ROGRAM NAUZANIA DLA ZAWODU OERATOR OBRABIAREK SKRAWAJĄYH, 722307 O STRUKTURZE MODUŁOWEJ Wersja po recenzjach Warszawa 2012 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 1
TY SZKOŁY: ZASADNIZA SZKOŁA ZAWODOWA 1. TY ROGRAMU: MODUŁOWY 2. RODZAJ ROGRAMU: LINIOWY 3. AUTORZY, REENZENI I KONSULTANI ROGRAMU NAUZANIA: Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego Autorzy: mgr inż. Grażyna Dobrowolska-Zabłocka, dr inż. Janusz Figurski, mgr inż Marek Olsza, mgr inż. Jerzy Zagańczyk. Recenzenci: dr inż. Krzysztof resz, dr inż. Krzysztof Symela Konsultanci: mgr inż. Robert Wanic 4. ODSTAWY RAWNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO rogram nauczania dla zawodu OERATOR OBRABIAREK SKRAWAJĄYH opracowany jest zgodnie z poniższymi aktami prawnymi: Ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw. Rozporządzeniem w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego z dnia 23 grudnia 2011 r. Rozporządzeniem w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach z dnia 7 lutego 2012 r. Rozporządzeniem w sprawie ramowych planów nauczania z dnia 7 lutego 2012 r. Rozporządzeniem w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników z dnia 21 czerwca 2012 r. Rozporządzeniem w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych z dnia 30 kwietnia 2007 z późn. zmianami. Rozporządzeniem w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach z dnia 17 listopada 2010 r. Rozporządzeniem w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach z dnia 31 grudnia 2002 r. z późn. zmianami. 5. ELE OGÓLNE KSZTAŁENIA ZAWODOWEGO Opracowany program nauczania pozwoli na osiągnięcie co najmniej następujących celów ogólnych kształcenia zawodowego: elem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy. Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu gospodarczospołecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 2
międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie, a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności pracowników. W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom zmieniającego się rynku pracy. W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu kończeniu nauki. Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego. 6. KORELAJA ROGRAMU NAUZANIA DLA ZAWODU OERATOR OBRABIAREK SKRAWAJĄYH Z ODSTAWĄ ROGRAMOWĄ KSZTAŁENIA OGÓLNEGO rogram nauczania dla zawodu operator obrabiarek skrawających uwzględnia aktualny stan wiedzy o zawodzie ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowe technologie i najnowsze koncepcje nauczania. rogram uwzględnia także zapisy zadań ogólnych szkoły i umiejętności zdobywanych w trakcie kształcenia w szkole ponadgimnazjalnej umieszczonych w podstawach programowych kształcenia ogólnego, w tym: umiejętność zrozumienia, wykorzystania i refleksyjnego przetworzenia tekstów, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody lub społeczeństwa; umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych; umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi; umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; umiejętność pracy zespołowej. W programie nauczania dla zawodu operator obrabiarek skrawających uwzględniono powiązania z kształceniem ogólnym polegające na wcześniejszym osiąganiu efektów kształcenia w zakresie przedmiotów ogólnokształcących stanowiących podbudowę dla kształcenia w zawodzie. Dotyczy to przede wszystkim takich przedmiotów jak: matematyka, a także podstawy przedsiębiorczości i edukację dla bezpieczeństwa. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 3
7. INFORMAJA O ZAWODZIE OERATOR OBRABIAREK SKRAWAJĄYH Operator obrabiarek skrawających należy do zawodów bardzo często spotykanych w sferze zatrudnienia. Dominującym układem czynności w zawodzie są prace ustawcze i obróbkowe, które wykonuje pracownik zajmujący się wytwarzaniem części maszyn na obrabiarkach konwencjonalnych i obrabiarkach sterowanych numerycznie. raca operatora obrabiarek skrawających wymaga na ogół zespołowego działania i oparta jest na współpracy. Operator obrabiarek skrawających obsługuje i utrzymuje w należytym stanie technicznym nowoczesne maszyny do obróbki skrawaniem. Są to zarówno maszyny sterowane cyfrowo bądź programowo, jak i tradycyjne obrabiarki służące do kształtowania przedmiotów z metalu i tworzyw sztucznych. Obsługuje i nadzoruje uniwersalne, półautomatyczne i automatyczne obrabiarki skrawające, takie jak: tokarki, frezarki, wytaczarki, szlifierki w tym obrabiarki sterowane numerycznie (komputerowo). Działalność zawodowa obejmuje między innymi: przygotowywanie stanowiska pracy (zaznajamianie się z rysunkiem technicznym lub wzorcem, przygotowywanie narzędzi do pracy), ustawianie parametrów i nadzorowanie pracy obrabiarek, obsługa frezarek, tokarek i innych obrabiarek sterowanych przy pomocy komputera, programowanie obrabiarek, wykonywanie i czytanie rysunków technicznych, ustalanie korekcji poszczególnych narzędzi zamocowanych w głowicy, w zależności od naddatku i innych czynników wpływających na dokładność obróbki, czyszczenie i konserwowanie obsługiwanych maszyn, urządzeń i przyrządów. 8. UZASADNIENIE OTRZEBY KSZTAŁENIA W ZAWODZIE rzemysł maszynowy należy do rozwijającej się gałęzi gospodarki w naszym kraju. Operatorzy obrabiarek skrawających należą do grupy poszukiwanych pracowników. Rynek pracy oczekuje specjalistów o wysokich kwalifikacjach zawodowych. Ze względu na spełniane funkcje produkcyjne i usługowe, absolwenci tego zawodu znajdują zatrudnienie przede wszystkim w przedsiębiorstwach przemysłu metalowego i maszynowego, przedsiębiorstwach obsługowo-naprawczych, a także w innych działach gospodarki, zajmujących się wytwarzaniem. Operator obrabiarek skrawających może pracować we wszystkich przedsiębiorstwach produkcyjnych wykorzystujących obróbkę skrawaniem, zajmujących się wytwarzaniem i eksploatacją maszyn i urządzeń mechanicznych, maszyn budowlanych, samochodów i ciągników, zakładach budowy i eksploatacji taboru kolejowego, budowy silników parowych, spalinowych i turbinowych, napędów hydraulicznych, wyposażenia samolotów i śmigłowców itp. erspektywa rozwoju zawodu coraz bardziej ukierunkowuj się na skomputeryzowane wytwarzanie przedmiotu składające się z faz projektowania wspomaganego komputerowo (AD), przetwarzania projektu na plan sterowania maszyn (AM) i N (właściwe wykonanie). Szybkie przeobrażenia w technice, technologii, organizacji produkcji i usługach stwarzają potrzebę rozwijania kształcenia w zawodzie. Osoby przedsiębiorcze mogą podejmować własną działalność gospodarczą. 9. OWIĄZANIA ZAWODU OERATOR OBRABIAREK SKRAWAJĄYH Z INNYMI ZAWODAMI rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 4
