Załącznik do Uchwały Rady Gminy Bełchatów Nr XVI/101/2008 z dnia 17 marca 2008 r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH na rok 2008 Polski model rozwiązywania problemów alkoholowych zakłada, iż większość kompetencji i środków finansowych jest zlokalizowanych na poziomie samorządów gmin, które na mocy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi uzyskały kompetencje do rozwiązywania problemów alkoholowych w społecznościach lokalnych. Gmina, z racji dysponowania największą wiedzą o problemach swojej społeczności oraz w ramach posiadania zasobów finansowych ma za zadanie stosować środki zaradcze oraz naprawcze skierowane do lokalnej społeczności. W szczególności zadania te obejmują: 1) zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu, 2) udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie, 3) prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych, w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie spotkań integracyjnych, sportowych, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo-wychowawczych i socjoterapeutyczynych, 4) wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych, 5) podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów przez podmioty sprzedające napoje alkoholowe oraz występowanie przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego. Zarządzeniem Nr 2/2003 Wójta Gminy Bełchatów z dnia 21 stycznia 2003r. została powołana Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, która ma za zadanie realizować ustawę z dnia 26-10-1982r /tekst jedn. Dz. U. z 2007r. Nr 48 poz. 327 z późn. zm./ o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Komisja ma za zadanie podejmować wszelkie działania na rzecz profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz integrację społeczną osób uzależnionych od alkoholu. I. Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na za zadanie podejmować następujące działania: 1
1. Rozmowy interwencyjno motywacyjne z osobami uzależnionymi do podjęcia leczenia odwykowego. 2. Informowanie o chorobie alkoholowej i możliwościach leczenia osób uzależnionych i członków rodzin. 3. Udzielanie pomocy prawnej, służenie radą i koordynowanie osobami zainteresowanymi. Dotyczyć to będzie bezpośrednio osób nadużywających napojów alkoholowych, jak również rodzin, które borykają się z alkoholizmem członka rodziny, tzw. współuzależnionych, 4. Działania profilaktyczne i edukacyjne dla dzieci i młodzieży poprzez szkoły. 5. Pomoc dla tych dzieci w postaci rzeczowej lub w naturze. 6. Kierowanie wniosków do sądu o przymusowe leczenie w trybie stacjonarnym oraz udział przewodniczącego komisji w posiedzeniach sądu. 7. Wspieranie działalności organizacji społecznych, których celem jest krzewienie trzeźwości i abstynencji. 8. Działania zmierzające do prawidłowej sprzedaży alkoholu poprzez kontrolowanie sklepów i informowanie o niemożności sprzedaży alkoholu przede wszystkim: osobom nietrzeźwym, osobom niepełnoletnim oraz na kredyt lub pod zastaw. II. Praca punktu konsultacyjnego. W Gminie Bełchatów pomocą osobom uzależnionym i ich rodzinom zajmuje się również ośrodek pomocy społecznej, przy którym jest utworzony punkt konsultacyjny. Punkt prowadzi dokumentacje osób zainteresowanych, prowadzonych działań przez komisję oraz literaturę edukacyjną dla klientów. Jest pierwszym miejscem informacyjnym dla osób i rodzin dotkniętych problemem alkoholowym. Działalność punktu odbywa się poprzez: 1. Nawiązanie życzliwego kontaktu z klientem, z zachowaniem anonimowości. 2. Informowanie o możliwości podjęcia leczenia w placówce leczenia odwykowego. 3. Udzielanie wsparcia po zakończonym leczeniu (np. informowanie o grupach wsparcia po zakończonym programie leczenia w placówce odwykowej). 4. Rozpoznanie w trakcie rozmowy zjawiska przemocy domowej i udzielenie stosownego wsparcia i informacji o możliwościach jej powstrzymania. 5. Podjecie interwencji w przypadku zdiagnozowania przemocy domowej. 2
