Wiad. entomol. 27 (3): 133-144 Poznań 2008 Czerwce (Hemiptera: Coccoidea) projektowanego rezerwatu przyrody Górki Czechowskie w Lublinie * Scale insects (Hemiptera: Coccoidea) of the planned Górki Czechowskie nature reserve in Lublin Katarzyna GOLAN Uniwersytet Przyrodniczy, Katedra Entomologii, ul. Leszczyńskiego 7, 20-069 Lublin; e-mail: katarzyna.golan@up.lublin.pl ABSTRACT: The paper presents information about nineteen species of 5 families of scale insects (Hemiptera: Coccoidea) known from Górki Czechowskie in Lublin (SE Poland). Data on host, biotopes, distribution, zoogeographical region are presented. KEY WORDS: Hemiptera, Coccoidea, faunistics, Górki Czechowskie nature reserve, Lublin, SE Poland. Wstęp Na niezwykłe walory oraz konieczność ochrony położonych w Lublinie Górek Czechowskich zwrócono uwagę już pod koniec lat 50. XX wieku. Od kilku lat rozpatrywany jest projekt utworzenia na tym obszarze rezerwatu florystyczno-krajobrazowego (HARASIMIUK i in. 1992). Występująca na tym byłym poligonie wojskowym mozaika zbiorowisk roślinnych (kserotermicznych, zaroślowych, pastwiskowych, synantropijnych) zaliczana jest do najmniej zdegradowanych i przekształconych, półnaturalnych zespołów roślinnych w mieście (BALANA i in. 2004). Zanotowano tu ponad 200 gatunków roślin zielnych, 44 gatunki drzew i krzewów, trzy gatunki roślin chronionych, kilkanaście rzadkich oraz wiele roślin leczniczych (168 gatunków) (http://www.ekolublin.pl/modules.php?name=news&file=print&sid=43). Wyniki badań uzasadniają konieczność objęcia przynajmniej części tego rozległego obszaru ochroną w formie rezerwatu florystyczno-krajobrazowego * Druk pracy w 50% sfinansowany przez Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie.
134 K. GOLAN wraz z otuliną oraz wskazują na potrzebę rozważnego uwzględniającego wymogi nowocześnie pojmowanej ochrony środowiska zagospodarowania przyległych fragmentów poligonu. Jednocześnie należy podkreślić fakt, że roślinność Górek Czechowskich jest coraz bardziej zagrożona szybko postępującą sukcesją ekspansywnych roślin z zespołów ruderalnych takich jak Rudbekio-Solidaginetum zajmujących wolne przestrzenie oraz hamujących rozwój cennych zbiorowisk roślinnych (BALANA i in. 2004). Pomimo dogodnego położenia ułatwiającego prowadzenie prac badawczych, entomofauna Górek Czechowskich nie została jeszcze w pełni poznana. Dotychczas badaniami inwentaryzacyjnymi objęte zostały owady z rzędów: Coleoptera, Heteroptera, Thysanoptera (BALANA i in. 2004) oraz Lepidoptera (NAPIÓRKOWSKA-KOWALIK, GÓRSKA-DRABIK 2004; SEKUŁA 2004). Z chronionych zwierząt bezkręgowych obserwowane były między innymi chrząszcze z rodziny biegaczowatych (Carabidae) i trzmiele (Bombus sp.) (http://www.ekolublin.pl/modules.php?name=news&file=print&sid=43). Wyżyna Lubelska należy od obszarów dobrze zbadanych pod względem obecności czerwców. Prace faunistyczne prowadzone na tym terenie ujawniły obecność 67 gatunków czerwców, jednakże nie obejmowały obszaru Górek Czechowskich (ŁAGOWSKA, GOLAN 2002). Celem badań było poznanie i scharakteryzowanie fauny czerwców (Hemiptera: Coccinea) projektowanego rezerwatu Górki Czechowskie (UTM: FB08). Teren i metody badań Górki