odział zawodów na kwalifikacje czyni system kształcenia elastycznym, umożliwiającym uczącemu się uzupełnianie kwalifikacji stosownie do potrzeb rynku pracy, własnych potrzeb i ambicji. Wspólne kwalifikacje mają zawody kształcone na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej i technikum, np.: dla zawodu operator obrabiarek skrawających wyodrębniona została kwalifikacja M.19., która stanowi podbudowę kształcenia w zawodzie technik mechanik. Inną grupą wspólnych efektów dotyczących obszaru zawodowego są efekty stanowiące podbudowę kształcenia w zawodach określone kodami KZ(M.a), KZ(M.b) i KZ(M.h). KZ(M.a) Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach: mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych, zegarmistrz, optyk-mechanik, mechanik precyzyjny, mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych, mechanik-monter maszyn i urządzeń, mechanik pojazdów samochodowych, operator obrabiarek skrawających, ślusarz, kowal, monter kadłubów okrętowych, blacharz samochodowy, blacharz, lakiernik, technik optyk, technik mechanik lotniczy, technik mechanik okrętowy, technik budownictwa okrętowego, technik pojazdów samochodowych, technik mechanizacji rolnictwa, technik mechanik, monter mechatronik, elektromechanik pojazdów samochodowych, technik mechatronik, technik transportu drogowego, technik energetyk, modelarz odlewniczy, technik wiertnik, technik górnictwa podziemnego, technik górnictwa otworowego, technik górnictwa odkrywkowego, technik przeróbki kopalin stałych, technik odlewnik, technik hutnik, operator maszyn i urządzeń odlewniczych, operator maszyn i urządzeń metalurgicznych, operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej, operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych, złotnik-jubiler. KZ(M.b) Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach: mechanik--operator pojazdów i maszyn rolniczych, mechanik-monter maszyn i urządzeń, operator obrabiarek skrawających, technik pojazdów samochodowych, technik mechanizacji rolnictwa, technik mechanik, monter mechatronik, technik mechatronik. KZ(M.h) Umiejętności stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodach: operator obrabiarek skrawających, technik mechanik. Kwalifikacja M.19. M.44. Użytkowanie obrabiarek skrawających Organizacja i nadzorowanie procesów produkcji maszyn i urządzeń Symbol zawodu Zawód Elementy wspólne 722307 Operator obrabiarek KZ(M.a) skrawających KZ(M.b) KZ(M.h) 311504 Technik mechanik OMZ KZ(M.a) KZ(M.b) KZ(M.h) 10. ELE SZZEGÓŁOWE KSZTAŁENIA W ZAWODZIE OERATOR OBRABIAREK SKRAWAJĄYH Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie operator obrabiarek skrawających powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) przygotowywania obrabiarek skrawających konwencjonalnych i sterowanych numerycznie do planowanej obróbki; 2) wykonywania obróbki na konwencjonalnych obrabiarkach skrawających zgodnie z wymaganiami dokumentacji technologicznej; 3) wykonywania programu obróbki technologicznej na obrabiarkach sterowanych numerycznie zgodnie z wymaganiami dokumentacji technologicznej. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 5
Do wykonywania zadań zawodowych niezbędne jest osiągnięcie efektów kształcenia określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie operator obrabiarek skrawających: efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów (BH, DG, JOZ, KS), efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru mechanicznego i górniczo-hutniczego stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie KZ(M.a), KZ(M.b) i KZ(M.h), efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie M.19. Użytkowanie obrabiarek skrawających. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 6
11. LAN NAUZANIA DLA ZAWODU OERATOR OBRABIAREK SKRAWAJAYH Zgodnie z Rozporządzeniem MEN w sprawie ramowych planów nauczania w zasadniczej szkole zawodowej minimalny wymiar godzin na kształcenie zawodowe wynosi 1600 godzin, z czego na kształcenie zawodowe teoretyczne zostanie przeznaczonych minimum 630 godzin, a na kształcenie zawodowe praktyczne 970 godzin. W podstawie programowej kształcenia w zawodzie operator obrabiarek skrawających minimalna liczba godzin na kształcenie zawodowe została określona dla efektów kształcenia i wynosi: na kształcenie w ramach kwalifikacji M.19. przeznaczono minimum 650 godzin. na kształcenie w ramach efektów wspólnych dla wszystkich zawodów i wspólnych dla zawodów w ramach obszaru kształcenia przeznaczono minimum 400 godzin. Tabela 3. lan nauczania dla programu o strukturze modułowej w zawodzie operator obrabiarek skrawających 722307 Klasa Liczba godzin w cyklu kształcenia Lp. Nazwa przedmiotu I II III tygodniowo łącznie I II I II I II 1 Modułowe kształcenie zawodowe M1 rzeprowadzenie działań wstępnych w procesie obróbki skrawaniem 14 14 14 448 2 M2 rzygotowanie obrabiarek skrawających do obróbki 10 5 160 3 M3 Wykonywanie obróbki na obrabiarkach konwencjonalnych 7 17 10 17 544 4 M4 Wykonywanie obróbki na obrabiarkach sterowanych numerycznie 9 15 12 384 5 M5 rzygotowanie do wejścia na rynek pracy 4 2 64 Tygodniowy wymiar godzin kształcenia zawodowego 14 14 17 17 19 19 50 1600 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 7
