DOTYCHCZASOWY DOROBEK IX KADENCJI KRAJOWEJ RADY RADCÓW PRAWNYCH 1. W listopadzie 2014 r. Nadzwyczajny Krajowy Zjazd Radców Prawnych uchwalił Kodeks Etyki Radcy Prawnego (realizacja wytycznej zawartej w uchwale programowej Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z 9 listopada 2013 r.)., Kodeks wszedł w życie 1 lipca 2015 r. 2. W sposób oczekiwany przez samorząd uregulowana została kwestia postępowania dyscyplinarnego. Uchwalona jesienią 2014 r. ustawa bazowała na opracowaniu eksperckim Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji KRRP, które legło u podstaw inicjatywy ustawodawczej Senatu RP. Pozytywnie opiniowały ją następnie samorządy radcowski i adwokacki. Uchwalenie ustawy, co poparły wszystkie kluby poselskie, zamyka wieloletnie dywagacje polityczne w tym zakresie, również te, które zmierzały do "wyprowadzenia" postępowania dyscyplinarnego poza samorządy zawodowe. 3. Zrealizowany został poprzez nowelizację ustawy o radcach prawnych, wielokrotnie podnoszony postulat samorządu, aby znieść zakaz "dwukadencyjności" w stosunku do członków organów dyscyplinarnych. 4. Zrealizowany został postulat, zgłoszony już na posiedzeniu KRRP w grudniu 2012 r., dotyczący powrotu do czteroletniej kadencji organów samorządu. Taki czas trwania kadencji obowiązywać będzie od najbliższych rozpoczynanych kadencji władz samorządu. 5. Zrealizowany został postulat przyznania rzecznikom dyscyplinarnym statusu organu samorządu oraz uregulowane zostały ustawowo kwestie związane z wyborem zastępców rzeczników. 6. Kompetencje Krajowej Rady Radców Prawnych zostały rozszerzone o trzy obszary, w tym dwa wyraźnie postulowane przez samorząd, a mianowicie: - prawo ustalania regulaminów szczegółowych zasad wykonywania zawodu (na skutek zdecydowanej inicjatywy KRRP i opracowań eksperckich OBSiL w trakcie procesu legislacyjnego nad zmianami ustawy o radcach prawnych w 2014 r.). Krajowa Rada Radców Prawnych uchwaliła też regulamin wykonywania zawodu, który wszedł w życie wraz z nowym Kodeksem Etyki 1 lipca 2015 r., - prawo ustalania zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego (na skutek zdecydowanej inicjatywy KRRP i opracowań eksperckich OBSiL przedstawianych w trakcie procesu legislacyjnego nad ustawą o nieodpłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej, wprowadzającą zmiany w ustawie o radcach prawnych), a także o
- prawo ustalania zasad wyznaczania radców prawnych do świadczenia pomocy prawnej opłacanej przez Państwo. 7. Sejm uchwalił ustawę o nieodpłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej, co stanowi realizację m.in. zgłaszanych postulatów samorządów radcowskiego (wytyczna zawarta w uchwale programowej Krajowego Zjazdu Radców Prawnych) i adwokackiego. Ustawa (oczekuje już na podpis Prezydenta RP) czyni wprawdzie kontestowany przez KRRP wyłom w wyłączności świadczenia tej pomocy przez profesjonalnych prawników (adwokatów i radców prawnych), to jednak i w tym kształcie wychodzi naprzeciw sygnalizowanym przez samorząd potrzebom społecznym, a nadto stwarza możliwość opłacanego przez Państwo i dobrowolnego zaangażowania w świadczenie tej pomocy ponad tysiąca radców prawnych. 8. W wyżej wspomnianej ustawie samorząd radcowski został wskazany jako konkretny partner organów samorządu terytorialnego w realizacji systemu nieopłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej i rozszerzony został w tym zakresie katalog ustawowych zadań samorządu, co przyczynia się do mocniejszego jego usytuowania w życiu publicznym. 9. Poszerzone zostały uprawnienia radcy prawnego o możliwość reprezentowania stron (wnioskodawców) przed Urzędem Patentowym RP w określonej ustawowo grupie spraw /sprawy związane z dokonywaniem i rozpatrywaniem zgłoszeń oraz utrzymywaniem ochrony znaków towarowych/ dotychczas zastrzeżonych wyłącznie dla rzeczników patentowych. Sukces ten osiągnięto mimo dużej opozycji ze strony samorządu i organizacji rzeczników patentowych w drodze długiego i skomplikowanego procesu legislacyjnego. 10. Kwestia list obrońców w sprawach karnych została uregulowana zgodnie z oczekiwaniami samorządu w zakresie, w jakim dotyczy prowadzenia przez sądy wspólnych (alfabetycznych) list adwokatów i radców prawnych deklarujących się i uprawnionych do wykonywania roli obrońcy. W najbliższym czasie rozporządzenie to będzie jeszcze nowelizowane zgodnie z postulatami samorządu, w tym dotyczącymi między innymi rezygnacji z ujawniania w listach adresów zamieszkania radców prawnych. Celowość i konieczność takich zmian sygnalizowali Dziekani Rad OIRP. Minister Sprawiedliwości przesłał już projekt zmiany rozporządzenia w tym zakresie do formalnej konsultacji z samorządami prawniczymi. 11. Skuteczne okazały się starania samorządu, których celem było zapobiegnięcie dalszemu rozszerzaniu kręgu osób (nieprofesjonalnych prawników) mogących występować jako pełnomocnicy w postępowaniu cywilnym na etapie postępowania egzekucyjnego. 12. Uwzględniono postulaty KRRP zgłaszane w trakcie prac legislacyjnych na projektem ustawy zmieniającej Kodeks cywilny, Kodeks postępowania cywilnego oraz niektóre inne ustawy, dotyczące zmian w ustawie o radcach prawnych w zakresie prowadzenia list radców prawnych oraz ich publikacji. Ustawa już została podpisana przez Prezydenta RP.