Czechowskie znajdują się w północno-zachodniej części Lublina, w dzielnicy Czechów i obejmują obszar ponad 153 ha. Charakteryzują się bogactwem florystycznym, krajobrazowym i geomorfologicznym (BALANA i in. 2004). Formy geomorfologiczne terenu to typowy przykład niezmienionej rzeźby lessowej Wyżyny Lubelskiej: suche dolinki, skarpy lessowe i wąwozy. Górki Czechowskie cechuje duża bioróżnorodność, występowanie rzadkich zespołów roślinnych oraz roślin i zwierząt chronionych. Materiał do badań zbierany był w latach 2004 2006 w zbiorowiskach roślinnych wytypowanych na podstawie opracowań: HARASIMIUKA i współautorów (1992) oraz Chmielewskiego i współautorów (1998). Badaniami objęto zbiorowiska kserotermiczne, antropogeniczne, pastwiskowe oraz antropogeniczne zbiorowisko leśne. Metodyka badań polegała na obserwacji losowo wybranych roślin zielnych (jedno- i dwuliściennych) oraz zdrewniałych (drzewa i krzewy). Identyfikację gatunków przeprowadzono na podstawie trwałych preparatów mikroskopowych oraz analizy makroskopowej osobników z rodzin Coccidae i Diaspididae. Nazewnictwo i układ systematyczny rodzin przyjęty został według pracy KOTEJI (1996).
CZERWCE PROJEKTOWANEGO REZERWATU [...] GÓRKI CZECHOWSKIE 135 Przegląd gatunków ORTHEZIIDAE zabielicowate Orthezia urticae (LINNAEUS 1758) 25&&, na łodygach Urtica doica L. i Achillea sp., stanowiska kserotermiczne i antropogeniczne. Gatunek kosmopolityczny, szeroko rozpowszechniony w Polsce, znany z trzynastu krain. Notowany w zbiorowiskach leśnych, kserotermicznych murawach i zaroślach oraz zbiorowiskach antropogenicznych (KAWECKI 1985; KOTEJA 1971; KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1983, 1989; ŁAGOWSKA, KOTEJA 1996; ŁAGOWSKA, GOLAN 2002). Roślinami żywicielskimi są przede wszystkim pokrzywy (Urtica sp.), ale również inne rośliny należące do 28 rodzin botanicznych (KAWECKI 1985; www.sel.barc.usda.gov/scalenet/scalenet.htm). Newsteadia floccosa (DE GEER 1778) 13&&, w darni, stanowiska antropogeniczne. Gatunek notowany w regionie palearktycznym w dwóch subregionach: eurosyberyjskim i śródziemnomorskim (http://www.sel.barc.usda.gov/scalenet/scalenet.htm). W Polsce podawany z wielu stanowisk, notowany głównie w różnych typach zbiorowisk leśnych oraz antropogenicznych (KAWECKI 1985; KOTEJA 1971; KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1983, 1989; ŁAGOWSKA, KOTEJA 1996; ŁAGOWSKA, GOLAN 2002). PSEUDOCOCCIDAE czerwce mączyste Atrococcus cracens WILLIAMS 1962 2&&, na liściach Briza media L. i Bromus erectus HUDS., zbiorowiska pastwiskowe. Gatunek palearktyczny występujący w dwóch subregionach: eurosyberyjskim i śródziemnomorskim (BEN-DOV 1994; http://www.sel.barc.usda.gov/ scalenet/scalenet.htm). Polifag zbierany z liści i korzeni traw oraz roślin wieloletnich zielnych (http://www.sel.barc.usda.gov/scalenet/scalenet.htm). W Polsce notowany w dziesięciu krainach na licznych stanowiskach (KA- WECKI 1985; KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1989; ŁAGOWSKA, KOTEJA 1996; ŁA- GOWSKA, GOLAN 2002). Phenacoccus aceris (SIGNORET 1875) 5&&, na gałązkach i pniu Crataegus sp., Acer sp. i Prunus sp., zbiorowiska antropogeniczne i antropogeniczne zbiorowisko leśne.
