Spis treści I. Wprowadzenie do diagnostyki elektrycznych i elektronicznych układów pojazdów samochodowych 1. Organizacja pracy i zasady bhp 12 1.1. Organizowanie stanowiska pracy 13 1.1.1. Projektowanie ergonomiczne 13 1.1.2. Stanowisko napraw układów elektronicznego sterowania 13 1.2. Bezpieczeństwo i higiena pracy 16 1.2.1. Bezpieczeństwo pracy przy urządzeniach elektrycznych 16 1.2.2. Pierwsza pomoc przy porażeniu prądem 17 1.2.3. Zagrożenia w warsztacie samochodowym 18 1.2.4. Ochrona osobista i wykorzystanie technicznych urządzeń ochronnych 21 1.2.5. Wpływ działalności warsztatu samochodowego na środowisko naturalne 22 Utrwalenie wiadomości 23 2. Elektrotechnika i elektronika samochodowa 26 2.1. Elektrotechnika w pojazdach samochodowych 27 2.1.1. Wielkości fizyczne i jednostki miar 27 2.1.2. Elektryczności przewodnictwo elektryczne 29 2.1.3. Prąd elektryczny 33 2.1.4. Rezysta n cja e I e ktryczna 3 6 2.1.5. Moc i energia prądu stałego 37 2.1.6. Impedancja i przesunięcie fazowe 38 217 Moc czynna 39 2.1.8. Obwody elektryczne 39 2.1.9. Metody obliczania obwodów elektrycznych 49 2.2. Podstawowe elementy elektroniczne w pojazdach samochodowych 53 2.2.1. Diody półprzewodnikowe 54 2.2.2. Fotorezystory 59 2.2.3. Tranzystory 59 2.2.4. Fototranzystory 61 2.2.5. Termistory 61 2.3. Silniki elektryczne prądu stałego 62 2.3.1. Silnik szeregowy 62 2.3.2. Silnik bocznikowy 63 2.3.3. Silnik szeregowo-bocznikowy 64 Utrwalenie wiadomości 65 3. Instalacje stosowane w pojazdach samochodowych 68 3.1. Rodzaje instalacji elektrycznych 69 3.2. Rodzaje i wartości napięcia stosowanego w instalacji elektrycznej 71
3.3. Przekaźniki elektryczne 72 3.4. Schematy instalacji elektrycznej 74 Utrwalenie wiadomości 84 4. Metody pomiarowe oraz zakres diagnostyki 86 41 Miernictwo elektryczne 87 4.1.1. Przyrządy analogowe 87 412. Przyrządy cyfrowe 90 4.1.3. Zasady pomiaru 90 4.2. Multimetr 91 4.3. Oscyloskop 94 4.3.1. Badania oscyloskopowe 95 4.3.2. Elementy pomiarowe oscyloskopu 97 4.4. Metody diagnozowania 99 4.5. Urządzenia diagnostyczne 101 4.5.1 Fabryczne urządzenia diagnostyczne 102 4.5.2 Uniwersalne urządzenia diagnostyczne 103 4.5.3. Urządzenia diagnostyczne dedykowane 104 4.5.4. Testery OBD 105 4.6. Przykłady procedur diagnostycznych 108 4.6.1. Skoda Fabia - nierównomierna praca silnika 108 4.6.2. Opel Omega - brak zapłonu na jednym z cylindrów 110 4.6.3. Opel Corsa - kontrolka poduszki powietrznej 111 4.6.4. Ford Scorpio - nagłe gaśniecie silnika 114 4.7. Najczęstsze błędy popełniane przy diagnostyce 116 4.7.1. Algorytm diagnozowania usterek 117 Utrwalenie wiadomości 119 II. Diagnostyka układów elektrycznych i elektronicznych w silnikach pojazdów samochodowych' 5. Diagnostyka układu ładowania i rozruchu 122 5.1. Układ zasilania w energię elektryczną 123 5.1.1. Akumulatory 123 512. Prądnice 142 5.2. Układ rozruchu 153 5.2.1. Budowa i zasada działania rozrusznika 154 5.2.2. Diagnozowanie układu rozruchowego i jego uszkodzenia 157 5.2.3. System start-stop 161 Utrwalenie wiadomości 165 6. Diagnostyka układu zapłonowego 168 6.1. Wiadomości wstępne o elektronicznych układach zapłonowych 169
