ANEKS DO RANKINGU ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE MIELECKIM W 2013 ROKU (II/P 2013) Mielec 2014 e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 1
Spis treści: 1. Wstęp... 3 2. Analiza wyników badania podaży absolwentów szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu mieleckiego... 4 3. Wnioski... 9 Spis wykresów... 10 Spis tabel... 11 e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 2
1. WSTĘP Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych wraz z informacją o sytuacji absolwentów szkół ponadgimnazjalnych jest jednym z zadań samorządu powiatu w zakresie realizowanej polityki rynku pracy. Aneks do monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie mieleckim w 2013 roku stanowi uzupełnienie wcześniej opracowanego raportu o informacje dotyczące absolwentów szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu mieleckiego. W opracowaniu przedstawiono dane odnoszące się do ilości absolwentów, którzy ukończyli kształcenie w poszczególnych zawodach w roku szkolnym 2012/2013, informacje o bezrobotnych absolwentach zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Mielcu na koniec 2013 roku oraz zaprezentowano dane dotyczące przewidywanej ilości absolwentów w poszczególnych typach szkół w roku szkolnym 2013/2014. Podstawowym źródłem informacji służącym do opracowania aneksu były dane pochodzące z Systemu Informacji Oświatowej Ministerstwa Edukacji Narodowej, badań kwestionariuszowych podaży absolwentów przeprowadzonych przez Powiatowy Urząd Pracy w Mielcu w szkołach ponadgimnazjalnych z terenu powiatu mieleckiego oraz informacje o ilości zarejestrowanych absolwentów ze sprawozdań ministerialnych (Załącznik nr 2 do sprawozdania MPiPS-01 Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca pracy, poszukujących pracy oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej, a także Załącznik nr 3 do sprawozdania MPiPS-01 Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności ). Z uwagi na przyjętą przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zasadę, że bezrobotni absolwenci szkół zawodowych i technicznych po ukończeniu szkoły a przed przystąpieniem do egzaminu zawodowego są rejestrowani w powiatowych urzędach pracy jako osoby bez zawodu opracowana analiza jest obarczona błędem klasyfikacji i nie daje w pełni rzeczywistego obrazu sytuacji absolwentów na lokalnym rynku pracy. Dodatkowo klasyfikacja zawodów i specjalności wykorzystywana w szkolnictwie nie jest spójna i nie pokrywa się z klasyfikacją wykorzystywaną przez instytucje działające na rynku pracy. Rozbieżności w nazewnictwie zawodów mają swoje odzwierciedlenie w mniej lub bardziej rzeczywistym identyfikowaniu określonych grup zawodowych na potrzeby realizacji pośrednictwa pracy. Pomimo pewnych ograniczeń prezentowana analiza pozwala na wstępną orientację w sytuacji bezrobotnych absolwentów i powinna posłużyć jako jedno ze źródeł informacji koniecznych do opracowania programów zmian w systemie kształcenia, tak aby złagodzić dotkliwe skutki pozostawania bez pracy i skutecznie wpływać na rynek pracy poprzez stosowanie szerokiego spektrum instrumentów. e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 3
2. ANALIZA WYNIKÓW BADANIA PODAŻY ABSOLWENTÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH Z TERENU POWIATU MIELECKIEGO W ramach monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych Powiatowy Urząd Pracy w Mielcu przeprowadził w 2013 roku badanie sondażowe szkół ponadgimnazjalnych pod kątem ilości absolwentów, którzy ukończyli kształcenie w poszczególnych zawodach w roku szkolnym 2012/2013. Pozyskano również dane dotyczące planowanej liczby absolwentów na rok 2014. Badaniem objęto 21 szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu mieleckiego w tym 3 szkoły wyższe oraz 4 szkoły kształcących na poziomie policealnym. Tabela 1.Podział absolwentów wg typu ukończonej szkoły. Typ szkoły Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie powiatu w 2013 roku Bezrobotni absolwenci ze szkół z terenu