136 K. GOLAN Gatunek notowany w regionie holarktycznym (http://www.sel.barc.usda. gov/scalenet/scalenet.htm). Pospolity w Polsce polifag, obserwowany na korze licznych gatunków drzew i krzewów w zbiorowiskach leśnych i antropogenicznych (KAWECKI 1985; KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1989; ŁAGOWSKA, GO- LAN 2002). Phenacoccus evelinae TEREZNIKOVA 1975 3&&, na liściu suchej trawy, zbiorowisko kserotermiczne. Gatunek występujący w trzech subregionach Palearktyki: eurosyberyjskim, śródziemnomorskim, irano-tureckim (http://www.sel.barc.usda.gov/ scalenet/scalenet.htm). Obserwowany na liściach, w pochewkach liściowych oraz sporadycznie na korzeniach roślin z rodziny Gramineae i Saxifragaceae (BEN-DOV 1994). W Polsce wykazany z Wyżyny Małopolskiej (PODSIADŁO, KOMOSIŃSKA 1976) oraz muraw kserotermicznych Wyżyny Lubelskiej (ŁA- GOWSKA, GOLAN 2002). Saccharicoccus penium WILLIAMS 1962 3&&, w pochewkach liściowych Festuca rubra L., Poa pratensis L., stanowisko kserotermiczne. Gatunek palearktyczny (BEN-DOV 1994; http://www.sel.barc.usda.gov/ scalenet/scalenet.htm). Oligofag występujący na różnych gatunkach traw we wszystkich typach zbiorowisk roślinnych, znany w Polsce z dziewięciu krain (KOTEJA 1969; KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1983, 1989; ŁAGOWSKA, KOTEJA 1996; ŁAGOWSKA, GOLAN 2002). Trionymus perrisii (SIGNORET 1975) 1&, w pochewce liściowej Festuca rubra, zbiorowisko pastwiskowe. Notowany w regionie palearktycznym (http://www.sel.barc.usda.gov/scalenet/scalenet.htm). Znajdowany w pochewkach różnych traw: Festuca rubra, Poa pratensis L., Agrostis sp., Dactylis (Siglingia) sp. W Polsce obserwowany w trzynastu krainach na licznych stanowiskach w różnych typach zbiorowisk roślinnych, z wyjątkiem zbiorowisk leśnych (KAWECKI 1985; KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1983, 1989; ŁAGOWSKA, KOTEJA 1996; ŁAGOWSKA, GOLAN 2002). Trionymus thulensis GREEN 1931 1&, w pochewce liściowej Festuca rubra w zbiorowisku pastwiskowym. Gatunek palearktyczny (zamieszkuje subregion eurosyberyjski i dalekowschodni) (www.sel.barc.usda.gov). Oligofag, notowany z pochewek liściowych traw: Agrostis vulgaris WITH. i Festuca rubra. Zbierany w zbiorowiskach
CZERWCE PROJEKTOWANEGO REZERWATU [...] GÓRKI CZECHOWSKIE 137 teras rzecznych, trawiastych i na pastwiskach oraz w innych zbiorowiskach antropogenicznych na Pobrzeżu Bałtyku (KOTEJA 1971), w Beskidzie Zachodnim (KOTEJA 1969), Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej (KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1983), w Górach Świętokrzyskich (KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1989), na Roztoczu (ŁAGOWSKA, KOTEJA 1996) i Wyżynie Lubelskiej (ŁA- GOWSKA, GOLAN 2002). Trionymus tomlini GREEN 1925 2&&, w pochewkach liściowych Festuca rubra, zbiorowisko antropogeniczne. Gatunek o zasięgu palearktycznym (http://www.sel.barc.usda.gov/scalenet/scalenet.htm). Oligofag, w Polsce