Łukasz Baran Sonel S.A. Badania bezpieczeństwa elektronarzędzi przyrządami PAT 800 i PAT 805
BADANIE BEZPIECZEŃSTWA ELEKTRONARZĘDZI PRZYRZĄDAMI PAT-800 I PAT-805 PRODUKCJI SONEL S.A. Łukasz Baran Specjalista ds. rozwoju produktów Sonel S.A. Zasady i obowiązki dotyczące użytkowania różnego rodzaju sprzętu elektrycznego, zarówno w życiu prywatnym jak i zawodowym, określa szeroki zakres przepisów, które oprócz nakładania na producenta obowiązku tworzenia produktów zgodnych z odpowiednimi normami, nakładają odpowiedzialność za stan techniczny tych urządzeń i narzędzi na ich właścicieli. Przepisy te dodatkowo wskazują jako właściwe wykonywanie regularnych badań i przeglądów oraz sprawdzanie sprzętu po dokonaniu jego napraw. Warto jest zatem w odpowiedni sposób i z odpowiednią częstotliwością kontrolować stan techniczny posiadanego sprzętu elektrycznego. Wadliwy sprzęt, często uszkodzony bez wiedzy użytkownika, sprowadza duże niebezpieczeństwo na użytkującego ale może również być przyczyną poważnych strat finansowych, np. powodując pożar. W takim momencie, jeżeli udowodnione zostanie, że sprzęt nie był w pełni sprawny (np. uszkodzona izolacja), odpowiedzialność za zdarzenie z producenta przechodzi na właściciela, a dodatkowo może to być podstawą do odmowy wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela. Wychodząc naprzeciw wymaganiom prawnym, w celu dostarczenia profesjonalnego ale i prostego rozwiązania pozwalającego w pełni zrealizować potrzeby badań bezpieczeństwa, firma Sonel wprowadza na rynek dwa nowe mierniki bezpieczeństwa urządzeń elektrycznych: PAT-800 oraz PAT-805. II Ko n f e r e n c j a Wy t w ó r c ó w En e r g i i El e k t r y c z n e j Sk a w i n a 2011 243
W Polsce nie ma jasno sprecyzowanych norm określających obowiązek, zakres czy czasookresy wykonywania testów elektronarzędzi oraz innego sprzętu elektrycznego (w tym sprzętu, który jest często pomijany w sprawach bezpieczeństwa jak przedłużacze, przewody zasilające, sprzęt biurowy). Istnieje jednak obowiązek postępowania zgodnie z zasadami uznanych reguł technicznych oraz przepisów BHP. Zgodnie z aktualnym stanem prawnym urządzenia elektryczne muszą być nie tylko eksploatowane, ale i sprawdzane zgodnie z wytycznymi zawartymi w instrukcji obsługi dołączonej przez producenta. Często jednak informacje tam znajdujące się nie są wystarczające i w tym momencie można wspierać się innymi źródłami wiedzy, o ile informacje tam zawarte nie są sprzeczne z instrukcją obsługi. Temat badań pojawia się w wielu przepisach i rozporządzeniach takich jak: Kodeks Pracy, rozporządzenia Ministra Gospodarki, ustawy o prawie budowlanym, ustawy o ochronie przeciwpożarowej, w prawie energetycznym itp. Dodatkowo normy takie jak PN-EN 60745-1 określają zasady wykonywania takich badań przez producentów, zawierając dopuszczalne wartości dla mierzonych parametrów. Można tu również zastosować normy europejskie, w tym najbardziej znane VDE 701-702. Funkcjonalność oraz parametry techniczne przyrządów firmy Sonel pozwalają w pełni kontrolować stan techniczny urządzeń i narzędzi elektrycznych, w tym także sprawdzenie podstawowych parametrów urządzeń trójfazowych. Dodatkowo, dla zapewnienia bezpieczeństwa pracy użytkownika oraz prawidłowych wyników pomiarów, PAT serii 800 zaraz po włączeniu sprawdza parametry sieci zasilającej (tj. napięcie, częstotliwość, ciągłość i napięcie na przewodzie ochronnym). Miernik pozwala na wykonanie testów w trybie automatycznym, gdzie możliwe jest ustawienie własnych sekwencji pomiarowych, z wybranymi przez siebie parametrami, oraz w trybie manualnym. Tryb manualny 244 II Ko n f e r e n c j a Wy t w ó r c ó w En e r g i i El e k t r y c z n e j Sk a w i n a 2011
