ALKOHOLIZM. JAK POMÓC NA WSI?

ALKOHOLIZM. JAK POMÓC NA WSI? Spis treści: 1. Ogólnokrajowe, wojewódzkie, gminne programy rozwiązywania problemów alkoholowych. 3 2. Działalność PAŃSTWOWEJ AGENCJI ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH 7 3. Inne źródła finansowania projektów społecznych, pomagających walczyć z problemami alkoholizmu na wsi.. 8 4. Ważne strony internetowe. 14 5. Adresy ośrodków prowadzących terapię przeciwalkoholową... 15 1

Wstęp Nie od dziś wiadomo, że alkoholizm jest w Polsce problemem, który współwystępuje bardzo często z ubóstwem i prowadzi do marginalizacji społecznej. Dane, jakie określają to zjawisko mówią same za siebie. Szacuje się, że od 600-800 tys. osób w Polsce jest uzależnionych, a kolejne 2-3 mln go nadużywa. Polski model rozwiązywania problemów alkoholowych zakłada, iż większość kompetencji i środków finansowych jest zlokalizowanych na poziomie samorządów gmin, które na mocy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi są podmiotem właściwym do rozwiązywania problemów alkoholowych w swoich społecznościach lokalnych. W tym poradniku znajdziecie Państwo informacje nie tylko na temat możliwości działań gmin w przeciwdziałaniu problemowi alkoholizmu, ale także opisy i adresy instytucji znajdujących się na terenie całego kraju, które zostały stworzone po to, by pomagać osobom z problemem alkoholowym. 2

NARODOWY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH NA LATA 2006-2010 Rada Ministrów przyjęła w dniu 4 stycznia 2007 roku Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2006-2010. Program został opracowany przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na podstawie art. 3 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 26 października 1982r. (tekst jednolity Dz.U. 2002 Nr 147, poz. 1231) o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi System profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych opisany w Narodowym Programie oparty jest na trzech wzajemnie komplementarnych programach działań realizowanych na różnych poziomach administracji: Gminne programy profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych uchwalane corocznie przez rady gmin i realizowane przez samorządy gminne. Ustawa określa najważniejsze kategorie zadań, które w ramach gminnego programu powinny realizować samorządy oraz wskazuje źródło finansowania tych zadań; Wojewódzkie programy profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych realizowane na szczeblu samorządów województw; Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych jest jednym z 12 rządowych programów z zakresu pomocy społecznej. Wskazuje zadania realizowane przez organy administracji rządowej i Krajową Radę Radiofonii i Telewizji oraz Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, która koordynuje realizację Programu, a także integruje wszystkie trzy obszary działań centralny, wojewódzki i gminny formułując spójne dla nich kategorie problemów i cele operacyjne. Sformułowana w Programie strategia działań wobec alkoholu obejmuje min. rozwijanie edukacji publicznej przy współudziale mediów, zwiększanie dostępności i jakości szkolnych i środowiskowych programów profilaktycznych, systematyczne kontrolowanie zasad prowadzenia reklamy i promocji napojów alkoholowych oraz szczególna ochrona ludzi młodych przed wpływem działań marketingowych, systematyczne kontrolowanie dostępności alkoholu w szczególności w zakresie przestrzegania zakazu sprzedaży alkoholu osobom niepełnoletnim, zwiększanie dostępności i skuteczności programów pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie, wdrażanie programów korekcyjno edukacyjnych dla sprawców oraz rozwijanie i doskonalenie procedur interwencji w sprawach przemocy w rodzinie. Program opisuje planowane działania w 10 obszarach problemowych zawierających cele operacyjne, metody działań i wskaźniki oraz określa szczegółowe zadania wszystkich organów odpowiedzialnych za jego realizację. Przydatne strony: http://www.parpa.pl/ - Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych http://www.mz.gov.pl/ - Ministerstwo Zdrowia 3