zbierany z pochewek liściowych traw: Agrostis vulgaris, Anthoxanthum odoratum L., Festuca ovina L., Festuca rubra, Holcus lanatus L. Notowany w prześwietlonych lasach sosnowych, zbiorowiskach trawiastych i pastwiskach oraz innych zbiorowiskach antropogenicznych. Występuje w Pieninach (KOTEJA 1969), na Wyżynie Krakowsko- Częstochowskiej (KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1983), w Górach Świętokrzyskich (KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1989), na Roztoczu (ŁAGOWSKA, KOTEJA 1996) i Wyżynie Lubelskiej (ŁAGOWSKA, GOLAN 2002). ERIOCOCCIDAE pilśnikowate Anophococcus insignis (NEWSTEAD 1891) 2&&, na liściach Festuca rubra, stanowisko kserotermiczne. Gatunek rozprzestrzeniony w regionie holarktycznym. Na świecie występuje na roślinach z szesnastu rodzin botanicznych (http://www.sel.barc.usda. gov/scalenet/scalenet.htm). W Polsce notowany na trawach i sitowatych, zbierany w różnych typach zbiorowisk roślinnych w dwunastu krainach (KA- WECKI 1985; KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1983, 1989; ŁAGOWSKA, KOTEJA 1996; ŁAGOWSKA, GOLAN 2002). Greenisca brachypodii BORCHSENIUS et DANZIG, 1964 (Fot. 1) 8&&, na liściach Brachypodium pinnatum (L)., Bromus erectus Huds. i Festuca rubra, stanowisko kserotermiczne. Gatunek palearktyczny znany z trzech subregionów (eurosyberyjskiego, śródziemnomorskiego, Irano-Tureckiego). Oligofag, obserwowany na liściach różnych gatunków traw. W Polsce znajdowany w zbiorowiskach kserotermicznych: Pienin (KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1966), Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1969, 1983), Wyżyny Małopolskiej (KO- MOSIŃSKA, PODSIADŁO 1967; PODSIADŁO, KOMOSIŃSKA 1976; KAWECKI
138 K. GOLAN Fot. (Phot.) 1. Greenisca brachypodii BORCHSENIUS et DANZIG 1985), Roztocza (ŁAGOWSKA, KOTEJA 1996) i Wyżyny Lubelskiej (ŁAGOW- SKA, GOLAN 2002). Na Wyżynie Lubelskiej licznie występujący w różnych typach zbiorowisk z wyjątkiem muraw psammofilnych (ŁAGOWSKA, GOLAN 2002). COCCIDAE misecznikowate Eriopeltis festucae (FONSCOLOMBE 1834) (Fot. 2) 3&&, na liściach Brachypodium pinnatum, Festuca rubra w zbiorowisku pastwiskowym. Gatunek holarktyczny, szeroko rozpowszechniony w Palearktyce w subregionie eurosyberyjskim, śródziemnomorskim, irano-tureckim, dalekowschodnim oraz w regionie nearktycznym (BEN-DOV 1993; http://www.sel. barc.usda.gov/scalenet/scalenet.htm). Oligofag żyjący na trawach o szerokich blaszkach liściowych. W Polsce znajdowany na pojedynczych stanowiskach w różnych typach zbiorowisk roślinnych terasy rzeczne trawiaste i pastwiska, zbiorowiska psammofilne oraz kserotermiczne murawy i zarośla) (KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1989, 1983; ŁAGOWSKA, KOTEJA 1996; ŁAGOW- SKA, GOLAN 2002). Występuje w 12 krainach (KAWECKI 1985; KOTEJA 1971, 1984; KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1966, 1969, 1983, 1989; ŁAGOWSKA, KOTEJA 1996; ŁAGOWSKA, GOLAN 2002).
