WODOSZCZELNY TLENOMIERZ CO-411 INSTRUKCJA OBSŁUGI

WODOSZCZELNY TLENOMIERZ CO-411 INSTRUKCJA OBSŁUGI

INSTRUKCJA OBSŁUGI WODOSZCZELNEGO TLENOMIERZA CO-411 Przed rozpoczęciem eksploatacji przyrządu należy zapoznać się w całości z niniejszą instrukcją

SPIS TREŚCI 1. Uwagi eksploatacyjne 1 2. Charakterystyka przyrządu 2 3. Przeznaczenie przyrządu 2 4. Wygląd zewnętrzny 3 5. Włączenie i wyłączenie przyrządu 6 6. Przygotowanie przyrządu do pracy 7 6.1.Wybór funkcji pomiarowej i jednostki 7 6.2.Wybór rodzaju kompensacji temperatury 8 7. Podstawowe informacje o pomiarze tlenu 9 8. Czujnik tlenowy 11 9. Wprowadzanie parametrów tlenomierza 11 9.1.Kompensacja wpływu zasolenia 11 9.2.Kompensacja wpływu ciśnienia atmosferycznego 13 10. Kalibracja czujnika tlenowego 14 10.1. Przywrócenie charakterystyki fabrycznej czujnika 15 11. Pomiar stężenia tlenu 16 11.1. Pomiar z automatyczną kompensacją temperatury 17 11.2. Pomiar z ręczną kompensacją temperatury 17 12. Pomiar temperatury 18 13. Zasilanie, wymiana baterii 19 14. Wyposażenie 19 15. Dane techniczne 20

- 1-1. UWAGI EKSPLOATACYJNE Szanowni Państwo! Oddajemy do Waszych rąk przyrząd charakteryzujący się dokładnością zgodną z danymi technicznymi i dobrą stabilnością wyświetlanego wyniku. Wierzymy, że pomiary nie sprawią Państwu kłopotów, a przyrząd będzie pracował bez zastrzeżeń. Przeprowadzenie prawidłowego pomiaru wymaga dokładnego przeczytania instrukcji. Dokładność pomiaru stężenia tlenu zależy od wykalibrowania czujnika oraz regularnych zabiegów konserwacyjnych, polegających na wymianie membrany, elektrolitu i czyszczeniu elektrod. Zaniechanie tych czynności po pewnym czasie uniemożliwi pomiar. Pragniemy zwrócić uwagę, że stabilny pomiar jest możliwy wyłącznie podczas rzeczywistego lub symulowanego przepływu badanej wody. Pomiary w mg/l wymagają wprowadzenia wartości ciśnienia atmosferycznego i zasolenia, które wpływają na wynik. Nasze wyroby cechuje niska awaryjność, jeżeli jednak przyrząd ulegnie uszkodzeniu, w krótkim okresie naprawimy go w ramach gwarancji. Wykonujemy także naprawy pogwarancyjne wszystkich modeli. Życzymy przyjemnej pracy z naszym przyrządem.

- 2-2. CHARAKTERYSTYKA PRZYRZĄDU Tlenomierz CO-411 należy do nowej generacji urządzeń pomiarowych. Zapewniono w nim dobrą dokładność i stabilność pomiaru. Dwa rodzaje zasilania: bateryjne i przez zasilacz umożliwiają pracę w terenie i długotrwałe pomiary w laboratorium. Nowoczesne elementy elektroniczne zapewniły utrzymanie parametrów kalibracji czujnika przy braku zasilania przyrządu oraz długi czas pracy na jednej baterii. Przyrząd posiada duży wyświetlacz, na którym wyświetlana jest wartość pomiaru stężenia tlenu lub temperatury, a symbole graficzne ułatwiają pracę. Wodoszczelna obudowa umożliwia bezproblemową pracę w trudnych warunkach. Zminimalizowane wymiary i masa ułatwiają pracę w terenie. Główne cechy tlenomierza CO-411 to: - dobra dokładność i stabilność; - automatyczna lub ręczna kompensacja temperatury; - kalibracja elektrody jedno lub dwupunktowa; - automatyczne wykrywanie punktów kalibracji; - automatyczne przeliczenie wpływu zasolenia i ciśnienia atmosferycznego na wynik; - pamiętanie charakterystyki czujnika tlenowego niezależnie od zasilania; - układ zabezpieczający przed uszkodzeniem na skutek odwrotnego włożenia baterii oraz układ informujący symbolem o konieczności wymiany baterii; - funkcja automatycznego wyłączania. 3. PRZEZNACZENIE PRZYRZĄDU Wodoszczelny tlenomierz CO-411 jest dokładnym oraz łatwym w obsłudze przyrządem, służącym do pomiaru stężenia tlenu rozpuszczonego w wodzie w % lub mg/l. Przyrząd może również służyć jako dokładny miernik temperatury roztworów lub powietrza w 0 C. Tlenomierz CO-411 znajduje zastosowanie w oczyszczalniach ścieków, stacjach uzdatniania wody, hodowlach ryb, laboratoriach chemicznych, pracowniach naukowych itp. Przyrząd jest przystosowany do pracy z ogniwowym czujnikiem tlenowym zakończonym wtykiem BNC-50 oraz z czujnikiem temperatury Pt-1000 posiadającym wtyk Chinch. Instrukcja obsługi tlenomierza CO-411 v4.20

