LUTOWANIE TO SZTUKA Przygotował: Mirosław Ruciński
Jak lutować poprawnie?
Plan zajęć: Rodzaje lutów. Luty miękkie. Narzędzia potrzebne przy lutowaniu. Lutownica transformatorowa. Lutownica oporowa. Lutowanie elementów elektronicznych. Poprawne i wadliwe połączenia lutowane. Wskazówki dotyczące montażu elementów elektronicznych.
Rodzaje lutów MIĘKKIE TWARDE SZLACHETNE(SREBRNE)
Czym jest lutowanie? Lutowanie to łączenie metali za pomocą spoiwa (lutu) o temperaturze topnienia niższej niż temperatura topnienia metału nim łączonego.
Lutowanie miękkie Rodzaje: lutowanie za pomocą lutownicy lutowanie kąpielowe lutowanie piecowe lutowanie indukcyjne lutowanie płomieniowe Lutowanie miękkie stosuje się do połączeń obciążonych niewielkimi siłami, w celu otrzymania połączeń. Stosowane jest przede wszystkim w elektrotechnice
Narzędzia potrzebne przy lutowaniu Lutownica grzałkowa Końcówki groty Odsysacz do cyny z wymienną końcówką teflonową Lutownica transformatorowa Czyścik do grotów w podstawce Taśma rozlutowująca
Lutownica transformatorowa (elementy konstrukcji)
Lutownica transformatorowa (opis) Nagrzewanie uzyskujemy poprzez przepływ prądu o dużym natężeniu bezpośrednio przez grot lutownicy, który jest wykonany w postaci pętli z drutu (o średnicy ok. 1,5mm) przykręconej do zacisków lutownicy.
Lutownica oporowa
Lutownica oporowa (opis) Ciepło w niej jest wytwarzane przez grzałkę z drutu oporowego zasilaną prądem. We współczesnej elektronice, używa się głównie lutownice o mocy 14-60W lub tzw. stacje lutownicze - lutownice wyposażone w zasilacz o regulowanym napięciu, umożliwiający regulację temperatury grota lutownicy.
Inne rodzaje lutownic Na gorące powietrze
Groty (końcówki) Lutownice wyposażone są w wymienne groty, przystosowane do różnych rodzajów prac Wymienne grot miedziany do lutownicy transformatorowej Wymienne końcówki do lutownic 0,4 mm 0,8 mm 1,6 mm
Czyścik do grotów w podstawce Przeznaczona jest do czyszczenia grotów lutownicy elektrycznej, przez co zwiększa się ich żywotność. Czyścik wykonany jest z metalowych wiórków, umieszczonych w stabilnej stalowej podstawce na gumowym podłożu. Zapewnia oczyszczenie grotów z cyny oraz innych nalotów.
Taśma do wchłaniania lutu Jest to taśma (splotka), która ułatwia usunięcie starego lutu np.: podczas rozlutowywania elementów elektronicznych. Taśma rozlutowująca Pleciona taśma miedziana nasączona preparatem poprawiającym przyleganie spoiwa.
Spoiwo (lut, lutowie) W elektronice jako lut stosujemy stop cyny(60%) z ołowiem, który posiada temperaturę topienia nie przekraczającą 350 stopni C. Najczęściej stosuje się lut w postaci drutu nawiniętego na szpulki. Oprócz samego stopu cyny z ołowiem drut ten zawiera również wewnątrz jedną lub kilka nitek kalafonii.
Topniki Topnik jest substancją, której zadaniem jest ułatwienie lutowania poprzez rozpuszczenie tlenków metali, które osadziły się na powierzchni przedmiotów lutowanych. Najczęściej stosowanym topnikiem jest kalafonia. Na jej bazie produkowane są również tzw. pasty lutownicze.
Lutowanie elementów elektronicznych Uwagi: Należy stosować lutownicę o małej mocy i cienkiej końcówce Czas nagrzewania obwodu drukowanego powinien być jak najkrótszy Należy stosować jak najmniej lutu Spoiwo powinno mieć w sobie topniki
Odlutowywanie zużytych elementów Rozgrzać stary lut i przyłożyć splotkę.
Lutowanie na obwodzie drukowanym Umieścić element na płytce. Przytknąć rozgrzany grot do miejsca spojenia i przyłożyć drut lutowia. Po zastygnięciu lutu odciąć końcówki elementu.
Poprawne i wadliwe połączenie lutowane Połączenie lutowane - przewlekane
Prawidłowe połączenie lutowane W wyniku prawidłowego lutowania "cyna" powinna utworzyć wokół "nogi" lutowanego elementu coś w rodzaju stożka o lekko wklęsłej powierzchni bocznej. Powierzchnia cyny po lutowaniu musi być gładka i błyszcząca - tylko takie połączenie zapewni długotrwałą i bezawaryjną pracę układu elektronicznego
Obcięcie nadmiaru drutów nóg Po zalutowaniu wszystkich punktów lutowniczych i sprawdzeniu ich poprawności, przystępujemy do obcinania nadmiaru sterczących z płytki drutów-"nóg" elementów elektronicznych.
Błędy powstałe przy obcinaniu końcówek - nóg
Podsumowanie Lutowanie to łączenie metali za pomocą spoiwa (lutu). Aby luty były trwałe, łączone powierzchnie powinny być oczyszczone mechanicznie i chemicznie. W elektronice najczęściej stosuje się lutownice transformatorowe i oporowe o niskiej mocy.
Wskazówki dotyczące montażu Trzeba mieć pewność co do sprawności zamontowanych na druku elementów elektronicznych. Najlepiej sprawdzić je przed zamontowaniem. Nawet wśród nowych fabrycznie elementów może się trafić jakiś procent braków. Sprawdzić czy wszystkie elementy są na swoich miejscach i właściwie wlutowane (nawet zaawansowanemu elektronikowi może się zdarzyć odwrotne wlutowanie kondensatora elektrolitycznego, czy diody). Po zakończonym lutowaniu należy zawsze sprawdzić poprawność wykonanych lutów.
Pamiętajcie, że opanowanie sztuki lutowania ręcznego wymaga czasu i wiele cierpliwości