Warszawa, dnia 31.08.2009 r. Informacja z przeprowadzonego przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej III etapu akcji (3 14.08.2009 r.) pt.: piaskownice są dla dzieci. Opracowała: Katarzyna Tunkis starszy specjalista w Wydziale Higieny Komunalnej Departamentu Higieny Środowiska Cel kontroli: 1. Zapewnienie bezpieczeństwa, w tym bezpieczeństwa sanitarnego dzieciom, niezależnie do kogo należą piaskownice, z których korzystają. 2. Piaskownice mają być bezpieczne pod względem technicznym i sanitarnym. 3. Doprowadzenie do takiego stanu, że właściciele piaskownic będą czuli się odpowiedzialni za bezpieczeństwo dzieci. Zakres kontroli: 1. Kontrola wszystkich piaskownic znajdujących się w ewidencji, uaktualnionej po I i II etapie akcji, zabezpieczonych przed dostępem zwierząt i możliwością zanieczyszczenia piasku odchodami zwierząt, w tym odchodami ptaków kontrola bez pobierania próbek piasku do badań laboratoryjnych, niezabezpieczonych przed dostępem zwierząt i możliwością zanieczyszczenia piasku odchodami zwierząt, w tym odchodami ptaków - kontrola połączona z losowym pobraniem próbek piasku do badań laboratoryjnych, kontrole piaskownic w reakcji na podejrzenia rodziców dzieci zgłaszane do stacji sanitarno-epidemiologicznych o zanieczyszczeniu piasku i nie wymienianiu piasku przez właścicieli piaskownic. 2. Sprawdzenie wykonania zaleceń wydanych podczas kontroli prowadzonych w I etapie akcji, m.in. zabezpieczenia piaskownic przed dostępem psów i kotów oraz zanieczyszczenia piasku przez ptaki, wymiany piasku i częstotliwość wymiany. 3. Zweryfikowanie terminów obowiązków nałożonych decyzjami PPIS po I etapie akcji nie ma uzasadnienia dla długich terminów wykonania obowiązków, gdyż najistotniejsze jest zdrowie i bezpieczeństwo dzieci (zanieczyszczony piasek odchodami psów i kotów, a także odchodami ptaków stanowi poważne i realne zagrożenie dla dzieci). 4. Badanie pobranych prób piasku powinno odbywać się zgodnie z: 1
PN-Z-19000-1:2001 Jakość gleby Ocena stanu sanitarnego gleby Wykrywanie bakterii z rodzaju Salmonella. PN-Z-19000-4:2001 Jakość gleby Ocena stanu sanitarnego gleby Wykrywanie jaj pasożytów jelitowych Ascaris lumbriocoides i Trichuris trichiura, oraz Wytycznymi Instytutu Medycyny Wsi w Lublinie dot. badań bakteriologicznych i helmintologicznych. 5. Mając na uwadze wyniki badania piasku z piaskownic pobranych w I etapie akcji ustalono zakres przeprowadzonych badań piasku w III etapie - chorobotwórcze: bakterie, grzyby i pasożyty (pełen zakres dla każdej próbki). Wyniki W III etapie akcji skontrolowano 13 847 piaskownic, spośród 30 469 znajdujących się pod nadzorem organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej, co stanowi 45,4 %. Skontrolowano: 10 909 piaskownic ogólnodostępnych (58,8 %), 91 piaskownic w żłobkach (32,4 %), 1 999 piaskownice w przedszkolach (21,2 %), 853 inne piaskownice (38,4 %). Rycina 1 przedstawia odsetek skontrolowanych piaskownic w poszczególnych województwach. 90,0% 85% dolnośląskie 80,0% kujawsko-pomorskie 70,0% 71% 75% lubelskie lubuskie 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 39,9% 67,3% 22,9% 58,2% 40% 28,2% 40,7% 17% 40,3% 51,7% 45% 35,2% 56% łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie 0,0% odsetek skontrolowanych piaskownic wielkopolskie zachodniopomorskie Rys. 1 Odsetek skontrolowanych piaskownic w III etapu akcji. 2
Do badań mikrobiologicznych pobrano piasek z 665 piaskownic, spośród 13 847 skontrolowanych (4,7 %). Zbadano laboratoryjnie piasek z: 559 piaskownic ogólnodostępnych, co stanowi 5,1 % kontrolowanych piaskownic, 5 piaskownic w żłobkach - 5,5 % kontrolowanych piaskownic, 78 piaskownic w przedszkolach - 3,9 % kontrolowanych piaskownic, 23 innych piaskownic - 2,7 % kontrolowanych piaskownic. W 65 piaskownicach (9,8 %), spośród 665, z których pobrano piasek do badań mikrobiologicznych, stwierdzono zanieczyszczenie mikrobiologiczne piasku, mogące stważać zagrożenie dla bawiacych się dzieci, w tym w: 51 piaskownicach ogólnodostępnych, co stanowi 9,1 % piaskownic, z których pobrano piasek na badanie mikrobiologicznie, 1 piaskownicy na terenie żłobka - 20 %, 11 piaskownicach na terenie przedszkoli - 14,1 %, 2 piaskownicach spośród grupy innych piaskownic - 8,7 %. 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 60% 0% 25% 0% 35,7% 26,8% 0% 0% 0% 28,6% 0% 0% 4% 4,5% 10,2% odsetek piaskownic, w których stwierdzono zanieczyszczenie mikrobiologiczne piasku 0% dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Rys. 2 Odsetek piaskownic, w których stwierdzono zanieczyszczenie mikrobiologiczne piasku Piaskownice z zanieczyszczonym mikrobiologicznie piaskiem stwierdzono w następujących województwach: 1. dolnośląskim w 12 piaskownicach (60 % badanych laboratoryjnie), w tym: w 10 ogólnodostępnych piaskownicach oraz 2 piaskownicach z grupy inne; 3