Wykaz modułów i jednostek modułowych dla zawodu OERATOR OBRABIAREK SKRAWAJĄYH Nazwa modułu M1 rzeprowadzenie działań wstępnych w procesie obróbki skrawaniem M2 rzygotowanie obrabiarek skrawających do obróbki M3 Wykonywanie obróbki na obrabiarkach konwencjonalnych M4 Wykonywanie obróbki na obrabiarkach sterowanych numerycznie M5 rzygotowanie do wejścia na rynek pracy Nazwa jednostki modułowej M1.J1 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w branży mechanicznej M1.J2 osługiwanie się dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń M1.J3 Stosowanie układów sterowania i regulacji M1.J4 Korzystanie z podstawowych technik wytwarzania M2.J1 Dobieranie narzędzi skrawających M2.J2 Dobieranie oprzyrządowania technologicznego M3.J1 Uzbrajanie konwencjonalnych obrabiarek skrawających M3.J2 Użytkowanie konwencjonalnych obrabiarek skrawających M4.J1 rogramowanie obrabiarek sterowanych numerycznie M4.J2 Użytkowanie obrabiarek sterowanych numerycznie M5.J1 rowadzenie działalności gospodarczej w branży mechanicznej M5.J2 osługiwanie się językiem obcym w branży mechanicznej Liczba godzin przewidziana na jednostkę modułową 16 226 70 140 107 53 175 369 150 234 32 32 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 8
Dydaktyczna mapa modułowego programu nauczania 622304 operator obrabiarek skrawających Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego 622304.M1 622304.M1.J1 622304.M1.J2 622304.M1.J3 622304.M1.J4 622304.M2 622304.M2.J1 622304.M2.J2 622304.M3 622304.M3.J1 622304.M3.J2 622304.M4 622304.M4.J1 622304.M5 622304.M4.J2 622304.M5.J1 622304.M5.J2 rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 9
12. ROGRAMY NAUZANIA DLA OSZZEGÓLNYH MODUŁÓW Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego W programie nauczania dla zawodu operator obrabiarek skrawających zastosowano taksonomię celów "AB" Bolesława Niemierko 1. M1. rzeprowadzenie działań wstępnych w procesie obróbki skrawaniem 448 godzin 2. M2. rzygotowywanie obrabiarek skrawających do obróbki 160 godzin 3. M3. Wykonywanie obróbki na obrabiarkach konwencjonalnych 544 godziny 4. M4 Wykonywanie obróbki na obrabiarkach sterowanych numerycznie 384 godziny 5. M5. rzygotowanie do wejścia na rynek pracy 64 godziny 1. M1. rzeprowadzenie działań wstępnych w procesie obróbki skrawaniem 1.1. M1.J1 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w branży mechanicznej 1.2. M1.J2 osługiwanie się dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń 1.3. M1.J3 Stosowanie układów sterowania i regulacji 1.4. M1.J4 Korzystanie z podstawowych technik wytwarzania 1.1. M1.J1 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w branży mechanicznej Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia BH(1)1 wyjaśnić zasady ochrony przeciwpożarowej w przedsiębiorstwie przemysłu maszynowego, BH(1)2 rozróżnić środki gaśnicze ze względu na zakres ich zastosowania, B BH(1)3 wyjaśnić znaczenie pojęcia ergonomia w odniesieniu do stanowisk pracy operatora obrabiarek skrawających, rawna ochrona pracy. zynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe i niebezpieczne występujące w procesie pracy. Wymagania bezpieczeństwa i higieny dotyczące pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 10
BH(2)1 wyjaśnić zasady ochrony pracy w przedsiębiorstwie przemysłu maszynowego, Środki ochrony przeciwporażeniowej i ochrony BH(2)2 rozróżnić instytucje oraz służby działające w zakresie ochrony pracy i ochrony indywidualnej. B środowiska w olsce, Wymagania bezpieczeństwa dotyczące procesów pracy. BH(2)3 wyjaśnić znaczenie pojęcia ochrony środowiska w odniesieniu do stanowisk pracy Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy. operatora obrabiarek skrawających, Likwidacja lub ograniczanie zagrożeń mechanicznych, BH(3)1 wskazać prawa i obowiązki pracownika w zakresie przestrzegania zasad elektrycznych, chemicznych. B bezpieczeństwa i higieny pracy, Zagrożenia pożarowe oraz zasady ochrony BH(3)2 wskazać obowiązki pracodawcy w zakresie zapewnienia warunków bezpieczeństwa i przeciwpożarowej. B higieny pracy pracownikom, ierwsza pomoc przy urazach mechanicznych, porażeniu BH(4)1 scharakteryzować zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka związane z prądem, zatruciach substancjami chemicznymi. wykonywaniem zadań zawodowych operatora obrabiarek skrawających Zanieczyszczenia środowiska. BH(4)2 scharakteryzować zagrożenia dla mienia i środowiska związane z wykonywaniem ostępowanie z odpadami. zadań zawodowych operatora obrabiarek skrawających Gospodarka wodno-ściekowa. BH(4)3 zanalizować sposób zorganizowania stanowiska pracy w celu określenia możliwości Ochrona powietrza. D wystąpienia zagrożeń dla zdrowia i życia człowieka Gospodarka opakowaniami. BH(4)4 zanalizować sposób zorganizowania stanowiska pracy w celu określenia możliwości wystąpienia zagrożeń dla mienia i środowiska D BH(4)5 współpracować ze służbami promocji bezpieczeństwa i ochrony pracy w zakresie rozpoznawania zagrożeń dla zdrowia i życia człowieka oraz dla mienia i środowiska BH(5)1 zinterpretować akty prawne, prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, BH(5)2 scharakteryzować wymagania bezpieczeństwa dotyczące procesów pracy, BH(5)3 zastosować zasady bhp podczas wykonywania pracy, BH(6)1 scharakteryzować sposób likwidacji lub ograniczenia zagrożeń urazami mechanicznymi, BH(6)2 wskazać sposoby likwidacji lub ograniczenia zagrożeń związanych z prądem elektrycznym, BH(6)3 wskazać sposoby likwidacji lub ograniczenia zagrożeń związanych z substancjami chemicznymi, BH(7)1 zorganizować stanowisko pracy operatora obrabiarek skrawających zgodnie z wymogami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska BH(7)2 dobrać wyposażenie oraz rozmieścić je na stanowisku pracy zgodnie z zasadami ergonomii rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 11
