wymagania programowe z historii dla klasy I gimnazjum do programu nauczania Śladami przeszłości Temat lekcji Środki dydaktyczne Zagadnienia, materiał nauczania Odniesienia do podstawy programowej Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania rozszerzające Uczeń: Wymagania Dopełniające Uczeń: Liczba godzin Co to jest historia? Czas w historiiutrwalenie. s. 5 8 4 5 - historia jako nauka - definicja źródeł historycznych - podział źródeł historycznych - archeologia jako nauka pomocnicza historii - epoki historyczne - dawne sposoby mierzenia czasu - zamiana lat na wieki - wyznaczanie granic wieków I, II, III terminami: historia, źródło historyczne, archeologia, epoki historyczne, chronologia, nasza era, przed naszą erą, wiek, prahistoria - dokonuje prostej klasyfikacji źródeł historycznych - podaje przykłady źródeł pisanych i niepisanych - wymienia nazwy epok historycznych w kolejności chronologicznej: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność - określa wiek danego wydarzenia i umiejscawia je w odpowiedniej epoce historycznej I - zamienia lata na wieki, - pisze wieki cyframi rzymskimi, - umie pracować z osią podstawowe - wyjaśnia, na czym polega praca historyka i archeologa - omawia rolę źródeł historycznych w procesie poznawania dziejów - wymienia stosowane w przeszłości sposoby mierzenia czasu - rozumie potrzebę tworzenia systemu datacji i posługiwania się nim - określa ramy chronologiczne epok historycznych - zamienia lata na wieki, - pisze wieki cyframi rzymskimi, - umie pracować z osią - poznanie roli archeologa w rekonstrukcji dawnych dziejów - rozumie potrzebę tworzenia systemu datacji i posługiwania się nim. - zamienia lata na wieki, - pisze wieki cyframi rzymskimi, - umie pracować z osią 2
. Prahistoria człowieka s. 0 3 6 7 - praca z taśmą chronologiczną - pochodzenie człowieka - ewolucja człowieka i jej etapy - cechy charakterystyczne poszczególnych gatunków człowiekowatych - osiągnięcia człowieka pierwotnego..2 czasu, - wie, ze nie ma zerowego roku i zerowego wieku - określa połowę wieku - wyznacza granice wieków. ROZDZIAŁ I: POCZĄTKI CYWILIZACJI terminami: ewolucja, australopitek,, homo sapiens, paleolit, koczowniczy tryb życia - wymienia w kolejności etapy ewolucji człowieka kolebkę ludzkości - opisuje warunki życia ludzi w czasach prahistorycznych - podaje nazwy najważniejszych wynalazków człowieka z czasów prahistorycznych - wymienia sposoby krzesania ognia stosowane przez człowieka pierwotnego - wyjaśnia zależności pomiędzy środowiskiem geograficznym a warunkami życia człowieka czasu, - wie, ze nie ma zerowego roku i zerowego wieku - określa połowę wieku - wyznacza granice wieków. podstawowe - określa ramy chronologiczne kolejnych etapów ewolucji człowieka - podaje najistotniejsze cechy wyglądu różnych gatunków człowiekowatych i ich umiejętności - omawia znaczenie tworzenia i praktycznego zastosowania narzędzi oraz opanowania umiejętności krzesania ognia dla rozwoju człowieka - wyjaśnia, na czym polegała zależność człowieka od przyrody czasu, - wie, ze nie ma zerowego roku i zerowego wieku - określa połowę wieku - wyznacza granice wieków. rozszerzające terminami: homo habilis, homo erectus, homo neandertalensis kierunki i trasy ekspansji gatunku ludzkiego - - wymienia przyczyny powstania pierwszych dzieł sztuki praludzi 2
2. Czas wielkich przemian s. 6 9 0 - wpływ zmian klimatu na życie człowieka - rewolucja neolityczna - początki rolnictwa i hodowli - pierwsze osady - budowle megalityczne - początek metalurgii..2 - porównuje koczowniczy tryb życia z osiadłym i opisuje skutki przyjęcia przez człowieka trybu osiadłego, terminami: neolit, rewolucja neolityczna, osiadły tryb życia, osada, megalit, dolmen, epoka brązu, epoka żelaza - określa ramy chronologiczne rewolucji neolitycznej - opisuje życie codzienne ludzi przed rewolucją neolityczną - przedstawia zmiany, które zaszły w życiu człowieka w okresie neolitu - podaje nazwy metali wykorzystywanych przez praludzi do wytopu broni, narzędzi, ozdób - omawia sposób wytopu brązu i żelaza - wymienia rodzaje narzędzi i ozdób wytwarzanych w epoce brązu podstawowe - przedstawia wpływ zmian klimatycznych na tryb życia człowieka pierwotnego - omawia tryb życia i zajęcia ludzi epoki neolitu - charakteryzuje wygląd osad neolitycznych miejsce położenia najbardziej znanej budowli megalitycznej - opisuje wygląd i funkcje budowli megalitycznych - wyjaśnia, jakie zmiany nastąpiły w życiu człowieka dzięki opanowaniu umiejętności wytopu metali rozszerzające - -uzasadnia słuszność określenia rewolucja dla zmian, które zaszły w życiu człowieka w okresie neolitu - nazywa i lokalizuje na mapie pozostałości najstarszej znanej osady ludzkiej 3.Starożytne Cywilizacje - atlas, - mapa - Cywilizacje starożytnego Wschodu i ich 2 - wymienia najstarsze starożytne cywilizacje i lokalizuje ich położenie - porównuje położenie - podaje strony dodatnie i ujemne w położeniu 3
4. W kraju Sumerów 5. Babilonia i Asyria s. 20 24 (w tym: tekst źródłowy, s. 2) 2 3 s. 25 28 (w tym: tekst źródłowy, s. 26) 4 5 położenie, - Cywilizacje basenu Morza Śródziemnego i ich położenie. - położenie geograficzne i warunki naturalne Mezopotamii - powstanie pierwszych państw - organizacja państwa Sumerów - osiągnięcia cywilizacji sumeryjskiej - państwo babilońskie - Hammurabi i jego kodeks prawny - Babilon - państwo asyryjskie - organizacja armii asyryjskiej na mapie starożytnych cywilizacji, starożytnych cywilizacji. 2. - podaje ramy chronologiczne istnienia cywilizacji sumeryjskiej terminami: cywilizacja, Żyzny Półksiężyc, Mezopotamia, system irygacyjny, Sumerowie, miasto-państwo, królkapłan, zikkurat Mezopotamię - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Mezopotamii - określa rolę rzek w starożytnej Mezopotamii - opisuje wygląd miast sumeryjskich 2. 2.3 związane z datami: ok. 2 tys. lat p.n.e., XVIII w. p.n.e., VII w. p.n.e., 62 r. p.n.e., VI w. p.n.e. terminami: Babilon, Kodeks Hammurabiego, politeizm, Aszur, Niniwa, wiszące ogrody, rydwan podstawowe - charakteryzuje oddziaływanie warunków naturalnych na życie mieszkańców Mezopotamii - wyjaśnia, jaki wpływ na organizację pierwszych państw miało ich położenie geograficzne oraz warunki naturalne - wymienia osiągnięcia Sumerów - omawia organizację państwa babilońskiego - wyjaśnia znaczenie kodyfikacji prawa dla sprawnego funkcjonowania państwa - interpretuje zasadę oko za oko, ząb za ząb -- przedstawia związek między budową i utrzymaniem sieci irygacyjnej a powstaniem pierwszych państw - omawia organizację państwa Sumerów - wymienia rodzaje wojsk wschodzących w skład armii asyryjskiej - wymienia czynniki, które umożliwiły Asyryjczykom prowadzenie skutecznej polityki podbojów - wymienia rodzaje wojsk wchodzących w skład armii 4