- 3-4. WYGLĄD ZEWNĘTRZNY W przedniej ściance przyrządu (rys. 1) umieszczono wyświetlacz ciekłokrystaliczny, na którym w zależności od wyboru wyświetlany jest: - wynik pomiaru stężenia tlenu w % lub mg/l; - wynik pomiaru temperatury w oc ; Krótkie naciskanie klawisza powoduje przełączanie wyświetlania z pomiaru stężenia tlenu w wybranej jednostce na pomiar temperatury i na odwrót. Symbole jednostek znajdują się obok wyświetlanego wyniku. (przy pomiarze w mg/l wynik wyświetlany jest bez jednostki). W przypadku odłączenia czujnika temperatury przyrząd przełącza się na ręczną kompensację temperatury. Obok wartości stężenia tlenu pojawi się migający symbol. Rozładowanie baterii sygnalizowane jest symbolem. Klawiatura umieszczona pod wyświetlaczem służy do włączania i wyłączania przyrządu, wyboru funkcji pomiarowej, kalibracji oraz zatrzymywania wyniku pomiaru. Rys. 1. Symbol CAL z lewej strony wyświetlacza oznacza, że przyrząd jest w trybie kalibracji.

- 4 - Klawiatura (Rys. 2.) umieszczona pod wyświetlaczem służy do włączania i wyłączania przyrządu, wyboru funkcji pomiarowej, kalibracji i wprowadzania parametrów. Klawiatura posiada następujące klawisze: - włączenie i wyłączenie przyrządu; - przełączanie między wyświetlaniem wartości stężenia tlenu a temperatury; - dłuższe naciśnięcie w trybie pomiaru umożliwia wejście w tryb kalibracji (pojawia się symbol CAL), krótkie naciśnięcie w tym trybie zapisuje wynik pomiaru w punkcie kalibracji;, - klawisze służące do wprowadzania parametrów. W górnej ściance przyrządu znajdują się następujące gniazda: F1 - gniazdo BNC-50 do czujnika tlenowego; t - gniazdo Chinch do podłączenia czujnika temperatury; P - gniazdo zasilacza sieciowego. Instrukcja obsługi tlenomierza CO-411 v4.20

Rys. 2. - 5 -

- 6-5. WŁĄCZENIE I WYŁĄCZENIE PRZYRZĄDU Po włączeniu przyrządu przez naciśnięcie klawisza następuje test pamięci i wyświetlacza, na którym pojawiają się wszystkie symbole (Rys. 3.). Rys. 3. Jeżeli test zakończy się pomyślnie, to po upływie ok. 1.5 s przyrząd ustawia się na tryb pomiarowy funkcji, na której został wyłączony. Pojawienie się napisu (help pomoc) oznacza utratę kalibracji fabrycznej, co wymaga naprawy. Jeśli po upływie 1.5 s nadal będą wyświetlane wszystkie symbole, oznacza to utratę parametrów kalibracji użytkownika. Po naciśnięciu klawisza przyrząd przyjmie standardową charakterystykę i wejdzie w tryb pomiarowy. Konieczne będzie wykalibrowanie czujnika. Wyłączenie następuje przez naciśnięcie klawisza. W przypadku zasilania tylko z baterii, przyrząd wyłącza się samoczynnie po upływie 10 minut od ostatniego naciśnięcia dowolnego klawisza. Funkcja ta jest automatycznie wyłączana podczas pracy z zasilaczem sieciowym. Instrukcja obsługi tlenomierza CO-411 v4.20