CZERWCE PROJEKTOWANEGO REZERWATU [...] GÓRKI CZECHOWSKIE 139 Fot. (Phot.) 2. Eriopeltis festucae (FONSCOLOMBE 1834) Eulecanium tiliae (LINNAEUS 1758) 4&&, na gałązkach Acer sp. i Prunus sp., antropogeniczne zbiorowisko leśne. Gatunek holarktyczny: występuje w Nearktyce (Kalifornia, Kanada), Palearktyce (Anglia, Austria, Bułgaria, Francja, Grecja, Holandia, Izrael, Jugosławia, Korsyka, Włochy, Ukraina) oraz w krajach orientalnych (Indie, Pakistan) (BEN-DOV 1993; www.sel.barc.usda.gov). Rozsiedlony w całej Polsce (KAWEC- KI 1985). Polifag obserwowany na drzewach i krzewach z 21 rodzin botanicznych (http://www.sel.barc.usda.gov/scalenet/scalenet.htm). Notowany w zbiorowiskach leśnych, kserotermicznych oraz antropogenicznych (KOTEJA, ŻAK- OGAZA 1983, 1989; ŁAGOWSKA, KOTEJA 1996; ŁAGOWSKA, GOLAN 2002). Parafairmairia gracilis GREEN 1916 2&&, na liściach Carex sp., zbiorowisko kserotermiczne. Gatunek palearktyczny znany z dwóch subregionów eurosyberyjskiego i śródziemnomorskiego (BEN-DOV 1993). Notowany w widnych lasach sosnowych, zbiorowiskach teras rzecznych oraz kserotermicznych na Wyżynie Małopolskiej (PODSIADŁO, KOMOSIŃSKA 1976), Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej (KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1983), Górach Świętokrzyskich (KOTE- JA, ŻAK-OGAZA 1989) Roztoczu (ŁAGOWSKA, KOTEJA 1996) i Wyżynie Lubelskiej (ŁAGOWSKA, GOLAN 2002).
140 K. GOLAN Parthenolecanium corni (BOUCHÉ 1844) 47&&, na gałązkach Betula verrucosa EHRH, Crataegus sp., Malus sp., Prunus sp., antropogeniczne zbiorowisko leśne, zbiorowisko kserotermiczne i pastwiskowe. Gatunek kosmopolityczny. Polifag znajdowany na roślinach z 38 rodzin botanicznych (BEN-DOV 1993; http://www.sel.barc.usda.gov/scalenet/scalenet.htm). Rozpowszechniony w całej Polsce, występuje w różnych typach zbiorowisk roślinnych (KAWECKI 1985; KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1983, 1989; ŁAGOWSKA, KOTEJA 1996; ŁAGOWSKA, GOLAN 2002). Pulvinaria vitis (LINNAEUS 1758) 2&&, na gałązkach Betula sp., Crataegus sp., antropogeniczne zbiorowisko leśne. Gatunek kosmopolityczny, polifag drzew i krzewów liściastych z 16 rodzin (BEN-DOV 1993; http://www.sel.barc.usda.gov/scalenet/scalenet.htm). Występuje w zbiorowiskach leśnych oraz antropogenicznych. Pospolity, notowany w całej Polsce (KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1983, 1989; ŁAGOWSKA 1996). DIASPIDIDAE tarcznikowate Lepidosaphes ulmi (LINNAEUS 1758) 37&&, na gałązkach i pniach: Crataegus sp., Malus sp., Prunus sp., antropogeniczne zbiorowisko leśne oraz zbiorowisko antropogeniczne. Gatunek kosmopolityczny (http://www.sel.barc.usda.gov/scalenet/scalenet.htm). Rozpowszechniony w całej Polsce na licznych stanowiskach (KA- WECKI 1985). Polifag, o szerokiej liście roślin żywicielskich (http://www.sel. barc.usda.gov/scalenet/scalenet.htm). Spotykany w różnych typach zbiorowisk roślinnych (KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1983, 1989; ŁAGOWSKA, KOTEJA 1996; ŁAGOWSKA, GOLAN 2002). Leucaspis pini (HARTING 1839) 44&&, na igłach Pinus silvestris L., zbiorowisko antropogeniczne. Gatunek rozprzestrzeniony w krainie holarktycznej i neotropikalnej. Monofag, obserwowany na igłach roślin z rodziny Pinaceae (http://www.sel.barc. usda.gov/scalenet/scalenet.htm). Rozpowszechniony w całej Polsce, pospolity, notowany w widnych lasach sosnowych (KAWECKI 1985; KOTEJA, ŻAK- OGAZA 1983, 1989; ŁAGOWSKA, KOTEJA 1996; ŁAGOWSKA, GOLAN 2002).