BH(7)3 określić wpływ procesu realizowanego na stanowisku pracy na zagrożenie pożarowe i warunki bhp BH(7)4 dobrać i zgromadzić na stanowisku pracy niezbędny sprzęt gaśniczy BH(7)5 określić oddziaływanie procesu realizowanego na stanowisku pracy na środowisko BH(7)6 dobrać i zgromadzić na stanowisku niezbędny sprzęt zabezpieczający środowisko przed wpływem szkodliwych czynników związanych z wykonywanym procesem BH(8)1 zastosować środki ochrony indywidualnej właściwe dla wykonywanych zadań zawodowych podczas wytwarzania części maszyn BH(8)2 zastosować środki ochrony zbiorowej właściwe dla wykonywania zadań zawodowych podczas wytwarzania części maszyn BH(9)1 stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania zadań zawodowych podczas wytwarzania części maszyn BH(9)2 stosować zasady ochrony przeciwpożarowej podczas wykonywania zadań zawodowych podczas wytwarzania części maszyn BH(9)3 stosować zasady ochrony środowiska podczas wykonywania zadań zawodowych podczas wytwarzania części maszyn BH(10)1 udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i zdrowia podczas wykonywania zadań zawodowych podczas wytwarzania części maszyn BH(10)2 powiadomić system pomocy medycznej w przypadku wystąpienia sytuacji stanowiącej zagrożenie zdrowia i życia przy wykonywaniu zadań zawodowych podczas wytwarzania części maszyn BH(10)3 powiadomić przełożonych w przypadku wystąpienia sytuacji stanowiącej zagrożenie zdrowia i życia przy wykonywaniu zadań zawodowych podczas wytwarzania części maszyn lanowane zadania (ćwiczenia) Dobranie środków ochrony indywidualnej właściwych dla wykonania obróbki skrawaniem W oparciu o informacje dostarczone przez nauczyciela określające warunki wykonania naprawy oraz własną analizę zadania uczniowie sporządzają wykaz środków ochrony indywidualnej i gromadzą je na stanowisku pracy. Zadanie wykonują uczniowie indywidualnie. odsumowaniem wykonania ćwiczenia powinna być dyskusja. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne mogą być prowadzone w systemie klasowo-lekcyjnym, pracowniach i warsztatach. Środki dydaktyczne Środki dydaktyczne wspomagające realizację zajęć zakresu bezpiecznego wykonywania zadań zawodowych operatora obrabiarek skrawających to: urządzenia multimedialne, pakiety edukacyjne dla uczniów, instrukcje i teksty przewodnie do ćwiczeń, niezbędna literatura uzupełniająca(akty prawne, normy, książki i czasopisma dotyczące zagadnień bezpiecznego wykonywania pracy), rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 12
filmy i prezentacje multimedialne dotyczące bezpiecznego wykonywania zadań zawodowych, środki ochrony indywidualnej i zbiorowej właściwe dla wykonywania zadań zawodowych, środki i urządzenia gaśnicze. Zalecane metody dydaktyczne rogram jednostki modułowej powinien być realizowany następującymi metodami: studium przypadków, dyskusji dydaktycznej, projektów oraz ćwiczeń praktycznych. Metoda projektów zasługuje na szczególną uwagę ponieważ pozwala na efektywne wykorzystanie czasu, prezentację wykonanych projektów oraz wymaga korzystania z różnych źródeł informacji. roponuje się zastosować ją podczas realizacji treści z zakresu wymagań bezpieczeństwa dotyczących procesu pracy, a także opracowywania instrukcji bezpiecznej obsługi urządzeń i instrukcji postępowania z substancjami niebezpiecznymi. Formy organizacyjne rogram jednostki modułowej należy realizować w pracowni bhp w grupie do 15 uczniów, z podziałem na 2-4 osobowe zespoły. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie i ocenianie postępów uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu jednostki modułowej na podstawie wymagań przedstawionych na początku zajęć. Osiągnięcia uczniów należy oceniać w zakresie zaplanowanych uszczegółowionych efektów kształcenia na podstawie: ustnych sprawdzianów poziomu wiadomości i umiejętności, testów osiągnięć szkolnych, ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń, wytworu projektu, prezentacji projektu. Umiejętności praktyczne należy sprawdzać na podstawie obserwacji czynności wykonywanych przez ucznia w trakcie realizacji ćwiczeń. odczas obserwacji należy zwrócić uwagę na: wyszukiwanie i przetwarzanie informacji pozyskanych z różnych źródeł poprawność merytoryczną wykonanych ćwiczeń i projektów, pracę w zespole. Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponuje się zastosować test pisemny z zadaniami otwartymi i zamkniętymi. W końcowej ocenie jednostki modułowej należy uwzględnić poziom wykonania ćwiczeń, wyniki testu oraz ocenę za wykonanie i prezentację projektu. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb i predyspozycji ucznia, Nauczyciel powinien: udzielać wskazówek, jak się uczyć i pomagać w trakcie uczenia się, pomóc ustalić realistyczne cele i oceniać uzyskane efekty, zastosować materiały edukacyjne odwołujące się do wielu zmysłów oraz praktyki gospodarczej, zadawać prace oparte na zainteresowaniach uczniów, wyszukiwać w uczeniu się uczniów mocne strony i na nich opierać nauczanie, zachęcać uczniów do pracy i wysiłku i pozytywnie motywować, w ocenie uwzględniać również zaangażowanie i determinację uczniów podczas wykonywania zadania. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 13
1.2. M1.J2 osługiwanie się dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia KZ(M.a)(1)1 wykonać rysunki techniczne w rzutach prostokątnych rozmieszczonych wg europejskiej metody E, KZ(M.a)(1)2 wykonać przekroje i kłady części maszyn, KZ(M.a)(1)3 zastosować zasady wymiarowania od baz obróbkowych i konstrukcyjnych, KZ(M.a)(1)4 zastosować zasady wymiarowania średnic, promieni, łuków, kątów, pochyleń, zbieżności, gwintów i połączeń na rysunkach technicznych maszynowych, KZ(M.a)(1)5 zastosować zasady zapisu wymiarów tolerowanych, pasowania, tolerancji kształtu i położenia powierzchni na rysunkach technicznych maszynowych, KZ(M.a)(1)6 zastosować zasady oznaczeń chropowatości i kierunkowości powierzchni, obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej na rysunkach technicznych maszynowych, KZ(M.a)(1)7 rozróżnić symbole i oznaczenia stosowane na rysunkach technicznych maszynowych, B KZ(M.a)(2)1 wykonać szkice figur płaskich w rzutach prostokątnych, KZ(M.a)(2)2 wykonać szkice brył geometrycznych w rzutach prostokątnych i aksonometrycznych, KZ(M.a)(2)3 wykonać szkice części