ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie Ewa Sitnik
Podstawowym aktem prawnym regulującym sposób postępowania z odpadami jest: USTAWA z dnia 27 kwietnia 2001 r. O ODPADACH Zgodnie z art. 3. 1. tej ustawy - odpady oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii, określonych w załączniku nr 1 do ustawy, których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia się jest obowiązany.
Odpady niebezpieczne to odpady które ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny i właściwości, stanowią zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi albo dla środowiska. Odpady niebezpieczne są to odpady: należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście A załącznika nr 2 do ustawy oraz posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 do ustawy lub należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście B załącznika do ustawy i zawierające którykolwiek ze składników wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy oraz posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 do ustawy.
Odpady klasyfikuje się zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).
KATALOG ODPADÓW 20 grup - podział odpadów w zależności od źródła ich powstawania każda z grup zawiera podgrupy i rodzaje odpadów oraz ich kody lista odpadów niebezpiecznych ustalona jest poprzez oznakowanie kodu odpadu indeksem górnym w postaci gwiazdki * Odpady klasyfikuje się wg źródła ich powstawania w grupach: od 01 do 20 przypisując im odpowiedni kod sześciocyfrowy, określający rodzaj odpadu np. - 08 03 14* - szlamy farb drukarskich zawierające substancje niebezpieczne
KATALOG ODPADÓW Katalog odpadów dzieli odpady w zależności od źródła ich powstawania na 20 następujących grup: 1) odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin - 01, 2) odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności - 02, 3) odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury - 03, 4) odpady z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego - 04, 5) odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz pirolitycznej przeróbki węgla - 05,
KATALOG ODPADÓW cd. 6) odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej - 06, 7) odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej - 07, 8) odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych (farb, lakierów, emalii ceramicznych), kitu, klejów, szczeliw i farb drukarskich - 08, 9) odpady z przemysłu fotograficznego i usług fotograficznych - 09, 10) odpady z procesów termicznych - 10,
KATALOG ODPADÓW cd. 11) odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali oraz innych materiałów i z procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych - 11, 12) odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych - 12, 13) oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19) - 13, 14) odpady z rozpuszczalników organicznych, chłodziw i propelentów (z wyłączeniem grup 07 i 08) - 14, 15) odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nieujęte w innych grupach - 15,
KATALOG ODPADÓW cd. 16) odpady nieujęte w innych grupach - 16, 17) odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych) - 17, 18) odpady medyczne i weterynaryjne - 18, 19) odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych - 19, 20) odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie - 20.
Hierarchia postępowania z odpadami: Efektywna gospodarka odpadami powinna być oparta na trzech zasadach: zapobieganiu powstawania odpadów lub ograniczaniu ich ilości i negatywnego oddziaływania, zapewnieniu odzysku odpadów, jeśli nie udało się zapobiec ich powstawaniu, unieszkodliwianiu odpadów, których wytworzeniu nie udało się zapobiec, lub których nie udało się poddać odzyskowi.
Gospodarka odpadami w Polsce W Polsce w ostatnim okresie wytworzono łącznie 124 414,1 tys. Mg odpadów przemysłowych. Największe ilości odpadów przemysłowych wytworzono w województwach: śląskim (33%) i dolnośląskim (28%). Województwo podkarpackie znalazło się na 13 pozycji pod względem ilości wytworzonych odpadów przemysłowych, co stanowi 1% odpadów z obszaru całego kraju.
Ilość odpadów przemysłowych wytworzonych w poszczególnych województwach
Gospodarka odpadami w województwie podkarpackim W latach 2000-2008 na terenie województwa zaznaczyła się pozytywna tendencja sposobu zagospodarowania odpadów niebezpiecznych. Znacząca większość odpadów została poddana odzyskowi lub unieszkodliwiona poza składowaniem, a tylko niewielka ich część trafiła na składowiska. W ostatnim okresie w regionie, zagospodarowano łącznie 31,7 tys. Mg odpadów niebezpiecznych. Ponad połowa z nich tj. 16,6 tys. Mg została unieszkodliwiona poza składowaniem, 12,7 tys. Mg poddano odzyskowi, czasowo zmagazynowano - 2 tys. Mg, natomiast zeskładowano 0,4 tys. Mg odpadów.