- 7-6. PRZYGOTOWANIE PRZYRZĄDU DO PRACY Przed przystąpieniem do pracy należy: - podłączyć zasilacz do gniazda zasilacza P, jeżeli przewiduje się pracę z zasilaczem; - do gniazda F (BNC-50) podłączyć sprawny i przygotowany do pracy czujnik tlenowy; - w przypadku stosowania elektrod pomiarowej i odniesienia podłączyć je przez adapter, dostępny jako opcja; - czujnik temperatury podłączyć do gniazda temperatury t (Chinch); - włączyć przyrząd przez naciśnięcie klawisza. Oznaczenie gniazd jest zgodne z Rys. 2. 6.1. Wybór funkcji pomiarowej i jednostki Krótkie naciskanie klawisza powoduje przełączanie wyświetlania z pomiaru stężenia tlenu w wybranej jednostce na pomiar temperatury i na odwrót. Wynik pomiaru stężenia tlenu może być wyświetlany w % lub w mg/l. W celu wybrania żądanej jednostki należy w trybie pomiaru stężenia tlenu nacisnąć i przytrzymać klawisz, pojawi się napis (Rys. 4). Naciskając klawisz wybrać z prawej strony wyświetlacza: symbol % - pomiar stężenia tlenu w %; brak symbolu - pomiar stężenia tlenu w mg/l. Rys. 4 Uwaga: po wybraniu wyświeltlania w mg/l obok wartości pomiaru nie pojawia się symbol jednostki. Przy pomiarze w % obok mierzonej wartości pojawi się symbol %.

- 8-6.2. Wybór rodzaju kompensacji temperatury Podłączenie czujnika temperatury powoduje przełączenie przyrządu na automatyczną kompensację temperatury. Pomiar będzie kompensowany do wartości temperatury mierzonej czujnikiem. W przypadku pomiarów bez czujnika temperatury, można skorzystać z ręcznej kompensacji temperatury, przez odłączenie od przyrządu czujnika. Obok wartości pomiaru stężenia tlenu pojawi się migający symbol, a do kompensacji zostanie przyjęta wartość temperatury, wprowadzona przez użytkownika w opisany poniżej sposób. 6.2.1. Wprowadzanie wartości temperatury dla ręcznej kompensacji W celu wprowadzenia wartości temperatury dla ręcznej kompensacji należy: - odłączyć czujnik temperatury; - klawiszem wybrać funkcję pomiaru temperatury, pojawi się wcześniej wprowadzona wartość temperatury dla ręcznej kompensacji, a obok migający symbol ; - klawiszami, wprowadzić żądaną wartość; - przejść do trybu pomiaru przewodności, naciskając klawisz ; Instrukcja obsługi tlenomierza CO-411 v4.20

- 9-7. PODSTAWOWE INFORMACJE O POMIARZE TLENU Pomiar tlenu rozpuszczonego w roztworach wodnych dokonywany jest przy pomocy czujnika tlenowego. Podstawowym elementem czujnika jest teflonowa membrana półprzepuszczalna, umożliwiająca przenikanie tlenu zawartego w mierzonym roztworze do elektrolitu znajdującego się w jego wnętrzu. Czujnik tworzy źródło prądowe, którego wartość zależy od ilości tlenu zawartego w elektrolicie. Przyrząd umożliwia pomiar stężenia tlenu w % oraz w mg/l. Przeliczenie zawartości tlenu w mg/l następuje na podstawie pomiaru stężenia tlenu w % i pomiaru temperatury. Podczas dokładnych pomiarów w mg/l należy dodatkowo wprowadzić wartość zasolenia roztworu i ciśnienia atmosferycznego, gdyż mają one dodatkowy wpływ na wynik. Pomiar stężenia tlenu w % nie jest zależny od tych czynników. Decydujący wpływ na dokładność pomiaru ma jakość czujnika tlenowego. Kłopoty pojawiające się podczas pomiaru w 98% są związane z czujnikiem, a nie z przyrządem. W wielu wypadkach wynikają one z nieprzestrzegania przez użytkownika podstawowych zasad eksploatacji czujnika. Należy pamiętać, że podczas pomiaru czujnik pobiera tlen z otoczenia membrany. Producenci czujników podają w swoich instrukcjach, jaki jest wymagany minimalny przepływ badanego roztworu, aby wynik był stabilny. W przypadku niespełnienia tego warunku wynik będzie systematycznie malał. Podczas pomiarów w stojących roztworach wodnych przepływ można częściowo zasymulować, poruszając czujnikiem z odpowiednią prędkością. W warunkach laboratoryjnych przeprowadzanych w naczyniu przepływ można wymusić korzystając z mieszadła. Należy zwrócić uwagę na to, że przy pomiarach małych stężeń tlenu intensywne mieszanie może zwiększyć zawartość tlenu w mierzonym roztworze. Pobieranie próbek i przenoszenie ich do laboratorium może również zmienić zawartość tlenu. Najlepsze wyniki są możliwe do uzyskania wyłącznie pod warunkiem ścisłego przestrzegania wskazań zawartych w instrukcji czujnika tlenowego. Długotrwały okres przechowywania czujnika bez dokonywania pomiarów (ponad 1 miesiąc) wymaga usunięcia elektrolitu. Po tym okresie należy wlać elektrolit do zbiorniczka i trzymać czujnik w wodzie około 24 godziny. Warunkiem prawidłowego pomiaru jest dobry stan membrany. Należy zwracać uwagę, czy nie powstały pęknięcia (na suchej elektrodzie pojawiają się białe kropki po odparowanym elektrolicie). Przed pomiarem czujnik tlenowy powinien być uaktywniony przez zanurzenie w wodzie przez ok. 15 minut.