- prezentuje najważniejsze fakty z historii Asyrii i Babilonii postaci: Hammurabiego, Nabuchodonozora II, Sargona II Wielkiego, Asurbanipala państwo babilońskie i asyryjskie - omawia najważniejsze zasady prawne zapisane w Kodeksie Hammurabiego - ocenia starożytny system prawny - opisuje wygląd Babilonu za panowania Nabuchodonozora II - omawia system religijny starożytnej Babilonii - przedstawia osiągnięcia cywilizacji asyryjskiej asyryjskiej - opisuje organizację armii asyryjskiej 6. W Egipcie faraonów s. 29 3 ćwiczeń, 6 7 - położenie geograficzne i warunki naturalne Egiptu - Nil i jego rola - organizacja państwa egipskiego - społeczeństwo starożytnego Egiptu 2. 2.2 związane z datami: ok. 3 tys. lat p.n.e., XIII w. p.n.e., 3 r. p.n.e. - podaje ramy chronologiczne istnienia cywilizacji egipskiej terminami: Egipt Górny, Egipt Dolny, faraon Egipt - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Egipcie - charakteryzuje strukturę społeczeństwa egipskiego - określa zakres władzy podstawowe - wyjaśnia rolę Nilu w rozwoju cywilizacji egipskiej - uzasadnia słuszność określenia Egipt darem Nilu - omawia organizację państwa egipskiego - opisuje państwo egipskie za panowania Ramzesa II - prezentuje dzieje Egiptu w I tysiącleciu p.n.e. - przedstawia najważniejsze dokonania Ramzesa II - tłumaczy, jaką rolę odgrywały poszczególne warstwy społeczeństwa egipskiego 5
6. Piramidy, mumie i hieroglify 7. Starożytny Izrael s. 32 35 (w tym: tekst źródłowy, s. 33) 8 9 s. 38 4 (w tym: tekst źródłowy, s. 39) 22 23 - religia Egipcjan - wiara w życie pozagrobowe - osiągnięcia cywilizacji egipskiej - pochówek zmarłych mumifikacja, grobowce, piramidy - powstanie państwa Izrael - położenie geograficzne i warunki naturalne Palestyny - panowanie Dawida i Salomona - niewola babilońska - judaizm - Biblia 2. 2.2 2.3 3. 3.2 faraona związane z datami: ok. 2500 r. p.n.e., 33 r. p.n.e. terminami: politeizm, mumia, mumifikacja, sarkofag, piramida, sfinks, hieroglify, Dolina Królów - wymienia imiona najważniejszych bogów egipskich - podaje nazwy najsłynniejszych piramid egipskich - przedstawia największe osiągnięcia cywilizacji egipskiej - określa ramy chronologiczne istnienia państwa żydowskiego terminami: Hebrajczycy, Kanaan, Palestyna, Jahwe, Juda, Izrael, niewola babilońska, prorok, Mesjasz, monoteizm, judaizm, dekalog, menora, Biblia, Tora, Arka Przymierza postaci: Abrahama, Mojżesza, Dawida, - wymienia cechy charakterystyczne wyglądu wybranych bogów egipskich - omawia rolę religii w życiu starożytnych Egipcjan - podaje przyczyny mumifikacji zwłok - tłumaczy, czym były i jak budowano egipskie piramidy - ocenia wkład mieszkańców Egiptu w rozwój cywilizacji szlak wędrówki Izraelitów z Egiptu do Kanaan i omawia jej przebieg - opisuje okoliczności powstania państwa Izrael - charakteryzuje system wierzeń Izraelitów - opisuje wygląd świątyni jerozolimskiej - określa różnice między religią Żydów a wierzeniami pozostałych - opisuje etapy procesu mumifikacji - określa system wartości starożytnych Egipcjan - wyjaśnia przeznaczenie Doliny Królów - omawia sytuację narodu żydowskiego po śmierci Salomona - przedstawia okoliczności upadku państwa żydowskiego - określa rolę proroków i Mesjasza w życiu Hebrajczyków - ocenia rolę Biblii jako źródła historycznego 6
8. Indie i Chiny s. 42 45 (w tym: tekst źródłowy, s. 44) 24 25 - położenie geograficzne i warunki naturalne Indii i Chin - powstanie państw na Półwyspie Indyjskim oraz w dorzeczu Huangho i Jangcy - buddyzm - hinduizm - organizacja państwa chińskiego - konfucjanizm materiał wykraczający poza podstawę programową Salomona, Cyrusa II Wielkiego Izrael - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne Palestyny - charakteryzuje podstawowe symbole i główne zasady judaizmu - wyjaśnia różnice między politeizmem a monoteizmem odwołując się do wybranych przykładów. - określa czas powstania cywilizacji Indii i Chin terminami: Harappa, Mohendżo Daro, cytadela, Ariowie, kasta, system kastowy, buddyzm, hinduizm, nirwana, Wielki Mur Chiński, terakotowa armia, humanitaryzm postaci: Buddy, Konfucjusza Indie i Chiny - omawia położenie cywilizacji starożytnych - zakres podstawowy - omawia pierwsze cywilizacje powstałe w dolinie Indusu - przedstawia zasady funkcjonowania społeczeństwa indyjskiego za rządów Ariów - określa system wartości wyznawców buddyzmu i hinduizmu - prezentuje zasięg terytorialny buddyzmu w przeszłości i współcześnie - opisuje organizację państwa chińskiego - zakres rozszerzający, - charakteryzuje system filozoficzny stworzony przez Konfucjusza - tłumaczy, dlaczego konfucjanizm stał się religią państwową 7
