The Polish Society of Family Medicine The Association of Friends of Family Medicine & Family Doctors Family PL ISSN 1734 3402 Medicine & Primary Care Review Quarterly 2008 January March Vol. 10, No. 1 Indexed in: EMBASE/Excerpta Medica Index Copernicus 5.66 pts
Komitet Naukowy Komitet Redakcyjny Adres Redakcji Wydawca Prof. dr med. Dieter Adam (Monachium, Niemcy), Prof. dr med. Jiři Beneš (Praga, Czechy), Dr n. med. Luc van Berkestijn (Utrecht, Holandia), Dr hab. Jerzy Błaszczuk (Wrocław), Dr n. med. Stephan Böse O Reilly (Monachium, Niemcy), Dr Nilzete Liberato Bresolin (Florianopolis, Brazylia), Dr Walbia Salete Bittencourt Correa (Florianopolis, Brazylia), Prof. dr hab. Jerzy Czernik (Wrocław), Prof. dr med. George Freeman (Londyn, Wielka Brytania), Prof. dr med. Suleyman Görpelioǧlu (Izmit, Turcja), Prof. dr med. Hans Joachim Hannich (Greifswald, Niemcy), Prof. dr hab. Antonina Harłozińska Szmyrka (Wrocław), Prof. dr hab. Wanda Horst Sikorska (Poznań), Prof. dr med. Steinar Hunskaar (Bergen, Norwegia), Prof. dr hab. Andrzej Kiejna (Wrocław), Prof. dr hab. Jerzy Kołodziej (Wrocław), Prof. dr hab. Tadeusz Kozielec (Szczecin), Prof. dr hab. Piotr Kuna (Łódź), Dr n. med. Krzysztof Kuszewski (Warszawa), Prof. dr hab. med. Andrzej Kübler (Wrocław), Prof. dr med. Radoslav Kveder (Ljubljana, Słowenia), Prof. dr hab. Maciej Latalski (Lublin), Prof. dr hab. Witold Lukas (Katowice), Prof. dr hab. Jerzy Łopatyński (Lublin), Prof. dr hab. Andrzej Mackiewicz (Poznań), Prof. dr med. Bengt Mattsson (Göteborg, Szwecja), Prof. dr hab. Zuzanna Morawska (Wrocław), Prof. dr med. John Noble (Boston, USA), Prof. dr med. Marc Nyssen (Bruksela, Belgia), Dr n. med. Patricia Owens (Liverpool, Wielka Brytania), Prof. dr hab. Leszek Paradowski (Wrocław), Sir Prof. Denis Pereira Gray (Londyn, Wielka Brytania), Prof. dr hab. Tadeusz Płusa (Warszawa), Prof. dr hab. Andrzej Radzikowski (Warszawa), Prof. dr hab. Andrzej Rajewski (Poznań), Dr n. med. Lindsay Roberts (Balgowlah Heights, Australia), Prof. dr hab. Zbigniew Rudkowski (Wrocław), Prof. dr hab. Bolesław Rutkowski (Gdańsk), Dr n. med. Hogne Sandvik (Bergen, Norwegia), Prof. dr hab. Janusz Siebert (Gdańsk), Dr n. med. Jaime Correia de Sousa (Matosinhos, Portugalia), Prof. dr hab. Andrzej Steciwko (Wrocław), Dr n. med. Loreta Strumylaite (Kaunas, Litwa), Prof. dr hab. Andrzej Szczeklik (Kraków), Prof. dr hab. Zenon Szewczyk (Wrocław), Dr n. med. Andrzej Szpakow (Grodno, Białoruś), Prof. dr hab. Piotr Szyber (Wrocław), Prof. dr hab. Barbara Świątek (Wrocław), Prof. dr med. Vytautas Usonis (Wilno, Litwa), Prof. dr med. Irma Virjo (Tampere, Finlandia), Prof. dr hab. Kazimierz Wardyn (Warszawa), Dr n. med. Muharem Zildzic (Tuzla, Bośnia Hercegowina), Prof. dr hab. Zygmunt Zdrojewicz (Wrocław), Prof. dr hab. Irena Zimmermann Górska (Poznań) Redaktor Naczelny: prof. dr hab. med. Andrzej Steciwko Zastępcy Redaktora Naczelnego: dr n. med. Andrzej Staniszewski, dr n. med. Iwona Pirogowicz Sekretarz Redakcji: dr n. med. Donata Kurpas Członkowie Redakcji: dr n. med. Jarosław Drobnik, dr n. med. Bartosz J. Sapilak, dr n. med. Agnieszka Mastalerz Migas, dr n. med. Katarzyna Życińska Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Akademia Medyczna we Wrocławiu, ul. Syrokomli 1, 51 141 Wrocław, tel. (071) 325 51 26, tel./fax (071) 325 43 41 e mail: pmr@pmr.am.wroc.pl www.familymedreview.org Osoba kontaktowa: dr n. med. Donata Kurpas tel. (071) 326 68 75, e mail: pmr@pmr.am.wroc.pl Kwartalnik jest współfinansowany przez PTMR i SPMRiLR Biuro i prenumerata: ul. Lelewela 4, pok. 325, 53 505 Wrocław tel./fax (071) 791 20 30, 0 601 77 47 33 e mail: biuro@continuo.wroclaw.pl www.continuo.wroclaw.pl Osoba kontaktowa: Jan Kuźma Redaktor Wydawnictwa tel. (071) 791 20 30, e mail: wydawnictwo@continuo.wroclaw.pl Wszelkie prawa zastrzeżone. Żaden fragment tego wydania, ani w całości, ani w części, nie może być powielany lub zapisywany w formie odtwarzalnej bez uzyskania wcześniejszej pisemnej zgody Wydawcy. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczanych reklam i ogłoszeń Projekt graficzny: Maciej Szłapka Przygotowanie do druku: Pracownia Składu Komputerowego TYPO GRAF Druk: Wrocławska Drukarnia Naukowa PAN im. S. Kulczyńskiego Sp. z o.o. Nakład: 1000 egz.
