Lista tematów do ustnego egzaminu maturalnego z języka polskiego w 2012 r. w Zespole Szkół im. Adama Naruszewicza w Janowie Podlaskim Literatura 1. Literackie reinterpretacje mitów antycznych. Scharakteryzuj sposoby i cele tego literackiego zjawiska (na wybranych przykładach). 2. Polemiki, spory, prowokacje - starcia pokoleń literackich. Omów na przykładach wybranych utworów. 3. Satyryczny obraz społeczeństwa polskiego w wybranych utworach literackich. Przeanalizuj sposoby tworzenia takiego obrazu. 4. Głód egzystencji a ból istnienia w utworach poetów przeklętych. Omów zagadnienie, powołując się na biografię i twórczość wybranych artystów polskich. 5. Miasto jako przestrzeń życia człowieka. Rozważ na wybranych przykładach z różnych epok (literatura polska i obca). 6. Jak literatura opowiada o nieludzkiej rzeczywistości? Przedstaw na wybranych przykładach różne rodzaje narracji i narratora w prozie wojennej. 7. Arkadia i realizm - dwa obrazy polskiej wsi w literaturze renesansowej i młodopolskiej. Omów na wybranych przykładach. 8. Moralny wymiar przeżycia wojennego w poezji Różewicza i jego rówieśników. Zinterpretuj wybrane wiersze. 9. Głosy ocalonych w poszukiwaniu miejsca w powojennym świecie. Zaprezentuj temat, odwołując się do wybranych utworów, np. opowiadań H. Krall, I. Amiel. 10. Zadania poezji i rola poety - artysty w wybranych epokach literackich. Przedstaw, odwołując się do wybranych tekstów. 11. Biblia jako źródło kultury europejskiej. Zbadaj kulturotwórczą rolę i wielowymiarowość dzieła. Zilustruj wywód odwołaniami do tekstów literackich i opinii badaczy (biblistów). 12. Analizując wybrane teksty, porównaj, jak o miłości pisali poeci romantyzmu i Młodej Polski. 13. Mechanizmy i skutki działania systemu totalitarnego. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów z literatury polskiej i obcej. 14. Literatura faktu. Omów problematykę i wartości poznawcze na przykładzie dowolnie wybranych utworów realizujących cechy gatunku. 15. Wizja człowieka i świata w twórczości polskich noblistów. Rozwiń temat, analizując wybrane przykłady. 16. Słynne monologi w literaturze. Przedstaw ich wpływ na charakterystykę postaci, analizując i interpretując wybrane teksty. 17. Omów sposoby literackiej kreacji wizerunku dziecka w różnych epokach.
18. Porównaj literackie portrety mieszczan obecne w literaturze różnych 19. Motyw snu w literaturze. Na wybranych przykładach przedstaw jego różnorodne ujęcia. 20. Motyw wadzenia się z Bogiem w literaturze. Omów, analizując wybrane przykłady z różnych 21. Heroizacja i deheroizacja bohaterów w literaturze polskiej. Przedstaw temat, odwołując się do wybranych przykładów (K. K. Baczyński, T. Różewicz, H. Krall, T. Borowski, G. Herling- Grudziński). 22. Koniec i początek biblijne i literackie wizje stworzenia i zagłady świata. Omów problem, analizując wybrane teksty. 23. Macierzyństwo i ojcostwo. Rozważ problem, odwołując się do wybranych świadectw literackich. 24. Kobiety w literaturze na przestrzeni wieków. Prześledź, jak pisarze kreowali bohaterki swoich utworów w różnych epokach literackich. 25. Doświadczenia lagrowe i łagrowe w prozie artystycznej i literaturze wspomnieniowej. Omów na wybranych przykładach. 26. Rodzina i jej problemy ukazane w literaturze. Rozważ na wybranych przykładach z różnych 27. Lekarz jako postać literacka. Przeanalizuj funkcjonowanie tego typu bohatera w wybranych dziełach różnych 28. Motyw roślin w literaturze. Omów jego rolę, analizując wybrane przykłady. 29. Konflikt pokoleń w literaturze różnych Przedstaw funkcjonowanie tego motywu, odwołując się do wybranych przykładów. 30. Omów motyw przyjaźni w literaturze, analizując wybrane przykłady. 