CZERWCE PROJEKTOWANEGO REZERWATU [...] GÓRKI CZECHOWSKIE 141 Quadraspidiotus ostreaeformis (CURTIS 1843) 23&&, na pniu Betula sp., zbiorowisko antropogeniczne. Gatunek kosmopolityczny (http://www.sel.barc.usda.gov/scalenet/scalenet.htm). Polifag, występujący na gałązkach różnych gatunków drzew i krzewów liściastych oraz na jodle (Kawecki 1985; http://www.sel.barc.usda.gov/ scalenet/scalenet.htm). Notowany w widnych lasach sosnowych i zbiorowiskach antropogenicznych w całej Polsce (KOTEJA, ŻAK-OGAZA 1966, 1969, 1983, 1989; KOTEJA 1971, 1984; KAWECKI 1985; ŁAGOWSKA, KOTEJA 1996; ŁAGOWSKA, GOLAN 2002). Charakterystyka ekologiczna czerwców Opierając się na podziale roślin żywicielskich na cztery główne grupy (Tab. I), najwięcej czerwców (10 gatunków) zanotowano na roślinach jednoliściennych, co stanowi ponad 50% wszystkich gatunków zebranych na Górkach Czechowskich. Na roślinach dwuliściennych wystąpiło 36,8% gatunków, z których ponad 31% obserwowano na drzewach i krzewach. Wyłącznie po jednym gatunku stwierdzono w darni, na roślinach nagonasiennych oraz wieloletnich ziołach. Spośród zebranych gatunków czerwców najwięcej osobników 143, zanotowano na roślinach dwuliściennych (były to gatunki w większości związane z drzewami i krzewami. Najniższą liczbę osobników czerwców stwierdzono w darni (Tab. I). Analiza powiązań zebranych gatunków czerwców ze zbiorowiskami roślinnymi (Tab. II) pozwoliła stwierdzić, że w zbiorowiskach kserotermicz- Tab. I. Związki czerwców z roślinami żywicielskimi Scale insects host associations Żywiciel Liczba gatunków Host Number of species Liczba osobników % Number % of individuals Ściółka leśna i darń 1 5,3 13 5,7 Rośliny nagonasienne 1 5,3 44 19,4 Rośliny dwuliścienne 7 36,8 143 63 drzewa i krzewy 6 31,5 118 52 zioła 1 5,3 25 11 Rośliny jednoliścienne 10 52,6 27 11,9
142 K. GOLAN Tab. II. Związki czerwców ze zbiorowiskami roślinnymi Scale insects affiliation with plant associations Typ zbiorowiska Liczba gatunków Type of association Number of species Liczba osobników % Number % of individuals Leśne zbiorowiska antropogeniczne 5 26,3 43 19 Zbiorowiska pastwiskowe 5 26,3 17 7,5 Zbiorowiska kserotermiczne 7 36,8 45 19,8 Zbiorowiska antropogeniczne 7 36,8 122 53,7 nych i antropogenicznych zebrano jednakową liczbę gatunków (7). Podobnie w leśnym zbiorowisku antropogenicznym i zbiorowisku pastwiskowym, w których zanotowano po 5 gatunków czerwców. Największą liczebnością charakteryzowały się gatunki związane ze zbiorowiskiem antropogenicznym (53,7%). Uwagi końcowe W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono występowanie 19 gatunków czerwców z 5 rodzin i 16 rodzajów. Wszystkie gatunki były wcześniej notowane na Wyżynie Lubelskiej (ŁAGOWSKA, GOLAN 2002). Najliczniej reprezentowana była rodzina Pseudococcidae (7 gatunków). W rodzinach Coccidae i Diaspididae wystąpiły odpowiednio 5 i 3 gatunki czerwców. Najmniej liczne były rodziny Ortheziidae i Eriococcidae po 2 gatunki. W faunie czerwców Górek Czechowskich przeważały gatunki szeroko rozsiedlone kosmopolityczne, palearktyczne i holarktyczne z przewagą elementu palearktycznego. Ponad połowę gatunków czerwców stanowiły gatunki polifagiczne (10 gatunków), najmniej liczna była grupa monofagów 1 gatunek (Leucaspis pini). Zebrane gatunki stanowiły czerwce notowane w Polsce w kilku biotopach. Na Górkach Czechowskich po 7 gatunków czerwców wystąpiło w zbiorowiskach kserotermicznych i antropogenicznych, natomiast w zbiorowiskach pastwiskowych i antropogenicznym zbiorowisku leśnym wystąpiło po 5 gatunków czerwców. Jeden gatunek czerwca (Parthenolecanium corni) notowany był w trzech typach zbiorowisk, a trzy gatunki (Orthezia urticae, Phenacoccus aceris i Lepidosaphes ulmi) w dwóch typach zbiorowisk roślinnych. Pozostałe czerwce wystąpiły tylko w jednym typie zbiorowisk roślinnych.