- 10 - Silnie zanieczyszczone ścieki powodują po pewnym okresie pracy zatykanie się membrany. Objawia się to niemożnością wykalibrowania przyrządu na 100% zawartości tlenu (zakres kalibracji okazuje się za mały). W obu podanych przypadkach należy wymienić membranę zgodnie z instrukcją producenta. W czasie wymiany membrany i uzupełniania elektrolitu należy zwrócić uwagę na to, by w zbiorniku elektrolitu pod membraną nie pozostały pęcherzyki powietrza, gdyż wyniki pomiaru będą zafałszowane. Należy wtedy powtórzyć czynność skręcania czujnika, uzupełniwszy uprzednio elektrolit. Podczas pomiaru, w celu uzyskania stabilnego wyniku, należy odczekać pewien okres czasu. Producenci czujników podają ten czas, który w zależności od grubości membrany wynosi około 1 do 1.5 minuty. Dokładność pomiaru jest związania z temperaturami kalibracji i pomiaru. Im większa różnica tych temperatur, tym większy błąd pomiaru. Stosowane czujniki wymagają dwupunktowej kalibracji w roztworach o zerowym stężeniu tlenu i drugim dowolnym (najczęściej 100% nasycenia). Czysta woda zawiera około 60 80% tlenu. Ścieki i roztwory związków chemicznych mają na ogół mniejsze stężenie tlenu, a ciecze z wymuszonym napowietrzaniem większe. Przy dokładnych pomiarach producenci czujników zalecają dokonanie kalibracji bezpośrednio przed pomiarem, gdyż po pewnym czasie czujnik zmienia swoje parametry. Nawet najlepsze czujniki tlenowe posiadają dryft ok. ±1%/24 h. Instrukcja obsługi tlenomierza CO-411 v4.20

- 11-8. CZUJNIK TLENOWY Przyrząd jest przystosowany do współpracy z ogniwowym czujnikiem membranowym o dokładności pomiaru ±2%, jeżeli pomiar przeprowadzany jest w tej samej temperaturze co kalibracja. Dokładność maleje z różnicą temperatury kalibracji i pomiaru, i wynosi <4% przy różnicy temperatur ±5 oc i 6% przy różnicy ±10 oc. W przypadku mechanicznego uszkodzenia membrany czujnika lub niemożliwości wykalibrowania przyrządu, konieczna jest wymiana membrany. Sposób postępowania podaje instrukcja producenta czujnika. Przed rozpoczęciem pracy z przyrządem prosimy o dokładne przeczytanie uwag zawartych w rozdziale 7. 9. WPROWADZANIE PARAMETRÓW TLENOMIERZA 9.1. Kompensacja wpływu zasolenia Zasolenie roztworu zmniejsza rozpuszczalność tlenu w wodzie i wymaga uwzględnienia podczas pomiarów w mg/l. Zmiana zasolenia o 1 g/l zmienia o ok. 0.5% stężenia tlenu. Przyrząd umożliwia wprowadzenie wielkości zasolenia w g/l i przelicza zmianę nasycenia tlenem w mg/l. 9.1.1. Wprowadzenie wartości zasolenia Wartość zasolenia można wyznaczyć na podstawie znajomości przewodności właściwej badanego roztworu. Tabela 1 podaje rzeczywistą zależność przewodności od zasolenia w przeliczeniu na NaCl. W celu wprowadzenia wartości zasolenia należy: - dowolnym konduktometrem zmierzyć wartość przewodności właściwej badanego roztworu; - z tabeli 1 odczytać odpowiadającą wartość zasolenia - w trybie pomiaru stężenia tlenu nacisnąć jednocześnie klawisze,, pojawi się na chwilę napis (salinity zasolenie), a następnie poprzednio wprowadzona wartość zasolenia; - klawiszami, wprowadzić wartość zasolenia, odczytaną z tabeli 1: - wrócić do trybu pomiarowego naciskając klawisz. Pomiar w % nie wymaga wprowadzania wartości zasolenia.