maszyn odwzorowujące kształty zewnętrzne i wewnętrzne, KZ(M.a)(2)4 zwymiarować szkice typowych części maszyn, KZ(M.a)(2)5 zastosować uproszczenia rysunkowe do wykonania szkicu części maszyny, KZ(M.a)(2)6 rozróżnić rysunki techniczne: wykonawcze, złożeniowe, zestawieniowe, B Zasady szkicowania. Rzutowanie prostokątne i aksonometryczne. Rysunki i uproszczenia. Wymiarowanie. ostawy metrologii. Tolerancje i pasowania. Wykonywanie pomiarów. Rodzaje rysunków technicznych maszynowych. Zasady wykonywania rysunków technicznych maszynowych. Zasady wymiarowania rysunków technicznych. Symbole i oznaczenia stosowane na rysunkach. Rodzaje oprogramowania komputerowego do wykonywania rysunków technicznych i konstrukcyjnych. Zasady korzystania z oprogramowania komputerowego do wykonywania dokumentacji technicznej. Wykorzystanie urządzeń technicznych i multimedialnych. ołączenia części maszyn. odstawy materiałoznawstwa. Korozja metali i ochrona przed korozją. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 14
montażowe, zabiegowe i operacyjne, KZ(M.a)(2)7 odczytać rysunki wykonawcze i złożeniowe, KZ(M.a)(6)1 wyjaśnić zasady tolerancji i pasowania, KZ(M.a)(6) 2 zastosować układ tolerancji i pasowań, KZ(M.a)(6)3 sklasyfikować przyrządy pomiarowe oraz określić ich właściwości metrologiczne, KZ(M.a)(6)4 dobrać przyrządy do pomiaru i sprawdzania części maszyn, KZ(M.a)(6)5 wykonać pomiary wielkości liniowych, KZ(M.a)(6)6 zinterpretować wyniki pomiarów, KZ(M.a)(6)7 obliczyć wymiary graniczne, odchyłki i tolerancje, KZ(M.a)(6)8 wybrać z norm wartości odchyłek dla zadanych pasowań, KZ(M.a)(6)9 obliczyć luzy i wciski oraz tolerancje wybranych pasowań, KZ(M.a)(17)1 wyjaśnić znaczenie normalizacji, typizacji i unifikacji w budowie maszyn i urządzeń, KZ(M.a)(17)2 zanalizować schematy strukturalne, funkcjonalne i zasadnicze maszyn i urządzeń, D KZ(M.a)(17)3 wykorzystać informacje techniczne z różnych źródeł dotyczące maszyn i urządzeń mechanicznych, KZ(M.a)(17)4 dobrać gatunki stali z norm i poradników na określone elementy maszyn i urządzeń, KZ(M.a)(17)6 dobrać sposób zabezpieczenia przed korozją części maszyn i urządzeń, KZ(M.a)(17)7 dobrać materiały eksploatacyjne do określonych prac, KZ(M.a)(17)8 posłużyć się dokumentacją techniczną podczas planowania konserwacji maszyn i urządzeń, KZ(M.a)(3)1 wykorzystać oprogramowanie komputerowe wspomagające wykonywanie rysunków technicznych maszynowych, KZ(M.a)(3)2 posłużyć się skanerem i projektorem multimedialnym do prezentacji wykonanych rysunków i projektów, KZ(M.b)(1)12 określić warunki zachowania równowagi dla płaskiego układu sił, KZ(M.b)(1)13 wyznaczyć warunki zachowania równowagi dla płaskiego układu sił, KZ(M.a)(18)1 wykorzystać programy komputerowe symulujące działanie układów sił Elementy funkcjonalne maszyn i urządzeń mechanicznych. Budowa maszyn i urządzeń mechanicznych. Kompetencje personalne i społeczne związane z wykonywaniem dokumentacji technicznej. Elementy mechaniki technicznej i wytrzymałości materiałów. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 15
skupionych, KZ(M.a)(18)2 wykorzystać programy komputerowe do obliczania warunków równowagi płaskiego układu sił, KZ(M.a)(7)1 rozróżnić pojęcia z zakresu materiałoznawstwa, B KZ(M.a)(7)2 określić właściwości i zastosowanie metali i ich stopów, KZ(M.a)(7)3 rozróżnić procesy otrzymywania stali, B KZ(M.a)(7)4 sklasyfikować stopy żelaza z węglem, KZ(M.a)(7)5 rozróżnić gatunki stopów żelaza, B KZ(M.a)(7)6 określić gatunek stopu żelaza z węglem na podstawie podanego oznaczenia, KZ(M.a)(7)7 sklasyfikować stopy metali nieżelaznych, KZ(M.a)(7)8 rozróżnić gatunki stopów metali nieżelaznych, B KZ(M.a)(7)9 określić właściwości i zastosowanie materiałów niemetalowych, KZ(M.a)(7)10 określić właściwości i zastosowanie materiałów eksploatacyjnych (oleje, smary, ciecze smarująco-chłodzące, paliwa, uszczelnienia techniczne), KZ(M.a)(7)11 uzasadnić dobór materiału z uwzględnieniem własności mechanicznych, technologicznych i rodzaju produkcji, D KZ(M.a)(10)1 scharakteryzować powstawanie zjawiska korozji metali, KZ(M.a)(10)2 wskazać sposoby zapobiegania i ochrony przed korozją, KZ(M.a)(10)3 scharakteryzować rodzaje powłok ochronnych i techniki ich nanoszenia, KZ(M.a)(10)4 dobrać powłokę ochronną, KZ(M.a)(5)1 rozróżnić rodzaje połączeń rozłącznych i nierozłącznych, B KZ(M.a)(5)2 rozpoznać rodzaj połączenia na podstawie dokumentacji konstrukcyjnej zespołu maszyny, B KZ(M.a)(5)3 wykonać szkice połączeń: nitowych, spawanych, zgrzewanych, gwintowych i kształtowych, KZ(M.a)(4)1 rozpoznać części i mechanizmy maszyn i urządzeń, B KZ(M.a)(4)2 scharakteryzować osie i wały maszynowe, KZ(M.a)(4)3 scharakteryzować budowę i rodzaje łożysk tocznych i ślizgowych, KZ(M.a)(4)4 dobrać z katalogu łożysko toczne na podstawie oznaczeń, rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 16
KZ(M.a)(4)5 wyjaśnić budowę i zasadę działania sprzęgieł i hamulców, KZ(M.a)(4)6 sklasyfikować przekładnie mechaniczne, KZ(M.a)(4)7 wyjaśnić budowę przekładni zębatych prostych i złożonych, KZ(M.a)(4)8 wskazać zastosowanie elementów, zespołów i mechanizmów maszyn i urządzeń, KZ(M.a)(4)9 wyjaśnić budowę i zasadę działania mechanizmów ruchu postępowego i obrotowego, KZ (M.a)(8)1 scharakteryzować maszyny i urządzenia transportu wewnętrznego, KZ (M.a)(8)2 dobrać maszyny i urządzenia transportu wewnętrznego do określonych zadań, KZ (M.a)(8)3 określić budowę i zasadę działania wybranych maszyn i urządzeń transportu wewnętrznego, KZ (M.a)(9)1 określić sposób transportu w zależności od postaci materiału, KZ (M.a)(9)2 określić sposób składowania w zależności od postaci materiału, KZ (M.a)(9)3 zorganizować stanowiska składowania i magazynowania materiałów, KZ (M.a)(9)4 dobrać sposób i środki transportu do rodzaju materiału, KZ(M.a)(16)1 sklasyfikować maszyny i urządzenia, KZ(M.a)(16)2 scharakteryzować elementy funkcjonalne maszyny i urządzenia, KZ(M.a)(16)3 określić parametry techniczne maszyn i urządzeń, KZ(M.a)(16)4 wyjaśnić budowę i zasadę działania oraz określić zastosowanie maszyn energetycznych stosowanych w przemyśle, KZ(M.a)(16)5 wyjaśnić działanie i określić zastosowanie maszyn technologicznych stosowanych w przemyśle maszynowym, KZ(M.a)(16)6 porównać parametry maszyn i urządzeń na podstawie ich charakterystyki technicznej; KZ(M.a)(16)7 rozróżnić elementy napędu hydraulicznego i pneumatycznego maszyn i urządzeń, B KZ(M.b)(1)1 scharakteryzować pojęcia statyki: siła, układ sił, wypadkowa układu sił, jednostki siły, płaski układ sił, KZ(M.b)(1)2 wyznaczyć warunki zachowania równowagi dla płaskiego układu sił, KZ(M.b)(1)3 scharakteryzować pojęcia dotyczące wytrzymałości materiałów: siły wewnętrzne, naprężenia dopuszczalne, moment siły, rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 17