Gospodarowanie odpadami niebezpiecznymi w województwie podkarpackim
Składowiska odpadów niebezpiecznych W województwie podkarpackim znajduje się 9 składowisk przeznaczonych do deponowania odpadów przemysłowych, w tym 2 to składowiska odpadów niebezpiecznych. Są to zakładowe składowiska odpadów niebezpiecznych należące do: Polimex Mostostal S.A. Zakład Zabezpieczeń Antykorozyjnych, Ocynkownia Dębica w Dębicy. Zakładów Tworzyw Sztucznych "ERG" S.A. w Pustkowie.
Składowiska odpadów niebezpiecznych Od połowy 2007 roku składowisko Polimex Mostostal S.A. Zakład Zabezpieczeń Antykorozyjnych, Ocynkownia Dębica w Dębicy nie jest eksploatowane. W związku ze zmianą procesu oczyszczania ścieków, nastąpiła zmiana klasyfikacji odpadu, i w chwili obecnej nie są wytwarzane odpady niebezpieczne, które były deponowane na składowisku. Zgodnie z art. 57 ustawy o odpadach na składowisku odpadów niebezpiecznych nie mogą być składowane odpady inne niż niebezpieczne.
Składowiska odpadów niebezpiecznych Na składowisku odpadów niebezpiecznych Zakładów Tworzyw Sztucznych "ERG" S.A. w Pustkowie deponowane są odpady wytwarzane w toku produkcji zakładu, takie jak: 07 02 08* - inne pozostałości podestylacyjne i poreakcyjne, 19 01 07* - odpady stałe z oczyszczania gazów odlotowych. Zakłady Tworzyw Sztucznych "ERG" S.A. w Pustkowie posiadają decyzję zezwalającą na taki sposób unieszkodliwiania tych odpadów.
Odpady zawierające azbest W Programie Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032 założono że: odpady azbestowe będą unieszkodliwiane poprzez składowanie, jako jedyny uznany, bezpieczny i dopuszczony prawem sposób postępowania z tego rodzaju odpadami. odpady niebezpieczne, w tym odpady azbestowe, należy umieszczać na składowiskach odpadów niebezpiecznych lub na wydzielonych częściach składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne.
Odpady zawierające azbest W województwie podkarpackim funkcjonują 2 składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których deponowane są odpady komunalne, z wydzielonymi kwaterami do składowania odpadów niebezpiecznych, zawierających azbest. Są to składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne zlokalizowane w miejscowościach: Młyny, gmina Radymno, powiat jarosławski, Pysznica, gmina Pysznica, powiat stalowowolski.
Odpady zawierające azbest W najbliższym okresie, planowana jest rozbudowa składowiska w Kozodrzy. Gmina Ostrów, jako właściciel składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Kozodrzy, posiada decyzję zatwierdzającą projekt budowlany i udzielającą pozwolenia na rozbudowę składowiska. Rozbudowa składowiska objęta ww. pozwoleniem obejmuje wykonanie, między innymi, dwóch kwater A1 i A2 do składowania odpadów azbestu o kodach: 17 06 01* - materiały izolacyjne zawierające azbest 17 06 05* - materiały konstrukcyjne zawierające azbest. Zgodnie z zatwierdzonym projektem budowlanym, realizacja zadania przewidziana jest do 2010 roku.
Odpady zawierające azbest Program oczyszczania kraju z azbestu na lata 2009-2032, przewiduje budowę 56 składowisk na odpady zawierające azbest - koszt budowy tych składowisk, to ok. 260 mln zł. Trwają prace nad projektem nowelizacji ustawy o odpadach, która dopuszcza alternatywne metody unieszkodliwiania odpadów azbestowych. Proponuje się wprowadzić Art. 38a. 1. - Dopuszcza się przetwarzanie odpadów zawierających azbest w urządzeniach przewoźnych zapewniających takie przekształcenie włókien azbestu, aby nie stwarzały one zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzi oraz dla środowiska.
Unieszkodliwianie odpadów medycznych i weterynaryjnych Odpady medyczne są to głównie odpady powstające w zakładach opieki zdrowotnej, tj. szpitalach, domach pomocy społecznej, ośrodkach zdrowia. Odpady te stwarzają szczególne zagrożenie z uwagi na możliwość kontaktu z otoczeniem występujących w nich drobnoustrojów chorobotwórczych. Ustawodawca klasyfikuje odpady medyczne i weterynaryjne w grupie 18 katalogu odpadów.