WOJEWÓDZKIE PROGRAMY PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH Podstawą prawną działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych jest ustawa z dnia 26 października 1982 r. (Dz.U. z 2002 r. Nr 147, poz.1231 z późn. zm.) o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Zgodnie z zapisami art. 1 i 2 ww. ustawy samorząd województwa obowiązany jest do: podejmowania działań zmierzających do ograniczania spożycia napojów alkoholowych oraz zmiany struktury ich spożywania, inicjowania i wspierania przedsięwzięć mających na celu zmianę obyczajów w zakresie sposobu spożywania tych napojów, działania na rzecz trzeźwości w miejscu pracy, przeciwdziałania powstawaniu i usuwaniu następstw nadużywania alkoholu, a także wspierania działalności w tym zakresie organizacji społecznych i zakładów pracy, popierania tworzenia i rozwoju organizacji społecznych, których celem jest krzewienie trzeźwości i abstynencji, oddziaływanie na osoby nadużywające alkoholu oraz udzielanie pomocy ich rodzinom, jak również zapewniania warunków sprzyjających działaniom tych organizacji, współdziałania z Kościołem Katolickim i innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi w zakresie wychowania w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi. W każdym województwie zostały powołane Wojewódzkie Ośrodki Terapii Uzależnienia od Alkoholu i (WOTUW), na które nałożono liczne obowiązki pozalecznicze. Należą do nich: Udzielanie konsultacji specjalistycznych dla zakładów lecznictwa odwykowego na terenie województwa; Koordynacja pracy zakładów lecznictwa odwykowego na terenie województwa; Działalność metodyczno-organizacyjna w zakresie zbierania i opracowywania danych statystycznych dotyczących rozpowszechnienia związanych z nim problemów oraz lecznictwa odwykowego na terenie województwa oraz ocena tych danych, Inicjowanie i prowadzenie działań podnoszących kwalifikacje zawodowe pracowników merytorycznych zatrudnionych w lecznictwie odwykowym oraz osób współdziałających z zakładami lecznictwa odwykowego w realizacji zadań programowych, w tym organizowanie staży i szkoleń. Poziom realizacji tych zadań jest bardzo różny w poszczególnych województwach. Zależy on między innymi od organizacyjnej i finansowej samodzielności WOTUWów, jako zakładów opieki zdrowotnej, od poziomu finansowania działań pozaleczniczych przez WOTUWY z puli środków Urzędów Marszałkowskich oraz od aktywności i zaangażowania w pracę na rzecz lecznictwa odwykowego w województwie kierowników WOTUWów. Poniżej zamieszczono link do strony internetowej, na której znajdziecie Państwo adresy i dane tych ośrodków: http://www.parpa.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=294&itemid=202 4

GMINNE PROGRAMY ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH Ustawa zobowiązała również gminy do realizacji zadań z zakresu profilaktyk i rozwiązywania problemów alkoholowych, poprzez uchwalanie własnych, gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Kluczowym aktem prawnym, na podstawie którego prowadzona jest realizacja ww. zadań własnych jest gminny program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych uchwalany corocznie przez radę gminy. Po raz pierwszy katalog konkretnych zadań do realizacji w gminach pojawił się w ustawie we wrześniu 1996 roku i od roku 1997 stał się obligatoryjną zawartością gminnego programu. Źródłem pozyskiwania środków na realizację zadań w tym zakresie są opłaty za wydane zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Główne zadania gmin obejmują m.in.: zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych, prowadzenie profilaktycznej działalności edukacyjnej i informacyjnej, ustalanie zasad wydawania i cofania zezwoleń na prowadzenie sprzedaży napojów alkoholowych, wspieranie zatrudnienia socjalnego poprzez organizowanie i finansowanie centrów integracji społecznej, udzielanie pomocy prawnej i psychospołecznej rodzinom, w których występują problemy alkoholowe. Polski model rozwiązywania problemów alkoholowych i narkomanii zakłada, iż większość kompetencji i środków finansowych jest zlokalizowanych właśnie na poziomie samorządów gmin. Podstawą prawną jest ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Zgodnie z treścią tej ustawy samorządy gmin uzyskały kompetencje do podjęcia działań z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Gmina z racji dysponowania wiedzą o problemach swoich mieszkańców oraz o dostępnych zasobach, może przedsięwziąć środki zaradcze oraz naprawcze skierowane do społeczności. Działania te ujęte są w Gminnych Programach Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Podstawy prawne: Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002r. Nr 147, poz. 1231 z późn. zm.); Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997r. o przeciwdziałaniu narkomanii; Ustawa z 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493); Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004r. Nr 64, poz.593 ze zm.) Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96 poz. 873) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 stycznia 2001 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno - pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2001 r. Nr 13, poz. 110) oraz komentarz do 5