- 12 - ms/c g/l ms/c g/l ms/c g/l m m m 1 0.49 28 16.87 55 34.34 2 1.00 29 17.52 56 34.99 3 1.52 30 18.17 57 35.64 4 2.08 31 18.82 58 36.28 5 2.63 32 19.46 59 36.93 6 3.19 33 20.11 60 37.58 7 3.74 34 20.76 61 38.23 8 4.29 35 21.41 62 38.87 9 4.85 36 22.05 63 39.52 10 5.40 37 22.70 64 40.17 11 6.00 38 23.35 65 40.81 12 6.61 39 23.99 66 41.46 13 7.21 40 24.64 67 42.11 14 7.83 41 25.29 68 42.75 15 8.45 42 25.93 69 43.40 16 9.07 43 26.58 70 44.05 17 9.70 44 27.23 71 44.70 18 10.35 45 27.87 72 45.34 19 11.01 46 28.52 73 45.99 20 11.66 47 29.17 74 46.64 21 12.31 48 29.82 75 47.28 22 12.96 49 30.46 76 47.93 23 13.61 50 31.11 77 48.58 24 14.26 51 31.76 78 49.22 25 14.91 52 32.40 79 49.87 26 15.56 53 33.05 80 50.63 27 16.22 54 33.70 Tabela 1. Określenie zasolenia w g/l NaCl na podstawie przewodności w ms/cm (w temperaturze 25oC). Instrukcja obsługi tlenomierza CO-411 v4.20

- 13-9.2. Kompensacja wpływu ciśnienia atmosferycznego Zawartość tlenu rozpuszczonego w roztworze wodnym określana w mg/l zależy bezpośrednio od wielkości ciśnienia powietrza, tzn. zmiana ciśnienia powietrza np. o 10%, powoduje zmianę nasycenia tlenem również o 10%. Jeżeli wielkość ciśnienia znacznie odbiega od 1013 hpa, zmiana ta powinna być uwzględniona w czasie pomiarów. Przyrząd umożliwia wprowadzenie wartości ciśnienia i przelicza zmianę nasycenia. 9.2.1. Wprowadzenie wartości ciśnienia W celu wprowadzenia wartości ciśnienia należy: - zmierzyć wartość ciśnienia w hpa; - w trybie pomiaru temperatury nacisnąć jednocześnie klawisze,, pojawi się na chwilę napis (pressure ciśnienie), a następnie poprzednio wprowadzona wartość ciśnienia; - klawiszami, wprowadzić zmierzoną wartość ciśnienia; - przejść do trybu pomiaru tlenu naciskając klawisz. Pomiar w % nie wymaga wprowadzania wartości ciśnienia.

