AKTUALNA SYGNALIZACJA WYSTĘPOWANIA CHORÓB I SZKODNIKÓW W UPRAWACH ROLNICZYCH NA DZIEŃ 16.10.2014r. RZEPAK Warunki pogodowe odgrywają bardzo ważną rolę w rozwoju patogena, będącego sprawcą suchej zgnilizny kapustnych. Na rozwój choroby wpływa wilgotność powietrza, ilość i rozkład opadów oraz temperatura. Przy panującej wysokiej wilgotności oraz umiarkowanej temperaturze powietrza bardzo szybko dojrzewają owocniki z zarodnikami workowymi. Opady deszczu przyczyniają się do kiełkowania zarodników oraz rozprzestrzeniania się infekcji. Minimalny czas niezbędny do wystąpienia infekcji wynosi około 8 godzin, a optymalny około 4 doby. Objawami choroby są jasnobrązowe, owalne plamy na powierzchni liści. Przy obecnych warunkach nie należy zapomnieć o systematycznej lustracji pola. Monitorując plantacje rzepaku można określić szkodliwość suchej zgnilizny kapustnych. W tym celu należy analizować w 4-6 punktach pola po 25 roślin, a następnie obliczyć procent roślin porażonych. Na plantacjach powyżej 2 ha należy zwiększyć liczbę punktów o 1 na każdy następny hektar. Objawy porażenia na liściach mogą być mylone z objawami czerni krzyżowych, czy też mączniaka rzekomego. Przy wysokiej wilgotności powietrza powyżej 95%, opadach deszczu rośliny rzepaku porażane są przez grzyby z rodzaju Alternaria spp. Infekcji sprzyjają również uszkodzenia wywołane żerowaniem mszycy kapuścianej, która na niektórych plantacjach występuje dość licznie. Zabieg ochronny przeciwko czerni krzyżowych należy wykonać na rośliny występujące w fazie 4-8 liści, po zaobserwowaniu 20-30% liści z objawami choroby.
Opady deszczu, wysoka wilgotność powietrza oraz temperatura nieco powyżej 10 o C sprzyjają rozwojowi szarej pleśni. Największe szkody patogen wyrządza w czasie wilgotnej i chłodnej pogody, gdyż w takich warunkach infekcja zachodzi w ciągu kilku godzin. Objawem porażenia jest szarobrązowy nalot na blaszkach liściowych, na których rozpoczyna się proces gnilny. Ciepła jesień z niewielką ilością opadów sprzyja licznemu występowaniu mszycy kapuścianej. Jednakże w przypadku wystąpienia opadów deszczu rozwój tych szkodników może ulec zahamowaniu, co wpłynie na ograniczenie populacji mszyc. Żerowanie mszyc na roślinach rzepaku nie tylko prowadzi do zahamowania ich wzrostu, ale zwiększa podatność roślin na infekcje grzybowe. Podczas monitoringu można zaobserwować pojedyncze formy uskrzydlone oraz liczniej występujące formy bezskrzydłe, których ciało pokryte jest szarobiałym nalotem. Obserwacje należy prowadzić od wschodów rzepaku. Zabieg należy wykonać przede wszystkim w pasie brzegowym plantacji po stwierdzeniu 2 kolonii mszyc na 1m 2 rzepaku w fazie 4-9 liści (BBCH 14-19). Ze złożonych przez samice miniarki kapuścianki jaj rozwijają się larwy. Larwy miniarki uszkadzają blaszkę liściową, co prowadzi do jej więdnięcia. Na skutek wygryzienia przez larwy tkanki miękiszowej pod skórką widoczne są miny po obu stronach blaszki liściowej. Początkowo przebiegają one wzdłuż nerwu liścia, a następnie wnikają do niego. Często chodniki powstałe na skutek żerowania form larwalnych tego szkodnika przybierają nieregularne kształty. Ocenę szkodliwości tego szkodnika przeprowadza się jesienią na rzepaku ozimym, kiedy rośliny znajdują się w fazie 5-9 liści. Należy analizować po 25 roślin, wybranych losowo z różnych części pola, a następnie obliczyć liczbę i procent uszkodzonych roślin.