Odpady medyczne i weterynaryjne Sposób postępowania z odpadami medycznymi regulują: Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 sierpnia 2007 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi, Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie dopuszczonych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych Ponadto art. 9 ustawy o odpadach stanowi, że unieszkodliwianie odpadów medycznych o właściwościach zakaźnych, oraz unieszkodliwianie odpadów weterynaryjnych o właściwościach zakaźnych, powinno odbywać się na obszarze tego województwa, na którym zostały wytworzone.
Odpady medyczne i weterynaryjne W województwie podkarpackim odpady medyczne unieszkodliwiane są w: 3 spalarniach oraz 2 autoklawach. W autoklawach - instalacjach typu BRAVO- HOSPITAL odpady są rozdrabniane i dezynfekowane parą wodną i roztworem podchlorynu sodu, w temperaturze 170 0 C.
Spalarnie odpadów Spalarnia odpadów - rozumie się przez to zakład lub jego część przeznaczone do termicznego przekształcania odpadów z odzyskiem lub bez odzysku wytwarzanej energii cieplnej, obejmujące instalacje i urządzenia służące do prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów wraz z oczyszczaniem gazów odlotowych i wprowadzaniem ich do atmosfery, kontrolą, sterowaniem i monitorowaniem procesów oraz instalacjami związanymi z przyjmowaniem, wstępnym przetwarzaniem i magazynowaniem odpadów dostarczonych do termicznego przekształcania oraz instalacjami związanymi z magazynowaniem i przetwarzaniem substancji otrzymanych w wyniku spalania i oczyszczania gazów odlotowych.
Spalarnie odpadów Współspalarnia odpadów - rozumie się przez to zakład lub jego część, których głównym celem jest wytwarzanie energii lub produktów, w których wraz z paliwami są przekształcane termicznie odpady w celu odzyskania zawartej w nich energii lub w celu ich unieszkodliwiania, obejmujące instalacje i urządzenia służące do prowadzenia procesu termicznego przekształcania wraz z oczyszczaniem gazów odlotowych i wprowadzaniem ich do atmosfery, kontrolą, sterowaniem i monitorowaniem procesów, instalacjami związanymi z przyjmowaniem, wstępnym przetwarzaniem i magazynowaniem odpadów dostarczonych do termicznego przekształcania oraz instalacjami związanymi z magazynowaniem i przetwarzaniem substancji otrzymanych w wyniku spalania i oczyszczania gazów odlotowych.
Instalacje do termicznego unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych 1. Instalacja do Termicznej Utylizacji Odpadów Przemysłowych zlokalizowana w Rzeszowie, 2. Instalacja do termicznego unieszkodliwiania ścieków przemysłowych i gazów odpadowych w Pustkowie, 3. Spalarnia odpadów w Jedliczu, 4. Spalarnia odpadów medycznych i weterynaryjnych w Tarnobrzegu, 5. Elektrociepłownia EC-1 w Tarnobrzegu.
Instalacje do termicznego unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych 1. Instalacja do Termicznej Utylizacji Odpadów Przemysłowych w Rzeszowie. W instalacji spalane są odpady przyjmowane od podmiotów zewnętrznych. W instalacji termicznie przekształcane są odpady niebezpieczne z następujących grup: 06 - Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej 07 - Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej 16 - Odpady nieujęte w innych grupach 18 - Odpady medyczne i weterynaryjne
Instalacje do termicznego unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych 2. Instalacja do termicznego unieszkodliwiania ścieków przemysłowych i gazów odpadowych zlokalizowana w Pustkowie. Spalane są odpady odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania tworzyw sztucznych oraz kauczuków i włókien syntetycznych grupa 07, podgrupa 02..
Instalacje do termicznego unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych 3. Spalarnia Odpadów w Jedliczu. W spalarni unieszkodliwiane są odpady niebezpieczne wytwarzane w toku działalności Rafinerii Nafty Jedlicze S.A. jak i przyjmowane od podmiotów zewnętrznych.