13. Podjęto kilka interwencji (wystąpień) KRRP kierowanych do urzędów administracji rządowej w sprawach dotyczących niewłaściwego traktowania radców prawnych zatrudnionych w służbie cywilnej. Interwencje te skierowano do Ministra Finansów i Szefa Służby Cywilnej. W odpowiedzi Szef Służby Cywilnej podzielił pogląd KRRP w zakresie braku obowiązku informowania dyrektora generalnego urzędu o samym zamiarze podjęcia zajęcia zarobkowego przez radców prawnych zatrudnionych w Ministerstwie Finansów, a także negatywnie ocenił generalne unieważnienie zarządzeniem dyrektora generalnego urzędu zgód na dodatkowe zatrudnienie lub zajęcie zarobkowe udzielonych przed dniem jego wejścia w życie. Stanowisko samorządu okazało się tym samym zbieżne ze stanowiskiem Rzecznika Praw Obywatelskich. Wystąpienia te wpłynęły również na znaczne zliberalizowanie polityki personalnej wobec radców prawnych w ramach tzw. konsolidacji aparatu skarbowego. 14. Uwzględnione zostały uwagi KRRP dotyczące projektu rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu przeprowadzania ocen okresowych członków korpusu służby cywilnej w zakresie konieczności uwzględniania w stosunku do radców prawnych będących członkami korpusu służby cywilnej regulacji wynikającej z art. 16 ust. 1 ustawy o radcach prawnych. 15. Edukacja prawna stanie się od 1 stycznia 2016 r pojęciem ustawowym, co przy umieszczeniu przez ustawodawcę na wyraźne nasze starania samorządu w gronie podmiotów realizujących to zadanie publiczne, dodatkowo wspierać powinno działalność utworzonego przez KRRP w końcu 2014 r. Centrum Edukacji Prawnej. Powszechna edukacja prawna ma przyczynić się do wzrostu świadomości prawnej społeczeństwa, co powinno skutkować zwiększeniem zapotrzebowania na korzystanie z pomocy prawnej. 16. Działania przedstawicieli samorządu, skupionych wokół Centrum Mediacji Gospodarczej KRRP, miały znaczący wpływ na kształt projektowanych (może już niebawem uchwalonych) przepisów dotyczących wspierania alternatywnych sposobów rozstrzygania sporów, w tym zmian w kodeksie postępowania cywilnego dotyczących mediacji. Ustawa znajduje się w końcowej fazie procesu legislacyjnego. Na najbliższym posiedzeniu Sejmu RP należy spodziewać się rozpatrzenia poprawek Senatu. 17. Ministerstwo Sprawiedliwości przystąpiło do prac nad zmianą obowiązujących od 2002 r. przepisów dotyczących wynagrodzeń z tytułu zastępstwa procesowego, a znaczącą podstawą rozpatrywanych nowych uregulowań jest wspólne przedłożenie samorządów radcowskiego i adwokackiego z sierpnia 2014 r. Przedłożenie to realizuje stanowisko KRRP z 25 maja 2013 r. i zostało opracowane głównie staraniem ekspertów Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji KRRP. Prowadzone od 25 czerwca br. spotkania grup eksperckich Ministerstwa Sprawiedliwości oraz samorządu radcowskiego (w pierwszej fazie również samorządu adwokackiego, który następnie odstąpił od tych rozmów), zakończyły się przesłaniem przez Ministra Sprawiedliwości w dniu 10 sierpnia 2015 r., projektów rozporządzeń w tym zakresie do ostatecznej konsultacji z samorządami prawniczymi. Projekty przewidują, że rozporządzenia wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. Szczegółowe informacje dotyczące zmian, jakie wprowadzają projektowane rozporządzenia, tak w wysokości stawek
wynagrodzeń, jak i sposobu zasądzania przez sądy kosztów zastępstwa procesowego były i są szeroko omawiane w bieżących informacjach publikowanych przez KRRP. 18. Mocno zaawansowane są rozmowy w sprawie wprowadzenia na rynek ubezpieczeń, mającego osiągnąć dużą popularność, produktu ubezpieczenia pomocy prawnej i doprowadzenia do podpisania pomiędzy KRRP a ubezpieczycielem porozumienia o obsłudze tych ubezpieczeń przez radców prawnych. Zakłada się zafunkcjonowanie tego systemu na przełomie 2015/2016 r. po wcześniejszym zaakceptowaniu przez KRRP wynegocjowanego z ubezpieczycielem projektu porozumienia. 