dostępny jest bezpośrednio przez przyciski wyboru funkcji pomiarowej i nie wymaga przeprawy przez żadne dodatkowe menu. Przykładowo PAT-805 pozwala na przeprowadzenie pełnej procedury testowej, która zawiera: o Test wstępny, oględziny badanego urządzenia. Miernik wstępnie sprawdza ciągłości obwodu L-N oraz umożliwia sprawdzenie bezpiecznika. PAT posiada funkcję wskazania na ekranie momentu, kiedy powinno odbyć się sprawdzenie optyczne badanego sprzętu opcja dostępna podczas badania wstępnego i podczas AUTO TESTU. o Pomiar rezystancji przewodu uziemienia (PE) prądem 200mA, 10A lub 25A. W przypadku prądu 200mA istnieje możliwość wykonania autozerowania przewodów pomiarowych w celu wyeliminowania dodatkowego błędu pomiarowego. W przypadku prądów 10A i 25A nie jest to konieczne. Sonel postawił tu na profesjonalne rozwiązanie (pomiar czteroprzewodowy) zapewniające wysoką rozdzielczość pomiaru, 1mΩ, przy maksymalnym ograniczeniu błędów. Zaawansowany technicznie zadajnik prądowy posiada wysoką wydajność, zapewniając maksymalny prąd >25A aż do 0,2Ω, co jest nieosiągalne dla wielu obecnych na rynku mierników często z wyższej półki cenowej. Dodatkowo pomiary ciągłości mogą być realizowane z udziałem gniazda pomiarowego lub samymi przewodami co pozwala przetestować przewody lub urządzenia nie posiadające wtyczki sieciowej. o Badanie rezystancji izolacji. Dostępne trzy napięcia pomiarowe 100V, 250V i 500V (PAT-805) oraz duży zakres pomiarowy dają możliwość dobrania odpowiednich parametrów pomiaru dla szerokiej gamy testowanych obiektów. Miernik dodatkowo posiada zabezpieczenie wejść pomiarowych przed pojawieniem się niebezpiecznego napięcia na mierzonym obiekcie. Dostępne są dwie możliwości wykonania pomiaru, z udziałem gniazda pomiarowego lub samymi przewodami. o Pomiar prądów upływu. PAT firmy Sonel posiada aż cztery funkcje pomiarowe pozwalające na pomiar: zastępczego prądu upływu, różnicowego prądu upływu, dotykowego prądu upływu oraz prądu upływu PE. Szerokie pasmo częstotliwości podczas pomiarów prądów upływu (np. 20Hz 100kHz dla prądu upływu PE i prądu dotykowego) to kolejny atut PATów rodem ze Świdnicy. o Pomiar mocy. Często podczas badania sprzętu elektrycznego występuje konieczność sprawdzenia czy dane urządzenie pobiera przewidzianą przez producenta moc. PAT pozwala nie tylko na pomiar mocy pobieranej w zakresie do 3,9kVA, ale również wyświetla mierzone w tym czasie napięcie i prąd. o Test przewodów IEC, przedłużaczy. Miernik automatycznie dokonuje sprawdzenia podstawowych parametrów przewodów IEC, a dodatkowo po zastosowaniu odpowiedniego adaptera przedłużaczy i przewodów zakończonych wtykiem IEC-60320-C5 czyli tzw. koniczynką (używane II Ko n f e r e n c j a Wy t w ó r c ó w En e r g i i El e k t r y c z n e j Sk a w i n a 2011 245