6. Posiadanie dobrej orientacji na temat możliwości pomocy i kompetencji poszczególnych służb, które mogą zaangażować się w profesjonalną i systemową pomoc dla klientów punktu. 7. Przyjmowanie wniosków do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych o objęcie leczeniem odwykowym osób uzależnionych. 8. Przeprowadzanie wywiadów w środowisku. 9. Przygotowanie dokumentacji związanej z postępowaniem sądowym. Diagnoza stanu problemów i zasobów alkoholowych występujących na terenie Gminy Bełchatów. Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych został opracowany na podstawie rozeznania potrzeb lokalnych i w oparciu o posiadane zasoby pieniężne uzyskane z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Gminę Bełchatów zamieszkuje 9861 mieszkańców, w tym 2365 to dzieci i młodzież do 18 roku życia. 6034 to osoby w wieku produkcyjnym (19-60 lat kobiety i 65 lat mężczyźni). Na koniec roku 2007r. w Powiatowym Urzędzie Pracy zarejestrowanych było 528 osób bezrobotnych, w tym tylko 48 osób miało prawo do zasiłku z PUP. Z danych PUP wynika, że w ogólnej liczbie bezrobotnych - 341 to kobiety. Te liczby wskazują, iż bezrobocie w naszej gminie kształtuje się na około 8%. Na terenie gminy Bełchatów istnieje 50 stałych punktów sprzedaży alkoholu. Na 1 punkt przypada około 197 mieszkańców. Obecnie Gmina Bełchatów posiada 80 limitów dotyczących punktów sprzedaży alkoholu. W 2002r. został zwiększony limit tych punktów o 30 ponieważ w okresie letnim jest większe zainteresowanie podmiotów prowadzących działalność handlową tzw. gastronomię. Dotyczy to przede wszystkim terenów rekreacyjnych takich jak: Słok, Wawrzkowizna. Od 2002r. liczba limitów nie była zmieniana. W 2007r. członkowie komisji opiniowali 19 wniosków dotyczących lokalizacji punktów sprzedaży alkoholu na terenie naszej gminy. W ubiegłym roku do gminnej komisji wpłynęło 25 wniosków dotyczących objęcia leczeniem odwykowym osób nadużywających napojów alkoholowych. W jednym przypadku została skierowana sprawa nadużywania alkoholu do sądu, z wnioskiem o wydanie wyroku o leczenie w trybie stacjonarnym. W 2007r. z pomocy społecznej skorzystały 2 rodziny dotknięte problemem alkoholowym. Pomoc udzielana była dzieciom w formie pokrycia kosztów obiadów w szkole oraz w formie zasiłków celowych udzielonych osobom współuzależnionym. W ramach działań profilaktycznych, 63 rodziny, w tym 121 dzieci, otrzymało paczki świąteczne z żywnością oraz słodyczami. 3
Z informacji uzyskanej z Komendy Powiatowej Policji w Bełchatowie wynika, iż w roku 2007r.na terenie gminy Bełchatów funkcjonariusze KPP w Bełchatowie przeprowadzili 198 interwencji domowych, z których do wytrzeźwienia zatrzymano 36 osób. Natomiast ogółem z terenu gminy Bełchatów do wytrzeźwiania zatrzymano 65 osób. Interwencji z udziałem nieletnich nie odnotowano. Na terenie gminy Bełchatów brak jest poradni, domów, czy stowarzyszeń, które służyłyby rodzinom i jednostkom, w których występuje problem alkoholizmu. Dlatego też w dalszym ciągu należy współdziałać w utrzymaniu istniejących już na terenie miasta Bełchatowa poradni i instytucji, które służą również naszym mieszkańcom. Do Poradni Leczenia Uzależnień w Bełchatowie zgłosiły się w 2007r. 42 osoby, z czego: 10 osób podjęło terapię w systemie dziennym, 3 osoby w systemie ambulatoryjnym (popołudniowym). Gminna komisja w 2007r. współpracowała z Poradnią Leczenia Uzależnień w Bełchatowie, z kuratorami zawodowymi i społecznymi przy Sądzie Rejonowym w Bełchatowie, policją. Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. Przemocy w rodzinie często towarzyszy nadużywanie alkoholu. W stanie nietrzeźwości znikają mechanizmy samokontroli. Zachowania osób nietrzeźwych mogą być nieobliczalne. Nasilają się też zachowania agresywne nawet w ludziach na ogół spokojnych i opanowanych. W przypadku osób nadużywających czy uzależnionych od alkoholu rozpoznanie przemocy jest o tyle trudne, że sprawca na ogół zaprzecza nie tylko przemocy, ale jakimkolwiek problemom wynikającym z picia. W Gminie Bełchatów, w roku 2008, działania zmierzające do zaprzestania stosowania przemocy w rodzinie będą odbywać się równolegle z działaniami zmierzającymi do zaprzestania picia. O tym, że w danej rodzinie stosowana jest przemoc, często najwcześniej dowiaduje się pracownik socjalny. Pracownik do którego dotarła informacja o przemocy w rodzinie, w pierwszej kolejności kontaktuje się z dzielnicowym i jeśli nie wynika to z posiadanych przez niego informacji dowiaduje się, czy sytuacja jest znana policji; czy była interwencja, czy jest wypełniona Niebieska Karta, czy były inne działania, np. prowadzone postępowanie przygotowawcze. Ponadto pracownik kieruje wniosek do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych celem podjęcia stosownych działań w stosunku do sprawcy przemocy. Dalszym krokiem jest działanie komisji poprzez: wezwanie sprawcy przemocy na rozmowę interwencyjno-ostrzegawczą na temat konsekwencji, jakie grożą za krzywdzenie najbliższych oraz działań, które zostaną wobec niego podjęte, jeśli nie zaprzestanie stosowania przemocy; 4
jeśli nie zgłasza się na wezwanie, należy odwiedzić sprawcę w miejscu zamieszkania z dzielnicowym i pracownikiem socjalnym oraz przeprowadzić wspólną rozmowę interwencyjną; przeprowadzenie rozmowy motywującej do podjęcia leczenia odwykowego; skierowanie do punktu konsultacyjnego dla osób uzależnionych od alkoholu, poradni leczenia uzależnień itp. jeśli sprawca zaprzecza występowaniu problemów alkoholowych, skierowanie go na badania biegłego w celu orzeczenia o uzależnieniu; rozeznanie sytuacji pod kątem nadużywania alkoholu i występowania przemocy w rodzinie; powiadomienie organa ścigania, jeśli zachowanie sprawcy nosi znamiona przestępstwa; skierowanie wniosku do sądu o leczenie odwykowe w trybie stacjonarnym oraz o nadzór kuratora; dostarczenie ofiarom przemocy informacji o przysługujących im prawach oraz o możliwościach czasowego schronienia przed sprawcą przemocy. Określenie ostatecznego planu działania komisji. Program profilaktyczny będzie realizowany sprawnie i skutecznie przez osoby będące specjalistami od spraw profilaktyki uzależnień oraz stanowiące przykład dla osób zainteresowanych tym problemem. Środki finansowe na realizację programu pochodzą z opłat za korzystanie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Podział środków jest zamieszczony w planie działań na rzecz profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na terenie naszej gminy. W skład komisji wchodzą osoby z różnych grup zawodowych, które znają problematykę z zakresu profilaktyki i leczenia osób uzależnionych, są to m. in.: Kierownik Poradni Leczenia Uzależnień w Bełchatowie, radca prawny, pedagog, pracownik socjalny, ksiądz. Do form pracy wykorzystywanych na spotkaniach, należeć będą rozmowy w określonym gronie specjalistów, porady prawne, najnowsze dane o instytucjach udzielających pomocy osobom uzależnionym i współuzależnionym. Spotkania wszystkich członków komisji będą odbywały się w