powiatu w dniu 31.12.2013 roku Przewidywani absolwenci ze szkół z terenu powiatu na koniec roku szkolnego 2013/2014 Procent bezrobotnych absolwentów ze szkół z terenu powiatu w dniu 31.12.2013 roku Szkoły policealne 218 25 299 11,47 Szkoły średnie techniczne (technika, licea zawodowe) 502 90 545 17,93 Szkoły wyższe 118 10 124 8,47 Licea ogólnokształcące 1124 116 1001 10,32 Zasadnicze szkoły zawodowe 472 148 327 31,35 Razem 2434 389 2296 15,98 Źródło: Opracowanie Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu. W 2013 roku do ewidencji bezrobotnych napłynęło 1.861 absolwentów, w tym 1.062 kobiet. W porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego nastąpił spadek ilości rejestrujących się bezrobotnych absolwentów o 4,2% (82 osoby). W stosunku do roku ubiegłego kształcenie w szkołach ponadgimnazajlnych na terenie powiatu ukończyło o 137 absolwentów mniej. Jednocześnie zaobserwowano, że podobnie jak w latach ubiegłych najbardziej liczną grupą rejestrujących się absolwentów stanowiły osoby "bez zawodu". W przeciągu całego 2013 roku zarejestrowano 780 osób "bez zawodu", co oznacza, że ponad 40% rejestracji absolwentów stanowiły rejestracje osób "bez zawodu". W porównaniu do roku ubiegłego spadła ilość nowo rejestrujących się bezrobotnych absolwentów bez zawodu o 19%. Na koniec roku 2013 w ewidencji bezrobotnych pozostawało 116 absolwentów bez zawodu (w roku ubiegłym 266 osób). Z informacji uzyskanych od szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu mieleckiego, które zostały objęte badaniem sondażowym, w roku szkolnym 2012/2013 naukę ukończyło 2.434 absolwentów (o 137 osób mniej niż w roku ubiegłym). Na koniec 2013 roku w rejestrach Urzędu figurowało 389 bezrobotnych absolwentów, co oznaczało, że bez pracy było 15,98% ogółu absolwentów, którzy ukończyli kształcenie w roku szkolnym 2012/2013 (w roku ubiegłym było to 19,64% absolwentów). Jednocześnie szkoły przewidują, że w roku 2014 ilość absolwentów ulegnie zmniejszeniu i edukację zakończy o 400 osób mniej, niż w roku szkolnym 2012/2013 (2.296 osób). e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 4
Analogicznie jak w roku ubiegłym najliczniejszą grupę absolwentów stanowili licealiści (1.124 osoby) wśród których poziom bezrobocia kształtował się na poziomie 10,32% (w roku ubiegłym było to 12,53%). Dyrekcje szkół ogólnokształcących przewidują na rok szkolny 2013/2014 mniejszą ilość absolwentów (1.001 osób). Najwyższy wskaźnik bezrobotnych absolwentów (31,35%) obserwowany jest w przypadku zasadniczych szkół zawodowych, które ukończyło 472 absolwentów (o 23 osoby mniej, niż w roku ubiegłym). W dniu 31.12.2013 roku w ewidencji Urzędu pozostawało 148 osób (w roku ubiegłym 181 osób). Z danych przekazanych przez szkoły wynika, że ilość absolwentów ulegnie zmianie i edukację w roku szkolnym 2013/2014 ukończy 327 absolwentów. W mniej niekorzystnej sytuacji znaleźli się absolwenci średnich szkół technicznych (technika, licea zawodowe). Z danych statystycznych przekazanych przez szkoły średnie z terenu powiatu mieleckiego wynika, że edukację ukończyło 502 osoby (w roku ubiegłym 498 osób), z czego 17,93% (90 osób) pozostawało na dzień 31.12.2013r. w ewidencji osób bezrobotnych. W bardziej korzystnej sytuacji na rynku pracy w 2013 roku znalazły się osoby legitymujące się wykształceniem policealnym. Z danych statystycznych przekazanych przez szkoły policealne z terenu powiatu mieleckiego wynika, że edukację ukończyło 218 absolwentów (o 17 osób mniej niż w roku ubiegłym), z czego jedynie 25 osób (11,47%) pozostawało w dniu 31.12.2013r. w ewidencji osób bezrobotnych. W roku ubiegłym bez pracy było 19 absolwentów szkół policealnych (8,09%). Jednocześnie szkoły przewidują wzrost ilości absolwentów w roku szkolnym 2013/2014 o 27% (planowana ilość absolwentów szacowana jest na 299 osób). W najbardziej korzystnej sytuacji na rynku pracy znalazły się osoby będące absolwentami szkół wyższych. W roku ubiegłym 6,49% absolwentów szkół wyższych pozostawała bez zatrudnienia. Wskutek rosnącej konkurencji