9. Od rysunków naskalnych do alfabetu s. 46 49 (w tym: tekst źródłowy, s. 48) 26 27 - osiągnięcia cywilizacji Indii i Chin - ewolucja pisma - rodzaje pisma - materiały piśmiennicze - alfabet - osiągnięcia Fenicjan 2.3 2.4 6.2 geograficzne oraz warunki naturalne cywilizacji indyjskiej i chińskiej - podaje daty powstania poszczególnych rodzajów pisma terminami: piktogram, pismo klinowe, hieroglif, pismo demotyczne, papirus, alfabet, Fenicjanie - wymienia rodzaje pisma, którymi posługiwały się ludy starożytne - podaje nazwy materiałów piśmienniczych stosowanych w starożytności - określa rolę pisma w starożytności - wyjaśnia przyczyny budowy Wielkiego Muru Chińskiego - wymienia osiągnięcia cywilizacji indyjskiej i chińskiej podstawowe - wymienia przyczyny powstania pisma - przedstawia historię pisma - omawia znaczenie powstania pisma dla rozwoju cywilizacji ludzkiej - wyjaśnia znaczenie pisma dla cywilizacji współczesnej - opisuje znaczenie alfabetu stworzonego przez Fenicjan - opisuje sposób produkcji papirusu - tłumaczy, na czym polega wyższość pisma alfabetycznego nad pismem obrazkowym. Świat Hellenów POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU I s. 56 59 (w tym: tekst źródłowy, s. 59) - położenie geograficzne i warunki naturalne Grecji - zajęcia Hellenów 4. 6.2 ROZDZIAŁ II: ANTYCZNA GRECJA Grecję - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne Grecji - wyjaśnia wpływ warunków naturalnych na życie i zajęcia Greków, a - charakteryzuje kulturę minojską i mykeńską - przedstawia przebieg kolonizacji greckiej 2 8
2. Demokratyczne Ateny 32 33 s. 60 63 (w tym: tekst źródłowy, s. 62) 34 35 - organizacja miast-państw - kultura minojska i mykeńska - czynniki jednoczące Greków - kolonizacja grecka - zasady funkcjonowania demokracji ateńskiej - społeczeństwo Aten - instytucje władzy w Atenach - ostracyzm - wygląd starożytnych Aten 4.2 6. 6.2 - wyjaśnia wpływ środowiska geograficznego na gospodarkę i rozwój polityczny starożytnej Grecji, - określa ramy chronologiczne istnienia kultury minojskiej i mykeńskiej terminami: Hellada, Hellenowie, kultura minojska, kultura mykeńska, polis, agora, kolonizacja, kolonia, metropolia - opisuje życie i zajęcia mieszkańców Grecji zasięg kolonizacji greckiej - wymienia czynniki jednoczące Greków związane z datą 508 r. p.n.e. - narodziny demokracji, Peryklesa terminami: Ateny, Attyka, demokracja, zgromadzenie ludowe (eklezja), demagog, także na organizację państwowości greckiej - opisuje wygląd greckiej polis - omawia sposób powstawania państw greckich - tłumaczy, jaką funkcję pełniła agora - wymienia przyczyny i skutki kolonizacji greckiej - prezentuje proces kształtowania się demokracji ateńskiej - wskazuje podobieństwa i różnice między demokrację ateńską a współczesną - ocenia dokonania Peryklesa i jego zasługi w zasieg kolonizacji greckiej. rozszerzajace, - wyjaśnia, jaką rolę w demokracji ateńskiej odgrywał ostracyzm - określa, które warstwy społeczne w ateńskiej polis posiadały prawa polityczne, a które były ich pozbawione 9
strateg, ostracyzm, Akropol, agora, stoa Ateny - charakteryzuje społeczeństwo Aten - wymienia nazwy organów władzy ateńskiej polis - opisuje życie codzienne i zajęcia Ateńczyków rozwoju demokracji ateńskiej - opisuje wygląd starożytnych Aten - omawia cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej 3. W starożytnej Sparcie s. 64 67 (w tym: tekst źródłowy, s. 66) 36 37 - Sparta - mieszkańcy Sparty - ustrój Sparty - wychowanie spartańskie - obyczaje Spartan 4.2 6.2 Likurga terminami: Sparta, Lakonia, heloci, periojkowie, geruzja (rada starszych), eforzy, zgromadzenie ludowe Spartę - charakteryzuje społeczeństwo spartańskie - opisuje życie i zajęcia Spartan - omawia ustrój Sparty i zadania organów władzy w polis - przedstawia okoliczności upadku państwa spartańskiego - tłumaczy, na czym polegało wychowanie spartańskie -wymagania podstawowe - określa rolę i zadania królów spartańskich - dokonuje oceny ustroju Sparty - tłumaczy, jaką pozycję w społeczeństwie spartańskim zajmowały kobiety - ocenia reguły, którym podlegało życie Spartan - opisuje ustrój spartański i zasady jego funkcjonowania - wskazuje różnice między ustrojem Sparty i Aten - wymienia etapy wychowania spartańskiego - wyjaśnia znaczenie powiedzeń: z tarczą lub na tarczy, mówić lakonicznie - omawia współczesne znaczenie słowa spartański - przedstawia związek między małą liczbą Spartan a ich sposobem wychowania i życia 0
- wyjaśnia, kto i dlaczego podlegał wychowaniu spartańskiemu 4. Wojny perskie 5. Wierzenia starożytnych Greków s. 68 73 (w tym: tekst źródłowy, s. 72) 38 39 s. 74 78 (w tym: tekst źródłowy, s. 78) - armia grecka - organizacja armii greckiej - przyczyny konfliktów grecko-perskich - przebieg wojen Greków z Persami - skutki wojen grecko-perskich - najsłynniejsi dowódcy greccy - bogowie greccy - świątynie i obrzędy - wyrocznia - Akropol - mitologia grecka 4.3 6.2 4.3 6.2 związane z datami: VI w. p.n.e., 490 r. p.n.e., 480 r. p.n.e., 479 r. p.n.e. terminami: hoplita, hoplon, falanga, Persja, Nieśmiertelni, Maraton, Termopile, Salamina, Plateje, triera Persję i Grecję - wymienia przyczyny wojen grecko-perskich trasy wypraw Persów przeciwko Grekom oraz miejsca najważniejszych bitew - opisuje taktykę walki stosowaną przez Greków - podaje podstawowe informacje dotyczące państwa perskiego terminami: tytani, Olimp, wyrocznia, Pytia, Akropol, mit, heros Olimp i Delfy - podaje imiona głównych - omawia wygląd i uzbrojenie greckiego hoplity - przedstawia przebieg konfliktu grecko-perskiego - omawia dokonania greckich dowódców - wyjaśnia pochodzenie tradycji biegu maratońskiego - ocenia postawę wojowników spartańskich walczących pod Termopilami - określa okoliczności wybuchu wojen greckoperskich - określa rolę wyroczni w życiu Greków - opisuje wygląd ateńskiego Akropolu - wyjaśnia znaczenie mitu - opisuje wygląd triery postaci: Dariusza, Kserksesa, Miltiadesa, Leonidasa i Temistoklesa - tłumaczy, jakie czynniki zadecydowały o ostatecznym sukcesie Greków - wyjaśnia symboliczne znaczenie słów: Termopile, Przechodniu, powiedz Sparcie, że tu leżymy, wierni jej prawom - tłumaczy, na czym polega postawa prometejska - odszukuje w mitach wartości uniwersalne - wyjaśnia wpływ mitologii