KZ(M.b)(1)4 wykonać obliczenia wytrzymałościowe na: rozciąganie i ściskanie, ścinanie i na docisk, skręcanie i zginanie, KS(1)1 wyjaśnić podstawowe zasady kultury i etyki dotyczących zawodu operatora obrabiarek skrawających, KS(1)2 zastosować zasady kultury i etyki podczas wykonywania zadań zawodowych w procesach obróbki skrawaniem, KS(2)1 przejawiać wytrwałość w wykonywaniu zadań zawodowych, KS(2)2 racjonalizować i udoskonalać sposób wykonywania przydzielonych zadań zawodowych, KS(3)1 wyjaśnić pojęcie odpowiedzialność za powierzone zadania w pracy operatora obrabiarek skrawających, B KS(3)2 przewidzieć skutki prawne wynikające z wykonania zadań zawodowych, niezgodnie z zasadami technologii obróbki skrawaniem, KS(4)1 zastosować innowacje związane z wykonywaniem zadań zawodowych, KS(4)2 przekonać współpracowników do potrzeby zmian w procesie wykonywania zadań zawodowych, KS(6)3 doskonalić umiejętności związane z wykorzystaniem nowoczesnego oprogramowania do wykonywania rysunków i dokumentacji technicznej, KS(7)1 przestrzegać tajemnicy zawodowej związanej z prowadzeniem dokumentacji pracy, KS(7)2 przestrzegać tajemnicy w zakresie zastrzeżonych informacji technicznych, technologicznych i organizacyjnych przedsiębiorstwa, KS(8)1 wyjaśnić zapisy Kodeksu racy w zakresie odpowiedzialności pracownika za podejmowane działania, B KS(8)2 wykonać działania zgodnie z kwalifikacjami i kompetencjami, KS(10)1 zorganizować pracę zespołu, KS(10)2 przezwyciężyć trudne sytuacje mogące wystąpić podczas pracy zespołu, lanowane zadania (ćwiczenia) Sporządzenie rysunku wykonawczego części z zastosowaniem programu komputerowego Na podstawie wskazówek, założeń i modelu części maszyny otrzymanych od nauczyciela, uczniowie wykonują rysunki części maszyn zawierające wszystkie informacje potrzebne do jej wykonania z zastosowaniem programu komputerowego i zasad rysunku technicznego maszynowego. Kryteria oceny zadania(ćwiczenia): rysunek ma wystarczającą liczbę rzutów, zastosowano odpowiednią podziałkę rysunkową, widoczne są wszystkie zewnętrzne i wewnętrzne zarysy części, zachowana jest zróżnicowana grubości linii rysunkowych do oznaczania konturów, niewidocznych krawędzi, linii wymiarowych, zachowane są zasady wymiarowania(wymiary się nie powtarzają, zastosowane jest wymiarowanie od baz obróbkowych, wymiary zapisane są nad linią wymiarową, oznaczona jest chropowatość powierzchni, zawarte są inne informacje i oznaczenia niezbędne do wykonania części, narysowana i wypełniona tabliczka rysunkowa. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 18
Zadanie uczniowie wykonują indywidualnie. Wykonane prace należy porównać z przygotowanym wzorcem i dokonać samooceny poprawności wykonania zadania (ćwiczenia). Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne mogą być prowadzone w pracowni technologicznej wyposażonej w: modele, przekroje, atrapy maszyn i urządzeń, elementy układów hydraulicznych i pneumatycznych, próbki materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych, narzędzia i przyrządy pomiarowe, elementy maszyn i urządzeń, narzędzia do montażu, dokumentację techniczną oraz katalogi maszyn i narzędzi, instrukcje obsługi maszyn i urządzeń lub rysunku technicznego wyposażonej w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela podłączone do sieci lokalnej z dostępem do Internetu, z drukarką i skanerem oraz projektorem multimedialnym. Stanowiska komputerowe(jedno stanowisko dla jednego ucznia), wszystkie komputery podłączone do sieci lokalnej z dostępem do Internetu, pakiet programów biurowych, program do wykonywania rysunku technicznego, pomoce dydaktyczne do kształtowania wyobraźni przestrzennej, normy dotyczące zasad wykonywania rysunku technicznego maszynowego. Środki dydaktyczne Zajęcia edukacyjne powinny być realizowane w pracowni wyposażonej w: komplet materiałów rysunkowych, wzory pisma znormalizowanego, rysunki: złożeniowe, wykonawcze, montażowe, schematyczne, model rzutni, bryły geometryczne, eksponaty i modele części maszyn z przekrojami, foliogramy, fazogramy, narzędzia i przyrządy pomiarowe, modele: podpór, rzutu siły na osie przestrzennego układu współrzędnych. Modele mechanizmów o postępowym i obrotowym ruchu unoszenia. Foliogramy z rodzajami węzłów i reakcjami w nich występującymi, układami sił, algorytmami postępowania przy wyznaczaniu reakcji. Zbiór zadań, poradniki, tablice z próbkami różnych materiałów stosowanych w budowie maszyn, N, N-EN 10020, poradniki, katalogi, foliogramy dotyczące procesów otrzymywania metali i ich stopów, foliogramy dotyczące znakowania stopów żelaza oraz stopów metali nieżelaznych, stanowiska komputerowe z programem AD, drukarka sieciowa, modele maszyn i urządzeń energetycznych, modele urządzeń transportowych, tablice poglądowe urządzeń energetycznych i transportowych, katalogi maszyn i urządzeń, foliogramy dotyczące klasyfikacji, budowy i zastosowania urządzeń energetycznych i transportowych, filmy dydaktyczne dotyczące stosowania urządzeń energetycznych i transportowych, Zalecane metody dydaktyczne Jednostka modułowa osługiwanie się dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń wymaga aktywizujących metod kształcenia z uwzględnieniem metody ćwiczeń, projektów, łączenia teorii z praktyką, korzystania z innych niż podręcznikowe źródeł informacji oraz uwzględnienie techniki komputerowej. roponowane metody to: wykład, pokaz z objaśnieniem, prezentacja rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 19