- 14-10. KALIBRACJA CZUJNIKA TLENOWEGO Kalibracja ma na celu wyeliminowanie błędu pomiaru wynikającego z indywidualnej charakterystyki czujnika i powinna być dokonana przed rozpoczęciem pracy z nowym czujnikiem, po wymianie membrany lub przy szczególnych wymaganiach dotyczących dokładności pomiaru. Czujniki posiadają tzw. "dryft sygnału" związany z okresem między kalibracją a pomiarem. Dłuższy okres czasu obniża dokładność pomiaru. Kalibracja jest również wskazana, jeżeli temperatura badanego roztworu odbiega w znacznym stopniu od temperatury, w jakiej kalibrowano czujnik, gdyż powstaje wtedy dodatkowy błąd pomiaru. Należy wówczas przygotować roztwory kalibracyjne o temperaturze zbliżonej do przewidywanej temperatury mierzonych roztworów. W przypadku braku możliwości wykalibrowania przyrządu, należy wymienić membranę czujnika zgodnie z instrukcją producenta. Sytuacja taka ma najczęściej miejsce w wyniku silnego zanieczyszczenia membrany lub jej pęknięcia (czasem prawie niewidocznego). Po wymianie membrany czujnik należy kondycjonować 24 godziny w wodzie. Stosowane czujniki tlenowe wymagają jedno lub dwupunktowej kalibracji w roztworach wzorcowych. Podczas kalibracji dwupunktowej używa się jednego roztworu o zerowym stężeniu tlenu (np. nasycony roztwór siarczynu sodowego) i drugiego o 100% nasyceniu tlenem. Można go uzyskać przez kilkunastominutowe napowietrzanie wody. Podczas pomiaru tego roztworu należy zapewnić jego przepływ lub mieszanie. Sposoby przygotowania obu roztworów opisane są szczegółowo w instrukcji czujnika tlenowego. Uproszczona kalibracja dla 100% nasycenia może przebiegać w powietrzu, bez zanurzenia czujnika w roztworze. Warunkiem jest kilkuminutowe nawilżenie membrany wodą przed kalibracją. Przyjęto, że ilość tlenu zawartego w powietrzu odpowiada 100% tlenu rozpuszczonego w wodzie, co umożliwia przeprowadzenie uproszczonej kalibracji. Kalibrację jednopunktową przeprowadza się tylko w roztworze o 100% nasyceniu tlenem. Instrukcja obsługi tlenomierza CO-411 v4.20

- 15 - W celu wykalibrowania przyrządu należy: - nacisnąć i przytrzymać klawisz do momentu pojawienia się na wyświetlaczu symbolu CAL, dotychczasowe parametry kalibracji zostają w tym momencie skasowane; - do naczynia z roztworem o zerowym stężeniu tlenu (nasycony roztwór siarczynu sodu) włożyć uaktywniony czujnik tlenowy; - po ustabilizowaniu się wyniku nacisnąć klawisz. Wynik zapulsuje, co poinformuje o zapamiętaniu wartości kalibracji, po czym na wyświetlaczu pojawi się skorygowana wartość pomiaru (0%). - wyjąć czujnik, przepłukać starannie wodą destylowaną i włożyć do roztworu o nasyceniu tlenem 100% zapewniając przepływ lub pozostawić go na powietrzu; - po ustabilizowaniu się wyniku, nacisnąć klawisz. Wynik zapulsuje, co poinformuje o zapamiętaniu wartości kalibracji, po czym na wyświetlaczu pojawi się skorygowana wartość pomiaru (100%). Jeżeli po naciśnięciu klawisza przyrząd nie może wykryć wartości wzorca (0% lub 100%), zamiast pulsowania wyniku pojawi się na chwilę napis. Należy wówczas sprawdzić stan membrany czujnika i stosowane roztwory kalibracyjne. 10.1. Przywrócenie charakterystyki fabrycznej czujnika Jeżeli po wejściu w tryb kalibracji wyjdzie się z niego bez wykalibrowania co najmniej jednego punktu, to poprzednio zapamiętana charakterystyka ulegnie skasowaniu i podstawiona zostanie charakterystyka standardowa.