Rozporządzenia - Biblioteczka Reformy Nr 40, rozdział Zapobieganie uzależnieniom przez redukcję popytu na środki psychoaktywne, pt.: Poziomy profilaktyki". Programy profilaktyczne w zreformowanej szkole; Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 10, poz. 96 2 ust.2). Gminne Programy Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych określają lokalną strategię w zakresie profilaktyki oraz minimalizacji szkód społecznych i indywidualnych wynikających z używania narkotyków. O ich treści możecie się Państwo dowiedzieć ze stron internetowych Waszych gmin lub bezpośrednio pytając w odpowiednim Urzędzie Gminy lub Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej. W zdecydowanej większości gmin Ośrodki Pomocy Społecznej są jednym z realizatorów gminnego programu, a ich aktywność jest szczególnie cenna w lokalnym systemie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, opartym na współpracy służb i instytucji, a także we współpracy w gminną komisją w zakresie motywowania osób uzależnionych do podjęcia leczenia. Dane pochodzące z Regionalnych Izb Obrachunkowych pokazują, ze na przestrzeni kilku lat wyraźnie poprawia się sposób gospodarowania środkami finansowych przeznaczonymi na realizację gminnego programu. Poziom wydatkowania środków pochodzących z opłat za korzystanie z zezwoleń wzrósł z 68,3% w roku 1998 do 87,7% w roku ubiegłym. Gminy najwięcej środków przeznaczają na działania skierowane do dzieci i młodzieży. W roku ubiegłym wydatki na wspieranie opisanych wyżej systemów wynosiły: działalność świetlic opiekuńczo-wychowawczych bez programu terapeutycznego 58 mln (14,9%); działalność świetlic socjoterapeutycznych realizujących programy profilaktyczne 44,5 mln (11,5%), kolonie i obozy z programem zajęć socjoterapeutycznych i profilaktycznych dla dzieci z rodzin alkoholowych 39 mln (10%); realizacja szkolnych i pozaszkolnych programów profilaktycznych ponad 48,5 mln zł (12,8%); programy i przedsięwzięcia profilaktyczne opracowane i realizowane przez młodzież ponad 7 mln zł (1,9%). Znaczącą role w gminnym systemie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych odgrywają punkty konsultacyjne. W Polsce funkcjonuje ich ponad 2000. Głównym zadaniem punktów jest motywowanie do podjęcia leczenia, informowanie o możliwościach terapii i udzielenie wsparcia po zakończonym leczeniu np. w formie grup wsparcia czy bieżących konsultacji. Punkty konsultacyjne mają za zadanie zdiagnozować rodzaj problemów, z którymi zgłaszają się klienci i zaplanować plan pomocy, angażując dostępne lokalne służby i instytucje. W Polsce działa ponad 500 klubów i stowarzyszeń abstynenckich. Podejmują one do realizacji coraz więcej zadań programu gminnego i odgrywają coraz większą rolę w procesie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, stając się w tym obszarze ważnym partnerem gmin. Od początku swojego istnienia kluby były miejscem, w którym uzależniony i jego rodzina otrzymywali wsparcie, stanowiły bezpieczne miejsce nauki nowego stylu życia bez alkoholu. 6

PAŃSTWOWA AGENCJA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH Cele i zadania Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych jest specjalistyczną agendą rządową łączącą profesjonalną działalność usługową (szkolenia, ekspertyzy, konsultacje, opracowywanie nowych technologii oddziaływań, publikacje itp.) z zadaniami administracyjno-koordynacyjnymi (prace legislacyjne, nadzór nad lecznictwem odwykowym, interwencje, opracowywanie standardów usług, zlecanie i finansowanie zadań, prowadzenie baz danych). Agencja jest państwową jednostką budżetową. Środki finansowe na zadania przez nią realizowane znajdują się w strukturze budżetu Ministra Zdrowia. Większość działań prowadzonych lub koordynowanych przez Agencję finansowana jest w formie dotacji dla organizacji pozarządowych lub zakupu usług specjalistycznych. Cele Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Głównym celem działania Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych jest inicjowanie i doskonalenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych w Polsce oraz pomoc i współdziałanie z organizacjami pozarządowymi i administracją samorządową, ustawowo zobowiązaną do realizowania programów profilaktycznych i naprawczych w społecznościach lokalnych. Zadania Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Przygotowywanie projektu Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz projektu podziału środków na jego realizację. Opiniowanie i przygotowywanie projektów aktów prawnych oraz planów działań w zakresie polityki dotyczącej problemów alkoholowych. Prowadzenie działalności informacyjno-edukacyjnej, opracowywanie ekspertyz oraz opracowywanie i wdrażanie nowych metod profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Udzielanie merytorycznej pomocy samorządom, instytucjom, stowarzyszeniom i osobom fizycznym, realizującym zadania związane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz zlecanie i finansowanie realizacji tych zadań. Współpraca z organami samorządu województw i pełnomocnikami samorządów terenowych ds. rozwiązywania problemów alkoholowych. Koordynacja i inicjowanie działań zwiększających skuteczność i dostępność lecznictwa odwykowego. Zlecanie i finansowanie zadań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych. Współpraca z organizacjami i instytucjami międzynarodowymi prowadzącymi działalność w zakresie profilaktyki problemów alkoholowych. Agencja służy pomocą, wiedzą i doświadczeniem ludziom, instytucjom i organizacjom pozarządowym zajmującym się problematyką alkoholową. 7