Bielinek rzepnik jest motylem niewiele mniejszym od bielinka kapustnika. Skrzydła o barwie białej, z czarną plamą przy wierzchołku. Na wierzchu skrzydła jedna czarna (u samca) lub dwie czarne plamki (u samicy). Spód tylnego skrzydła żółty. Gąsienice drugiego pokolenia żerują również w październiku. Zabieg ochronny należy przeprowadzić jesienią w fazie 3-6 liści, po stwierdzeniu 1 gąsienicy na 1mb rzędu. Aby określić szkody wywołane żerowaniem gąsienic należy analizować po 25 roślin rzepaku w fazie 3-6 liści w losowo wybranych punktach pola, a następnie na podstawie uzyskanych danych obliczyć procent uszkodzonych roślin. Utrzymująca się ostatnio wysoka wilgotność powietrza, opady deszczu oraz pochmurne dni sprzyjają intensywnemu żerowaniu ślimaków nagich. W przypadku wystąpienia przez dłuższy okres warunków pogodowych sprzyjających żerowaniu szkodników, można spodziewać się wysokiej liczeby ślimaków, która utrzyma się do końca miesiąca. W celu ustalenia liczebności szkodnika należy w 10 punktach pola określić średnią liczbę ślimaków na 1m 2 powierzchni. Obserwacje można przeprowadzać w pochmurne dni lub późnym popołudniem. Inną metodą monitoringu ślimaków jest stosowanie pułapek, które umieszcza się losowo na plantacji, zwłaszcza z uwzględnieniem wilgotnych obszarów. W
rzepaku zabieg należy wykonać w fazie 2-5 liści oraz w fazach późniejszych, po stwierdzeniu obecności średnio 4 i więcej ślimaków na pułapkę. Ocenę szkodliwości ślimaków należy rozpocząć zaraz po zaobserwowaniu pierwszych objawów żerowania. W tym celu zaleca się obserwować w 10-15 miejscach plantacji wzdłuż losowo wybranego rzędu po 10 roślin w fazie 2 lub więcej liści. Następnie w każdym wyznaczonym miejscu należy obliczyć średni procent uszkodzonych roślin. Infekcjom i rozprzestrzenianiu się choroby jaką jest mączniak rzekomy sprzyja umiarkowana temperatura, wysoka wilgotność. Na górnej stronie porażonej blaszki liściowej widoczne są żółte plamy z ciemnymi obwódkami, natomiast na dolnej stronie widoczny jest szarobiały nalot. Ocenę szkodliwości mączniaka rzekomego kapustnych przeprowadza się analizując po 25 roślin w 4-6 losowo wybranych miejscach pola, a następnie określa się procent porażonych roślin. ZBOŻA OZIME Również na plantacjach zbóż ozimych można obserwować nagłe, masowe pojawy mszyc. Pluskwiaki te atakując młode rośliny prowadzą do osłabienia krzewienia i licznego wypadnięcia roślin. Mszyce wysysając soki z tkanek osłabiają roślinę oraz przenoszą wirusy. W celu wyznaczenia terminu zabiegu ochronnego zaleca się monitoring mszyc, który można prowadzić za pomocą żółtych naczyń wypełnionych wodą. Zabieg powinien zostać wykonany zaraz po ustaleniu nalotu pierwszych mszyc na wschodzące rośliny. Patogen będący sprawcą mączniaka prawdziwego zbóż i traw po żniwach utrzymuje się przy życiu na resztkach słomy i ścierni. Pod wpływem wilgoci i zmiennej temperatury wytwarzają się zarodniki workowe, które zakażają wczesne zasiewy zbóż. Dlatego, już jesienią mogą wystąpić pierwsze objawy, w postaci szarobiałego nalotu na dolnych liściach. Grzyb