Spis treści 7 Słowo wstępne Andrzej Steciwko PRACE ORYGINALNE 11 Irena Choroszy Król, Kamila Furmańczyk, Magdalena Frej Mądrzak, Dorota Teryks Wo łyniec, Agnieszka Jama Kmiecik, Iwona Kaufeld Budrewicz Wykrywanie antygenów Chlamydia pneumoniae, przeciwciał klasy IgG oraz genu ompa u dzieci z przerostem migdałka gardłowego 17 Grażyna Durska, Anna Sałacka, Tadeusz Kozielec Wstępna ocena częstości występo wania chorób atopowych wśród studentów Wydziału Stomatologii Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie 23 Wojciech Guzikowski, Krystian Powolny Czy poród rodzinny ma wpływ na obniżenie stopnia natężenia bólu porodowego? 27 Jarosława Jaworska Wieczorek Stan układu krążenia u długo żyjących chorych na schyłkową niewydolność nerek leczonych w programie hemodializ 33 Wioletta Mędrzycka Dąbrowska, Anna Małecka Dubiela Problemy pielęgnacyjne u pacjentów chorych na białaczkę 37 J.R. Thyrian, D. Tagmat, J. Wolff, U. John Szkolny program zapobiegania paleniu tyto niu wśród młodzieży wykorzystujący Internet: do kogo docieramy i co o tym sądzą odbiorcy? (w jęz. ang.) PRACE POGLĄDOWE 45 Jarosława Jaworska Wieczorek Chorobowość sercowo naczyniowa u chorych na schyłkową niewydolność nerek leczonych dializami. Patogeneza, diagnostyka i leczenie 50 Krzysztof Kanecki, Piotr Tyszko Definiowanie jakości w opiece zdrowotnej 55 Barbara Nieradko Iwanicka Kolchicyna w leczeniu ostrego napadu dny moczanowej czy jest rzeczywiście potrzebna? 59 Jacek Polański, Beata Jankowska, Tadeusz Sebzda Zespół antyfosfolipidowy 65 Andrzej Puźniak, Agnieszka Witczak, Jerzy Łopatyński Wielomocz przyczyny, postępowanie diagnostyczne, leczenie 71 Anna Samborska Sablik, Wojciech Gaszyński, Zbigniew Sablik, Tomasz Gaszyński: Reakcje anafilaktyczne spowodowane jadem owadów 79 Antoni Stadnicki, Dorota Frysz Naglak Przewlekłe zapalenie trzustki: diagnostyka i leczenie 87 Jerzy Świerkot, Katarzyna Marczyńska Gruszecka, Krzysztof Borysewicz, Helena Śmie chowicz Wybrane zespoły bólowe tkanek miękkich okołostawowych 94 Rafał Więcko, Jacek Radzik, Jerzy Leszek Zespoły majaczeniowe w wieku podeszłym 98 Ewa Wilczek Rużyczka, Grażyna Cepuch Specyfika opieki nad dzieckiem w szpitalu ze współistniejącym ADHD (w jęz. ang.) PRACE KAZUISTYCZNE 103 Elżbieta Poniewierka, Wiktor Bednarz, Katarzyna Neubauer, Radosław Kempiński Kamień kałowy imitujący guz zapalny w przebiegu choroby Leśniowskiego Crohna
4 Spis treści KSZTAŁCENIE USTAWICZNE 107 Barbara Steinborn Wybrane zagadnienia z neurologii dziecięcej: padaczka wieku roz wojowego i mózgowe porażenie dziecięce możliwości diagnostyczne i lecznicze VARIA 118 Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Profilaktyki Zakażeń HPV (PTPZ HPV) dotyczące stosowania profilaktycznych szczepionek przeciw HPV SPRAWOZDANIA 125 Donata Kurpas, Andrzej Staniszewski, Anouk de Smedt, Marc Nyssen Zakończenie projektu pilotażowego European MadSkills (Leonardo da Vinci) KOMUNIKATY s. 9, 36, 106, 116