Kontakt: Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Al. Jerozolimskie 155 02-326 Warszawa Telefony: (0 22) 250 63 20 (0 22) 250 63 25 (0 22) 250 63 26 Fax: (0 22) 250 63 60 Godziny urzędowania: poniedziałek-piątek 8.15-16.15 Strona internetowa Agencji: http://www.parpa.pl Strona zawiera informacje na temat problemów alkoholowych oraz odnośniki do instytucji krajowych i międzynarodowych zajmujących się tą kwestią. REGIONALNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM FUNDACJI IM. STEFANA BATOREGO Regionalny Program Przeciwdziałania Uzależnieniom od 1996 r. prowadzi w krajach Europy Środkowej i Wschodniej oraz Azji Centralnej różnorodne formy szkolenia specjalistów w dziedzinie profilaktyki i leczenia alkoholizmu i narkomanii oraz edukacji rodzin osób uzależnionych. Wśród uczestników znajdują się aktualnie lekarze, psychologowie i terapeuci z Białorusi, Bułgarii, Litwy, Łotwy, Słowacji, Rumunii, Mołdowy, Ukrainy, kilku regionów Rosji oraz z Gruzji, Kazachstanu, Kirgistanu, Tadżykistanu i Mongolii. Jednym z ważniejszych obszarów współpracy regionalnej jest przekazywanie innym krajom polskich doświadczeń z funkcjonowania programów leczenia alkoholików Atlantis, które dzięki tej inicjatywie od 10 lat prowadzone są z ogromnym powodzeniem w polskich więzieniach. Od kilku lat również przekazywane są doświadczenia w dziedzinie tworzenia - na wolności i w zakładach karnych - programów dla sprawców przemocy. 8

Kontakt: Fundacja im. Stefana Batorego ul. Sapieżyńska 10a 00-215 Warszawa tel. 536 02 47 (48) fax 536 02 20 e-mail: ad@batory.org.pl http://www.batory.org.pl INSTYTUT PSYCHIATRII I NEUROLOGII Instytut Psychiatrii i Neurologii prowadzi działalność naukową i kliniczną, zajmuje się leczeniem chorób psychicznych i neurologicznych oraz leczeniem uzależnień. W ramach Instytutu działa od wielu lat Zakład Badań nad Alkoholizmem i Toksykomaniami, prowadzący badania naukowe w tej dziedzinie. Prace naukowe pracowników zakładu są często prezentowane za granicą i cieszą się dużym uznaniem. Dyrektor Instytutu jest Krajowym Specjalistą w zakresie terapii uzależnień i współpracuje z zespołami ekspertów. We współpracy z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych przy Instytucie została powołana Rada Programowa do Badań nad Problemami Związanymi z Alkoholem inicjująca badania naukowe w tym zakresie. W Instytucie znajdują się m.in. następujące działy: Zakład Badań nad Alkoholizmem i Toksykomaniami, Zakład Psychiatrii Społecznej, Zakład Psychologii Klinicznej, Zakład Rehabilitacji Psychiatrycznej, Dział informacji i Dokumentacji Naukowej, Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży oraz Ośrodek w Strzyżynie., Zespół Profilaktyki i Leczenia Uzależnień. Kontakt: Instytut Psychiatrii i Neurologii ul. Sobieskiego 9 02-957 Warszawa tel.: (0 22) 45-82-800, 45-82-500 fax: (0 22) 651-93-01 e-mail: ipin@ipin.edu.pl www: http://www.ipin.edu.pl 9

ORGANIZACJE APOSTOLSTWA TRZEŹWOŚCI Organizacje apostolstwa trzeźwości powstały ze względu na sytuację moralno-społeczną związaną z nadużywaniem alkoholu, a ich celem było zaradzenie problemom wynikającym z pijaństwa. Są też organizacje, które do swojego programu wychowawczego włączyły wychowanie do trzeźwości, jak np. ZHR. Wspólnota Apostolstwa Trzeźwości, o której zaliczają się te organizacje została powołana i działa przy Konferencji Episkopatu Polski. Ksiądz Zbigniew Kaniecki jest sekretarzem Zespołu Apostolstwa Trzeźwości przy Konferencji Episkopatu Polski. W większości diecezji działają także tzw. Diecezjalni duszpasterze trzeźwości. Ich dane kontaktowe mogą Państwo znaleźć pod następującym adresem: http://www.duszpasterstwo-trzezwosci.diecezja.kalisz.pl/episkopat.htm Kontakt: ks. Zbigniew Kaniecki, ul. Krzywa 15, 09-402 Płock E-mail: zkaniecki@plock.opoka.org.pl CENTRUM PSYCHOLOGICZNO-PASTORALNE METANOIA W PŁOCKU Centrum powstało w 2002 roku, jako odpowiedź na wołanie Jana Pawła II o rozbudzenie wyobraźni miłosierdzia, by potrzebującym przyjść z pomocą. W Centrum działają: Ośrodek Pomocy Rodzinie, Ośrodek Interwencji Kryzysowej, Poradnia Teologiczno-Pastoralna, Punkt Informacji i Formacji Psychologów Chrześcijańskich, Ośrodek Tworzenia i Koordynacji Grup Wsparcia. Kontakt: Centrum Pomocy Psychologiczno-Pastoralnej ul. Tumska 5, 09-400 Płock tel/fax 024/2686681; 2680448 FUNDACJA PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIOM DOMINIK W WARSZAWIE Powstała w 1998 roku. Fundacja pomaga osobom poszkodowanym w wyniku uzależnień od alkoholu oraz działań destrukcyjnych sekt i ugrupowań religijnych. W ramach działalności Fundacji Dominik prowadzone są: 1. Telefon konsultacyjny (853-52-22) 2. Sekcja trzeźwościowa (udziela porad) 3. Ośrodek informacji o sektach i nowych ruchach religijnych (udziela porad). 10

