Interwencyjny zakup i sprzedaż zbóż
Agencja Rynku Rolnego (ARR) jako unijna agencja płatnicza prowadzi w ramach Wspólnej Polityki Rolnej na rynku zbóż działania związane z interwencyjnym ich zakupem i sprzedażą. Interwencyjny zakup zbóż, którego celem jest zakup nadwyżek zbóż występujących na rynku UE, jest jednym z mechanizmów mających bezpośredni wpływ na stabilizację rynku Wspólnoty. Mechanizm ten jest skierowany do producentów i handlowców, którzy nie byli w stanie uzyskać na rynku ceny wyższej od ceny interwencyjnej. Zakupione od nich zboże jest sprzedawane w zależności od sytuacji rynkowej na unijnym rynku wewnętrznym lub na eksport do krajów trzecich. Zgodnie z nowymi zasadami, zakup zbóż wg ustalonej ceny interwencyjnej jest w ramach UE limitowany. Od roku gospodarczego 2010/2011 w odniesieniu do niżej wymienionych zbóż limity w skali całej Unii Europejskiej wynoszą: pszenica 3 mln ton, pszenica durum 0 ton, jęczmień 0 ton, kukurydza 0 ton, sorgo 0 ton. Komisja Europejska (KE) może podjąć decyzję o kontynuowaniu mechanizmu interwencji publicznej wykraczającej poza ustalone limity, jeżeli wymaga tego sytuacja popytowo-podażowa na wspólnotowym rynku zbóż. W przypadku przekroczenia limitu KE podejmuje decyzję o ustaleniu współczynnika redukcji ilości. Po wykorzystaniu limitu ilości pszenicy zaoferowanej do interwencji może zostać uruchomiony, decyzją KE, zakup pszenicy w ramach procedury przetargowej, który zostanie ogłoszony w Dzienniku Urzędowym UE. 2
Interwencyjny zakup i sprzedaż zbóż 1. Zasady interwencyjnego zakupu zbóż Zakupem interwencyjnym w Polsce mogą być objęte zboża zebrane na terenie Unii Europejskiej: pszenica, jęczmień, kukurydza, pod warunkiem ustalenia limitu różnego od 0. Oferowana ilość zboża jednego rodzaju nie może być mniejsza niż: 80 ton w przypadku zakupu zbóż na zapasy interwencyjne z dostawą do magazynu interwencyjnego, 500 ton w przypadku przejmowania zbóż na zapasy interwencyjne w miejscu przechowywania. Zboże do zakupu interwencyjnego oferowane jest w Polsce od 1 listopada do 31 maja, z możliwością realizacji dostaw do 30 czerwca, pod warunkiem że spełnią one minimalne wymogi ilościowe i jakościowe. Formy zakupu interwencyjnego Zakup interwencyjny zbóż na zapasy interwencyjne ARR może się odbywać: z dostawą do magazynu interwencyjnego, z przejęciem w miejscu przechowywania. Podmiot składający ofertę powinien wnieść zabezpieczenie ofertowe i należytego wykonania umowy w wysokości 20 EUR/t, w formie depozytu gotówkowego na konto ARR lub gwarancji bankowej uznanej przez ARR instytucji finansowej. Uczestnikiem mechanizmu może być tylko oferent, który zarejestrował się w Centralnym Rejestrze Przedsiębiorców (CRP) prowadzonym przez ARR i złożył ofertę/ofertę przetargową na przejęcie zbóż w magazynie interwencyjnym lub w miejscu przechowywania. 3