6. Igrzyska olimpijskie 40 4 s. 79 8 42 43 - sport w życiu Greków - związek zawodów sportowych z religią - przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich - greckie obiekty sportowe - bohaterowie antycznych igrzysk 4.3 6. 6.2 bogów i bogiń greckich oraz dziedziny życia, którym patronowali - wskazuje atrybuty poszczególnych bóstw - wymienia imiona najsłynniejszych herosów greckich i ich czyny - wyjaśnia rolę mitów w życiu Greków - charakteryzuje system wierzeń starożytnych Greków - omawia rolę religii jako czynnika jednoczącego Greków związane z datami: 776 r. p.n.e., 393 r. n.e., 896 r. terminami: gimnazjon, agon, hipodrom, igrzyska, olimpiada, Olimpia, pięciobój olimpijski Olimpię - wyjaśnia rolę sportu w życiu Greków - wymienia dyscypliny sportowe znane starożytnym Grekom - opisuje przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich o Prometeuszu - opisuje, w jaki sposób starożytni Grecy wyobrażali sobie bogów -wymagania - charakteryzuje sposób traktowania zwycięzców igrzysk przez Greków - przedstawia podobieństwa i różnice między starożytnymi a współczesnymi igrzyskami olimpijskimi greckiej na cywilizację współczesną - omawia ideę starożytnych i współczesnych igrzysk olimpijskich 2
7. Kultura starożytnej Grecji 8. Filozofowie i wynalazcy s. 82 86 ( w tym: tekst źródłowy, s. 84) 44 45 s. 87 89 - teatr grecki - literatura grecka - malarstwo i rzeźba - architektura - najwięksi przedstawiciele kultury greckiej - filozofia grecka - najsłynniejsze greckie szkoły - matematyka 4.3 6. 6.2 4.3 6. 6.2 związane z datami: ok. 750 r. p.n.e., ok. 534 r. p.n.e. terminami: Wielkie Dionizje, koturny, dramat, tragedia, komedia, skene, proskenion, orchestra, theatron, Iliada, Odyseja, meandry, malarstwo czarnofigurowe i czerwonofigurowe, porządek dorycki, joński, koryncki - opisuje przebieg Wielkich Dionizji - przedstawia okoliczności narodzin teatru greckiego - omawia rolę teatru w życiu starożytnych Greków - podaje nazwy stylów malarskich stosowanych przez starożytnych Greków - wymienia nazwy greckich porządków architektonicznych związane z datami: VII VI w. p.n.e., V w. p.n.e., IV w. p.n.e., III w. p.n.e., - wyjaśnia zasady obowiązujące w teatrze greckim - przedstawia różnice między grecką tragedią a komedią - opisuje wygląd teatru greckiego - przytacza najważniejsze informacje dotyczące treści Iliady i Odysei - określa różnice pomiędzy porządkami architektonicznymi występującymi w starożytnej Grecji - opisuje okoliczności narodzin filozofii - wskazuje cechy charakterystyczne rzeźby i malarstwa greckiego postaci: Sofoklesa, Arystofanesa, Homera, Fidiasza i Myrona - prezentuje najważniejsze osiągnięcia kultury greckiej - wymienia zagadnienia będące przedmiotem 3
46 47 - historia i geografia - najwybitniejsi reprezentanci nauki greckiej - greckie wynalazki II w. n.e. postaci: Sokratesa, Platona, Arystotelesa, Heraklita z Efezu, Demokryta z Abdery, Talesa z Miletu, Pitagorasa, Euklidesa, Herodota, Tukidydesa, Klaudiusza Ptolemeusza, Archimedesa terminami: filozofia, logika, Akademia Platońska, Liceum, klepsydra - przedstawia poglądy najsłynniejszych filozofów greckich - opisuje okoliczności narodzin filozofii. zainteresowania filozofów - opisuje dokonania przedstawicieli nauki greckiej - wyjaśnia rolę filozofii w życiu starożytnych Greków - ocenia wkład greckich filozofów i wynalazców w rozwój różnych dziedzin nauki 9. Podboje Aleksandra Macedońskiego s. 92 95 (w tym: tekst źródłowy, s. 95) 50 5 - Grecja po wojnach perskich - Aleksander Macedoński - podbój Grecji - wyprawa Aleksandra przeciwko Persji - imperium macedońskie - kultura hellenistyczna - państwa hellenistyczne 6. 6.2 związane z datami: 338 r. p.n.e., 334 r. p.n.e., 333 r. p.n.e., 33 r. p.n.e., 323 r. p.n.e. postaci: Filipa II, Aleksandra Wielkiego, Dariusza III terminami: Związek Morski, wojna peloponeska, Cheronea, Issos, Gaugamela, kultura hellenistyczna, węzeł gordyjski - omawia przyczyny i skutki wojny Filipa II i Aleksandra Macedońskiego - wyjaśnia znaczenie klęski Greków w bitwie pod Cheroneą - opisuje przebieg wyprawy Aleksandra przeciwko Persom - prezentuje okoliczności zakończenia wyprawy Aleksandra Wielkiego - wymienia okoliczności powstania państw hellenistycznych - podaje cechy - omawia organizację imperium macedońskiego - ocenia wpływ jednostki na proces kształtowania dziejów - wyjaśnia sytuację w Grecji po zakończeniu wojen z Persją - podaje przyczyny podboju Persji przez Aleksandra Wielkiego 4
. Początki Rzymu peloponeskiej Macedonię trasę wyprawy Aleksandra Wielkiego, miejsca najważniejszych bitew i zajęte terytoria - omawia skutki powstania imperium Aleksandra Macedońskiego charakterystyczne kultury hellenistycznej POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU II ROZDZIAŁ III: IMPERIUM RZYMSKIE s.02 05 03) 56 57 - Italia położenie geograficzne i warunki naturalne - legenda o założeniu Rzymu - monarchia rzymska i jej upadek - społeczeństwo Rzymu - podbój Italii przez Rzymian 5. związane z datami: 753 r. p.n.e., 509 r. p.n.e., 389 r. p.n.e. - prezentuje postacie legendarnych założycieli Rzymu: Romulusa i Remusa terminami: Etruskowie, Italikowie, Latynowie, Lacjum, wilczyca kapitolińska, patrycjusz, plebejusz, Galowie Italię i Rzym - określa ramy chronologiczne istnienia monarchii w Rzymie - wymienia nazwy warstw - porównuje wpływ warunków naturalnych na rozwój cywilizacji rzymskiej i greckiej - opowiada legendę o założeniu Rzymu - omawia okoliczności obalenia monarchii w Rzymie - określa rolę i zadania poszczególnych warstw społecznych starożytnego Rzymu - przedstawia etapy podboju Italii przez Rzymian terytoria w Italii podbite - podaje nazwy ludów italskich podbitych przez wojska rzymskie - wyjaśnia znaczenie wyrażenia pyrrusowe zwycięstwo, - charakteryzuje panowanie kolejnych władców rzymskich - wymienia imiona królów panujących w Rzymie 5 2