31. Do czego prowadzi zbrodnia? Analizując wybrane przykłady literackie, przedstaw jej przyczyny i konsekwencje. 32. Funkcja stołu i tradycji kulinarnych w literaturze różnych Omów temat, odwołując się do wybranych utworów. 33. Różne ujęcia motywu Sądu Ostatecznego w literaturze. Odwołaj się do wybranych przykładów. 34. Arkadia i apokalipsa jako różne sposoby przedstawiania rzeczywistości. Omów zagadnienie, analizując wybrane teksty literatury. 35. Kreacje bohaterów skrzywdzonych. Przedstaw na wybranych przykładach funkcjonowanie tego motywu. 36. Zaprezentuj motyw władzy i władcy, dokonując analizy wybranych utworów literackich z różnych
37. Polska pieśń narodowa. Zanalizuj jej odmiany, wskaż funkcje i związki z dziejami narodu na wybranych przykładach. 38. Literackie rodzeństwa. Przedstaw różne ich wizerunki, analizując wybrane dzieła z różnych 39. Świat wartości więźniów lagrów i łagrów oraz jego odzwierciedlenie w literaturze. Przedstaw temat, analizując wybrane przykłady. 40. Wpływ domu i rodziny na kształtowanie postawy moralnej bohaterów literackich. Omów temat na przykładach utworów z wybranych 41. W jaki sposób literatura XX wieku opisuje tragedię holocaustu? Przedstaw problem, odwołując się do literatury pięknej i literatury faktu. 42. Człowiek wobec rzeczywistości obozowej systemów totalitarnych. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów. 43. Ludzkie namiętności inspiracją tragedii Szekspira. Omów temat, odwołując się wybranych tragedii. 44. Wybory moralne bohaterów literackich. Udowodnij ich determinujący wpływ na życie człowieka, analizując wybrane przykłady. 45. Różne funkcjonowanie motywów mitologicznych i biblijnych w twórczości Zbigniewa Herberta. Omów temat, analizując wybrane utwory. 46. Słynne monologi w literaturze. Przedstaw ich wpływ na charakterystykę postaci, analizując i interpretując wybrane teksty. 47. Powieść psychologiczna XX-lecia międzywojennego. Przedstaw sposoby kreowania portretu psychologicznego postaci w tego typu powieści, dokonując analizy wybranych utworów. Związki literatury z innymi dziedzinami sztuki 1. Topos ogrodu w literaturze i sztukach plastycznych. Zbadaj sposób jego przedstawienia, odwołując się do różnych tekstów kultury. 2. Symbolika stroju. Omów zagadnienie, analizując wybrane dzieła literackie i inne (np. malarskie, rzeźbiarskie, filmowe, teatralne). 3. System totalitarny w literaturze i filmie. Dokonaj analizy wybranych tekstów kultury, porównując wykorzystane środki wyrazu. 4. Raj jako temat literacki i malarski. Przedstaw zagadnienie, analizując wybrane teksty kultury. 5. Poezja i piosenka poetycka jako narzędzie walki z systemem totalitarnym. Omów zjawisko, odwołując się do utworów powstałych po II wojnie światowej. 6. Eros i Thanatos- przedstaw obrazy miłości związanej ze śmiercią w tekstach kultury. 7. Różnorodne ujecie motywu starości w literaturze i sztuce. Przeanalizuj wybrane przykłady. 8. Różne wizerunki aniołów w malarstwie i literaturze. Scharakteryzuj sposoby ich przedstawiania
w oparciu o wybrane przykłady. 9. Symbole narodowe w sztuce i literaturze polskiej. Omów zagadnienie analizując wybrane przykłady. 10. Fascynacje nowoczesnością i postępem. Omów zjawisko, odwołując się do wybranych przykładów z literatury i sztuki. 11. Motyw krajobrazu ojczystego w literaturze i filmie. Dokonaj analizy wybranych przykładów. 12. Motyw tańca w sztuce i literaturze. Przedstaw funkcjonowanie motywu na podstawie analizy wybranych dzieł. 13. Przeanalizuj różne funkcje pejzażu w malarstwie i literaturze romantyzmu oraz Młodej Polski. 14. Funkcje brzydoty w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Przeanalizuj wybrane dzieła. 