multimedialna. Dominującymi metodami kształcenia powinny być metoda ćwiczeń i projektów. Metody te zawierają opisy czynności niezbędne do wykonania zadania, a uczniowie mogą pracować samodzielnie i w grupach. Formy organizacyjne Zajęcia powinny odbywać się w grupie 12-15 osób, w zespołach 2-3 osobowych. Indywidualne stanowiska komputerowe z programem AD. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Sprawdzanie i ocenianie postępów ucznia powinno odbywać się w sposób ciągły i systematyczny w toku realizacji jednostki modułowej, według kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Ocenienie powinien obejmować: diagnozę poziomu wiadomości i umiejętności uczniów pod kątem założonych celów kształcenia, identyfikowanie postępów uczniów w procesie kształcenia oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu założonych celów kształcenia, sprawdzanie wiadomości i umiejętności uczniów po zrealizowaniu programu. W trakcie realizacji programu jednostki należy oceniać osiągnięcia uczniów na podstawie: sprawdzianów ustnych, sprawdzianów pisemnych, testów osiągnięć szkolnych, ukierunkowanej obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. odczas obserwacji szczególną uwagę należy zwrócić na: czytanie ze zrozumieniem informacji podanych w zadaniu, merytoryczną poprawność wykonanych ćwiczeń, poprawność wnioskowania. Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponuje się zastosowanie testu pisemnego z zadaniami otwartymi. W końcowej ocenie osiągnięć ucznia należy uwzględnić wynik testu pisemnego oraz poziom wykonanych ćwiczeń. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia; dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. Nauczyciel powinien: udzielać wskazówek, jak się uczyć i pomagać w trakcie uczenia się, pomóc ustalić realistyczne cele i oceniać uzyskane efekty, zastosować materiały edukacyjne odwołujące się do wielu zmysłów oraz praktyki gospodarczej, zadawać prace oparte na zainteresowaniach uczniów, wyszukiwać w uczeniu się uczniów mocne strony i na nich opierać nauczanie, zachęcać uczniów do pracy i wysiłku i pozytywnie motywować, w ocenie uwzględniać również zaangażowanie i determinację uczniów podczas wykonywania zadania. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 20
1.3. M1.J3 Stosowanie układów sterowania i regulacji Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia KZ(M.b)(1)5 rozróżnić źródła i rodzaje prądu elektrycznego, B Bezpieczeństwo i higiena pracy. KZ(M.b) (1)6 rozróżnić wielkości elektryczne i ich jednostki, Zasady postępowania w przypadku porażenia prądem B elektrycznym. KZ(M.b)(1)7 rozróżnić elementy obwodów elektrycznych oraz układów elektronicznych, B rąd stały i przemienny. KZ(M.b)(1)8 zastosować prawo Ohma i prawa Kirchhoffa do obliczania obwodów prądu raca i moc prądu elektrycznego. stałego, ole magnetyczne, indukcja magnetyczna KZ(M.b)(1)9 rozróżnić rodzaje maszyn elektrycznych, B i elektromagnetyczna. KZ(M.b)(1)10 określić funkcję elementów elektronicznych, Odbiorniki i instalacje elektryczne. odstawowe elementy elektroniczne, właściwości, KZ(M.b)(1)11 wyjaśnić rolę stycznika i przekaźnika w układach regulacji, budowa, zastosowanie, symbole graficzne. KZ(M.b)(1)12 rozróżnić elementy elektroniczne i automatyki, omiary wielkości elektrycznych. KZ(M.b)(1)13 odczytać schematy elektryczne i elektroniczne, Maszyny elektryczne. Układy regulacji. KZ(M.b)(1)14 odczytać schematy układów sterowania i automatyki, Układy sterowania. KZ(M.b)(1)15 wskazać rodzaje zabezpieczeń instalacji i urządzeń od porażeń prądem elektrycznym, KZ(M.h)(3)1 wykorzystać programy komputerowe symulujące działanie układów elektrycznych,,, KZ(M.h)(3)2 wykorzystać programy komputerowe symulujące działanie układów napędowych elektrycznych, rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 21
KZ(M.h)(2)1 rozróżnić układy sterowania obrabiarek, KZ(M.h)(2)2 scharakteryzować układy sterowania obrabiarek, KS(2)1 przejawiać wytrwałość w wykonywaniu zadań zawodowych, KS(2)2 racjonalizować i udoskonalać sposób wykonywania przydzielonych zadań zawodowych, KS(3)1 wyjaśnić pojęcie odpowiedzialność za powierzone zadania w pracy operatora obrabiarek skrawających, B KS(3)2 przewidzieć skutki prawne wynikające z wykonania zadań zawodowych, niezgodnie z zasadami technologii obróbki skrawaniem, KS(6)3 doskonalić umiejętności związane z wykorzystaniem nowoczesnego oprogramowania do wykonywania rysunków i dokumentacji technicznej, KS(8)1 wyjaśnić zapisy Kodeksu racy w zakresie odpowiedzialności pracownika za podejmowane działania, B KS(8)2 wykonać działania zgodnie z kwalifikacjami i kompetencjami, KS(10)1 zorganizować pracę zespołu, KS(10)2 przezwyciężyć trudne sytuacje mogące wystąpić podczas pracy zespołu, lanowane zadania (ćwiczenia) Układ sterowania przekaźnikowo-stycznikowego W oparciu o schemat układu sterowania przekaźnikowo-stycznikowego silnika elektrycznego określić strukturę układu, wyspecyfikować elementy składowe układu oraz wyjaśnić sposób działania układu. Kryteria oceny zadania(ćwiczenia) obejmują: opracowanie specyfikacji,(listy) elementów układu sterowania i silnika rozpoznanych na podstawie oznaczeń i symboli graficznych zastosowanych na schemacie układu. Sposób działania układu, uczniowie omawiają podczas prezentacji po wykonaniu zadania. Zadanie uczniowie wykonują indywidualnie, po wykonaniu zadania uczniowie prezentują efekty pracy. Wykonane prace należy porównać z przygotowanym wzorcem i dokonać samooceny poprawności wykonania ćwiczeń. Warunki osiągania efektów kształcenia w tym środki dydaktyczne, metody, formy organizacyjne Zajęcia edukacyjne mogą być prowadzone w systemie klasowo-lekcyjnym i pracowni elektrycznej. W miejscach prowadzenia zajęć powinny znajdować się: elementy elektryczne i