CZERWCE PROJEKTOWANEGO REZERWATU [...] GÓRKI CZECHOWSKIE 143 Na Górkach Czechowskich obserwuje się szybką degradację i wypieranie wartościowych zbiorowisk roślinnych przez zbiorowiska ruderalne. Również skład gatunkowy zbiorowisk roślinnych objętych obserwacjami w niniejszej pracy podlega ciągłym zmianom. Szczególnie dotyczą one roślinności murawowej wchodzącej w skład zbiorowisk kserotermicznych czy też pastwiskowych, stanowiącej dla czerwców liczną grupę roślin żywicielskich. Prawdopodobnie objęcie Górek Czechowskich odpowiednią formą ochrony obszarowej pozwoli na przywrócenie różnorodności cennych środowisk i wpłynie na zachowanie, a nawet zwiększenie różnorodności gatunkowej fauny na tym obszarze. SUMMARY Nineteen species of scale insects were recorded from the planned Górki Czechowskie nature reserve in Lublin (SE Poland). All of them had been recorded from Lublin Upland earlier. The most numerous were the Pseudococcidae family represented by seven species. Five and three species respectively were reported for the families: Coccidae and Diaspididae. The lowest number of species were observed in the families Ortheziidae and Eriococcidae. The reported scale insects were observed in the Cosmopolitic, Palaearctic and Holarctic regions and in a few biotopes. PIŚMIENNICTWO BALANA M., CZARNIAWSKI W., CZEPIEL K., GOSIK R., PTASZYŃSKA A. 2004: Walory przyrodnicze projektowanego rezerwatu Górki Czechowskie w Lublinie stan aktualny i perspektywy ochrony. Chrońmy Przyr. ojcz., 60 (1): 67-77. BEN-DOV Y. 1993: A systematic catalogue of the soft scale insects of the world. Sandhill Crane Press, inc., Gainesville (Florida) and Leiden (The Netherlands). 536 ss. BEN-DOV Y. 1994: A systematic catalogue of the mealybugs of the world (Insecta: Homoptera: Coccoidea: Pseudococcidae and Putoidae). Intercept Ltd., Andover. 686 ss. CHMIELEWSKI T., BIADUŃ W., GURBA J., JAMRÓZ J., KAŁUŻNICKA T., KORNIJÓW R, KU- CHARCZYK M., KWIATKOWSKA-FARBIŚ M., SZYDEŁ R., ZYŚKO D. 1998 [mscr]: Inwentaryzacja przyrodnicza miasta Lublina. Lublin. 211 ss. [maszynopis] HARASIMIUK M., JEZIERSKI W., SEMPLIŃSKI P., WÓJCIAK A., URBAN D. 1992 [mscr]: Projekt rezerwatu krajobrazowo-florystycznego Górki Czechowskie w Lublinie w dzielnicy Czechów. Lublin. 16 ss. [maszynopis] KAWECKI Z. 1985: Czerwce, Coccoidea. Kat. Fauny Pol., Warszawa, XXI, 5: 1-107. KOMOSIŃSKA H., PODSIADŁO E. 1967: Materials to the fauna of scales insects (Homoptera, Coccoidea) steppe reservations in the Nida Valley (South Poland). I. Bull. Acad. Polon. Sci.Ser.Biol., 25 (11): 683-686.