6.2. Rozwój układów zapłonowych 169 6.21 Zapłon klasyczny 170 6.2.2. Rozdzielaczowe układy zapłonowe 170 6.2.3. Zapłon całkowicie elektroniczny 172 6.3. Mapa zapłonu 174 6.3.1. Kąt zwarcia styków przerywacza 175 6.3.2. Sygnały wejściowe służące do obliczania kąta wyprzedzenia zapłonu 176 6.4. Podzespoły indukcyjnego układu zapłonowego 179 6.4.1. Moduł zapłonowy 179 6.4.2. Cewka zapłonowa 180 6.4.3. Świece zapłonowe 181 6.4.4. Przewody zapłonowe 182 6.5. Diagnostyka układu zapłonowego 184 6.5.1. Układ zapłonowy z cewkami indywidualnymi lub dwubiegunowymi 185 6.5.2. Świece zapłonowe 187 6.5.3. Przewody zapłonowe 189 6.6. Świece żarowe 190 6.6.1. Budowa i rodzaje świec żarowych 190 6.6.2. Sprawdzenie działania świecy żarowej 191 Utrwalenie wiadomości 194 7. Diagnostyka elektrycznych i elektronicznych układów sterowania pracą silnika o zapłonie iskrowym 196 7.1. Układy wtrysku benzyny sterowane elektronicznie 197 7.1.1. Układ wtryskowy L-Jetronic 199 7.1.2. Układ wtryskowy D-Jetronic 201 7.1.3. Układ wtryskowy Mono-Jetronic 202 7.1.4. Układ wtryskowy Motronic 203 7.2. Elektroniczne sterowanie pracą silnika Zl 205 7.2.1. Czujniki elektronicznego systemu sterowania silnika Zl 206 7.2.2. Przykład nowoczesnego silnika Zl 231 7.2.3. Diagnozowanie elektronicznego systemu sterowania silnika Zl 232 Utrwalenie wiadomości 235 8. Diagnostyka elektrycznych i elektronicznych układów sterowania pracą silnika o zapłonie samoczynnym 238 8.1. Układy wtryskowe sterowane elektronicznie 239 8.1.1. Sterowanie pompami wtryskowymi 240 8.1.2. Zasobnikowy układ wtryskowy Common Raił 243 8.1.3. Układy wtryskowe z pompowtryskiwaczami 246 8.2. Elementy układu sterowania pracą silnika ZS 248 8.2.1. Czujniki 249 8.2.2. Sterownik 253
8.2.3. Elementy wykonawcze 256 8.3. Diagnozowanie układów sterowania silników ZS 260 8.3.1 Diagnostyka ogólna 260 8.3.2. Diagnostyka wtryskiwaczy 263 8.3.3. Diagnostyka pompowtryskiwaczy 266 Utrwalenie wiadomości 267 II!. Diagnostyka układów elektrycznych i elektronicznych w podwoziach i nadwoziach pojazdów samochodowych 9. Diagnostyka oświetlenia 270 9.1. Oświetlenie samochodowe 271 9.2. Żarówki samochodowe 271 9.3. Układy optyczne reflektorów 275 9.3.1. System paraboloidalny 276 9.3.2. System elipsoidalny DE 277 9.3.3. System swobodnych płaszczyzn FF 278 9.3.4. System super DE 279 9.3.5. Oznaczenia urządzeń oświetleniowych 279 9.4. Rodzaje świateł zewnętrznych 282 9.4.1. Światła drogowe 284 9.4.2. Światła mijania 285 9.4.3. Światła przeciwmgłowe 287 9.4.4. Światła do jazdy dziennej 287 9.5. Rodzaje świateł wewnętrznych stosowanych w