elektroniczne, maszyny i urządzenia elektryczne, elementy automatyki, przyrządy pomiarowe, schematy układów elektrycznych i elektronicznych, schematy instalacji i układów sterowania maszyn i urządzeń, normy i akty prawne z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy przy instalacjach i urządzeniach elektrycznych, instrukcje bezpieczeństwa przy obsłudze maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych, komputer z dostępem do Internetu i oprogramowaniem do symulacji zjawisk zachodzących w obwodach prądu stałego i przemiennego oraz działania źródeł energii elektrycznej i układów elektronicznych, programy komputerowe symulujące działanie układów sterowania maszyn i urządzeń, urządzenie multimedialne. Środki dydaktyczne Zajęcia edukacyjne powinny być realizowane w pracowni wyposażonej w: elementy elektryczne i elektroniczne, maszyny i urządzenia elektryczne, osprzęt instalacyjny i próbki przewodów, rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 22
zestawy do wykonywania badań i pomiarów, przyrządy pomiarowe, narzędzia, części i materiały do instalowania silników elektrycznych, katalogi elementów elektronicznych, silników, łączników i przewodów, schematy instalacji oraz układów elektrycznych i elektronicznych, normy i akty prawne z zakresu bhp przy instalacjach i urządzeniach elektrycznych, elementy automatyki i ich przekroje, plansze i foliogramy dotyczące elementów automatyki, zestaw narzędzi, mierników, części i materiałów do montowania układów, instrukcje i teksty przewodnie do ćwiczeń, Zalecane metody dydaktyczne odczas poznawania przez uczniów układów elektrycznych, układów elektronicznych i układów sterowania, należy skupić się na ich budowie, schemacie ideowym lub blokowym oraz zastosowaniu. Bardzo ważne jest kształtowanie umiejętności odczytywania schematów układów, dobierania elementów do montażu oraz montowania układów elektrycznych i sprawdzania poprawności ich działania. W procesie nauczania-uczenia się należy przede wszystkim stosować metodę przewodniego tekstu i ćwiczeń praktycznych. Dla lepszego zrozumienia i utrwalenia treści programowych wskazane jest przeprowadzenie pokazów z wyjaśnieniem. Do wykonywania ćwiczeń nauczyciel powinien przygotować: teksty przewodnie, instrukcje do ćwiczeń, dokumentację techniczną, normy, poradniki i inne potrzebne materiały. Uczniowie korzystając z pytań prowadzących i arkuszy ćwiczeniowych samodzielnie planują i wykonują ćwiczenia. Zadaniem nauczyciela jest obserwacja przebiegu realizacji zadania oraz udzielanie konsultacji. Formy organizacyjne Zajęcia w pracowni elektrycznej powinny odbywać się w grupie do 15 uczniów. Zaleca się prowadzenie ćwiczeń pojedynczo lub w zespołach 2 osobowych, tak aby każdy uczeń miał możliwość indywidualnego wykonania ćwiczenia. ropozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania efektów kształcenia Zaleca się, aby wymagania podstawowe obejmowały przede wszystkim umiejętności montowania oraz testowania układów elektrycznych i elektronicznych. Osiągnięcia uczniów należy oceniać na podstawie: ustnych sprawdzianów wiadomości i umiejętności, testów osiągnięć szkolnych, ukierunkowanej obserwacji indywidualnej i zespołowej pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Wiadomości teoretyczne niezbędne do realizacji ćwiczeń, mogą być sprawdzane za pomocą testu z zadaniami zamkniętymi (wielokrotnego wyboru, na dobieranie) i otwartymi (krótkiej odpowiedzi, z luką). Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawie obserwacji czynności wykonywanych podczas realizacji ćwiczeń. odczas obserwacji należy zwrócić uwagę na: dobieranie przyrządów pomiarowych, łączenie układów pomiarowych na podstawie schematu, wykonywanie pomiarów podstawowych parametrów układów elektrycznych i elektronicznych, przestrzeganie przepisów bhp podczas pomiarów. Sprawdzanie poprawności wykonania ćwiczenia należy przeprowadzać w trakcie i po jego wykonaniu. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić wyniki swojej pracy według przygotowanego rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 23
przez nauczyciela arkusza oceny postępów. Następnie nauczyciel powinien dokonać kontroli według tego samego arkusza. Ocena na zakończenie realizacji programu nauczania powinna uwzględniać wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela sposobów sprawdzania osiągnięć ucznia. odstawą do uzyskania pozytywnej oceny powinno być poprawne wykonanie ćwiczeń. Formy indywidualizacji pracy uczniów uwzględniające: dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do potrzeb ucznia; dostosowanie warunków, środków, metod i form kształcenia do możliwości ucznia. Nauczyciel powinien: udzielać wskazówek, jak się uczyć i pomagać w trakcie uczenia się, pomóc ustalić realistyczne cele i oceniać uzyskane efekty, zastosować materiały edukacyjne odwołujące się do wielu zmysłów oraz praktyki gospodarczej, zadawać prace oparte na zainteresowaniach uczniów, wyszukiwać w uczeniu się uczniów mocne strony i na nich opierać nauczanie, zachęcać uczniów do pracy i wysiłku i pozytywnie motywować, w ocenie uwzględniać również zaangażowanie i determinację uczniów podczas wykonywania zadania. 1.4. M1.J4 Korzystanie z podstawowych technik wytwarzania Uszczegółowione efekty kształcenia Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi oziom wymagań programowych ( lub ) Kategoria taksonomiczna Materiał kształcenia KZ(M.a)(11)1 sklasyfikować metody odlewania części maszyn i urządzeń, Bezpieczeństwo i higiena pracy. KZ(M.a)(11)2 sklasyfikować metody obróbki plastycznej, Klasyfikacja maszyn i urządzeń. Klasyfikacja metod i technik wytwarzania części maszyn i KZ(M.a)(11)3 scharakteryzować obróbkę cieplną i cieplno-chemiczną, urządzeń. KZ(M.a)(11)4 scharakteryzować metody obróbki ręcznej części maszyn i urządzeń, rzegląd technik wytwarzania w przemyśle maszynowym. KZ(M.a)(11)5 scharakteryzować metody maszynowej obróbki wiórowej części maszyn i rocesy produkcyjne. rojekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 24