zimuje głównie w postaci grzybni. Rozwój choroby następuje szybko wiosną, kiedy powstają zarodniki konidialne, które rozpowszechniają chorobę w łanach zbóż. DZIEŃ T średnia WARUNKI METEOROLOGICZNE T max Stare Pole k/malborka T min RH max [%] Rain [mm] Wind Wind max 9 16.6 20.6 13.2 90-0.6 4.5 10 16 20.1 13.2 95-0.5 4.5 11 13.8 18.3 9.3 96-0.3 3.6 12 14.9 16.8 11.2 94-0.6 5.4 13 12.3 18.8 6.6 98-0.1 2.7 14 14.2 15.3 13.1 97 3.2 0.3 4 15 12.6 14.7 11.3 97 3.4 0.4 4.5 16 11.6 13.7 10.3 98 0.8-1.3
DZIEŃ T średnia T max Lubań k/ Kościerzyny T min RH max [%] Rain [mm] Wind Wind max 9 15.6 19 11.7 95 0.6 2.3 8 10 15.6 19.3 11.6 95-1.3 7.2 11 13.1 14.9 10.4 95 0.4 1.5 7.2 12 13.2 14.4 9.1 97 0.8 1.7 8 13 12 16.7 6.8 98 0.2 2.2 8 14 13.6 14.6 11.9 98 5.8 1.5 7.2 15 11.6 13.4 10.2 97 5.6 1.4 6.7 16 11.2 13.1 9.9 97 6.8 0.8 3.1 DZIEŃ T średnia T max Głobino k/ Słupska T min RH max [%] Rain [mm] Wind Wind max 9 15.9 19.1 13.8 93 1.8 1.4 6.3 10 15.8 17.5 12.8 95 0.4 0.9 5.8 11 12.6 14 11.1 97 8 0.9 4.5 12 12.9 14.2 9.8 98 0.8 1.2 6.7 13 11.4 15.4 6 98 0.2 1 5.8 14 13.8 15.4 11.7 98 1.4 0.9 4.9 15 11.5 13.1 9.5 98 4.2 0.7 4.5 16 10.7 13.4 7.4 99 0.4 0.4 3.1 Cierznie k/człuchowa DZIEŃ T średnia T max T min RH max Rain Wind Wind max [%] [mm] 9 16.1 21 11.7 94-0.8 6.3 10 15.3 18.6 10.8 94-1.2 6.7 11 13.3 15.8 10.3 95 0.4 0.7 4.5 12 12.9 15.4 6.2 98 1.2 1.5 7.2 13 13 19.3 6.1 98-1.4 8 14 13.6 14.8 12 98 5.6 1.3 5.8 15 11.7 12.7 10 98 8.2 0.8 3.6 16 11.4 13.8 10 99-0.6 4.5
WPŁYW WARUNKÓW ATMOSFERYCZNYCH NA WYSTĘPOWANIE I ROZWÓJ AGROFAGÓW Wilgotna, deszczowa i chłodna pogoda wpływa hamująco na żerowanie i rozwój wielu szkodników, między innymi: pchełek, mszyc oraz motyli z rodziny bielinkowatych, które szczególnie wrażliwe są na choroby grzybowe i bakteryjne. W przypadku, utrzymania się opadów oraz niższych temperatur, można spodziewać się mniejszej liczby populacji szkodników. Pochmurne dni, wysoka wilgotność powietrza i opady deszczu sprzyjają rozwojowi ślimaków. Obecne warunki atmosferyczne sprzyjają porażaniu roślin przez patogeny oraz rozwojowi chorób grzybowych. Zabiegi fungicydami zaleca się wykonywać, gdy rzepak jest w fazie 4-8 liści oraz po przekroczeniu progów szkodliwości. W przypadku wystąpienia: Czerni krzyżowych po stwierdzeniu 20-30% liści z objawami choroby, Szarej pleśni po stwierdzeniu 20-30% liści z objawami choroby, Suchej zgnilizny kapustnych - po stwierdzeniu 15-20% roślin z pierwszymi objawami choroby. W przypadku, kiedy rośliny są duże i silnie porażone należy wykonać zabieg z użyciem fungicydu posiadającego właściwości regulatora wzrostu, natomiast dla roślin porażonych w mniejszym stopniu można zastosować niższe dawki fungicydów. Najwcześniejsze zakażenie wschodów zbóż następuje jesienią za pośrednictwem zarodników, które wytwarzane są na resztkach pożniwnych oraz samosiewach. Szybki rozwój zarodników następuje gdy po opadach deszczu utrzymuje się temperatura 3-4 o C. W przypadku wilgotnej pogody i temperatury w granicach 3-14 o C można spodziewać się silniejszego porażenia pszenicy ozimej łamliwością podstawy źdźbła. Do zakażenia jęczmienia i żyta potrzebna jest nieco wyższa temperatura. Na zbożach można obserwować pierwsze objawy mączniaka prawdziwego. Grzyb wywołujący tą chorobę ma niewielkie wymagania wilgotnościowe. Natomiast w zależności od przebiegu temperatur, pierwsze objawy choroby mogą pojawić się już od 3-7 dnia po infekcji. Im wyższe temperatury tym szybszy rozwój choroby.