2. Republika rzymska 3. Podboje Rzymu s. 08 0 0) 60 6 s. 6 6) 62 62 - ustrój państwa rzymskiego - urzędnicy rzymscy - zasady funkcjonowania republiki - rola plebejuszy w państwie rzymskim - armia rzymska - wojny punickie - ekspansja Rzymu po wojnach punickich - podbój Galii przez Juliusza Cezara społecznych w starożytnym Rzymie 5. terminami: republika, zgromadzenie ludowe, senat, kolegialność, konsul, dyktator, pretor, cenzor, edyl, kwestor, liktor, trybun ludowy, veto - omawia zadania zgromadzenia ludowego, senatu i poszczególnych urzędników rzymskich 5.2 związane z datami: 264 24 r. p.n.e., 28 20 r. p.n.e., 26 r. p.n.e., 202 r. p.n.e., 49 46 r. p.n.e., 52 r. p.n.e. terminami: legion, oddział inżynieryjny, wojny punickie, Kartagina, Kanny, Zama, Alezja, Imperium Rzymskie - określa przyczyny i skutki wojen punickich przez Rzymian - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Italii. -wymagania - przedstawia zasady funkcjonowania republiki rzymskiej - wskazuje podobieństwa i różnice między demokracją ateńską a republiką rzymską - określa istotę sporu o prawa polityczne plebejuszy i sposób jego rozwiązania - wymienia nazwy najważniejszych instytucji władzy w starożytnym Rzymie - opisuje przebieg wojen punickich - prezentuje dokonania Hannibala - omawia zasady organizacji armii rzymskiej - przedstawia podboje Rzymian na przełomie II i I w. p.n.e. - przedstawia dzieje podboju Galii Cyncynata - podaje cechy, które powinien posiadać wzorowy obywatel Rzymu - wymienia typy oddziałów wchodzących w skład armii rzymskiej - opisuje wygląd i elementy uzbrojenia rzymskiego legionisty - charakteryzuje taktykę walki stosowaną przez Rzymian 6
4. Upadek republiki rzymskiej s. 7 2 2) ćwiczeń,.s 64 65 - skutki podbojów rzymskich - organizacja Imperium Rzymskiego - niewolnictwo w Rzymie powstanie Spartakusa - kryzys republiki rzymskiej - wojny domowe - rządy Juliusza Cezara 5.2 5.4 terytoria zajęte przez Rzymian podczas wojen punickich oraz w II i I w. p.n.e. związane z datami: 7 r. p.n.e., 60 r. p.n.e., 48 r. p.n.e., 44 r. p.n.e., 3 r. p.n.e. postaci: Spartakusa, Gajusza Juliusza Cezara, Pompejusza Krassusa, Marka Antoniusza, Oktawiana, Kleopatry terminami: prowincja, namiestnik, łuk triumfalny, triumf, gladiator, sieciarz, samnita, arystokracja, Farsalos, Akcjum - wymienia korzyści, jakie Rzym czerpał z posiadania prowincji - wyjaśnia, skąd pochodzili niewolnicy rzymscy - przedstawia przyczyny i skutki wybuchu powstania gladiatorów - wyjaśnia, jakie były przyczyny sukcesów podbojów prowadzonych przez Rzymian postaci: Hannibala, Scypiona, Juliusza Cezara, Wercyngetoryksa - charakteryzuje sposób organizacji prowincji rzymskich - opisuje przebieg uroczystości triumfu - wyjaśnia, na czym polegały walki gladiatorów - omawia przyczyny wojen domowych w Rzymie - wymienia dokonania Juliusza Cezara - omawia skutki podbojów rzymskich dla mieszkańców Italii - podaje przyczyny i przejawy kryzysu republiki rzymskiej miejsca bitew z okresu wojen domowych - prezentuje przebieg wojen domowych w Rzymie - przedstawia okoliczności śmierci Kleopatry - omawia rolę triumfu w starożytnym Rzymie 7
5. Cesarstwo rzymskie 6. Życie w Wiecznym Mieście s. 22 26 23) 66 67 s. 27 3 30) 68 69 - organizacja i ustrój cesarstwa - panowanie Oktawiana Augusta - rozwój terytorialny cesarstwa - rzymskie drogi - barbarzyńscy - miasto Rzym - domy Rzymian - religia rzymska - Forum Romanum - architektura rzymska 5. 5.2 6.2 5.3 6. 6.2 postaci: Oktawiana Augusta, Trajana terminami: pax romana, pryncypat, cesarz, cesarstwo, romanizacja, bursztynowy szlak, barbarzyńcy, limes, Wał Hadriana, Dakowie - określa znaczenie dróg dla funkcjonowania Imperium Rzymskiego - wymienia nazwy towarów sprowadzanych do Rzymu bursztynowy szlak - omawia relacje cesarstwa z barbarzyńskimi sąsiadami terminami: Forum Romanum, łaźnia (termy), amfiteatr, atrium, perystyl, Ołtarz Pokoju, westalki - omawia funkcje Forum Romanum i łaźni rzymskich - wymienia rozrywki - omawia sytuację w państwie rzymskim po zakończeniu wojen domowych - określa zakres władzy cesarza - omawia sposób funkcjonowania gospodarki - opowiada, w jaki sposób budowano drogi w państwie rzymskim - wyjaśnia znaczenie powiedzenia: Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu prowincje podbite przez Rzymian w okresie cesarstwa - charakteryzuje politykę cesarstwa w okresie pax romana - określa warunki życia w mieście - porównuje Forum Romanum z ateńską agorą - wskazuje różnice w sposobie życia zamożnych i ubogich Rzymian - przedstawia organizację państwa rzymskiego za czasów cesarstwa - wyjaśnia zasady pryncypatu - uzasadnia słuszność twierdzenia, że cesarstwo było komedią republiki - wyjaśnia przyczyny popularności kultu bogów przejętego od ludności z terenów podbitych 8
7. Osiągnięcia Rzymian s. 34 38 37) 72 73 - związki między kulturą rzymską i grecką - Koloseum - akwedukty - prawo rzymskie - literatura rzymska 5.3 6. 6.2 starożytnych Rzymian - podaje imiona najważniejszych bogów rzymskich - określa podobieństwa między religią rzymską a grecką - opisuje wygląd starożytnego Rzymu - przedstawia system wierzeń rzymskich związane z datami: 449 r. p.n.e., 25 r. n.e., 70 82 r. n.e. terminami: mozaika, Koloseum, akwedukt, Prawo XII tablic, Kodeks Justyniana, mecenas - wymienia osiągnięcia kultury i architektury rzymskiej - wyjaśnia, do czego służyły Koloseum i akwedukty - podaje nazwy rzymskich zbiorów praw - wymienia przedstawicieli rzymskiej literatury i historii - tłumaczy, na czym polegał wpływ kultury greckiej na rzymską - opisuje wygląd domu bogatego Rzymianina - omawia zmiany w wyglądzie Rzymu wprowadzone za panowania Oktawiana Augusta - opisuje wygląd rzymskiej świątyni - wskazuje przejawy oddziaływania kultury greckiej na rzymską - opisuje wygląd i funkcje Koloseum - przedstawia sposób budowy akweduktów - omawia osiągnięcia rzymskie w dziedzinie prawa - wyjaśnia rolę prawa rzymskiego jako podstawy współcześnie funkcjonujących systemów prawnych - ocenia wkład Rzymian w rozwój kultury i jej wpływ na współczesną cywilizację - omawia najważniejsze zasady prawne obowiązujące w postaci: Galena, Wespazjana, Tytusa, Justyniana, Wergiliusza, Horacego, Owidiusza, Liwiusza, Tacyta, Swetoniusza, Mecenasa - wymienia dokonania przedstawicieli rzymskiej literatury i historii 9