144 K. GOLAN KOTEJA J. 1969: Notes on the Poland s scale insects fauna (Homoptera, Coccoidea). II. Pol. Pismo ent., 39: 3-15. KOTEJA J. 1970: Stan badań faunistycznych nad czerwcami Polski (Homoptera, Coccoidea). Pol. Pismo ent., 40 (3): 529-534. KOTEJA J. 1971: Materiały do fauny czerwców Polski (Homoptera, Coccoidea). III. Pol. Pismo ent., 51: 319-326. KOTEJA J. 1984: Materiały do fauny czerwców Polski (Homoptera, Coccinea). V. Pol. Pismo ent., 53: 673-677. KOTEJA J. 1985: Badania faunistyczne nad czerwcami Polski (Homoptera, Coccinea). Wiad. entomol., 6: 11-26. KOTEJA J. 1989: Stan badań faunistycznych nad czerwcami (Homoptera, Coccinea) w Polsce. Inf. Region. Zakł. Upowsz. Post. AR, Kraków, 286: 59-66. KOTEJA J., ŻAK-OGAZA B. 1964: Investigations on scale insects (Homoptera, Coccoidea) of the Pieniny Mountains. Acta zool. cracov., 9: 417-439. KOTEJA J., ŻAK-OGAZA B. 1966: Investigations on scale insects (Homoptera, Coccidea) of the Pieniny Klippen Belt. Acta zool. cracov., 11: 305-332. KOTEJA J., ŻAK-OGAZA B.1969: The scale insects fauna (Homoptera, Coccidea) of the Ojców National Park in Poland. Acta zool. cracov., 14: 351-373. KOTEJA J., ŻAK-OGAZA B.1983: Fauna czerwców (Homoptera, Coccinea) Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Acta zool. cracov., 26: 465-490. KOTEJA J., ŻAK-OGAZA B.1989: Czerwce (Homoptera, Coccinea) Gór Świętokrzyskich. Fragm. faun., 32: 19-34. ŁAGOWSKA B. 1996: Pulvinaria TARGONI-TOZZETTI (Homoptera, Coccidae) in Poland. Wyd. AR w Lublinie, Lublin. 119 ss. ŁAGOWSKA B., GOLAN K. 2002: Materiały do poznania czerwców (Hemiptera, Coccinea) Wyżyny Lubelskiej. Wiad. entomol., 21 (2): 69-85. ŁAGOWSKA B., KOTEJA J. 1996: Czerwce (Homoptera, Coccinea) Roztocza. Fragm. faun., 39 (4): 29-42. NAPIÓRKOWSKA-KOWALIK J., GÓRSKA-DRABIK E. 2004: Motyle Lublina cz. I. Ważne gospodarczo motyle (Lepidoptera) występujące w środowisku miejskim Lublina. [W:] IN- DYKIEWICZ P., BARCZAK T. (red.): Fauna miast Europy Środkowej 21. wieku. Wyd. Logo, Bydgoszcz: 103-117. PODSIADŁO E., KOMOSIŃSKA H. 1976: Further investigations on the scale insects fauna (Homoptera, Coccoidea) in the Nida Valley (Southern Poland). Bull. Acad. Pol. Sci. Cl. V, 24: 87-91. SEKUŁA W. 2004: Motyle Lublina cz. III. Motyle dzienne (Lepidoptera: Rhopalocera) występujące w środowisku miejskim Lublina. [W:] INDYKIEWICZ P., BARCZAK T. (red.): Fauna miast Europy Środkowej 21. wieku. Wyd. Logo, Bydgoszcz: 129-138.