10. OBSZARY I TERENY GÓRNICZE Zgodnie z art. 34 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz.U.05.167.1399), gmina, która występuje o nadanie obszarowi statusu uzdrowiska, winna posiadać złoŝa naturalnych surowców leczniczych zlokalizowane na określonym obszarze górniczym. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze określa, co rozumiemy pod pojęciem obszar górniczy, teren górniczy i zakład górniczy: obszarem górniczym jest przestrzeń, w granicach której przedsiębiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny oraz prowadzenia robót górniczych związanych z wykonywaniem koncesji. Obszar górniczy jest to przestrzeń, w obrębie której przedsiębiorca upowaŝniony jest do prowadzenia działalności górniczej zgodnie z wydaną koncesją i na zasadach ustalonych w tej koncesji; terenem górniczym jest to przestrzeń objęta przewidywanymi szkodliwymi wpływami robót górniczych zakładu górniczego. Teren górniczy jest to powierzchnia większa od obszaru górniczego, na której obserwuje się niekorzystny wpływ eksploatacji w postaci róŝnego rodzaju szkód górniczych; 160
zakładem górniczym jest wyodrębniony technicznie i organizacyjnie zespół środków słuŝących bezpośrednio do wydobywania kopaliny ze złoŝa, w tym wyrobiska górnicze, obiekty budowlane oraz technologicznie związane z nimi obiekty i urządzenia przeróbcze. Podstawą wyznaczenia obszaru górniczego jest dokumentacja geologiczna i plan zagospodarowania złoŝa - PZZ (w którym to określa się granice projektowanego obszaru wraz z uzasadnieniem). Jego projektowane połoŝenie oraz przebieg granic powinny zostać równieŝ określone we wniosku o koncesję na wydobywanie kopalin. O utworzeniu takiego obszaru, wraz z wyznaczeniem przebiegu jego granic (co następuje przez określenie współrzędnych punktów załamania), rozstrzyga organ koncesyjny (po uzgodnieniu z Prezesem WyŜszego Urzędu Górniczego) w koncesji. Zmiana granic obszaru (terenu) górniczego moŝe nastąpić wyłącznie w drodze zmiany koncesji. Minister Środowiska prowadzi rejestr wszystkich obszarów (terenów) górniczych istniejących na terenie całego kraju. Administrowaniem tego rejestru zajmuje się Państwowy Instytut Geologiczny i słuŝy on wyłącznie celom ewidencyjnym. Źródła wód leczniczych w Kudowie-Zdroju skupione są na niewielkiej przestrzeni Parku Zdrojowego, między budynkiem Polonii, Pijalnią Wód Mineralnych a Teatrem pod Blachą. Najcenniejszym zasobem naturalnym omawianego obszaru i jednocześnie jedyną kopaliną wydobywaną na nim, są wody lecznicze. Wody lecznicze uzdrowiska naleŝą do szczaw wodorowęglanowo-sodowo-wapniowych, które występują w utworach osadowych górnej kredy. Woda z ujęć jest sprowadzana do wspólnych podziemnych zbiorników pięciokomorowych. Cztery zbiorniki mieszczą się na placu przed budynkiem kotłowni,. Pod muszą koncertową umieszczono jeszcze jeden zbiornik o największej średnicy, połączony z wyŝej omówionymi zbiornikami oraz posiadający bezpośrednie połączenie z ujęciem GÓRNE. 10.1. Granice obszarów górniczych Występowanie wód mineralnych w Kudowie-Zdroju naleŝy wiązać ze szczególnymi warunkami geologicznymi terenu, które przyczyniły się do powstania źródeł wód leczniczych. Powierzchnia obszaru górniczego Kudowa-Zdrój w granicach RP wynosi około 1472,5 ha. Obszar ten został utworzony dla złoŝa wód leczniczych na podstawie decyzji Ministra 161
Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 09.05.1968 roku, naleŝący administracyjnie do miasta Kudowa-Zdrój i Gminy Lewin Kłodzki w województwie dolnośląskim. Jest to historycznie pierwszy obszar ochrony górniczej źródeł wód leczniczych w Kudowie-Zdroju (ustalony pierwotnie w 1910 roku). UŜytkownikiem obszaru górniczego jest Zespół Uzdrowisk Kłodzkich SA z siedzibą w Polanicy-Zdroju. W 1980 roku w ramach opracowywania programu ochrony terenu górniczego przyjęto, Ŝe teren górniczy Kudowa będzie równoznaczny z zasięgiem obszaru górniczego. Obszar górniczy stanowi wielobok, którego boki zawarte są pomiędzy (5 punktami załamania obrysy), a granicą państwa. Obejmuje on w przewaŝającej mierze (ok. 80 %) obszar miasta Kudowa-Zdrój. Szczegółowy zasięg obszaru górniczego na terenie Gminy Kudowa-Zdrój pokazuje poniŝsza mapa, która stanowi takŝe Załącznik nr 9 do niniejszego operatu. 7. Mapa obszaru górniczego Kudowa 162
10.2. Kopalina główna Najcenniejszym zasobem naturalnym omawianego obszaru i jednocześnie jedyną kopaliną wydobywaną na nim, są wody lecznicze. W Kudowie-Zdroju znajduje się dziewięć zarejestrowanych źródeł czystych ekologicznie wód mineralnych, z których poniŝsze cztery są najbardziej eksploatowane i uzyskały świadectwa potwierdzające ich właściwości lecznicze w roku 2008 (świadectwa stanowią załączniki od nr 1 do nr 4 do niniejszego opracowania): 1. odwiert Nr 2 MONIUSZKO woda mineralna swoista 0,36 % wodorowęglanowa, sodowa, wapniowa, szczawa z odwiertu Nr 2 MONIUSZKO z Uzdrowiska Kudowa-Zdrój, pochodząca ze zlokalizowanego w miejscowości Kudowa-Zdrój, złoŝa wód podziemnych w formacji górnokredowej, o udokumentowanych zasobach eksploatacyjnych w wielkości 2,5 m 3 /h i 60,0 m 3 /d, ma następujące właściwości lecznicze - działanie biologiczne na ustrój: trans mineralizacja ustroju (wprowadzenie takich deficytowych pierwiastków jak: sód, potas, wapń, magnez oraz pierwiastków śladowych) i wyrównywanie ich niedoboru w ustroju, wyrównywanie zaburzeń proporcji między antagonistycznymi jonami sód potas, wapń magnez, wapń jod, chlor jod, wyrównywanie zaburzeń gospodarki wodno elektrolitowej ustroju, działanie odczulające i przeciw zapalne, pobudzenie perystaltyki dróg Ŝółciowych i wydzielanie Ŝółci, wzmaganie czynności gruczołów trawiennych, alkalizacja i trans- mineralizacja, działanie obniŝające na poziom kwasu moczowego, wzmaganie procesów katalizy i utleniania tkankowego, W związku z powyŝszym woda uzyskała Świadectwo Nr1/KZ potwierdzające właściwości lecznicze naturalnego surowca leczniczego wody mineralnej swoistej z odwiertu Nr 2 MONIUSZKO na terenie miejscowości Kudowa-Zdrój wydane na podstawie przeprowadzonych badań, przez organ uprawniony Ośrodek Badań i Kontroli Środowiska w Katowicach, dnia 30 lipca 2008 roku i moŝe być wykorzystywana w lecznictwie uzdrowiskowym do kuracji pitnych, inhalacji oraz do kąpieli, według wskazań lekarskich. 163