Contents Preface Andrzej Steciwko ORIGINAL PAPERS 11 Irena Choroszy Król, Kamila Furmańczyk, Magdalena Frej Mądrzak, Dorota Teryks Wo łyniec, Agnieszka Jama Kmiecik, Iwona Kaufeld Budrewicz Assessment of specific anti Chlamydia pneumoniae IgG antibodies and ompa gene in children with pharyngeal tonsil hypertrophy 17 Grażyna Durska, Anna Sałacka, Tadeusz Kozielec Pre assessment of the incidence of atopic diseases among Faculty of Dentistry students, Pomeranian Medical University in Szczecin 23 Wojciech Guzikowski, Krystian Powolny Does family birth affect the intensity of labor pain? 27 Jarosława Jaworska Wieczorek Cardiovascular status in long living patients with end stage renal failure undergoing dialysotherapy 33 Wioletta Mędrzycka Dąbrowska, Anna Małecka Dubiela Nursing problems in patients with leukemia 37 J.R. Thyrian, D. Tagmat, J. Wolff, U. John School based smoking prevention in adole scents via the Internet: who do we reach and what do they think about it? REVIEWS 45 Jarosława Jaworska Wieczorek Cardiovascular morbidity among patients with end stage renal disease on maintenance dialysis. Pathogenesis, diagnosis and therapy 50 Krzysztof Kanecki, Piotr Tyszko Definition of quality in health care 55 Barbara Nieradko Iwanicka Colchicine in treatment of acute gout attacks is it really necessary? 59 Jacek Polański, Beata Jankowska, Tadeusz Sebzda Antiphospholipid syndrome 65 Andrzej Puźniak, Agnieszka Witczak, Jerzy Łopatyński Polyuria causes, diagnostics, treatment 71 Anna Samborska Sablik, Wojciech Gaszyński, Zbigniew Sablik, Tomasz Gaszyński: Allergic reactions to insects venom 79 Antoni Stadnicki, Dorota Frysz Naglak Chronic pancreatitis: diagnosis and treatment 87 Jerzy Świerkot, Katarzyna Marczyńska Gruszecka, Krzysztof Borysewicz, Helena Śmie chowicz Selected pain syndromes in soft tissue rheumatism 94 Rafał Więcko, Jacek Radzik, Jerzy Leszek Delirium in the elderly 98 Ewa Wilczek Rużyczka, Grażyna Cepuch The specifics care of hospitalized children with co existing attention deficit hyperactivity disorder (ADHD)CASEORTS CASE REPORTS 103 Elżbieta Poniewierka, Wiktor Bednarz, Katarzyna Neubauer, Radosław Kempiński Fecalith mimicking inflammatory tumor in the course of Crohn s disease
6 Contents CONTINUOUS MEDICAL EDUCATION (CME) 107 Barbara Steinborn Selected problems in pediatric neurology: childhood epilepsy and cerebral palsy possibilities in the diagnosis and treatment VARIA 118 Polish Association for HPV Prevention recommendations for vaccination against HPV REPORTS 125 Donata Kurpas, Andrzej Staniszewski, Anouk de Smedt, Marc Nyssen The ending of the pilot project European MadSkills (Leonardo da Vinci) ANNOUNCEMENTS p. 9, 36, 106, 116
Słowo wstępne Szanowni Państwo, Koleżanki i Koledzy! Kolejny zeszyt kwartalnika Family Medicine & Primary Care Review otwiera jubileuszowy, dziesiąty rok wydawania tego nau kowego periodyku. Z roku na rok odnotowujemy ciągły wzrost liczby prenumerato rów, zarówno instytucjonalnych, jak i indywidualnych, który nie wątpliwie jest wynikiem poziomu merytorycznego i tematyki arty kułów, nadsyłanych do Redakcji nie tylko z Polski, ale również z zagranicy. Miło mi również poinformować Państwa, że dzięki Autorom, tak z ośrodków akade mickich, jak i praktyk prywatnych, rzetelności Recenzentów, Zespołu Redakcyjnego i Wydawnictwa Continuo, ocena kwartalnika w Index Copernicus wynosi już 5,66 pkt. Oddany w Państwa ręce zeszyt 1/2008 zawiera, tradycyjnie już, artykuł z dziedziny CME, umożliwiający sprawdzenie wiedzy i posiadanych umiejętności z zakresu neuro logii dziecięcej, a także publikacje dotyczące problematyki pacjentów dializowanych ze współistniejącymi chorobami układu sercowo naczyniowego, prewencji palenia tytoniu wśród młodzieży szkolnej, zaburzeń psychicznych wieku podeszłego, a także proble mów pielęgnacyjnych u pacjentów chorych na białaczkę, czy jakości opieki zdrowot nej. To tylko niektóre z poruszanych w tym zeszycie zagadnień dotyczących codzien nej pracy lekarza rodzinnego oraz pracowników naukowo dydaktycznych prowadzą cych kształcenie przed i podyplomowe w zakresie medycyny rodzinnej. Cennym uzupełnieniem