Załcznik nr 52 Standardy kształcenia dla kierunku studiów: Inynieria rodowiska A. STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA I. WYMAGANIA OGÓLNE Studia pierwszego stopnia trwaj nie krócej ni 7 semestrów. Liczba godzin zaj nie powinna by mniejsza ni 2400. Liczba punktów ECTS (European Credit Transfer System) nie powinna by mniejsza ni 210. II. KWALIFIKACJE ABSOLWENTA Absolwent studiów powinien posiada wiedz z zakresu podstaw nauk matematycznoprzyrodniczych i technicznych oraz umiejtnoci korzystania z niej w pracy zawodowej i yciu z zachowaniem norm prawnych i etycznych. W szczególnoci powinien: posiada wiedz z zakresu inynierii rodowiska wewntrznego i zewntrznego; posiada umiejtnoci rozwizywania problemów o charakterze projektowym, inwestycyjnym i eksploatacyjnym dotyczcych urzdze, instalacji oraz obiektów słucych do kształtowania i ochrony rodowiska oraz mie wykształcone poczucie odpowiedzialnoci za swoje działania. Absolwent studiów powinien by przygotowany do projektowania, wykonawstwa i eksploatacji urzdze i obiektów technicznych, w tym do bada eksploatacyjnych, pomiarów diagnostycznych oraz kontroli jakoci stosowanych technologii i urzdze. Absolwent powinien posiada umiejtnoci posługiwania si literatur fachow, gromadzenia, przetwarzania oraz pisemnego i ustnego przekazywania informacji. Powinien zna jzyk obcy na poziomie biegłoci B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Jzykowego Rady Europy oraz umie posługiwa si jzykiem specjalistycznym z zakresu inynierii rodowiska. Absolwent powinien by przygotowany do podjcia studiów drugiego stopnia. III. RAMOWE TRECI KSZTAŁCENIA 1. GRUPY TRECI KSZTAŁCENIA, MINIMALNA LICZBA GODZIN ZAJ ZORGANIZOWANYCH ORAZ MINIMALNA LICZBA PUNKTÓW ECTS godziny ECTS A. GRUPA TRECI PODSTAWOWYCH 630 64 B. GRUPA TRECI KIERUNKOWYCH 300 30 Razem 930 94 1
2. SKŁADNIKI TRECI KSZTAŁCENIA W GRUPACH, MINIMALNA LICZBA GODZIN ZAJ ZORGANIZOWANYCH ORAZ MINIMALNA LICZBA PUNKTÓW ECTS godziny ECTS A. GRUPA TRECI PODSTAWOWYCH Treci kształcenia w zakresie: 630 64 1. Matematyki 120 2. Fizyki 60 3. Chemii 60 4. Biologii i ekologii 60 5. Ochrony rodowiska 30 6. Rysunku technicznego i geometrii wykrelnej 30 7. Informatycznych podstaw projektowania 60 8. Termodynamiki technicznej 45 9. Mechaniki płynów 45 10. Materiałoznawstwa 30 11. Mechaniki i wytrzymałoci materiałów 30 12. Budownictwa 30 13. Hydrologii oraz nauk o Ziemi 30 B. GRUPA TRECI KIERUNKOWYCH Treci kształcenia w zakresie: 300 30 1. Ochrony powietrza 2. Gospodarki wodnej i ochrony wód 3. Technologii wody i cieków 4. Sieci i instalacji sanitarnych 5. Gospodarki odpadami 6. Ogrzewnictwa, wentylacji i klimatyzacji 7. Gleboznawstwa i rekultywacji 8. Mechaniki gruntów i geotechniki 9. Melioracji 10.Ochrony przed hałasem i wibracjami 11. Systemów informacji przestrzennej 2
3. TRECI I EFEKTY KSZTAŁCENIA A. GRUPA TRECI PODSTAWOWYCH 1. Kształcenie w zakresie matematyki Treci kształcenia: Liczby rzeczywiste i zespolone. Cigi i szeregi liczbowe. Funkcje elementarne. Rachunek róniczkowy i całkowy funkcji jednej zmiennej. Elementy algebry liniowej macierze, wyznaczniki, zastosowania rachunku macierzowego do rozwizywania układów równa. Przekształcenia liniowe. Wartoci i wektory własne, diagonalizacja macierzy. Podstawy geometrii analitycznej rachunek wektorowy, płaszczyzna i prosta w przestrzeni. Powierzchnie drugiego stopnia. Rachunek róniczkowy funkcji wielu zmiennych granica, cigło i ekstrema funkcji wielu zmiennych. Funkcje uwikłane. Zastosowania rachunku róniczkowego do rozwizywania problemów ekstremalnych w technice. Rachunek całkowy funkcji wielu zmiennych. Elementy teorii pola. Równania róniczkowe zwyczajne. Szeregi funkcyjne i Fouriera. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: posługiwania si metodami matematycznymi w inynierii rodowiska; opisu matematycznego zjawisk i procesów w przyrodzie; abstrakcyjnego rozumienia problemów z zakresu nauk przyrodniczych i technicznych. 2. Kształcenie w zakresie fizyki Treci kształcenia: Podstawy mechaniki klasycznej i termodynamiki fenomenologicznej. Elementy hydromechaniki. Grawitacja. Drgania i fale w orodkach sprystych. Elektryczne i magnetyczne właciwoci materii. Elektryczno. Fale elektromagnetyczne. Polaryzacja, interferencja i dyfrakcja fal. Elementy optyki falowej i geometrycznej. Elementy akustyki, hałas. Elementy fizyki ciała stałego. Promieniotwórczo naturalna i sztuczna. Elementy fizyki jdrowej. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: poznania i rozumienia zjawisk i procesów fizycznych w przyrodzie; wykorzystywania praw fizyki w technice i yciu codziennym; pomiaru i okrelania podstawowych wielkoci fizycznych. 3. Kształcenie w zakresie chemii Treci kształcenia: Podstawowe pojcia i prawa chemii. Budowa atomu, układ okresowy pierwiastków. Właciwoci pierwiastków. Zwizki chemiczne rodzaje, budowa czsteczki. Oddziaływania midzyczsteczkowe. Otrzymywanie, budowa i właciwoci zwizków nieorganicznych i kompleksowych. Otrzymywanie, budowa i właciwoci zwizków organicznych: wglowodorów alifatycznych i aromatycznych, alkoholi, fenoli, eterów, aldehydów, ketonów, kwasów karboksylowych, estrów, amin oraz zwizków heterocyklicznych i halogenoorganicznych. Budowa i właciwoci: barwników, cukrów, aminokwasów, peptydów, białek oraz kwasów nukleinowych. Budowa, właciwoci i zastosowania tworzyw sztucznych. Stany skupienia materii gazy, ciecze, ciała stałe. Roztwory. Typy reakcji chemicznych. Elementy termodynamiki chemicznej, termochemia. Elementy termodynamiki procesów nieodwracalnych. Elementy kinetyki chemicznej. Zjawisko osmozy. Zjawiska na granicach faz adsorpcja. Elektrochemia potencjały elektrod, ogniwa, elektroliza. Elementy spektroskopii molekularnej. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: rozumienia procesów chemicznych zachodzcych w rodowisku i wanych dla technologii inynierii rodowiska; przewidywania, planowania i stosowania procesów chemicznych w neutralizacji zanieczyszcze. 4. Kształcenie w zakresie biologii i ekologii Treci kształcenia: Charakterystyka Procaryota i Eucaryota. Budowa i funkcje składników komórkowych. Rola tkanek rolinnych i zwierzcych w procesach fizjologicznych. Rozpoznawanie wybranych grup mikroorganizmów: wirusów, bakterii, grzybów, glonów, ich roli w biosferze. Sposoby odywiania: heterotrofizm, autotrofizm (chemo- i fotosynteza), miksotrofizm. Metabolizm-katabolizm i anabolizm. Łacuch oddechowy. Systemy generacji ATP fosforylacja substratowa, oksydatywna, fotooksydacja. Oddychanie tlenowe, 3