Kontakt: Fundacja Przeciwdziałania Uzależnieniom "DOMINIK" 02-741 Warszawa, ul. Dominikańska 2, tel. (022) 8535222, fax (022) 8535222 E-mail: fundacja.dominik@sluzew.dominikanie.pl FUNDACJA ŚWIATŁO-ŻYCIE OŚRODEK PROFILAKTYCZNO-SZKOLENIOWY IM. KS. FRANCISZKA BLACHNICKIEGO Ośrodek został poświęcony w 1997 roku. Ośrodek współpracuje z Miejską Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Katowicach. Organizuje kursy i szkolenia dla nauczycieli i wychowawców szkół i przedszkoli, rekolekcje dla osób, które przeżywają trudności w swoim życiu związane z nadużywaniem alkoholu, nikotyny, leków i innych środków lub cierpią z powodu uzależnienia swoich bliskich, przygotowuje wodzirejów zabaw bezalkoholowych i inne. Kontakt: ul. Gawronów 20, 40-527 Katowice, tel. 032/2053922, E-mail: Osrodek-KWC@katowice.oaza.org.pl GORZOWSKIE STOWARZYSZENIE POMOCY BLIŹNIEMU IM. BRATA KRYSTYNA Powstało pod koniec 1992 roku w parafii Pierwszych Świętych Męczenników Międzyrzeckich. Swoją działalność charytatywną rozpoczęło od otworzenia dla ubogich darmowej stołówki na kilkadziesiąt miejsc. W 1997 roku w ramach stowarzyszenia utworzono Charytatywne Centrum Pomocy Człowiekowi im. Jana Pawła II, które koordynuje różnoraką pomoc dla najbardziej potrzebujących mieszkańców. Prowadzone przez stowarzyszenie jadłodajnie wydają obecnie siedem tysięcy dwudaniowych obiadów miesięcznie. Stałą opieką w różnej formie stowarzyszenie otacza trzy tysiące osób. Personel pracuje społecznie. Kontakt: ul. Słoneczna 63, 66-400 Gorzów Wielkopolski Prezes: Augustyn Wiernicki Kapelan Stowarzyszenia: ks. Henryk Grządko, ul. Słoneczna 63, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 095/7227105; kom. 0600857105. 11

KATOLICKIE CENTRUM TRZEŹWOŚCI Służy pomocą wszystkim, którym alkohol zagraża w życiu rodzinnym, osobistym, społecznym (klub dyskusyjny), tym, którzy szukają pomocy dla siebie i innych, chcących wyzwolić się z uzależnień (informacje oraz wspólnoty samopomocowe AA, Al.-Anon), pragnącym pogłębić swoją wiarę, żyć duchem katolickim realizując katolickie zasady życia chrześcijańskiego (katechezy, spotkania biblijne, Eucharystia), tym, którzy chcą na trzeźwo spędzać wraz z rodziną swój wolny czas (pielgrzymki, wieczorki taneczne, zawody sportowe). Kontakt: Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Ks. Józefa Zator Przytockiego 3, Tel. 341-40- 28 POLSKA RADA RUCHU ABSTYNENCKIEGO Celem Ogólnopolskiego Porozumienia Związków i Stowarzyszeń Abstynenckich funkcjonującego pod nazwą Polska Rada Ruchu Abstynenckiego, w skrócie PRRA jest podwyższenie jakości i skuteczności inicjatyw związanych z szeroko rozumianymi działaniami ruchu abstynenckiego na rzecz rozwiązywania problemów alkoholowych i propagowania postaw trzeźwościowych. Zgodnie ze statutem celem PRRA jest propagowanie działalności w zakresie: a. Ochrony i promocji zdrowia. b. Przeciwdziałania patologiom społecznym, ze szczególnym uwzględnieniem patologii pijaństwa i alkoholizmu. c. Wspierania organizacji pozarządowych i innych inicjatyw społecznych, w tym w szczególności działań na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu osób uzależnionych i członków ich rodzin. d. Inicjowania tworzenia standardów działań trzeźwościowych. e. Wspierania działań samorządów lokalnych w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych. f. Wspierania inicjatyw rządowych i parlamentarnych w zakresie polityki wobec alkoholu. g. Współpracy z organizacjami krajowymi i międzynarodowymi działającymi w zakresie rozwiązywania szeroko rozumianych problemów alkoholowych. PRRA realizuje swoje działania poprzez: a. Koordynowanie działalności organizacji abstynenckich działających na terenie kraju. b. Prowadzenie działalności szkoleniowej i edukacyjnej na rzecz środowisk abstynenckich. c. Wyrażanie opinii wobec aktów prawnych dotyczących problemów alkoholowych. d. Prowadzenie badań i analiz w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych. e. Prowadzenie działalności informacyjno wydawniczej. 12