- 16-11. POMIAR STĘŻENIA TLENU Przed przystąpieniem do pomiaru stężenia tlenu zawartego w roztworze wodnym należy przygotować do pracy przyrząd (rozdział 6) oraz wykalibrowany czujnik tlenowy (rozdział 10). Pomiar w % i w mg/l stężenia tlenu wymaga dodatkowego pomiaru temperatury, w celu uwzględnienia jej wpływu na membranę czujnika. Pomiar w mg/l, stosowany częściej, wymaga dodatkowo określenia wartości zasolenia i ciśnienia atmosferycznego. Przeliczenia są wykonywane przez przyrząd z uwzględnieniem wartości temperatury mierzonej przez czujnik temperatury przy automatycznej kompensacji lub wartości wprowadzonej przez użytkownika przy ręcznej kompensacji. Z powodu ograniczonej dokładności tej kompensacji, najwyższą dokładność można uzyskać kalibrując czujnik w tej samej temperaturze, w jakiej będzie dokonywany pomiar. Błąd pomiaru rośnie z różnicą między temperaturą kalibracji a pomiaru i wynika z cech czujnika, a nie przyrządu. Dla stosowanego czujnika wynosi ±3% przy różnicy temperatur ±10 oc. W przypadku dokładnych pomiarów należy ponadto uwzględniać okres od ostatniej kalibracji (dryft sygnału). Przy ciśnieniu atmosferycznym bliskim 1013 hpa i niewielkim zasoleniu badanych roztworów można przystąpić do pomiaru nie wprowadzając tych wielkości (powinny być wprowadzona wartości domyślne 0.00 g/l i 1013 hpa). Dokładne pomiary powinny być jednak poprzedzone oznaczeniem zasolenia badanego roztworu. Najprościej można je określić przez pomiar przewodności z przeliczeniem na zasolenie w NaCl. Wartość zasolenia wprowadza się zgodnie z podrozdziałem 9.1. Należy również wprowadzić aktualną wartość ciśnienia atmosferycznego zgodnie z podrozdziałem 9.2. Instrukcja obsługi tlenomierza CO-411 v4.20

- 17-11.1. Pomiar z automatyczną kompensacją temperatury W celu wykonania pomiaru z automatyczną kompensacją temperatury należy: - podłączyć czujnik temperatury; - do mierzonego roztworu włożyć czujniki tlenowy i temperatury; - włączyć przyrząd klawiszem ; - wybrać jednostkę zgodnie z podrozdziałem 6.1; - przy pomiarach w mg/l wprowadzić wartość ciśnienia atmosferycznego i zasolenia (podrozdział 9.1 i podrozdział 9.2); - klawiszem wybrać funkcję pomiaru stężenia tlenu; - sprawdzić lub zasymulować przepływ badanego roztworu; - odczekać do ustabilizowania się wyniku ok. 1 1.5 min (zależnie od czujnika) i odczytać wartość. 11.2. Pomiar z ręczną kompensacją temperatury W celu wykonania pomiaru z ręczną kompensacją temperatury należy: - odłączyć czujnik temperatury; - włączyć przyrząd klawiszem ; - wybrać jednostkę zgodnie z podrozdziałem 6.1; - przy pomiarach w mg/l wprowadzić wartość ciśnienia atmosferycznego i zasolenia (podrozdział 9.1 i podrozdział 9.2); - do mierzonego roztworu włożyć czujnik tlenowy; - termometrem zmierzyć temperaturę badanego roztworu; - klawiszem wybrać funkcję pomiaru temperatury; - klawiszami, wprowadzić wartość temperatury badanego roztworu; - sprawdzić lub zasymulować przepływ badanego roztworu; - klawiszem wybrać funkcję pomiaru stężenia tlenu; - po ustabilizowaniu się wartości odczytać wynik. Uwaga: w przypadku pomiarów roztworów o małym zasoleniu sprawdzić zgodnie z podrozdziałem 9.1, czy wprowadzona wartość zasolenia wynosi 0.00 g/l.

- 18-12. POMIAR TEMPERATURY Pomiar temperatury przeprowadzamy następująco: - do gniazda Chinch podłączyć czujnik temperatury; - włączyć przyrząd przez naciśnięcie klawisza ; - wybrać pomiar temperatury, naciskając klawisz - włożyć czujnik do mierzonego roztworu; - odczekać do ustabilizowania wartości na wyświetlaczu i odczytać wynik. Przyrząd współpracuje z rezystorowym czujnikiem platynowym Pt-1000 i od jego klasy zależy ostateczna dokładność pomiaru temperatury. Rys. 5. UWAGA: migający symbol oznacza odłaczenie lub przerwę w obwodzie czujnika. Przyrząd wyświetla wtedy wprowadzoną przez użytkownika wartość dla ręcznej kompensacji temperatury. Migające wskazanie 50 o C podczas pomiaru dodatnich wartości temperatury świadczy o zwarciu w obwodzie czujnika temperatury. Instrukcja obsługi tlenomierza CO-411 v4.20