na rynku pracy wśród osób legitymujących się wyższym wykształceniem w trakcie 12 miesięcy odnotowano wzrost wskaźnika bezrobocia w tej grupie do poziomu 8,47%. Przewiduje się prawie 5% wzrost ilości absolwentów tego typu szkół w roku 2014. Wykres 1. Absolwenci wg poszczególnych typów szkół. Źródło: Opracowanie Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu. Z informacji uzyskanych od szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu mieleckiego wynika, że prawie połowę wszystkich absolwentów stanowią licealiści, jedna piąta to osoby które ukończyły kształcenie w średnich szkołach technicznych (technika, licea zawodowe), a 19 % udziału stanowią e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 5
absolwenci zasadniczych szkół zawodowych. 9% ogółu absolwentów stanowią osoby kończące edukację na poziomie ponadgimnazjalnym w szkołach policealnych i zaledwie 5% to absolwenci szkół wyższych mających swoją siedzibę na terenie powiatu mieleckiego. Warto zauważyć, że w bardzo podobny sposób rozkłada się udział bezrobotnych absolwentów poszczególnych typów szkół w ogóle zarejestrowanych absolwentów. Z danych dotyczących przewidywanej ilości absolwentów przekazanych przez szkoły z terenu powiatu mieleckiego wynika, ze struktura absolwentów w roku 2014 nie ulegnie znaczącym zmianom, co oznacza, że nadal prawie połowę absolwentów będą stanowiły osoby bez zawodu kończące naukę w liceach ogólnokształcących i liceach profilowanych. Wykres 2. Bezrobotni absolwenci wg poszczególnych typów szkół. Źródło: Opracowanie Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu. Analiza wskaźnika procentowego udziału bezrobotnych absolwentów wskazuje, że w najtrudniejszej sytuacji znajdują się absolwenci zasadniczej szkoły zawodowej w zawodzie technolog robót wykończeniowych w budownictwie. W roku szkolnym 2012/2013 szkołę w tym kierunku ukończyło 16 osób z czego 10 (62,5%) w dniu 31.12.2013r. pozostawało w ewidencji osób bezrobotnych. W równie trudnej sytuacji znalazły się osoby z zawodem posadzkarza. Ponad 52% absolwentów tego kierunku kształcenia nie podjęła pracy. W przypadku absolwentów obydwu zawodów bezrobocie wiąże się z niechęcią pracodawców do zatrudniania osób bez doświadczenia zaraz po ukończeniu szkoły. Można zauważyć 50% poziom bezrobocia wśród absolwentów na kierunku stolarz (edukację w roku szkolnym 2012/2013 zakończyło 8 osób, z czego na koniec 2013 roku w ewidencji urzędu pozostawało 4 absolwentów tego kierunku). Dyrekcje szkół na rok szkolny 2013/2014 nie przewidują ani jednego absolwenta w tym zawodzie. Wysokie wartości omawianego wskaźnika obserwuje się także w przypadku zawodów: elektromechanik pojazdów samochodowych (41,66%), technik rachunkowości (40%), sprzedawca (40%), e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 6
monter instalacji i urządzeń sanitarnych (40%), malarz tapeciarz (40%) oraz ślusarz (40%). W przypadku zawodów: elektromechanik pojazdów samochodowych oraz sprzedawca, gdzie planowana liczba absolwentów jest prawie identyczna spowoduje, iż sytuacja tych osób, które ukończą naukę w roku 2014 nie ulegnie większej zmianie. W pozostałych omawianych zawodach, tj. technik rachunkowości, monter instalacji i urządzeń sanitarnych, malarz tapeciarz oraz ślusarz, dyrekcje tych szkół na rok 2014 nie przewidują ani jednego absolwenta. Tabela 2. Bezrobotni absolwenci wg zawodów. Kod zawodu Nazwa zawodu Absolwenci, którzy ukończyli szkołę na terenie powiatu w 20113roku Bezrobotni absolwenci ze szkół z terenu powiatu w dniu 31.12.2013 roku Przewidywani absolwenci ze szkół z terenu powiatu na koniec roku szkolnego 2013/2014 Procent bezrobotnych absolwentów ze szkół z terenu powiatu w dniu 31.12.2013 roku 712904 Technolog robót wykończeniowych w budownictwie 16 10 19 62,5 712204 Posadzkarz 21 11 0 52,381 752205 Stolarz 8 4 0 50 741203 Elektromechanik pojazdów samochodowych 12 5 19 41,6667 431103 Technik rachunkowości 5 2 0 40 522301 Sprzedawca 35 14 31 40 712604 Monter instalacji i urządzeń sanitarnych 15 6 0 40 713101 Malarz