15. Kreacje Żydów w tekstach kultury. Omów temat, analizując celowo dobrane przykłady. 16. Dokonując analizy wybranych tekstów kultury przedstaw różne ujęcia motywu stworzenia świata w literaturze i sztuce. 17. Dawne i współczesne wzory rodziny. Omów zagadnienie na podstawie literatury, filmu i serialu telewizyjnego. 18. Dramaty Szekspira i ich realizacje teatralne lub/i filmowe. Omów sposoby adaptacji dzieł. 19. Holocaust jako temat literacki i filmowy. Omów problem, analizując wybrane przykłady. 20. Opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza w filmach A. Wajdy. Omów walory artystyczne wybranych ekranizacji. 21. Pokolenie Kolumbów w komentarzu literackim i filmowym. Omów podobieństwa i różnice w sposobie przedstawienia, uwzględnij uwarunkowania literackie, historyczne, biograficzne. 22. Portrety buntowników w literaturze i filmie. Odwołaj się do konkretnych przykładów literackich i filmowych. 23. Postacie filmowe i ich literackie pierwowzory. Porównaj, analizując wybrane przykłady. 24. Martyrologia narodu polskiego tematem refleksji literackiej i wizji malarskich. Dokonaj analizy wybranych utworów. 25. Omów różne realizacje motywu miłości w literaturze i filmie. Dokonaj analizy wybranych dzieł. 26. Zapis smutków w literaturze i muzyce. Zanalizuj temat, odwołując się do wybranych utworów. 27. Język filmu i język literatury. Porównaj dzieło literackie i jego filmową adaptację. 28. Świat obozów koncentracyjnych w literaturze i filmie. Analizując wybrane przykłady, scharakteryzuj różne ujęcia tego tematu. 29. Dokonaj analizy porównawczej sposobów kreowania postaci historycznych w literaturze i sztuce polskiej. Zanalizuj wybrane przykłady.
30. Przedstaw różne postawy Polaków wobec Holocaustu. Omów temat, analizując celowo dobrane materiały literackie i filmowe. 31. Artystyczne interpretacje historii w literaturze i malarstwie (np. H. Sienkiewicz i J. Matejko). Dokonaj analizy porównawczej wybranych dzieł. 32. Motywy maryjne w literaturze i sztuce. Przedstaw zagadnienie, ilustrując wypowiedź wybranymi przykładami z różnych dziedzin sztuki. 33. Literacka i filmowa wizja PRL-u. Omów zagadnienie, przywołując przykłady wybranych utworów literackich i filmów. 34. Koncepecje piękna w literaturze, malarstwie i architekturze. Dokonaj analizy wybranych dzieł. 35. Wielkanoc w literaturze i sztuce. Omów funkcjonowanie motywu w wybranych dziełach. 36. Wielcy kochankowie. Przedstaw i porównaj ich kreacje literackie, filmowe i teatralne. Język 1. Etyczne aspekty języka: język jako narzędzie manipulacji. Omów zagadnienie możliwości językowego fałszowania obrazu rzeczywistości, odwołując się do wybranych przykładów propagandy i reklamy oraz opinii językoznawców. 2. Specyfika języka Internetu. Omów na wybranych przykładach. 3. Antenor a współcześni politycy. Dokonaj analizy językowej stylu przemówień wybranych polityków. 4. Błąd językowy jako źródło komizmu. Dokonaj analizy wybranego materiału językowego, np. tekstów zapożyczonych i zeszytów uczniowskich, tekstów kabaretowych. 5. Analizując wybrane utwory poetyckie różnych twórców, omów funkcje kolokwializmów we współczesnej liryce. 6. Język miłości w literaturze baroku. Zrealizuj temat, analizując wybrane utwory. 7. Zanalizuj limeryki np. W Szymborskiej, S. Barańczaka pod kątem komizmu językowego. 8. Język jako instrument walki o władzę. Zanalizuj wybrane materiały wyborcze. 9. Język Twoich rówieśników- scharakteryzuj na podstawie analizy zgromadzonego materiału językowego. 10. Język bohaterów seriali telewizyjnych. Zanalizuj język, którym posługują się wybrane postacie, ze szczególnym uwzględnieniem ich przynależności środowiskowej i charakteru. 11. Zanalizuj wybrane reklamy TV od strony plastycznej i językowej.