (Delphinium sp.). Ważną pozycję w asortymencie zajmują ozdobne trawy, m.in. miskant chiński (Miscanthus sinensis), rozplenice (Pennisetum sp.), obiedki (Chasmantium sp.) czy turzyce (Carex sp.). Duży udział w produkcji ma także lawenda wąskolistna we Wroninie uprawiane są odmiany Pure Platinum Nico, Hidcote oraz Essence Purple. Ogrodniczka zwracała uwagę zwłaszcza na tę ostatnią, która dorównuje odpornością na mróz standardowej odmianie Hidcote, ale jest od niej wcześniejsza (w tym sezonie gotowy do sprzedaży towar uzyskano już w maju,
Rozwary wielkokwiatowe z grupy Astra F 1 Materiał wyjściowy bylin (tu: astry) posadzony do doniczek P10 PRODUKCJA Hakonechloa macra All Gold wyróżnia się złocistymi liśćmi gdy na rynku nikt jeszcze nie oferował lawendy) i może być produkowana także w cyklu jednorocznym bez konieczności wernalizacji. Materiał wyjściowy trwałych roślin zielnych zamawiany jest głównie w firmie Florensis, niewielka partia roślin do dalszej produkcji kupowana jest w spółce Plantpol. Byliny w tym podkrakowskim gospodarstwie oferowane są w pojemnikach o różnej wielkości od P10 (rośliny, które kwitną w pierwszym roku uprawy, np. przetaczniki Veronica sp., floks wiechowaty i szydlasty, rozwar wielkokwiatowy, dąbrówka rozłogowa Ajuga reptans), przez C14 i C16 (ozdobne turzyce i trawy oraz byliny kwitnące w drugim roku uprawy, np. dzwonki, ostróżki, kukliki Geum sp.), po C23 (lawendy). Termin produkcji zależy od cech danego taksonu. Materiał Rośliny Ozdobne 23
NASZE SPOTKANIA Rozplenica japońska uprawiana w bloku foliowym Angelonia wąskolistna jedna z niedocenionych, a bardzo wartościowych roślin jednorocznych wyjściowy bylin kwitnących w pierwszym roku uprawy sadzi się do doniczek w marcu i ustawia pod osłonami gotowy do sprzedaży towar uzyskuje się już w czerwcu i lipcu. W wypadku wczesnowiosennych gatunków (są to np. omieg wschodni Doronicum orientale, floksy szydlaste, dąbrówka rozłogowa), bylin produkowanych w cyklu dwuletnim oraz większości ozdobnych turzyc i traw młody materiał sadzi się do pojemników jesienią (we wrześniu i w październiku) i dalej rośliny produkuje się na zimno pod nieogrzewanymi osłonami (jedynie w razie dużych spadków temperatury okrywa się je agrowłókniną). Przed sadzeniem roślin podłoże miesza się z nawozem Osmocote Exact High K DTC 5 6 M (o podwójnie otoczkowanych granulach, co zapewnia stabilne uwalnianie z nich składników pokarmowych). Wciąż otwarci na nowości Właściciele nadal chętnie testują nowinki, które pojawiają się na rynku kwiaciarskim. Jak zaznacza ogrodniczka, nie wszystkie dobrze się sprzedają. Podstawą jest wysokiej jakości produkt finalny, ale o to dbamy z całych sił. Dużym utrudnieniem jest niewiedza odbiorców końcowych i ich strach przed roślinami, które są im mniej znane. Na przykład mało rozreklamowane angelonie, mimo niezaprzeczalnych walorów dekoracyjnych, znajdują niewielu odbiorców stwierdza J. Kapera. Sama wiele taksonów testuje w uprawie we własnym ogrodzie, który zdecydowanie można nazwać pokazowym. Na przykład najbardziej wartościowe byliny wyeksponowane są w jednolitych, dużych założeniach otaczających dom i obiekty uprawowe. Nie brakuje także gatunków jednorocznych. Rośliny wyprodukowane we Wroninie trafiają na giełdę kwiatową w Krakowie (dużą część towaru odbierają tam klienci ze Słowacji i z Czech) oraz są kupowane na miejscu w gospodarstwie przez klientów detalicznych. W działalność rodziców coraz bardziej angażuje się syn ogrodników Wiktor, który, podobnie jak rodzice, nie zamyka się na nowości i odważnie wkracza w branżę kwiaciarską. Na Dniach Otwartych spółki Vitroflora pokazano pełny asortyment roślin z oferty firmy około 800 taksonów. Pojawiły się także liczne nowości, których część opisuję poniżej. Jak poinformowała Agnieszka Pawlak-Anhalt, szefowa działu sprzedaży w tej firmie, najważniejszym partnerem handlowym Vitroflory jest koncern Dümmen Orange, stąd najbardziej widoczne w prezentacji były właśnie odmiany uzyskane przez tego hodowcę. Wyróżniały się zwłaszcza te z grup Aloha, Aloha Kona i Aloha Tiki kalibrachoi (Calibrachoa sp.), które chętnie wykorzystywane są przez polskich ogrodników do tworzenia kompozycji zarówno jednogatunkowych, ale wieloodmianowych, jak i w połączeniu z innymi taksonami roślin balkonowych. Wśród nowości pokazano m.in. żółte Aloha Goldrush i Aloha Kona Yellow, jasnoróżową Aloha Tiki Soft Pink oraz czerwoną Aloha Kona Cherry Red. Najważniejszymi roślinami balkonowo-rabatowymi pozostają jednak pelargonie (Pelargonium sp.) i petunie (Petunia sp.). Najwięcej premierowych kreacji tych pierwszych pokazano z oferty hodowlanej niemieckiego przedsiębiorstwa Geranien Endisch GmbH, z którym Vitroflora ożywiła współpracę. Wśród pelargonii rabatowych (P. x hortorum, syn. P. zonale) zaprezentowano m.in. silnie rosnące odmiany Hot Spot White Splash (kwiaty białe z różowym oczkiem) i Hot Spot Bajazzo (różowe z czerwonym oczkiem) oraz wybrane kreacje z grup Eco (o silnym wzroście), Smart (przydatne do produkcji w dużym zagęszczeniu), Trend (o średnio silnym wzroście i wczesnym kwitnieniu). Wśród najważniejszych premier A. Pawlak-Anhalt wskazała na grupę Sunflair pelargonii bluszczolistnej (P. x hederaefolium, syn. P. peltatum), której przedstawicielki wyróżniają się ładną gamą barw kwiatów (hitem pozostaje intensywnie czerwona Sunflair 007 Fireball ) i wczesnym kwitnieniem. Silnym wzrostem charakteryzują się odmiany z grupy Big5. Zwiedzający zwracali uwagę także na biało kwitnącą odmianę Ville de Polaris. W prezentacji nie zabrakło mieszańcowych pelargonii, można było zobaczyć m.in. odmianę Xtreme Lilac o różowych kwiatach, która jest 24 Rośliny Ozdobne