f. Prowadzenie szkoleń mających na celu podwyższenie jakości pracy organizacji pozarządowych wchodzących w skład Ogólnopolskiego Porozumienia Związków i Stowarzyszeń Abstynenckich. g. Inicjowanie i propagowanie imprez kulturalno, sportowo, artystycznych o charakterze trzeźwościowym i abstynenckim. h. Wspieranie współpracy międzynarodowej, poprzez nawiązywanie kontaktów z organizacjami europejskimi o podobnym charakterze. i. Współpracę z mediami, mającą na celu propagowanie działalności polskiego ruchu abstynenckiego. Kontakt: Polska Rada Ruchu Abstynenckiego 01-045 Warszawa, ul. Kolska 2/4, Tel./fax. 22 838-72-86, kom. 502555280, 501507285 e-mail: wsa@neostrada.pl OGÓLNOPOLSKIE POROZUMIENIE ZWIĄZKÓW I REGIONALNYCH STOWARZYSZEŃ ABSTYNENCKICH POLSKA RADA RUCHU ABSTYNENCKIEGO W SKIERNIEWICACH Cele i zadania Polskiej Rady Ruchu Abstynenckiego Celem PRRA jest podwyższenie jakości i skuteczności inicjatyw związanych z szeroko rozumianymi działaniami ruchu abstynenckiego na rzecz rozwiązywania problemów alkoholowych i propagowania trzeźwości. Rada będzie realizować swoje zadania poprzez: wyrażanie opinii w kwestii polityki społecznej, wspieranie idei zakresu zdrowia publicznego, badania i analizy inicjatyw społecznych, organizację szkoleń i warsztatów, działalność informacyjno-wydawniczą, udzielanie porad i konsultacji, organizowanie i uczestniczenie w konferencjach, propagowanie integracji europejskiej, tworzenie warunków współpracy ze wszystkimi sektorami życia publicznego. Zapraszamy na oficjalną stronę internetową Polskiej Rady Ruchu Abstynenckiego z siedzibą w Skierniewicach: http://www.katalog.owo.pl/, gdzie znajdują się: internetowa Baza Adresowa Stowarzyszeń i Klubów Abstynenckich, aktualne informacje o pracy PRRA, opisy działań podejmowanych przez ruch abstynencki w Polsce, pomocne materiały i adresy internetowe. Kontakt: Związek Stowarzyszeń Abstynenckich Województwa Łódzkiego 96 100 Skierniewice, ul. Kozietulskiego 3 tel. 046 833-11-25 13

WAŻNE STRONY INTERNETOWE: Ministerstwo Zdrowia Instytut Psychiatrii i Neurologii Strona kampanii Ciąża bez alkoholu (www.ciazabezalkoholu.pl) Strona kampanii Dzieciństwo bez przemocy (www.przemoc.com.pl) Strona kampanii Alkohol nieletnim wzbroniony (www.sprzeciw.pl) http://www.wyhamujwpore.pl/ http://www.niebotak.pl/ Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia (http://www.niebieskalinia.info/ Stowarzyszenie na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia (http://www.niebieskalinia.org/) Strona Anonimowych Alkoholików Profesjonalny portal psychologiczny Życie w trzeźwości - serwis dotyczący alkoholu Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno Pedagogicznej MEN Zachowaj Trzeźwy Umysł Nieoficjalna strona Dorosłych Dzieci Alkoholików Strona kampanii "Dziecko w sieci" Fundacja Dzieci Niczyje (www.fdn.pl) E-Pacjent Kurier Medycyny Praktycznej Medycyna i Zdrowie - Potrzebny Portal Medyczny - Esculap.pl Edukacyjny serwis medyczny portalu Esculap.pl Internetowy Serwis Informacyjny "NA ZDROWIE" Nieformalna Grupa na Rzecz Promowania Idei Przyjaźni i Nieagresji "Wsparcie" Strona "Ogólnopolskiego Porozumienia Związków i Regionalnych Stowarzyszeń Abstynenckich - Polska Rada Ruchu Abstynenckiego" Strona poświęcona FAS Forum 12 Kroków Portal Psychologiczny psychologia.net.pl Serwis internetowy www.niepal.pl Oficjalna strona Al-Anon mam-problem.com 14