- 19-13. ZASILANIE, WYMIANA BATERII Przyrząd jest zasilany baterią 9V lub przez zasilacz o stabilizowanym napięciu 12V, który należy podłączyć do gniazda zasilania P (rys. 2). Podłączenie zasilacza odłącza baterie. Pojawienie się symbolu LOBAT informuje o konieczności wymiany baterii. W tym celu należy wykręcić dwa wkręty znajdujące się w dolnej ściance obudowy, wysunąć starą baterię, odłączyć ją od klipsa baterii i podłączyć nową. Następnie włożyć baterię do korpusu i założyć dolną ściankę. Ścianka na obrzeżu posiada pierścień uszczelniający. Należy zwrócić uwagę na to, by podczas zamykania pierścień wszedł do środka korpusu na całym obwodzie, a następnie dokręcić śrubki do momentu odczuwanego oporu (nie za mocno, gdyż może to spowodować pęknięcie ścianki). Pozostawienie szufladki z niedokręconymi śrubkami odszczelnia obudowę i może spowodować zawilgocenie lub zalanie przyrządu, a w efekcie jego uszkodzenie. Tego typu przypadek nie jest objęty gwarancją. 14. WYPOSAŻENIE W skład standardowego wyposażenia przyrządu wchodzi: 1. czujnik tlenowy; 2. czujnik temperatury Pt-1000B (standardowy); 3. pojemnik plastykowy na przyrząd, elektrodę i czujnik temperatury 4. instrukcja z gwarancją. Jako wyposażenie dodatkowe można zamówić: 1. zasilacz 12V/100mA. 2. czujnik temperatury Pt-1000 1/3B o wyższej dokładności.

- 20 - POMIAR STĘŻENIA TLENU: 15. DANE TECHNICZNE zakres rozdzielczość 0 199.9 % 0.1 % 0 19.99 mg/l 0.01 mg/l Dokładność pomiaru: temperatura pomiaru dokładność (±1 cyfra) równa temperaturze kalibracji ±2 % ±5 o C od temperatury kalibracji ±4 % ±10 o C od temperatury kalibracji ±6 % Zakres kompensacji temperatury: 0.0 40.0 0 C Zakres kompensacji zasolenia: 0.0 50.0 g/l Zakres kompensacji ciśnienia: 800 1100 hpa Kalibracja czujnika: dwupunktowa w 0% i 100% O 2 lub jednopunktowa w 100%O 2 Czujnik tlenowy: membranowy, ogniwowy POMIAR TEMPERATURY: zakres rozdzielczość dokładność* (±1 cyfra) - 50.0 199.9 0 C 0.1 0 C ±0.1 0 C * dokładność przyrządu. Ostateczna dokładność pomiaru temperatury zależy od dokładności stosowanego typu czujnika Pt-1000 Czujnik temperatury rezystor platynowy Pt-1000 Dokładność czujnika w zakresie 0 100 0 C: na rezystorze Pt1000B ±0.9 0 C na rezystorze Pt1000 1 / 3 B ±0.4 0 C INNE: TEMPERATURA PRACY: ZASILANIE: POBÓR MOCY: WYŚWIETLACZ: WYMIARY: MASA: -5 do 45 0 C 1. bateria 9V typu 6F22 2. zasilacz stabilizowany 12V 27 mw LCD 55 x 45 mm 149 x 82 x 22 mm 220 g Instrukcja obsługi tlenomierza CO-411 v4.20

G W A R A N C J A Firma "Elmetron" udziela 24 miesięcznej gwarancji na tlenomierz CO-411 nr fabr.... W przypadku uszkodzenia producent zobowiązuje się do naprawy przyrządu w terminie do 14 dni od daty dostarczenia. Gwarancja nie obejmuje uszkodzeń wynikłych z postępowania niezgodnego z instrukcją, stosowania nieodpowiedniego zasilacza, uszkodzeń mechanicznych oraz uszkodzeń powstałych w wyniku napraw lub przeróbek dokonywanych przez osoby nieupoważnione. Czujniki tlenowy i temperatury mają roczną gwarancję producentów. Uwaga: Prosimy o kontakt telefoniczny przed wysłaniem przyrządu do naprawy. Do przyrządu należy zawsze dołączyć czujnik tlenowy, czujnik temperatury, gwarancję z wpisaną datą sprzedaży oraz zasilacz (jeżeli jest stosowany). Wykonujemy również naprawy pogwarancyjne. Data produkcji... Data sprzedaży... Termin ważności gwarancji...

Sp. j. 41-814 Zabrze - Grzybowice ul. Witosa 10 tel. 32 / 2738106 fax 32 / 2738114 www.elmetron.com.pl e-mail: handel@elmetron.com.pl