19. Rozwijane są i wprowadzane nowe formy doskonalenia umiejętności osób prowadzących zajęcia na aplikacji radcowskiej. Od grudnia 2014 r. do czerwca 2015 r. 210 osób, które prowadzą zajęcia na aplikacji wzięło udział w szkoleniu metodycznym prowadzonym przez specjalistów Państwowej Wyższej Szkoły Psychologii Społecznej, która uzyskała status Uniwersytetu. Trwają prace nad zmianą regulaminu aplikacji, których celem jest m. in. standaryzacja zajęć w skali kraju, przygotowanie aplikantów do profesjonalnego wykonywania zawodu, także poprzez większe upraktycznienie aplikacji oraz budowanie postaw wyróżniających osoby wykonujące zawód zaufania publicznego. Działania te stanowią realizację jednej z wytycznych uchwały programowej Krajowego Zjazdu Radców Prawnych. 20. Komisje egzaminacyjne do przeprowadzenia egzaminu radcowskiego po raz pierwszy w obecnej ich kadencji mają siedziby we wszystkich okręgowych izbach radców prawnych, bez względu na liczbę aplikantów kończących aplikację i przystępujących do egzaminu. 21. Zreorganizowano system wydawnictw KRRP realizując liczne postulaty środowiska, w tym: - przywrócono wydawanie czasopisma spełniającego wymogi naukowego, którym jest kwartalnik Radca Prawny. Zeszyty Naukowe, - przystąpiono do wydawania w cyklu dwutygodniowym Biuletynu Informacyjnego KRRP. 22. Regularnie od ubiegłego roku organizowane są i finansowane w przeważającej części ze środków KRRP spotkania koordynacyjne sekretarzy i kierowników biur, skarbników, rzeczników informacyjnych okręgowych izb radców prawnych. Realizowane są w ten sposób postulaty izb kierowane w tym zakresie już w poprzednich kadencjach. 23. Z początkiem 2015 roku na zlecenie KRRP przeprowadzone zostały bardzo reprezentatywne badania, których celem było określenie barier korzystania z pomocy prawnej w Polsce. Badanie to zlecono w celu wyciągnięcia wniosków, co do form i sposobów popularyzowania potrzeby korzystania z pomocy prawnej świadczonych przez radców prawnych i kształtowania optymalnego wizerunku zawodu. Jeszcze w miesiącu sierpniu 2015 r., raporty z tych badań przeprowadzonych na próbie 3.500 tysiąca respondentów i uzupełnione o dodatkowe wywiady strukturalne wraz z wnioskami zostaną udostępnione do użytku wewnętrznego Dziekanom Rad Okręgowych Izb Radców
Prawnych. Na szczeblu KRRP wnioski z tych badań wykorzystane będą przy opracowywaniu długofalowej strategii promocji zawodu. 24. Zdecydowanie rozszerzył się krąg osób zaangażowanych w rożne formy działalności zagranicznej samorządu. Aktualnie w różnych strukturach Rady Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy (CCBE) i innych międzynarodowych organizacji prawniczych reprezentuje nas 26 Koleżanek i Kolegów z 12 Izb Okręgowych. Komitet Zagraniczny KRRP inicjuje i wspiera finansowo wydarzenia o znaczeniu międzynarodowym, organizowane przez OIRP (m.in. pierwszy konkurs na najlepszy projekt zagraniczny). W bieżącej kadencji przyjęto również zasadę włączania do udziału w wydarzeniach, proponowanych przez zagraniczne samorządy prawnicze, Dziekanów i innych członków Rad OIRP. W tym roku odbyło się pierwsze w historii naszych samorządów posiedzenie komitetów zagranicznych NRA i KRRP, a w ślad za nim wspólne seminarium na temat przyszłości usług prawniczych (przy udziale wybitnych wykładowców z zagranicy) oraz pierwsza w Polsce Sesja Plenarna CCBE, zorganizowana w Gdańsku, w historycznych pomieszczeniach Stoczni Gdańskiej z udziałem Prezydenta Lecha Wałęsy i ponad 200 prawników z całej Europy. Wydarzenie to odbiło się szerokim, pozytywnym echem wśród 45 samorządów członkowskich i zostało ocenione, jako jedna z najlepszych Sesji Plenarnych w 55-letniej historii CCBE. W ubiegłym roku KRRP i NRA zorganizowały wspólnie ogólnokrajowe obchody Europejskiego Dnia Prawnika; inicjatywa ta będzie kontynuowana również w tym roku. Zinstytucjonalizowana została działalność samorządu w obszarze ochrony praw człowieka poprzez powołanie Komisji Praw Człowieka KRRP. Nawiązaliśmy współpracę z Fundacją Prawników Europejskich z Hagi celem wspólnego realizowania projektów szkoleniowych oraz z Europejskim Instytutem Prawa (ELI) w Wiedniu celem promowania znajomości prawa europejskiego wśród radców prawnych.