Więcej informacji o wodzie znajduje się w Rozdziale 6.1 niniejszego opracowania. 2. odwiert Nr 3 MARCHLEWSKI woda mineralna swoista 0,21 % wodorowęglanowa, sodowa, wapniowa, szczawa z odwiertu Nr 3 MARCHLEWSKI z Uzdrowiska Kudowa - Zdrój, pochodząca ze zlokalizowanego w miejscowości Kudowa-Zdrój, złoŝa wód podziemnych w formacji górnokredowej (cenoman turon), o udokumentowanych zasobach eksploatacyjnych w wielkości 4,5 m 3 /h i 108,0 m 3 /d, ma następujące właściwości lecznicze - działanie biologiczne na ustrój: trans mineralizacja ustroju (wprowadzenie takich deficytowych pierwiastków jak: sód, potas, wapń, magnez oraz pierwiastków śladowych) i wyrównywanie ich niedoboru w ustroju, wyrównywanie zaburzeń proporcji między antagonistycznymi jonami sód potas, wapń magnez, wapń jod, chlor jod, wyrównywanie zaburzeń gospodarki wodno elektrolitowej ustroju, działanie odczulające i przeciw zapalne, pobudzenie perystaltyki dróg Ŝółciowych i wydzielanie Ŝółci, wzmaganie czynności gruczołów trawiennych, alkalizacja i trans- mineralizacja, działanie obniŝające na poziom kwasu moczowego, wzmaganie procesów katalizy i utleniania tkankowego, W związku z powyŝszym woda uzyskała Świadectwo Nr2/KZ potwierdzające właściwości lecznicze naturalnego surowca leczniczego wody mineralnej swoistej z odwiertu MARCHLEWSKI na terenie miejscowości Kudowa-Zdrój wydane na podstawie przeprowadzonych badań, przez organ uprawniony - Ośrodek Badań i Kontroli Środowiska w Katowicach, dnia 30 lipca 2008 roku i moŝe być wykorzystywana w lecznictwie uzdrowiskowym do kuracji pitnych, inhalacji oraz do kąpieli, według wskazań lekarskich Więcej informacji o wodzie znajduje się w Rozdziale 6.1 niniejszego opracowania. 3. ujęcie GÓRNE woda mineralna swoista 0,26 % wodorowęglanowa, sodowa, wapniowa, szczawa, Ŝelazista ze źródła GÓRNE z Uzdrowiska Kudowa-Zdrój, pochodząca ze zlokalizowanego w miejscowości Kudowa-Zdrój, złoŝa wód podziemnych w formacji górnokredowej (cenoman turon), o udokumentowanych zasobach eksploatacyjnych w 164
wielkości 6,0 m 3 /h i 144,0 m 3 /d, ma następujące właściwości lecznicze - działanie biologiczne na ustrój: trans mineralizacja ustroju (wprowadzenie takich deficytowych pierwiastków jak: sód, potas, wapń, magnez oraz pierwiastków śladowych) i wyrównywanie ich niedoboru w ustroju, wyrównywanie zaburzeń proporcji między antagonistycznymi jonami sód potas, wapń magnez, wapń jod, chlor jod, wyrównywanie zaburzeń gospodarki wodno elektrolitowej ustroju, działanie odczulające i przeciw zapalne, pobudzenie perystaltyki dróg Ŝółciowych i wydzielanie Ŝółci, wzmaganie czynności gruczołów trawiennych, alkalizacja i trans- mineralizacja, działanie obniŝające na poziom kwasu moczowego, wzmaganie procesów katalizy i utleniania tkankowego, W związku z powyŝszym woda uzyskała Świadectwo Nr3/KZ potwierdzające właściwości lecznicze naturalnego surowca leczniczego wody mineralnej swoistej z odwiertu GÓRNE na terenie miejscowości Kudowa-Zdrój wydane na podstawie przeprowadzonych badań, przez organ uprawniony - Ośrodek Badań i Kontroli Środowiska w Katowicach, dnia 30 lipca 2008 roku i moŝe być wykorzystywana w lecznictwie uzdrowiskowym do kuracji pitnych, inhalacji oraz do kąpieli, według wskazań lekarskich. Więcej informacji o wodzie znajduje się w Rozdziale 6.1 niniejszego opracowania. 