m.in. w zasilaczach laptopów). Sekwencja pomiarów wykonywana jest automatycznie, a w skład jej wchodzą: pomiar rezystancji izolacji przewodu ochronnego, pomiar rezystancji (ciągłości) żyły przewodu ochronnego, test ciągłości żył L i N oraz sprawdzenie czy nie ma zwarcia pomiędzy nimi, sprawdzenie polaryzacji. We wszystkich funkcjach pomiarowych, gdzie jest to konieczne, możliwy jest do ustawienia w prosty sposób czas trwania pomiaru oraz limit dla wyniku tego pomiaru. PAT sam dokonuje porównania danego wyniku z ustawionym limitem i automatycznie ocenia go jako poprawny lub niepoprawny. Po zakończeniu testów wynik może być zapisany do pamięci lub wydrukowany. PATy firmy Sonel mają unikalną możliwość zapisu pomiarów pojedynczych (wykonanych w trybie manualnym) a nie tylko sekwencji auto. Miernik dla każdego pomiaru zapamiętuje wynik, limit, datę oraz ustawione parametry. Dane można zapisać w pamięci wewnętrznej a także na przenośną pamięć USB (Pendrive). Do każdego badanego urządzenia można przypisać kod kreskowy sczytany przez opcjonalny czytnik. Opcjonalna drukarka, pozwala na wydruk wyników nie tylko zaraz po pomiarze ale także tych zapisanych w pamięci. Użytkownik PATów firmy Sonel ma do dyspozycji profesjonalne oprogramowanie komputerowe. Program Sonel Reader (na wyposażeniu) pozwala na odczyt danych z pamięci i przeprowadzenie pełnej konfiguracji miernika. Bardziej wymagający klienci mogą doposażyć się w rozbudowany program Sonel PAT. Program ten pozwala dodatkowo na prowadzenie bazy danych badanych urządzeń, informowanie o konieczności przeprowadzenia kolejnych badań, tworzenie i wydruk skróconych lub rozbudowanych protokółów z pomiarów, tworzenie protokółów zgodnych z normami tj. VDE 701-702, EN 61010, EN 60335, EN 60950, IEC 601.1. Każdy pomiarowiec używający miernika bezpieczeństwa urządzeń elektrycznych, podejmując decyzję o dopuszczeniu lub nie dopuszczeniu do użytku badanych urządzeń, przyjmuje na siebie dużą odpowiedzialność zarówno za zdrowie i życie użytkowników, jak i za ich mienie. Osoba taka powinna 246 II Ko n f e r e n c j a Wy t w ó r c ó w En e r g i i El e k t r y c z n e j Sk a w i n a 2011
dysponować profesjonalnym miernikiem, który gwarantuje wysoką dokładność i poprawność wyników. Nie ma tu miejsca na błędy. Tworząc konstrukcje PAT-800 i PAT-805 firma Sonel przyjęła za główny cel stworzyć przyrząd, który idealnie znajdzie się w wyżej wymienionej sytuacji i spełni wszystkie stawiane mu wymagania. Mierniki firmy Sonel w zakresie swojej funkcjonalności uwzględniają wymagania norm i przepisów dotyczących badań urządzeń elektrycznych. Standardowo użytkownik otrzymuje komplet niezbędnych akcesoriów: przewody pomiarowe, sondy pomiarowe, krokodyle, przewód zasilający, przewód USB; wszystko zapakowane w poręczny futerał. Dodatkowo można doposażyć się w: adaptery do pomiaru urządzeń trójfazowych, drukarkę, czytnik kodów kreskowych, adapter do pomiaru przedłużaczy. Zwarta, walizkowa obudowa, czytelny wyświetlacz, bezpośredni dostęp do wszystkich funkcji oraz prosta obsługa i odpowiednio dobrane akcesoria sprawiają, że PAT serii 800 jest wygodny w transporcie, a praca z tym zaawansowanym technicznie wyrobem jest intuicyjna. Na swój wyrób producent udziela 36-cio miesięcznej gwarancji z możliwością wydłużenia do 5 lat. II Ko n f e r e n c j a Wy t w ó r c ó w En e r g i i El e k t r y c z n e j Sk a w i n a 2011 247