zeszytu są niewątpliwie najnowsze Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Profilaktyki Zakażeń HPV dotyczące stosowania profilaktycznych szcze pionek przeciw HPV. W niniejszym zeszycie kontynuujemy także prezentację członków Komitetu Nauko wego, a w przyszłości planujemy przybliżenie naszym Czytelnikom sylwetek członków Komitetu Redakcyjnego. Mam nadzieję, że i ten numer spełni Państwa oczekiwania, a zawarte w nim artykuły przyczynią się do uzupełnienia wiedzy tak niezbędnej w praktyce lekarza rodzinnego. Równocześnie zapraszam wszystkich Państwa do udziału w III Kongresie Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, który odbędzie się w dniach 18 21 września 2008 r. we Wrocławiu. Ufam, że spotkanie to stanie się po raz kolejny forum wymiany doświad czeń klinicznych i naukowych. Redaktor Naczelny Prof. dr hab. med. Andrzej Steciwko
CZŁONKOWIE KOMITETU NAUKOWEGO Proffesor Marc Nyssen Studied Electrical Engineering at the Free University Brussels, graduating in Electronics in 1975. In 1978, he obtained an Engineering degree in Computer Science. In 1983, he obtained a PhD. degree in Electrical Engineering, after defending a thesis called: New Architectures for Optoelectronic Signal Processing. From 1976 to 1977 research assistant in the Electronics Dept. at the V.U.B. From 1978 to 1983 he was appointed in the Medical Informatics Dept., responsible for the research network and server computing infrastructure of the new medical campus of the Brussels Free University, in Jette. First as a research assistant, from 1983 then as Associate Professor, currently as Professor. He is co founder of the Belgian Unix systems Users Group associated with the EurOpen European federation of national user groups. The BUUG introduced and ran the EUnet network in Belgium between 1986 and 1994. As National Secretary he represents Belgium in the International Federation for Medical and Biological Engineering and Computing (IFMBE). Co founder and Secretary General of the Belgian National Committee on Biomedical Engineering with in the Belgian Royal Academy of Sciences and Fine Arts. His interests lie in different aspects of the computerized production lines, mainly for the scientist, with emphasis on network communication aspects. Image processing related hardware and software systems were studied and realized under his guidance, as research projects or as thesis for students in Engineering or Bio Engineering and Medical Research. Medical Internet applications are a second field of interest and expertise. Several projects were accomplished regarding the introduction of electronic medical records and the exchange of medical data via the Internet. His involvement in the Medical Discussion Forum, an independent group of first line medical work ers and the organization of the MEDNET2000 conference on Internet and Medicine in 2000 are activities in this context. Member of the Health Telematics Commission and Be Health Vision Group. He has been teaching courses on Digital Signal Processing, Biomedical Data Processing, The UNIX Operating System, Computer Science and Medical Informatics to students from both Engineering and Medical faculties and for postgraduate courses in Human Ecology and Biomedical Engineering. Member of several Phd commissions and promoter of Masters and Phd thesis students. In the field of teaching, he is the co promoter of a series of wireless laptop projects to foster ICT in education. President of the Flemish Interuniversity Council's bureau for development cooperation: VLIR UOS. Current position: Professor of Medical Informatics Free University Brussels (VUB) Laarbeeklaan 103 B 1090 Jette E mail: mnyssen@vub.ac.be Languages: fluent (speaking, writing) Dutch, French, English, understanding German.