tapeciarz 10 4 0 40 722204 Ślusarz 5 2 0 40 834103 Mechanik - operator pojazdów i maszyn rolniczych 29 11 31 37,931 522305 Technik handlowiec 8 3 9 37,5 711202 Murarz 16 6 15 37,5 311504 Technik mechanik 42 14 37 33,3333 751201 Cukiernik 31 10 21 32,2581 512002 Kucharz małej gastronomii 54 16 0 29,6296 321301 Technik farmaceutyczny 32 9 29 28,125 723103 Mechanik pojazdów samochodowych 58 16 30 27,5862 722307 Operator obrabiarek skrawających 84 23 81 27,381 422103 Technik obsługi turystycznej 12 3 13 25 741103 Elektryk 8 2 11 25 311204 Technik budownictwa 45 11 34 24,4444 315317 Technik mechanik lotniczy 19 4 26 21,0526 351203 Technik informatyk 49 10 85 20,4082 314207 Technik rolnik 21 4 33 19,0476 331403 Technik ekonomista 64 12 49 18,75 343403 Technik organizacji usług gastronomicznych 41 7 36 17,0732 532102 Opiekun medyczny 24 4 27 16,6667 422402 Technik hotelarstwa 26 4 25 15,3846 741201 Elektromechanik 7 1 16 14,2857 e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 7
322002 Technik żywienia i gospodarstwa domowego 66 9 56 13,6364 325402 Technik masażysta 22 3 14 13,6364 514101 Fryzjer 45 6 28 13,3333 514105 Technik usług fryzjerskich 39 5 28 12,8205 311303 Technik elektryk 8 1 11 12,5 311513 Technik pojazdów samochodowych 24 3 26 12,5 263102 Ekonomista 98 10 85 10,2041 514207 Technik usług kosmetycznych 30 3 25 10 311408 Technik elektronik 12 1 19 8,3333 742114 Monter mechatronik 13 1 13 7,6923 334306 Technik administracji 14 1 78 7,1429 311410 Technik mechatronik 17 1 33 5,8824 351103 Technik teleinformatyk 20 1 28 5 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia 214404 przemysłowe 20 0 39 0 233008 Nauczyciel języka angielskiego 13 0 10 0 311209 Technik urządzeń sanitarnych 0 0 9 0 314205 Technik ogrodnik 0 0 21 0 325509 Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 26 0 66 0 325511 Technik ochrony środowiska 10 0 0 0 341201 Asystent osoby niepełnosprawnej 0 0 13 0 343602 Muzyk 6 0 4 0 411004 Technik prac biurowych 25 0 0 0 Źródło: Opracowanie Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu. Niskie wskaźniki bezrobocia w zawodzie technik administracji, technik informatyk, technik masażysta, technik ochrony środowiska oraz technik usług kosmetycznych wynikają z faktu, że kształcenie policealne w tych zawodach kończą osoby pracujące i nie pozostające w ewidencji osób bezrobotnych Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu. Ze znalezieniem zatrudnienia po ukończeniu szkoły nie mają problemów absolwenci kierunków: technik teleinformatyk (5%), technik mechatronik (5,88%), technik administracji (7,14%), monter mechatronik (7,69%), technik elektronik (8,33%) oraz technik usług kosmetycznych (10%). Warto również odnotować, że w dniu 31.12.2013 roku w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu nie figurował żaden spośród absolwentów w zawodzie inżynier mechanik maszyny i urządzenia przemysłowe (spośród 20 osób), nauczyciel języka angielskiego (spośród 13 osób) oraz technik bezpieczeństwa i higieny pracy (spośród 26 osób). Sytuacja ta ulegnie prawdopodobnie zmianie, gdyż edukację w roku szkolnym 2013/2014 w tym kierunku inżynier mechanik maszyny i urządzenia przemysłowe ukończy 36 osób, a w przypadku technika bezpieczeństwa i higieny pracy 66 osób. Tylko w przypadku nauczyciela języka angielskiego sytuacja nie ulegnie znaczącej zmianie, gdyż edukację w roku szkolnym 2013/2014 na tym kierunku ukończy 10 osób. Należy zwrócić uwagę, że w roku 2014 pojawią się na rynku pracy absolwenci nowych kierunków kształcenia w zawodach: technik urządzeń sanitarnych, technik ogrodnik oraz asystent osoby e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 8