8. Pierwsi chrześcijanie s. 39 43 42) 74 75 - Palestyna w czasach rzymskich - Jezus i jego nauki - powstanie i rozwój chrześcijaństwa - symbole chrześcijańskie - zasady wiary chrześcijańskiej - prześladowania pierwszych chrześcijan - zwycięstwo religii chrześcijańskiej - podziały w Kościele chrześcijańskim 7. 7.2 związane z datami: 7 4 r. p.n.e., 303 304 r., 33 r., 392 r. postaci: Jezusa z Galilei, Heroda Wielkiego, Poncjusza Piłata, Pawła z Tarsu, Trajana, Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego terminami: Mesjasz, apostołowie, chrześcijaństwo, chrystogram, Pismo Święte, Ewangelia, teologia, katolicy, sobór, papież, heretyk, zabobon - charakteryzuje działalność Jezusa - wymienia imiona autorów Ewangelii - omawia najważniejsze zasady wiary chrześcijańskiej - określa symbole chrześcijaństwa - przedstawia okoliczności, w których chrześcijaństwo stało się religią panującą w Rzymie - wykazuje przyczyny i starożytnym Rzymie - określa sytuację narodu żydowskiego pod panowaniem Rzymian - omawia działalność apostołów - opisuje organizację Kościoła chrześcijańskiego w pierwszych wiekach jego istnienia - podaje przyczyny prześladowań chrześcijan - wymienia nazwy odłamów religii chrześcijańskiej zasięg chrześcijaństwa do V w. n.e. - podaje nazwy ksiąg wchodzących w skład Nowego Testamentu - wyjaśnia przyczyny popularności chrześcijaństwa w starożytnym Rzymie - wskazuje przyczyny i konsekwencje sporów wewnątrz Kościoła chrześcijańskiego 20
9. Koniec świata starożytnego s. 44 47 47) 76 77 - kryzys cesarstwa rzymskiego - podział cesarstwa - wędrówka ludów - Hunowie - upadek cesarstwa zachodniorzymskiego przykłady prześladowania chrześcijan w państwie rzymskim. 5.4 związane z datami: 395 r., 45 r., 476 r. terminami: wielka wędrówka ludów, barbarzyńcy, Wandal, Hun linię podziału cesarstwa rzymskiego na część wschodnią i zachodnią - wymienia nazwy plemion barbarzyńskich atakujących cesarstwo tereny cesarstwa objęte wędrówką ludów - określa wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku cesarstwa zachodniorzymskiego - omawia sytuację w państwie rzymskim w III i IV w. - wskazuje przejawy kryzysu w państwie rzymskim - określa sytuację Rzymu w czasie wędrówki ludów - opisuje tryb życia Hunów - wyjaśnia, w jaki sposób barbarzyńcy przyczynili się do zniszczenia Rzymu - omawia symboliczne znaczenie daty 476 r. postaci: Dioklecjana, Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego, Attyli, Odoakra, Romulusa Augustulusa POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU III ROZDZIAŁ IV: POCZĄTKI ŚREDNIOWIECZA. Bizancjum s. 52 57 55) - sytuacja w Bizancjum po upadku Rzymu - panowanie Justyniana I 0. 0.2 0.3 2. związane z datami: 330 r., 395 r., 527 r. Justyniana I Wielkiego - opisuje okoliczności powstania Konstantynopola - charakteryzuje próby reform podejmowane przez cesarzy rzymskich: Dioklecjana, Konstantyna i Teodozjusza - opisuje wygląd świątyni Hagia Sophia - określa czynniki 2 2
2. Początki islamu 80 8 s. 58 62 źródłowy, s. 59) Wielkiego - wzrost znaczenia Konstantynopola - Hagia Sophia - kultura i nauka w Bizancjum - początki rozłamu w Kościele chrześcijańskim - Arabowie - działalność Mahometa - islam zasady wiary - meczet - podboje arabskie 8. 8.2 8.3 terminami: Bizancjum, Hagia Sophia, ogień grecki, ikona, katolicyzm, prawosławie, bazylika Konstantynopol i cesarstwo bizantyjskie - wyjaśnia znaczenie określenia Nowy Rzym - prezentuje osiągnięcia Bizancjum w dziedzinie kultury i nauki - poprawnie stosuje nazwy katolicyzm i prawosławie dla poszczególnych odłamów Kościoła chrześcijańskiego - określa wpływ warunków geograficznych na znaczenie Konstantynopola - wyjaśnia przyczyny i skutki rozłamu w Kosciele w XI w. związane z datami: 622 r., 630 r., 632 r., 7 r. Mahometa terminami: islam, Allach, - charakteryzuje sytuację w Bizancjum po upadku Rzymu - wymienia reformy wprowadzone przez Justyniana I Wielkiego - omawia ustrój Bizancjum - przedstawia sytuację Kościoła chrześcijańskiego po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego - wskazuje różnice między Kościołem wschodnim a zachodnim - wymienia nazwy terytoriów podbitych przez Justyniana - przedstawia okoliczności, w których doszło do powstania islamu - charakteryzuje związki decydujące o sile militarnej Bizancjum - określa rolę Arabów w rozpowszechnianiu osiągnięć ludów podbitych oraz rozwoju spuścizny starożytnych cywilizacji 22
3. Państwo Franków 82 83 s. 63 67 66) 84 85 - nauka i kultura Arabów - Europa zachodnia po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego - Merowingowie i Karolingowie - Karol Wielki i odnowienie 9. 9.2 2. muzułmanie, hidżra, Koran, szariat, dżihad, meczet, świątynia Kaaba, minaret, kalif, arabeska Półwysep Arabski oraz miasta: Mekkę i Medynę - omawia położenie geograficzne i warunki naturalne panujące na Półwyspie Arabskim - opisuje warunki życia i zajęcia Arabów - wymienia filary wiary arabskiej kierunki i zasięg podbojów Arabów - prezentuje osiągnięcia arabskie w dziedzinie kultury i nauki - wyjaśnia rolę Arabów w przekazywaniu dorobku kulturowego pomiędzy Wschodem a zachodem. związane z datami: 496 r., 732 r., 800 r., 84 r. postaci: Chlodwiga, Karola Młota, Pepina Krótkiego, Karola Wielkiego i Einharda między islamem, chrześcijaństwem i judaizmem - dostrzega znaczenie idei świętej wojny dla rozprzestrzeniania się religii arabskiej - opisuje wygląd meczetu - charakteryzuje stosunek Arabów do podbitych narodów - przedstawia sytuację polityczną w Europie zachodniej po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego - omawia organizację państwa Franków - omawia organizację państwa arabskiego - wyjaśnia znaczenie zwycięstwa Franków w bitwie pod Poitiers - omawia związek między rozwojem kultury i nauki a utrzymaniem silnego państwa 23