Wymagana jakość zboża Zboże oferowane w ramach zakupu interwencyjnego powinno być zdrowe i charakteryzować się odpowiednią jakością handlową, tzn.: a) spełniać minimalne wymagania jakościowe określone przez ARR, b) posiadać typową dla danego rodzaju barwę, c) być wolne od obcych zapachów i szkodników (w każdym stadium rozwoju), d) być jakościowo jednorodne dla całej partii zboża dostarczonego w ramach jednej oferty. Ocena technologicznych parametrów jakościowych pszenicy dostarczonej w ramach oferty/umowy jest przeprowadzona w ciągu 20 dni kalendarzowych od daty sporządzenia próbki reprezentatywnej na koszt oferenta. Opłata za zbadanie technologicznych parametrów jakościowych pszenicy zwyczajnej powinna zostać wniesiona przed złożeniem oferty. Zboże oferowane Agencji w ramach zakupu interwencyjnego, oprócz minimalnych wymogów jakościowych, musi spełniać warunki dotyczące dopuszczalnych poziomów zawartości substancji skażających, tj. mikotoksyn, pozostałości pestycydów, metali ciężkich oraz skażenia radioaktywnego, określonych przez prawodawstwo Unii Europejskiej. Cena zakupu zboża Cena zakupu zboża zależy od formy zakupu: w ramach limitu po ustalonej cenie jest to cena interwencyjna, która wynosi 101,31 EUR/t, w ramach procedury przetargowej jest to cena określona w ofertach przetargowych zaakceptowanych przez KE po każdym przetargu. Cena ta wyrażona w EUR/t powinna odpowiadać minimalnej jakości zbóż i nie może być wyższa niż cena interwencyjna. Cena zakupu podlega podwyższeniu lub obniżeniu w zależności od faktycznej jakości dostarczonego zboża. 4
Interwencyjny zakup i sprzedaż zbóż Od roku gospodarczego 2010/2011 cena za zboże nie będzie uwzględniać miesięcznych dodatków do ceny interwencyjnej. W przypadku przejmowania zbóż na zapasy interwencyjne w miejscu przechowywania cena określona dla faktycznej jakości zostaje pomniejszona o koszty, które sprzedający poniósłby w związku z dostawą zboża do najbliższego magazynu interwencyjnego (na odległość do 100 km) i o koszty wydania zboża. Zapłata za zboże Zapłata za zboże dokonywana jest w terminie do 65 dni od daty warunkowego przejęcia. Datą warunkowego przejęcia jest: dzień ostatniej dostawy do magazynu interwencyjnego, dzień następujący po dniu wystawienia przez ARR Polecenia dostawy, w przypadku przejmowania zbóż na zapasy interwencyjne w miejscu przechowywania. Natomiast ostateczne przejęcie zboża na zapasy interwencyjne następuje po uzyskaniu wyników wszystkich kontroli i analiz laboratoryjnych niezbędnych do ustalenia, czy dostarczone zboże spełnia wszystkie wymagania ilościowo-jakościowe wynikające z przepisów Unii Europejskiej. Koszty transportu zboża Koszty transportu zboża do najbliższego magazynu interwencyjnego wskazanego w ofercie/ofercie przetargowej, do którego było dostarczone zboże, ponosi sprzedający, o ile odległość do tego magazynu nie przekracza 100 km. W przypadku przekroczenia odległości 100 km, koszty transportu na odległość powyżej 100 km ponosi ARR. 5
2. Przechowywanie zbóż stanowiących zapasy interwencyjne Przedsiębiorca zainteresowany świadczeniem usług przechowalniczych na rzecz ARR musi złożyć ofertę. W przypadku jej przyjęcia ARR przeprowadza kontrolę autoryzacyjną obiektów przechowalniczych. Jeżeli wyniki tej kontroli są pozytywne, wówczas magazyn otrzymuje świadectwo autoryzacji, które umożliwia przechowywanie zapasów interwencyjnych zbóż na rzecz ARR. W zależności od zapotrzebowania na powierzchnię przechowalniczą, ARR wybierze spośród autoryzowanych magazynów te, z którymi zostaną zawarte umowy na przechowywanie zbóż. Magazyny interwencyjne znajdują się na obszarze pięciu centrów interwencyjnych: Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-mazurskie Kujawsko-pomorskie Podlaskie Lubuskie Wielkopolskie Mazowieckie Dolnośląskie Łódzkie Lubelskie Opolskie Centrum interwencyjne Warmińsko-mazurskie Centrum interwencyjne Lubelskie Centrum interwencyjne Dolnośląskie Centrum interwencyjne Zachodniopomorskie Centrum interwencyjne Wielkopolskie Śląskie Świętokrzyskie Małopolskie Podkarpackie 6