2. lubelskim w 2 piaskownicach (25 %), w tym: w 1 ogólnodostępnej i 1 piaskownicy z terenu przedszkola; 3. łódzkim w 20 piaskownicach (35,7 %), w tym: w 13 ogólnodostępnych, 1 na terenie żłobka oraz 6 na terenie przedszkoli, 4. małopolskim w 18 piaskownicach (26,8 %), w tym: w 17 ogólnodostępnych i w 1 piaskownicy na terenie przedszkola; 5. podlaskim w 4 piaskownicach (28,6 %) dot. piaskownic ogólnodostępnych; 6. świętokrzyskim w 1 piaskownicy ogólnodostepnej (4 %); 7. warmińsko-mazurskim w 4 piaskownicach (4,5 %), w tym: w 3 ogólnodostępnych oraz w 1 piaskownicy z terenu przedszkola; 8. wielkopolskim w 4 piaskownicach (10,2 %), w tym: w 2 ogólnodostępnych oraz w 2 piaskownicach z terenu przedszkoli. Stwierdzano następujące zanieczyszczenie mikrobiologiczne w próbkach piasku pobranego przez Państwową Inspekcję Sanitarną: woj. dolnośląskie na 12 piaskownic (60 %) w:, o 2 próbkach bakterie grupy coli, bakterie grupy coli typu fekalnego i bakterie Clostridium perfringens, o 2 próbkach bakterie Clostridium perfringens, o 6 próbkach bakterie grupy coli, bakterie grupy coli typu feralnego, o 2 próbkach bakterie z rodzaju Salmonella; woj. lubelskie w 2 piaskownicach (25 %) wykryto inwazyjne jaja Toxocara canis; woj. łódzkie na 20 piaskownic (35,7 %), w: o 1 próbce jaja pasożytów (Ascaris sp., Trichuris sp.), o 11 próbkach bakterie grupy coli, o 2 próbkach bakterie grupy coli i bakterie grupy coli typu kałowego, o 1 próbce bakterie grupy coli i Clostridium perfringens, o 2 próbkach bakterie grupy coli i jaja pasożytów (Ascaris sp., Trichuris sp.), o 3 próbkach bakterie grupy coli, bakterie grupy coli i jaja pasożytów (Ascaris sp., Trichuris sp.); woj. małopolskie w 18 piaskownicach (26,8 %) wykryto obecność bakterii grupy coli; woj. podlaskie na 4 piaskownice (28,6 %), w: o 2 próbkach bakterie grupy coli, o 2 próbkach bakterie grupy coli i bakterie grupy coli typu fekalnego; woj. świętokrzyskie w 1 piaskownicy (4 %) wykryto bakterie grupy coli; 4
woj. warmińsko-mazurskie w 4 piaskownicach (4,5 %) stwierdzono obecność nieinwazyjnych jaj Ascaris sp.; woj. wielkopolskie na 4 piaskownice (10,2 %), w: o 1 próbce bakterie z rodzaju Salmonella, o 1 próbce inwazyjne jaja Toxocara cati, o 2 próbkach inwazyjne jaja Toxocara canis. Sprawdzano piaskownice pod kątem zabezpieczenia przed dostępem zwierząt. Jedna czwarta piaskownic (3 462 piaskownice) była zabezpieczona przed dostępem zwierząt. 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 80,8% 53,7% 29% 31% 32,7% 30,1% 27,4% 25% 23,8% 22,8% 21,7% 19,7% 18,5% 17,8% 12,2% 13,8% odsetek piaskownic zabezpieczonych przed dostępem zwierząt dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Rys. 3 Odsetek piaskownic zabezpieczonych przed dostępem zwierząt. Tabelaryczne dane o wynikach kontroli III etapu akcji Paskownice są dla dzieci zawarte są w tabeli 1 i 2. Przeanalizowano prowadzone przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej postępowanie administracyjne w zwiazku z wcześniejszymi kontrolami. Ogółem wydano 161 decyzji, w tym 131 decyzji w związku ze stwierdzonymi uchybieniami dot. stanu technicznego piaskownic (81,36 %) i dotychczas wyegzekwowano 39 decyzje (29,8 %) oraz 30 decyzji wydanych w związku ze stwierdzonymi zanieczyszczeniami mikrobiologicznymi piasku (18,64 %) i wyegzekwowano 23 decyzje. Wnioski: 1. Przedstawione wyniki kontroli piaskownic prowadzone latem 2009 roku, w tym wyniki badań laboratoryjnych próbek piasku pobranego z piaskownic podczas kontroli 5
na obecność patogennych czynników mikrobiologicznych, uzasadniają celowość kontynuowania nadzoru nad piaskownicami w przyszłym roku przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej. 2. Wskazane byłoby w większym odsetku badać próbki piasku na obecność zanieczyszczeń mikrobiologicznych. 6