ADRESY PLACÓWEK LECZNICTWA ODWYKOWEGO W POLSCE Województwo dolnośląskie Powiat Nazwa placówki Adres i telefon Rodzaj placówki NZOZ "Essere" od Alkoholu essere@wp.pl Wolności 148 58-260 Bielawa 074/ 645 55 20 ia od dzierżoniowski NZOZ "EURO-MEDICA" Poradnia Uzależnienia NZOZ "Essere" od Alkoholi essere@wp.pl ul. Wolności 97 58-260 Bielawa 074 833 02 89 Piastowska 7 58-200 Dzierżoniów 074/ 831 58 88 ia od ia od górowski NZOZ Zespół Poradni Specjalistycznych TE-MED Poradnia Uzależnień i Współ Alkoholu temed@poczta.onet.pl Piastów 44 56-200 Góra 065/ 544 47 21 ia od NZOZ "KORMED" Specjalistyczna Przychodnia Lekarska od Alkoholu (odwykowa) Dmowskiego 9 59-400 Jawor 076/ 871 13 04 ia od jaworski Przychodnia Rejonowa w Jaworze Poradnia Zdrowia Psychicznego i Terapii Uzależnień Piłsudskiego 10 59-400 Jawor 076/ 870 23 27 wew. 21 ia od jeleniogórski Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień "MONAR" Hostel dla osób uzależnionych monar@data.pl Miłków160 58-535 Miłków 075 647 33 90 ia od kłodzki "Zespół Opieki Zdrowotnej" Poradnia Terapii Uzależnień i Współuzależnień Szpitalna 2 57-400 Nowa Ruda 074/ 872 47 21 ia od 15

lubański NZOZ ŁUŻYCKIE CENTRUM MEDYCZNE i Współ Alkoholu poradnia.uzaleznien@lcmluban.pl Zawidowska 4 59-800 Lubań 075/ 721 39 13 ia od lwówecki milicki NZOZ Powiatowe Centrum Zdrowia Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej Oddział Terapii Uzależnień sekretariat@poczta.szpitalmilicz.com Morcinka 7 59-600 Lwówek Śląski 075/ 782 01 76 ul. Grzybowa 1 56-300 Milicz 071 384 67 06 ia od Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej Oddział Detoksykacji Alkoholowej ul. Grzybowa 1 56-300 Milicz 071 384 68 34 oddział leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych oleśnicki Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Przychodnia" i Współ Alkoholu Wrocławska 2 56-500 Syców 062/ 785 51 92 ia od strzeliński PZLA Przychodnia Rejonowo- Specjalistyczna Poradnia Terapii Uzależniania od Alkoholu rzla@pzlastrzelin.pl Mickiewicza 20 57-100 Strzelin 071/ 793 85 64 ia od świdnicki Zakład Lecznictwa Odwykowego dla Osób Uzależnionych od Alkoholu w Czarnym Borze Poradnie dla Osób Uzależnionych i Współuzależnionych oś. Sudeckie 12 58-160 Świebodzice 074/ 854 78 18 ia od 16

wałbrzyski Zakład Lecznictwa Odwykowego dla Osób Uzależnionych od Alkoholu w Czarnym Borze Całodobowy Oddział Terapii Uzależnienia od Alkoholu biuro@czarnybor.rubikon.pl Parkowa 8 58-379 Czarny Bór 074/ 845 01 25 wołowski Powiatowy Zespół ZOZ Przychodnia Rejonowo- Specjalistyczna Poradnia Odwykowa zgorzelecki Sp ZOZ w Zgorzelcu - Wielospecjalistyczny Szpital Oddział Terapii Uzależnienia od Alkoholu Al.. Jerozolimskie 28 56-120 Brzeg Dolny 071 380 54 04 Rolnicza 25 59-921 Sieniawka 075/ 649 47 04 ia od Województwo kujawsko pomorskie Powiat Nazwa placówki Adres i telefon Rodzaj placówki bydgoski chełmiński Poradnia Leczenia Zdrowia Psychicznego i Leczenia Uzależnień ZOZ "Promyk" jokiw@op.pl Paderewskiego 33 83-010 Koronowo 052/ 382 22 52 Kamionka 3 86-200 Chełmno 056/ 686 30 72 ia od ia od golub-dobrzyń lipnowski mogileński ZOZ Szpital Powiatowy od Alkoholu sekretariat@szp.golubdobrzyn.p l Przychodnia Rejonowa Poradnia Terapii Uzależnień Przychodnia Rejonowa Nr 1 Dr J.G.Koppa 1E 87-400 Golub- Dobrzyń 056/ 683 22 91 w. 143 11 Listopada 9 87-600 Lipno 054/ 288 01 14 Kościuszki 10 88-300 Mogilno 052/ 315 79 41 ia od ia od ia od 17