4. Rzesza Ottonów cesarstwa na zachodzie - kultura, nauka i sztuka w państwie Franków s. 68 70 - podział państwa Franków - cesarstwo 9. 9.3 9.4 terminami: arianizm, majordom, marchia, margrabia, hrabia, hrabstwo, siedem sztuk wyzwolonych, minuskuła, renesans karoliński, retoryka, dialektyka, kaligrafia, manuskrypt, miniatura pierwotne siedziby Franków - opisuje życie codzienne i zajęcia Franków - określa zasięg terytorialny państwa Franków - wyjaśnia znaczenie przyjęcia chrztu przez Chlodwiga terytoria podbite przez Karola Wielkiego - przedstawia rozwój kultury i nauki za panowania Karola Wielkiego - określa znaczenie koronacji cesarskiej Karola - prezentuje dokonania Karola Wielkiego związane z datami: 843 r., 962 r. - opisuje sposób przejęcia władzy w państwie Franków przez dynastię Karolingów - uzasadnia słuszność określenia renesans karoliński dla zmian w kulturze i nauce, które nastąpiły w VIII i IX w. - ocenia wpływ Karola Wielkiego na proces kształtowania się średniowiecznej Europy - przedstawia - charakteryzuje sytuację 24
5. Najazdy Normanów 68) 86 87 s. 7 75 75) Ottonów - Otton I i Otton III - idea uniwersalizmu - Normanowie życie i zajęcia ludności - religia Normanów - podboje wikingów postaci: Ludwika Pobożnego, Ludwika Niemieckiego, Karola Łysego, Lotariusza (Lotara), Ottona I, Ottona III, Henryka II terminami: traktat w Verdun, Rzesza Niemiecka, uniwersalizm - wymienia postanowienia traktatu w Verdun państwa powstałe w wyniku podziału monarchii Karola Wielkiego - wyjaśnia, w jaki sposób powstała Rzesza Niemiecka - omawia znaczenie koronacji cesarskiej Ottona I - tłumaczy, na czym polega idea uniwersalizmu Ottona III 7. związane z datą 066 r. postaci: Leifa Erikssona, Roberta Giuscarda i Wilhelma Zdobywcy okoliczności, w których doszło do podziału państwa Karola Wielkiego - ocenia znaczenie traktatu w Verdun dla dalszych losów politycznych Europy - omawia dokonania Ottona I i Ottona III - opisuje politykę następców Ottona III - przedstawia system wierzeń Normanów - wskazuje czynniki, które zadecydowały o sukcesie podbojów normańskich polityczną państwa niemieckiego po wygaśnięciu dynastii Karolingów - ocenia rolę Ottona I i Ottona III w kształtowaniu się średniowiecznej Europy - opisuje wygląd łodzi wikingów i uzbrojenia wojowników normańskich 25
6. Słowianie i Węgrzy 88 89 s. 78 8 79) 92 93 - powstanie państw skandynawskich - okoliczności pojawienia się Normanów w Ameryce - wędrówka Słowian - pierwsze państwa słowiańskie - działalność Cyryla i Metodego - najazdy Węgrów - powstanie Rusi 7. 2. terminami: Normanowie (wikingowie), runy, drakkary, snekkary, kościół klepkowy siedziby Normanów - omawia warunki naturalne i położenie geograficzne Półwyspu Skandynawskiego - opisuje warunki życia i zajęcia ludności normańskiej - podaje przyczyny wypraw organizowanych przez Normanów kierunki ekspansji wikingów - dostrzega związek między przyjeciem chrześcijaństwa a zaprzestaniem wypraw rabunkowych. związane z datami: IV V w., VII w., IX w., 863 r., 955 r., 988 r., 00 r. postaci: Samona, Rościsława, Cyryla, Metodego, Świętopełka, Włodzimierza Wielkiego, Stefana Wielkiego - prezentuje okoliczności, w których doszło do powstania państw skandynawskich - dostrzega związek między przyjęciem chrześcijaństwa a zaprzestaniem wypraw rabunkowych Normanów - opisuje okoliczności, w których Normanowie pojawili się w Ameryce - wymienia państwa powstałe na terenie Skandynawii - omawia osiągnięcia Normanów w dziedzinie sztuki i rzemiosła - omawia organizację plemion słowiańskich - wymienia okoliczności powstania pierwszych państw słowiańskich i państwa węgierskiego - opisuje działalność misyjną Cyryla pierwsze państwa słowiańskie i opisuje procesy ich kształtowania się, - ocenia dokonania: Samona, Rościsława, 26
7. Między papiestwem a cesarstwem s. 82 85 85) 94 95 - kryzys kościoła w X w. - reforma kościoła - schizma wschodnia - spór o inwestyturę 9.4 0.3 terminami: Słowianie, głagolica, cyrylica, latopis, Lechowe Pole - dokonuje podziału Słowian na grupy (zachodnią, wschodnią, południową) położenie pierwszych państw słowiańskich i Węgier - omawia warunki życia i zajęcia Słowian - wyjaśnia, jakie znaczenie dla utrzymania i rozwoju państwowości słowiańskiej miała decyzja władców o przyjęciu chrztu związane z datami: X w., 054 r., 075 r., 077 r., 22 r. postaci: Sylwestra II, Grzegorza VII i Henryka IV terminami: Cluny, prawo kanoniczne, schizma wschodnia, ekskomunika, prawosławie, dyktat papieski, inwestytura, Canossa, konkordat i Metodego Włodzimierza Wielkiego i Stefana Wielkiego - charakteryzuje powstanie państwa ruskiego - charakteryzuje sytuację w Kościele chrześcijańskim w X w. - omawia dokonania papieża Sylwestra II - przedstawia okoliczności, w których doszło do schizmy wschodniej - wyjaśnia, na czym polegał spór o inwestyturę - opisuje przebieg sporu i Cyryla, Metodego, Świętopełka, Włodzimierza Wielkiego, Stefana Wielkiego. - tłumaczy znaczenie powiedzenia: pójść do Cannosy - podaje najistotniejsze treści zawarte w Dyktacie papieskim Grzegorza VII 27
. Pradzieje ziem polskich wormacki, synod - wymienia przejawy kryzysu w Kościele w X w. Cluny zasięg wpływów Kościoła katolickiego i prawosławnego sposób, w jaki został rozwiązany - określa przyczyny i konsekwencje schizmy wschodniej dla Kościoła i jego wyznawców POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU IV ROZDZIAŁ V: POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW s. 90 93 98 99 - kultury archeologiczne na ziemiach polskich - Biskupin - gospodarka ziem polskich - religia Słowian terminami: kurhan, kamienne kręgi, kultura archeologiczna, dymarka - przedstawia najważniejsze odkrycia archeologiczne na ziemiach polskich - opisuje wygląd osady w Biskupinie Biskupin siedziby plemion słowiańskich - wymienia nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie - wyjaśnia, na czym polega trudność w badaniu historii kultur archeologicznych na ziemiach polskich - omawia warunki naturalne panujące na ziemiach polskich - wymienia nazwy kultur archeologicznych obecnych na ziemiach polskich - omawia system wierzeń słowiańskich - charakteryzuje kontakty gospodarcze mieszkańców ziem polskich z przedstawicielami cywilizacji śródziemnomorskich - określa ramy chronologiczne istnienia kultur archeologicznych na ziemiach polskich 2 28