W instalacji w Jedliczu termicznie przekształcane są odpady niebezpieczne cd. W instalacji w Jedliczu termicznie przekształcane są odpady niebezpieczne z następujących grup: 01 - Odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin, 05 - Odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz pirolitycznej przeróbki węgla, 07 - Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej,
W instalacji w Jedliczu termicznie przekształcane są odpady niebezpieczne cd. 08 - Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych (farb, lakierów, emalii ceramicznych), kitu, klejów, szczeliw i farb drukarskich 11 - Odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali oraz innych materiałów i z procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych 13 - Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19) 14 - Odpady z rozpuszczalników organicznych, chłodziw i propelentów (z wyłączeniem grup 07 i 08)
W instalacji w Jedliczu termicznie przekształcane są odpady niebezpieczne cd. 15 - Odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nieujęte w innych grupach 16 - Odpady nieujęte w innych grupach 18 - Odpady medyczne i weterynaryjne 19 - Odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych
Instalacje do termicznego unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych 4. Spalarnia odpadów medycznych i weterynaryjnych zlokalizowana na terenie Szpitala Wojewódzkiego w Tarnobrzegu. W roku 2008 w instalacji unieszkodliwiono następujące rodzaje odpadów medycznych i weterynaryjnych: 18 01 02* 18 01 03* 18 01 06* 18 01 07 18 01 08* 18 02 08
Instalacje do termicznego unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych 5. Elektrociepłownia w Tarnobrzegu. Jest to współspalarnia odpadów, w której termicznie unieszkodliwiane są odpady z grupy 03 - odpady z przetwórstwa drewna oraz z produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury. W roku 2008 spalono w niej odpady niebezpieczne o nr kodu 03 02 05* - inne środki do konserwacji i impregnacji drewna zawierające substancje niebezpieczne.
Stacje demontażu Na terenie województwa podkarpackiego, uprawnionych do demontażu pojazdów jest 40 podmiotów. Za stacje demontażu uznaje się tylko takie obiekty, których operatorzy posiadają pozwolenia lub inną decyzję zezwalającą na wytwarzanie, w tym odzysk odpadów w postaci zużytych lub nienadających się do użytkowania pojazdów. Na stacje demontażu przyjmowane są odpady niebezpieczne o nr kodu 16 01 04* - zużyte lub nienadające się do użytkowania pojazdy.
STACJE DEMONTAŻU POJAZDÓW
Stacje demontażu Wyposażenie techniczne stacji demontażu stanowią głównie: podnośniki, narzędzia elektryczne, narzędzia ręczne, sprężarki, spawarki elektryczne, spawarki na propan-butan, ślusarskie stoły robocze, wyciągarki do silników, wkrętaki pneumatyczne, wysysarko lewarki dla poszczególnych rodzajów płynów eksploatacyjnych, urządzenia do cięcia blach, szlifierki oraz specjalistyczne pojemniki na usunięte z pojazdów elementy i substancje niebezpieczne, w tym płyny. Niewielka część instalacji wyposażona jest również w urządzenia przeznaczone do zgniatania karoserii oraz prasonożyce.
Oleje odpadowe W województwie podkarpackim, na terenie Rafinerii Nafty Jedlicze S.A. w Jedliczu znajduje się instalacja w której dokonuje się odzysku - recyklingu odpadów. Przedmiotem działalności Spółki jest między innymi regeneracja olejów przepracowanych w kierunku wysokojakościowych baz olejowych. Spółka od 1963 roku specjalizuje się w przemysłowym zagospodarowaniu olejów przepracowanych (odpadowych), poprzez ich regenerację do olejów bazowych. Od 2001 roku proces regeneracji prowadzony jest na instalacji hydrorafinacji - jednej z najnowocześniejszych tego typu instalacji w Europie, spełniającej najwyższe wymogi Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska.
PODSUMOWANIE Znajdujące się na terenie województwa podkarpackiego instalacje, zaspokajają większość potrzeb regionu w zakresie zagospodarowania wytworzonych odpadów niebezpiecznych. Instalacje te są pod stałym nadzorem służb kontrolnych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie. Istotnym problemem jest szara strefa zajmująca się demontażem pojazdów.
Stacja demontażu
Stacja demontażu
Nielegalny demontaż
Nielegalny demontaż
www.wios.rzeszow.pl