4. odwiert K-200 woda mineralna swoista 0,33 % wodorowęglanowa, sodowa, wapniowa, szczawa, krzemowa z odwiertu K-200 z Uzdrowiska Kudowa-Zdrój, pochodząca ze zlokalizowanego w miejscowości Kudowa-Zdrój, złoŝa wód podziemnych w formacji górnokredowej (dolny turon), o udokumentowanych zasobach eksploatacyjnych w wielkości 4,7 m 3 /h, ma następujące właściwości lecznicze - działanie biologiczne na ustrój: trans mineralizacja ustroju (wprowadzenie takich deficytowych pierwiastków jak: sód, potas, wapń, magnez oraz pierwiastków śladowych) i wyrównywanie ich niedoboru w ustroju, 165
wyrównywanie zaburzeń proporcji między antagonistycznymi jonami sód potas, wapń magnez, wapń jod, chlor jod, wyrównywanie zaburzeń gospodarki wodno elektrolitowej ustroju, działanie odczulające i przeciw zapalne, pobudzenie perystaltyki dróg Ŝółciowych i wydzielanie Ŝółci, wzmaganie czynności gruczołów trawiennych, alkalizacja i trans- mineralizacja, działanie obniŝające na poziom kwasu moczowego, wzmaganie procesów katalizy i utleniania tkankowego, W związku z powyŝszym woda uzyskała Świadectwo Nr4/KZ potwierdzające właściwości lecznicze naturalnego surowca leczniczego wody mineralnej swoistej z odwiertu K-200 na terenie miejscowości Kudowa-Zdrój wydane na podstawie przeprowadzonych badań, przez organ uprawniony Ośrodek Badań i Kontroli Środowiska w Katowicach, dnia 30 lipca 2008 roku i moŝe być wykorzystywana w lecznictwie uzdrowiskowym do kuracji pitnych, inhalacji oraz do kąpieli, według wskazań lekarskich. Więcej informacji o wodzie znajduje się w Rozdziale 6.1 niniejszego opracowania. Ponadto na obszarze Kudowy-Zdroju zlokalizowanych jest kolejnych pięć ujęć wód, które stanowią ujęcia rezerwowe, w tym: GAZOWE szczawa wodorowęglanowo-sodowo-wapniowa, arsenowa, Ŝelazista, moŝliwość eksploatacji przez 24 h na dobę. Przeznaczone jest do poboru CO 2 do suchych kąpieli gazowych. Znajduje się 25 m od wejścia głównego do Pijalni Wód Mineralnych, ŚNIADECKI szczawa wodorowęglanowo-sodowo-wapniowa, arsenowa, Ŝelazista, moŝliwość eksploatacji przez 24 h na dobę. Przeznaczone jest jako ujęcie leczniczej wody pitnej, choć częściowo wykorzystuje się go do uzupełnienia zapasów wody do kąpieli mineralnych. Znajduje się 2,5 metra od wejścia do Pijalni Wód Mineralnych, ODWIERT NR 18 szczawa wodoroweglanowo-wapniowo-sodowa, moŝliwość eksploatacji przez 8 h na dobę, jest ujęciem rezerwowym dla odwiertu Moniuszko. Znajduje się obok Teatru Pod Blachą, ODWIERT NR 26 szczawa wodorowęglanowo-sodowa, wapniowa. Jest to ujęcie rezerwowe, nie eksploatowane, znajduje się 4m od ujęcia Marchlewski, 166
ODWIERT NR 27 szczawa wodorowęglanowo-sodowo-wapniowa. Jest to źródło rezerwowe i leŝy obok ujęcia Marchlewskiego. 10.3. Kopaliny towarzyszące Jedyną kopaliną obecną w obrębie omawianego obszaru są wody lecznicze; brak kopaliny towarzyszącej. 167