KOMUNIKATY Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej AM we Wrocławiu Stowarzyszenie Przyjaciół Medycyny Rodzinnej i Lekarzy Rodzinnych Studenckie Koło Naukowe Medycyny Rodzinnej serdecznie zapraszają do wzięcia udziału w XVI Ogólnopolskim Zjeździe Studenckich Kół Nefrologicznych oraz Medycyny Rodzinnej z udziałem Lekarzy Szklarska Poręba, 24 26.04.2008 r. Przewodniczący Komitetu Naukowego i Organizacyjnego: Prof. dr hab. Andrzej Steciwko W programie Zjazdu znajdą Państwo liczne wykłady programowe, sesje plenarne oraz sesje plakatowe z zakresu nefrologii i medycyny rodzinnej, a także wystawę firm farmaceutycznych oraz ciekawy program imprez towarzyszących. Opłata zjazdowa wynosi: uczestnik 250 zł osoba towarzysząca 200 zł W ramach opłaty zjazdowej zapewniamy Państwu 2 noclegi, pełne wyżywienie, udział w sesjach na ukowych, materiały zjazdowe oraz udział w imprezach towarzyszących (grill, bankiet). Osoby zainteresowane udziałem w Zjeździe prosimy o nadsyłanie zgłoszeń uczestnictwa oraz stre szczeń prac do dnia 15 marca 2008 r. na adres Organizatora: Komitet Organizacyjny XVI Ogólnopolskiego Zjazdu SKN Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej AM ul. Syrokomli 1, 51 141 Wrocław tel: (071) 325 51 26, fax: (071) 325 43 41 Kontakt w sprawach organizacyjnych: Klemens Lubieniecki tel. 609 684 963 e mail: szklarska08@o2.pl
Zapraszamy do prenumeraty kwartalnika Family Medicine & Primary Care Review The Polish Society of Family Medicine The Association of Friends of Family Medicine & Family Doctors Family Medicine & Primary Care Review Formerly: Polska Medycyna Rodzinna Quarterly 2008 January March Vol. 10, No. 1 Indexed in: EMBASE/Excerpta Medica; Index Copernicus 5,63 pts PL ISSN 1734Š3402 Członkowie PTMR Klienci indywidualni, instytucje, firmy otrzymują prenumeratę w ramach składki rocznej, która wynosi 60 zł Nr konta Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej: BISE BANK S.A. I O/Wrocław 47 1370 1356 0000 9540 3500 0110 mogą zamówić prenumeratę u Wydawcy: dokonując przedpłaty: kwotę 60 zł należy przesłać przekazem pocztowym lub przelewem bankowym z adnotacją prenumerata FM&PCR 2008 na rachunek: Wydawnictwo Continuo PKO BP SA IV O/Wrocław 23 1020 5242 0000 2002 0025 0019 telefonicznie: (071) 791 20 30 faxem: (071) 791 20 30 e mailem: biuro@continuo.wroclaw.pl na stronie internetowej: www.continuo.wroclaw.pl pocztą: Wydawnictwo Continuo ul. Lelewela 4, pok. 325 53 505 Wrocław Prenumerata będzie realizowana od momentu jej opłacenia. W cenę prenumeraty wliczone są koszty przesyłki. Klienci zagraniczni mogą zamówić prenumeratę w CHZ ARS POLONA S.A. ul. Obrońców 25, 03 933 Warszawa tel. +48 22 509 86 61, 509 86 63, fax: +48 22 509 86 40 e mail: arspolona@arspolona.com.pl Wszelkie informacje i zapytania prosimy kierować na adres biura Wydawnictwa: ul. Lelewela 4, pok. 325 53 505 Wrocław tel./fax (071) 791 20 30 e mail: biuro@continuo.wroclaw.pl Za prenumeratę przysługuje 5 punktów edukacyjnych