pojeździe drogowym 289 9.6. Sposoby diagnozowania instalacji oświetleniowej 289 9.6.1. Kontrola stanu żarówek i reflektorów 291 9.6.2. Kontrola ustawienia świateł 292 9.6.3. Kontrola połączeń instalacji oświetleniowej 294 Utrwalenie wiadomości 295 10. Diagnostyka zespołów elektronicznych wspomagających układ hamulco%vy 298 10.1. Budowa i działanie układu ABS 299 10.1.1. Układ z elektrozaworami 3/3 302 10.1.2. Układ z elektrozaworami 2/2 303 10.2. Budowa i działanie układu BAS 306 10.3. Budowa i działanie układu EBD 307 10.4. Rozkład siły hamowania za pomocą korektora (dla pojazdów bez układu ABS) 309 10.5. Sposoby diagnozowania układu hamulcowego 310 Utrwalenie wiadomości 312
11. Diagnostyka elektrycznych i elektronicznych urządzeń wykonawczych i wspomagających układ kierowniczy 314 11.1. Budowa i działanie elektromechanicznego systemu wspomagającego układ kierowniczy 315 11.1.1. Budowa elektromechanicznego systemu wspomagania układu kierowniczego 315 11.1.2. Działanie elektromechanicznego systemu wspomagania układu kierowniczego 316 11.2. Budowa i działanie elektrycznego systemu wspomagającego układ kierowniczy 318 11.3. Przegląd innych elektrycznych systemów wspomagających układ kierowniczy 320 11.4. Diagnostyka układu kierowniczego 326 Utrwalenie wiadomości 329 12. Diagnostyka elektrycznych i elektronicznych urządzeń wykonawczych i wspomagających układ trakcyjny 332 12.1. Budowa i działanie układu przeciwpoślizgowego ASR 333 12.1.1. Funkcja układu ASR 333 12.1.2. Budowa i zasada działania układu ASR 333 12.2. Budowa i działanie układu ESP stabilizującego tor jazdy 338 12.21 Funkcja układu ESP 338 12.2.2. Budowa układu ESP 339 12.2.3. Zasada działania układu ESP 340 12.3. Metody diagnozowania układów kontroli trakcji 345 Utrwalenie wiadomości 347 IV. Diagnostyka sieci transmisyjnych i dodatkowego wyposażenia pojazdów samochodowych 13. Diagnostyka sieci transmisji danych 352 13.1. Magistrale informacyjne 353 13.2. Magistrala CAN 356 13.2.1. Budowa i przesył informacji magistrali CAN 356 13.2.2. Uszkodzenia magistrali CAN 361 13.3. Magistrala LIN 366 13.3.1. Budowa i przesył informacji magistrali LIN 366 13.3.2. Diagnozowanie sieci LIN 369 Utrwalenie wiadomości 371 14. Diagnostyka dodatkowego wyposażenia pojazdów samochodowych w układy elektryczne i elektroniczne 374 14.1. Układy antykradzieżowe i antywłamaniowe 375 14.1.1. Ce ntra I ne blokowa n i e d rzwi 375 14.1.2. Immobilizerztransponderem 378 1413. Instalacja alarmowa 382
14.2. Układy komfortu jazdy 384 14.2.1. Klimatyzacja samochodowa 384 14.2.2. Zasada działania instalacji elektrycznej klimatyzacji 385 14.2.3. Regulator prędkości (tempomat) 391 14.2.4. Elektryczne sterowanie szybami i dachem 393 14.2.5. Automatyczna skrzynia przekładniowa 396 Utrwalenie wiadomości 401 Załącznik nr 1 403 Załącznik nr 2 409 Literatura 413 Spis ilustracji 416