Interwencyjny zakup i sprzedaż zbóż Wymogi dotyczące centrów interwencyjnych i miejsc przechowywania Każde centrum interwencyjne dysponuje możliwościami przechowywania co najmniej 20 000 ton zbóż we wszystkich miejscach przechowywania. Od roku gospodarczego 2012/2013 każde miejsce przechowywania powinno dysponować możliwościami przechowywania w okresie interwencyjnym co najmniej 5000 ton. Centrum interwencyjne może składać się z jednego lub więcej miejsc przechowywania położonych w państwie członkowskim. Miejsca przechowywania centrum interwencyjnego podlegają zatwierdzeniu przez ARR. Informacje na temat centrów interwencyjnych i ich miejsc przechowywania będą aktualizowane i udostępniane państwom członkowskim oraz podawane do wiadomości publicznej. Przedsiębiorstwo, które będzie świadczyć usługi przechowalnicze na rzecz ARR, zobowiązane jest do: prowadzenia wymaganej przez ARR dokumentacji umożliwiającej stałą ocenę i monitorowanie stanu zapasów interwencyjnych zbóż oraz złożenia zabezpieczenia należytego wykonania umowy w formie: depozytu gotówkowego lub gwarancji uznanej przez ARR instytucji finansowej, lub polisy ubezpieczenia ilości i jakości przechowywanego zboża, uzyskanej w ramach programu ubezpieczeniowego ARR. Wyliczenie zapłaty należnej przedsiębiorstwu przechowalniczemu za usługi przechowalnicze odbywa się raz w miesiącu, na podstawie danych zawartych w dokumentach magazynowych. ARR zapłaci za faktycznie wykorzystaną (zasypaną zbożem zakupionym w ramach interwencji) pojemność pomieszczeń magazynowych, a nie za pojemność objętą gotowością przechowalniczą. Przedsiębiorstwo przechowujące zapasy interwencyjne zbóż w pełni odpowiada za ilość oraz jakość przechowywanego zboża. ARR przynajmniej raz w roku przeprowadza w każdym magazynie interwencyjnym kontrolę fizyczną tego zboża. Kontrola ta może zostać przeprowadzona w dowolnym czasie w ciągu danego roku gospodarczego, bez wcześniejszego informowania przedsiębiorstwa przechowalniczego. 7
3. Sprzedaż zbóż stanowiących zapasy interwencyjne Decyzje o sprzedaży zbóż z zapasów interwencyjnych przechowywanych w poszczególnych krajach członkowskich UE podejmuje Komisja Europejska (KE). Decyzja o otwarciu przetargu na sprzedaż zbóż z zapasów interwencyjnych obwieszczana jest w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w formie rozporządzenia KE. Komisja określa ilości zbóż przeznaczone do sprzedaży oraz ostateczny termin składania ofert przetargowych w przypadku przetargu jednorazowego lub pierwszy termin i terminy częściowe składania ofert przetargowych w przypadku przetargu stałego. Każdorazowo po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE rozporządzenia otwierającego przetarg na sprzedaż zbóż z polskich zapasów interwencyjnych Agencja ogłasza przetarg oraz publikuje na stronie internetowej www.arr.gov.pl szczegółowe warunki uczestnictwa przedsiębiorców w sprzedaży