nakielski NZOZ "Nowy Szpital w Nakle i Szubinie" od Alkoholu Kościuszki 18 89-200 Szubin 052/ 384 24 89 ia od radziejowski rypiński sępoleński Poradnia Uzależnienia od Alkoholu i Współuależnienia Oddział Terapii Uzależnienia od Alkoholu z Pododdziałem Detoksykacyjnym Przychodnia Rejonowa Poradnia Odwykowa Zespół Diagnostyczno- Leczniczy BONUS od Alkoholu, i Profilaktyki Szpitalna 3 88-200 Radziejów 054/ 285 63 16 Szpitalna 3 88-200 Radziejów 054/ 285 63 16 3 Maja 2 87-500 Rypin 054 280 54 53 do 55 Szkolna 4 89-400 Sępólno Krajeńskie 052/ 388 56 87 ia od ia od ia od toruński tucholski NZOZ "Przychodnia Chełmżyńska" Poradnia Terapii Uzależnień i Współuzależnień od Alkoholu NZOZ "Szpital Tucholski" Szpital Powiatowy i Współ Alkoholu trynul@wp.pl Kościuszki 4 87-140 Chełmża 056/ 675 33 00, 01 Nowodworskie go 14-18 89-500 Tuchola 052/ 336 05 68 ia od ia od żniński NZOZ Pałuckie Centrum Zdrowia - Poradnie Specjalistyczne i Współuzaleznienia od Alkoholu pczznin@pczznin.pl Szpitalna 30 88-400 Żnin 052/ 303 13 41 ia od Województwo lubelskie Powiat Nazwa placówki Adres i telefon Rodzaj placówki 18

bialski hrubieszowski janowski krasnostawski NZOZ "PSYCHE" Poradnia Odwykowa Poradnia Terapii Uzależnień od Alkoholu Oddział Leczenia Uzależnień SP ZZOZ Poradnia Uzależnień Poradnia Terapii Uzależnień od Alkoholu spzozkrasnystaw@pro.onet. Wiejska 13 21-560 Międzyrzec Podlaski 083/ 371 22 63 Mickiewicza 2 22-500 Hrubieszów 084/ 696 20 81 wew. 223 Piłsudskiego 11 22-500 Hrubieszów 084/ 696 26 11 w.332 J.Zamoyskiego 149 23-300 Janów Lubelski 015 872 46 11 w.332 Sobieskiego 4b 22-300 Krasnystaw 082/ 576 38 93 ia od ia od ia od ia od lubartowski lubelski opolski parczewski Oddział Terapii Uzależnienia od Alkoholu Oddział Psychiatryczny z Pododdziałem Leczenia Uzależnień Słowackiego 7 21-100 Lubartów 081/ 855 20 07 w.25 Piłsudskiego 22 23-100 Bychawa 081/ 566 00 31 Przemysłowa 4B 24-300 Opole Lubelskie 081/ 827 28 69 Kościelna 124 21-200 Parczew 083/ 355 21 71 ia od ia od od Alkoholu Wisznicka 111 21-300 Radzyń Podlaski 083/ 413 23 79 ia od 19

radzyński Oddział Terapii Uzależnienia od Alkoholu Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych COTUA szpital-suchowola@pro.onet.pl Wisznicka 111 21-300 Radzyń Podlaski 083/ 413 23 55, 56, 57 21-305 Suchowola 083/ 353 03 63 rycki tomaszowski włodawski zamojski N ZOZ "KLINIKA" Poradnia Uzależnienia i Współ Alkoholu NZOZ "PSYCHO-MED" Poradnia Odwykowa Psycho-Med@poczta.onet.pl szpital@spzoz.wlodawa.pl SP WSP Oddział I COTUA poczta@radecznica.pl Województwo lubuskie Żytnia 23 08-500 Ryki 0 728 180 898 Aleje Grunwaldzkie 1 22-600 Tomaszów Lubelski 084/ 665 86 79 Al. J.Piłsudskiego 6 22-200 Włodawa 082 572 58 27 Klasztorna 4 22-463 Radecznica 084/ 681 80 02 ia od ia od ia od Powiat Nazwa placówki Adres i telefon Rodzaj placówki krośnieński Środków Psychoaktywnych NZOZ Ośrodek Terapii Uzależnień i NZOZ Specjalistyczna Przychodnia Lekarska "Medyk" Poradnia Terapii Uzależnień i Współuzależnień Kresowa 258 66-620 Gubin 068/ 455 80 70 Gdańska 17/35 i 40 66-620 Gubin 068/ 359 83 13 Słoneczna 1/3 Krosno Odrzańskie 0 693 884 370 ia od ia od ia od 20