niepełnosprawnej. Ze względu na kryzys gospodarczy trudno przewidzieć jak będzie kształtowała się sytuacja absolwentów tych kierunków. Oszacowanie sytuacji będzie możliwe po analizie danych za kilka lat. Duża ilość bezrobotnych absolwentów w prezentowanych zawodach pozostających w ewidencji Urzędu oraz wysokie wartości wskaźnika bezrobocia wśród absolwentów szkół z terenu powiatu mieleckiego nie muszą jednak jednoznacznie świadczyć o tym, iż absolwenci nie mają szansy na znalezienie pracy w wyuczonym zawodzie. Analizując lokalny rynek pracy oraz postawę części osób kończących naukę można stwierdzić, że uczniowie nie zawsze świadomie wybierają kierunek kształcenia, gdyż często po zakończeniu edukacji nie wyrażają zainteresowania podjęciem pracy w wyuczonym zawodzie mimo licznych ofert pracy pozostających w dyspozycji Urzędu. Jednocześnie niepokoi fakt, iż spore grono bezrobotnych absolwentów nie posiada rzeczywistych kwalifikacji niezbędnych do wykonywania pracy, co powinno skłaniać do refleksji nad programami nauczania, sposobami przekazywania wiedzy i praktycznymi umiejętnościami wynoszonymi ze szkoły przez uczniów. 3. WNIOSKI Analiza informacji statystycznych dotyczących ilości i struktury absolwentów szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu mieleckiego, napływu absolwentów do ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu oraz informacji o przewidywanej ilości absolwentów na rok szkolny 2013/2014 i wskaźnika poziomu bezrobocia wśród absolwentów prowadzi do następujących wniosków: Najliczniejszą grupę bezrobotnych absolwentów (46%) stanowią osoby bez zawodu, kończące naukę w liceach ogólnokształcących lub liceach profilowanych. W porównaniu z rokiem ubiegłym odnotowano wzrost o 10 punktów procentowych. Do ewidencji bezrobotnych napłynęło 1.861 absolwentów, w tym 1.062 kobiet. W porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego nastąpił spadek ilości rejestrujących się bezrobotnych absolwentów o 4%. Szkoły ponadgimnazjalne z terenu powiatu mieleckiego przewidują, że w roku 2014 ilość absolwentów ulegnie zmianie o prawie 15 % i edukację zakończy 2.296 osób (400 osób mniej, niż w roku poprzednim). Na koniec roku 2013 w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu pozostawało 389 bezrobotnych absolwentów, co oznacza, że bez zatrudnienia było 16% ogółu absolwentów. Analizując typ ukończonej szkoły najwyższy wskaźnik bezrobocia obserwuje się wśród absolwentów zasadniczych zawodowych (31,35%), a najniższy jest pośród absolwentów szkół wyższych (8,47%). Badanie poszczególnych zawodów wskazuje, że w najtrudniejszej sytuacji znajdują się absolwenci zasadniczej szkoły zawodowej w zawodzie technolog robót wykończeniowych w budownictwie, gdzie poziom bezrobocia kształtuje się na poziomie 62,5%, posadzkarz, gdzie poziom bezrobocia kształtuje się na poziomie 52,38% oraz stolarz, gdzie poziom bezrobocia kształtuje się na poziomie 50%. Należy zauważyć, że atutem tych grup jest to, że bardzo mało e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 9
osób zakończyło kształcenie na tych kierunkach, a jeszcze mniej pozostawało w rejestrach Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu na dzień 31.12.2013r. Mała liczebność tych grup może sprawić, że absolwenci tychże zawodów nie będą mieli większych problemów ze znalezieniem zatrudnienia. W grupie kierunków, po ukończeniu których absolwenci mają problemy ze znalezieniem zatrudnienia znalazły się: elektromechanik pojazdów samochodowych (41,66%), technik rachunkowości (40%), sprzedawca (40%), monter instalacji i urządzeń sanitarnych (40%), malarz tapeciarz (40%) oraz ślusarz (40%). W najlepszej sytuacji znajdują się absolwenci kierunków: inżynier mechanik maszyny i urządzenia przemysłowe, nauczyciel języka angielskiego oraz technik bezpieczeństwa i higieny pracy. Żaden z absolwentów, który ukończył szkołę w roku szkolnym 2012/2013 i legitymował się posiadaniem jednego spośród tych zawodów nie figurował w rejestrze osób bezrobotnych na koniec 2013 roku. Spis wykresów: Wykres 1. Absolwenci wg poszczególnych typów szkół... 5 Wykres 2. Bezrobotni absolwenci wg poszczególnych typów szkół... 6 e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 10
Spis tabel: Tabela 1. Podział absolwentów wg typu ukończonej szkoły... 5 Tabela 2. Bezrobotni absolwenci wg zawodów... 6 e-mail: sekretariat@pup.mielec.pl http://www.pup.mielec.pl 11