zbóż, zawierające m.in.: wykaz lotów danego rodzaju zboża wystawionego do sprzedaży z poszczególnych magazynów interwencyjnych, wzór formularza ofertowego, wzór umowy na sprzedaż zbóż z zapasów interwencyjnych, inne dodatkowe dokumenty. Daty określające ostateczne terminy składania ofert dla każdego przetargu częściowego i każdego przetargu jednorazowego podawane są przez ARR. Zarówno w przypadku sprzedaży zbóż z zapasów interwencyjnych na rynek wewnętrzny Wspólnoty, jak i na eksport konieczne jest wniesienie przez przedsiębiorcę zabezpieczenia przetargowego oraz innych zabezpieczeń określonych w rozporządzeniach KE, otwierających przetargi na sprzedaż zbóż z zapasów interwencyjnych, ogłaszanych w Dzienniku Urzędowym UE. Istnieją trzy możliwości sprzedaży zboża zakupionego w ramach działań interwencyjnych: sprzedaż na rynku wspólnotowym, sprzedaż na rynku wspólnotowym z określonym przeznaczeniem, sprzedaż na wywóz poza obszar Wspólnoty. 8
Interwencyjny zakup i sprzedaż zbóż Przedsiębiorca zainteresowany zakupem zboża w ramach danego przetargu częściowego składa ofertę przetargową na formularzu ARR. Na podstawie informacji o złożonych ofertach, przekazanej przez agencje interwencyjne z poszczególnych krajów członkowskich, KE decyduje o poziomie ceny, po której zostanie sprzedane zboże. ARR, po rozstrzygnięciu przetargu na sprzedaż zbóż z zapasów interwencyjnych, przesyła wszystkim przedsiębiorcom, którzy złożyli oferty przetargowe, informację o jego wynikach. Z przedsiębiorcami, których oferty zostały przyjęte przez UE, Agencja zawiera umowy sprzedaży zbóż z zapasów interwencyjnych. W przypadku sprzedaży zbóż z zapasów interwencyjnych na eksport wymagane jest posiadanie przez przedsiębiorcę pozwolenia na wywóz. Ponadto, po zrealizowaniu eksportu, przedsiębiorca zobowiązany jest do udokumentowania, że zakupione zboże opuściło obszar celny Wspólnoty i zostało dopuszczone do obrotu w kraju trzecim. Przedsiębiorca, z którym ARR zawarła umowę sprzedaży, odbiera zboże z magazynu interwencyjnego po wniesieniu zapłaty na konto ARR. Zapłata za zboże oraz jego odbiór powinny nastąpić w ciągu miesiąca od daty zawarcia umowy. Po upływie tego terminu przedsiębiorca ponosi wszelkie ryzyko oraz koszty związane z przechowywaniem zboża zakupionego, ale nieodebranego z magazynu. Szczegółowe informacje na temat warunków interwencyjnego zakupu, przechowywania i sprzedaży można uzyskać w: Telefonicznym Punkcie Informacyjnym, tel. 22 661 72 72 centrali i oddziałach terenowych ARR oraz na stronie internetowej www.arr.gov.pl. 9
Podstawowe akty prawne UE dotyczące interwencji na rynku zbóż Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1272/2009 z dnia 11 grudnia 2009 r. ustanawiające wspólne szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do zakupu i sprzedaży produktów rolnych w ramach interwencji publicznej (Dz. U. L 349 z 29.12.2009, str. 1-25, z późn. zm.). Rozporządzenie Komisji (WE) nr 884/2006 z dnia 21 czerwca 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1290/2005 w odniesieniu do finansowania przez EFRG środków interwencyjnych w postaci składowania w magazynach państwowych i księgowania transakcji składowania w magazynach państwowych przez agencje płatnicze państw członkowskich, z późniejszymi zmianami (Dz. U. L 171 z 23.06.2006, str. 35-89, z późn. zm.). Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych (Dz. U. L 364 z 20.12.2006, str. 5-24, z późn. zm.). Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1913/2006 z dnia 20 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania agromonetarnego systemu dla euro w rolnictwie i zmieniające niektóre rozporządzenia (Dz. U. L 365 z 21.12.2006, str. 52-63, z późn. zm.). Rozporządzenie Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiające wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych ( rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku ) (Dz. U. L 299 z 16.11.2007, str. 1-149, z późn. zm.). Rozporządzenie Komisji (EWG) nr 2220/1985 z dnia 22 lipca 1985 r. ustalające wspólne zasady stosowania systemu zabezpieczeń w odniesieniu do produktów rolnych (Dz. U. L 205 z 3.08.1985, str. 5-11, z późn. zm.). 10
Interwencyjny zakup i sprzedaż zbóż ODDZIAŁY TERENOWE AGENCJI RYNKU ROLNEGO Oddział Terenowy BIAŁYSTOK AR-9 BYDGOSZCZ AR-10 GDYNIA AR-11 GORZÓW WLKP. AR-12 KATOWICE AR-4 KIELCE AR-13 KRAKÓW AR-14 LUBLIN AR-3 ŁÓDŹ AR-8 OLSZTYN AR-1 OPOLE AR-15 POZNAŃ AR-6 RZESZÓW AR-16 SZCZECIN AR-7 WARSZAWA AR-2 WROCŁAW AR-5 Adres OT Województwo Telefon Faks Godz. 15-102 Białystok, ul. Kombatantów 4 85-605 Bydgoszcz, ul. Kasztanowa 57 81-332 Gdynia, ul. Kołłątaja 1 66-400 Gorzów Wlkp., ul. gen. Sikorskiego 20c 40-476 Katowice, Plac pod Lipami 5 25-323 Kielce, ul. Piaskowa 18 31-546 Kraków, ul. Mogilska 104 20-126 Lublin, ul. Unicka 4 93-578 Łódź, ul. Wróblewskiego 18 10-959 Olsztyn, ul. Partyzantów 1/2 45-301 Opole, ul. Horoszkiewicza 6 60-324 Poznań, ul. Marcelińska 90 35-959 Rzeszów, al. J. Piłsudskiego 32 71-410 Szczecin, ul. Niedziałkowskiego 21 04-076 Warszawa, al. J. Waszyngtona 146 53-333 Wrocław, ul. Powstańców Śl. 28/30 podlaskie 85 664 31 50 85 664 31 60 8 00-16 00 kujawsko- -pomorskie 52 584 92 92 52 584 15 03 8 00-16 00 pomorskie 58 669 43 00 58 669 83 21 8 00-16 00 lubuskie 95 728 26 58 95 720 27 86 95 728 27 86 8 00-16 00 śląskie 32 359 49 00 32 359 49 34 8 00-16 00 świętokrzyskie 41 343 31 90 41 343 23 93 41 368 70 49 8 00-16 00 małopolskie 12 424 09 40 12 426 49 10 8 00-16 00 lubelskie 81 444 45 33 81 444 45 38 81 444 45 32 7 00-15 00 łódzkie 42 685 52 18 42 685 52 24 8 00-16 00 warmińsko- -mazurskie 89 527 74 58 89 523 78 65 89 527 92 49 7 00-15 00 opolskie 77 441 70 00 77 441 70 01 8 00-16 00 wielkopolskie 61 852 14 33 61 853 67 95 7 00-15 00 podkarpackie zachodniopomorskie mazowieckie 17 864 20 27 28 17 864 20 30 7 00-15 00 91 464 82 00 91 422 57 76 7 00-15 00 22 515 81 31 22 515 81 33 22 515 81 13 7 00-15 00 dolnośląskie 71 335 01 51 71 335 01 79 7 00-15 00 11
Agencja Rynku Rolnego 00-400 Warszawa, ul. Nowy Świat 6/12 Biuro Produktów Roślinnych tel. 22 661 78 10, 22 661 77 04, 22 661 77 05, 22 661 72 78 faks 22 661 78 26, 22 661 75 10, 22 661 78 16, 22 661 79 38 Telefoniczny Punkt Informacyjny 22 661 72 72 www.arr.gov.pl Broszura ma charakter wyłącznie informacyjny. ARR zastrzega, że publikacja ta nie stanowi oferty kierowanej do beneficjentów ani nie jest zobowiązaniem ARR do działań mogących wynikać z treści broszury. ARR wyraża zgodę na przedruk materiałów z podaniem źródła. ARR wrzesień 2010 ISBN 978-83-62107-10-0