2. Początki państwa polskiego s. 96 200 98) 02 03 - plemiona polskie - państwo Mieszka I - organizacja państwa Mieszka I - chrzest Polski - Dagome iudex - podboje Mieszka I 3. 3.2 3.3 3.4 związane z datami: IX w., 966 r., 972 r., 99 r. postaci: Mieszka I, Dobrawy, Ibrahima ibn Jakuba, Jordana terminami: Geograf Bawarski, drużyna książęca, woj, szyszak, kolczuga, danina, Dagome iudex, kmieć, ludność służebna - wymienia nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie i wskazuje na mapie ich siedziby główne grody w państwie Mieszka I - opisuje okoliczności przyjęcia chrztu przez Mieszka I - wymienia korzyści wynikające z przyjęcia chrztu - określa, jakie informacje znalazły się w dokumencie Dagome iudex - prezentuje rozwój terytorialny państwa Mieszka I - omawia organizację plemion słowiańskich na ziemiach polskich - przedstawia okoliczności powstania państwa polskiego - wyjaśnia znaczenie decyzji Mieszka I o przyjęciu chrztu - opisuje wygląd i uzbrojenie woja z drużyny książęcej - tłumaczy, dlaczego książę przyjął chrzest z rąk czeskich - określa przyczyny powstania dokumentu Dagome iudex. - analizuje obraz Jana Matejki Wprowadzenie chrześcijaństwa w Polsce, - dokładnie charakteryzuje grupy społeczne w czasach Mieszka I. 29
- charakteryzuje strukturę społeczną w państwie Mieszka I 3. Państwo Bolesława Chrobrego s. 20 206 203) 04 05 - panowanie Bolesława Chrobrego - misja św. Wojciecha - zjazd gnieźnieński - gród w Gnieźnie - podboje Bolesława Chrobrego - koronacja królewska 3. 3.2 3.3 3.4 związane z datami: 997 r., 000 r., 002 08 r., 025 r. postaci: Bolesława Chrobrego, Ody, biskupa Wojciecha, Ottona III, Radzima Gaudentego, Galla Anonima, Thietmara, Henryka II, Świętopełka terminami: kasztelan, relikwie, czynszownik, metropolia, kanonizacja, włócznia św. Maurycego, gród, Grody Czerwieńskie - opisuje przebieg misji św. Wojciecha - wymienia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego terytoria podbite przez Bolesława Chrobrego - omawia postanowienia pokoju w Budziszynie - wyjaśnia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego - przedstawia okoliczności przejęcia władzy przez Bolesława Chrobrego - omawia dokonania Bolesława Chrobrego - charakteryzuje organizację państwa polskiego za panowania Bolesława - opisuje żywot św. Wojciecha na podstawie płaskorzeźb na drzwiach katedry gnieźnieńskiej - wyjaśnia znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju organizacji kościelnej i państwowej - porównuje relacje źródłowe na temat zjazdu władców w 000 r. - opisuje wygląd Gniezna w czasach Bolesława Chrobrego - ocenia skutki polityki zagranicznej Bolesława dla państwa polskiego - porównuje opis zjazdu gnieźnieńskiego Galla Anonima i Thietmara, - omawia budowę grodu w Gnieźnie. 2 30
4. Kryzys i odbudowa państwa Piastów 5. Panowanie Bolesława Krzywoustego s. 207 2 y źródłowe, s. 208, 2) 06 07 s. 22 25 08 09 - panowanie Mieszka II - upadek państwa polskiego - rządy Kazimierza Odnowiciela i odbudowa państwa polskiego - panowanie Bolesława Śmiałego - Polska w sporze o inwestyturę między cesarstwem a papiestwem - konflikt króla Bolesława z biskupem Stanisławem - panowanie Władysława Hermana - konflikt między Bolesławem a Zbigniewem - najazd niemiecki na ziemie polskie - podbój Pomorza - statut Bolesława 3. 3.2 3.3 3.4 3. 3.2 3.4 związane z datami: 025 r., 034 r., 039 r., 076 r., 079 r. postaci: Mieszka II, Bezpryma, Konrada II, Jarosława Mądrego, Kazimierza Odnowiciela, Miecława, Brzetysława, Bolesława Śmiałego, biskupa Stanisława ze Szczepanowa terminami: trybut, denar - wymienia przyczyny kryzysu i upadku państwa polskiego w XI w. - opisuje przebieg konfliktu Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem - wyjaśnia przyczyny i skutki sporu między królem a biskupem związane z datami: 02 r., 08 r., 09 r., 6 r., 24 r., 38 r. postaci: Władysława Hermana, Bolesława Krzywoustego, Zbigniewa, Sieciecha, Henryka V, Władysława - opisuje sytuację w państwie polskim po śmierci Bolesława Chrobrego - omawia działalność Kazimierza Odnowiciela i Bolesława Śmiałego - porównuje relacje źródłowe na temat sporu między królem Bolesławem a biskupem Stanisławem - wyjaśnia, dlaczego w sporze o inwestyturę Bolesław Śmiały opowiedział się po stronie papieża - dokonuje oceny skutków polityki zagranicznej prowadzonej przez Bolesława Śmiałego - charakteryzuje sytuację polityczną państwa polskiego za panowania Władysława Hermana - przedstawia okoliczności najazdu niemieckiego na Polskę - opisuje podbój i - ocenia obiektywizm źródeł historycznych dotyczących wydarzeń z 079 r. - omawia historię polskich monet. - omawia organizacje armii Bolesława Krzywoustego, - omawia przyczyny, przebieg i skutki sporu polsko- niemieckiego. 3
Krzywoustego - początki rozbicia dzielnicowego POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU V Wygnańca, Bolesława Kędzierzawego, Mieszka Starego, Henryka Sandomierskiego, Kazimierza Sprawiedliwego terminami: wojewoda, statut, seniorat, senior, dzielnica senioralna - wyjaśnia przyczyny sporu między Bolesławem Krzywoustym a Zbigniewem terytoria podbite przez Bolesława Krzywoustego - wymienia postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego dzielnicę senioralną i ziemie przyznane poszczególnym synom i wdowie po Bolesławie Krzywoustym - omawia dokonania Bolesława Krzywoustego - podaje przyczyny powstania statutu Bolesława Krzywoustego chrystianizację Pomorza - wyjaśnia znaczenie przyłączenia Pomorza do Polski - wymienia przyczyny powstania statutu Bolesława Krzywoustego - ocenia konsekwencje decyzji Bolesława o podziale państwa polskiego grody oblegane przez Niemców 2 32
33