budynku Urzędu Gminy przynajmniej raz w miesiącu. Punkt konsultacyjny będzie udzielał porad i wskazówek codziennie w ramach godzin pracy ośrodka pomocy społecznej w Bełchatowie oraz w miejscu zamieszkania osoby uzależnionej. W ramach programu profilaktycznego zostaną zastosowane wobec uczestników działania motywacyjne, informacyjne, alternatywne oraz działania interwencyjne w celu możliwie wczesnego rozpoznania zagrożenia. Zasady wynagradzania członków Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Ustala się wynagrodzenie miesięczne dla członków Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w wysokości 1/5 minimalnego wynagrodzenia za pracę. 5
Plan działań na rzecz profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na terenie naszej gminy. ZADANIA SPOSÓB REALIZACJI Wspieranie instytucji działających na rzecz rodzin dotkniętych problemem alkoholizmu, m. in.: - Stowarzyszenie Rodzin Katolickich ARKA - Klub Abstynencki PRZYJACIEL -Dom Samotnej Matki -Poradnia Leczenia Uzależnień -Stowarzyszenie,,Monar - OPIRO - inne Współpraca ze szkołami oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz profilaktyki i wychowania dzieci i młodzieży Współpraca z Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej - kierowanie osób wymagających pomocy, - dofinansowanie działalności tych instytucji podczas pobytu naszych mieszkańców. - doposażenie świetlic w niezbędne przedmioty dydaktyczne do prowadzenia zajęć terapeutycznych - wypoczynek letni oraz inny wypoczynek rekreacyjny dla dzieci z rodzin dotkniętych problemem alkoholowym oraz innych rodzin niewydolnych wychowawczo w postaci m. in. Zielonych Szkół, półkolonii. - inne działania profilaktyczne dla dzieci i rodziców, m. in.: organizowanie Dni Rodziny - Gminna Rada Sportu w Bełchatowie dofinansowanie do imprez sportowych. -wywiady środowiskowe z rodziną osób uzależnionych, -działania na rzecz dzieci z rodzin dotkniętych problemem alkoholowym i innych rodzin niewydolnych wychowawczo: paczki świąteczne, dożywianie w szkołach, typowanie dzieci do TERMIN I KOSZT REALIZACJI cały rok wg potrzeb 4 800 zł. 15 100 zł. cały rok w/g potrzeb 6
wypoczynku letniego. 33 200 zł. Kontrola punktów sprzedaży napojów alkoholowych pod względem przestrzegania przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości -wyjazd członków komisji do punktu sprzedaży alkoholu, z up. Wójta Gminy Bełchatów na podst. ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. w przypadku uzyskania informacji o nieprzestrzeganiu przepisów cytowanej ustawy Współpraca z instytucjami : Sądem Rodzinnym i Nieletnich w Bełchatowie, Kuratorami Sądowymi, Oddziałem Leczenia Uzależnień w Bełchatowie, Policją, Szkołami Podstawowymi Praca członków komisji z osobami uzależnieniami i współuzależnionymi Zakup materiałów do prowadzenia profilaktyki alkoholowej tj. ulotek oraz pism: Świat Problemów i Problemy Społeczne Udział w szkoleniach członków komisji w celu poprawnej realizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi Inne zadania nieprzewidziane tj. przypadki, których nie rozpoznaliśmy i nie realizowałyśmy w dotychczasowej pracy -pozyskiwanie danych osobowych o osobach uzależnionych od alkoholu zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych - kierowanie wniosków do sądu -zebrania członków komisji. -zakup ulotek, prenumerata miesięcznika poświęconego profilaktyce i rozwiązywaniu problemów alkoholowych oraz czasopisma obejmującego tematy z zakresu różnych problemów społecznych. -pokrycie kosztów szkolenia cały rok w/g potrzeb III/06 500 zł. spotkania minimum raz w m-cu 20 000 zł. 1140 zł. 1 500 zł. w/g potrzeb cały rok w/g potrzeb 8 760 zł. 7