beztlenowe i fermentacja. Fotosynteza jako podstawowy proces anaboliczny. Rola mikroorganizmów w biogeochemicznym kreniu wgla, azotu, siarki i elaza w przyrodzie. Rola mikroorganizmów w niszczeniu przedmiotów uytkowych. Podstawy ekologii. Ekologia populacji. Tolerancja na czynniki rodowiskowe. Prawo Liebiega. Prawo Shelforda. Ekologia biocenoz. Grupy troficzne. Ekologia wód ródldowych. Degradacja zbiorników wodnych. Organizacja biocenoz lenych i pól uprawnych. Powietrze jako czynnik warunkujcy bytowanie organizmów w biosferze. Degradacja powietrza atmosferycznego. Woda i gleba jako miejsce bytowania organizmów oraz przenoszenia organizmów chorobotwórczych. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: rozumienia procesów biologicznych zachodzcych w rodowisku; rozumienia procesów towarzyszcych neutralizacji zanieczyszcze i rekultywacji obszarów zdegradowanych; oceny zagroe biologicznych rodowiska wewntrznego i zewntrznego. 5. Kształcenie w zakresie ochrony rodowiska Treci kształcenia: Historia ochrony rodowiska. Współczesne inicjatywy na rzecz ochrony rodowiska rozwój zrównowaony. Przyrodnicze aspekty ochrony rodowiska ochrona biosfery, krajobrazu, ekosystemu, biocenozy, rónorodnoci gatunkowej. Równowaga ekologiczna. Aspekty prawne i ekonomiczne ochrony rodowiska. Ochrona atmosfery efekt cieplarniany, dziura ozonowa, kwane deszcze, smog kwany i fotochemiczny. Ochrona hydrosfery zanieczyszczenia wód, eutrofizacja, rodki techniczne, ekonomiczne i prawne w ochronie wód. Ochrona kopalin i litosfery: rodzaje oddziaływa na litosfer, trwało uytkowania zasobów kopalin. Ochrona gleb: typy degradacji, zagroenia gleb w Polsce. Ochrona lasów: zagroenia lasów, sposoby i rodki ochrony lasów. Wpływ zanieczyszcze rodowiska i hałasu na zdrowie człowieka. Elementy toksykologii trucizny i toksyny, radioaktywno, eliminowanie zanieczyszcze z ustroju. Przedsiwzicia i rodki techniczne w ochronie rodowiska koncepcja czystych technologii. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: rozumienia procesów, zjawisk i interakcji wystpujcych w rodowisku; rozumienia przebiegu procesów krótko- i długoterminowych zachodzcych w rodowisku; rozumienia powiza midzy zjawiskami globalnymi a antropopresj. 6. Kształcenie w zakresie rysunku technicznego i geometrii wykrelnej Treci kształcenia: Rzutowanie prostoktne i wymiarowanie. Oznaczenia graficzne. Zasady rysowania i wymiarowania. Odwzorowanie elementów przestrzeni na płaszczynie. Metody rzutowania i ich wykorzystanie w praktyce inynierskiej. Podstawowe wiadomoci o wielocianach i powierzchniach w aspekcie ich praktycznego wykorzystania. Widoki rysunkowe i przekroje. Rysunek techniczny budowlany. Rysunek techniczny instalacyjny. Rysunki odtworzeniowe elementów maszyn i czci aparatury. Odtworzeniowy rysunek architektoniczno-budowlany: zasady wykonywania, wykorzystanie w dokumentacji wewntrznej instalacji wodocigowych i kanalizacyjnych. Schematy (technologiczne) instalacji stosowanych w inynierii rodowiska. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: stosowania rysunku technicznego; wizualizacji utworów inynierskich. 7. Kształcenie w zakresie informatycznych podstaw projektowania Treci kształcenia: Jzyki programowania. Ptle i instrukcje sterujce. Operatory logiczne. Funkcje i zmienne. Cigi znakowe i tablice. Wskaniki. Obliczenia numeryczne i symboliczne z wykorzystaniem narzdzi typu CAD (Computer Aided Design) w tym do projektowania. Elementy programowania komunikacja z programem, rodzaje współrzdnych i jednostek, przestrze modelu i arkusza, granice rysunku. Rysowanie precyzyjne, usuwanie obiektów, transformacje obiektów. Operacje na warstwach: linie i style, wprowadzanie tekstu, style tekstu. Operacje na blokach. Wymiarowanie obiektów i skala rysunku. Ustawienia parametrów wydruku. Modelowanie trójwymiarowe krawdziowe, płaszczyznowe, bryłowe. Wydruk rysunków trójwymiarowych. 4
Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: posługiwania si komputerem do zbierania, gromadzenia i przechowywania informacji; wykonywania oblicze inynierskich i projektowania utworów inynierskich. 8. Kształcenie w zakresie podstaw termodynamiki technicznej Treci kształcenia: Pojcia podstawowe termodynamiki. Bilans substancjalny i energetyczny. Gazy doskonałe, półdoskonałe i rzeczywiste. Zasady termodynamiki. Przemiany i obiegi termodynamiczne. Przemiany fazowe. Para wodna jako czynnik termodynamiczny. Teorie wilgotnego powietrza, parametry wilgotnego powietrza. Podstawowe przemiany wilgotnego powietrza. Mechanizmy wymiany ciepła: przewodzenie, konwekcja, promieniowanie. Złoona wymiana ciepła. Ustalona i nieustalona wymiana ciepła. Ogólna charakterystyka wnikania ciepła. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: rozumienia procesów przekazywania energii i ciepła; stosowania wiedzy z zakresu termodynamiki do rozwizywania problemów technicznych. 9. Kształcenie w zakresie mechaniki płynów Treci kształcenia: Płynno i cigło płynu. Parametry opisujce stan płynu. Podstawowe własnoci fizyczne płynów. Hydrostatyka cinienie i napór hydrostatyczny, równania równowagi płynu, pływanie ciał. Napór cieczy na ciany płaskie i zakrzywione. Podstawowe pojcia kinetyki płynów. Równanie róniczkowe cigłoci przepływu. Równanie Bernoulliego dla cieczy doskonałej i rzeczywistej. Przepływ laminarny i burzliwy. Opory ruchu. Obliczanie przepływów w przewodach pod cinieniem. Uderzenie hydrauliczne. Reakcja strumienia cieczy. Wypływ cieczy przez otwory i przystawki. Przelewy. Ruch cieczy w korytach i kanałach otwartych. Ruch wód gruntowych. Dopływ wody do studni zwykłej, artezyjskiej, drenów i kanałów. Współpraca zespołu studzien. Obliczanie wypływu i przepływu gazów. Równanie Bernoulliego dla gazów w przemianie adiabatycznej. Wypływ gazu przez otwory i dysze. Rozkład cinienia w atmosferze. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: rozumienia zjawisk i praw rzdzcych przepływem płynów; stosowania wiedzy z zakresu mechaniki płynów w projektowaniu urzdze słucych inynierii rodowiska. 10. Kształcenie w zakresie materiałoznawstwa Treci kształcenia: Fizyczne i mechaniczne własnoci materiałów. elazo, stopy elaza z wglem obróbka cieplna, cieplno-chemiczna i plastyczna, zastosowania. Metale nieelazne i ich stopy zastosowania. Wyroby z tworzyw właciwoci, zastosowania. Materiały instalacyjne z tworzyw sztucznych zastosowania w technice sanitarnej. Tworzywa mineralne, wyroby ceramiczne i betonowe zastosowania w sieciach i instalacjach sanitarnych. Cechy i własnoci materiałów izolacji termicznej i akustycznej. Materiały uszczelniajce w połczeniach przewodów i armatury. Korozja metali i zabezpieczenia antykorozyjne. Armatura i elementy wyposaenia instalacji oraz sieci sanitarnych. Dobór materiałów do urzdze sieci i instalacji inynierii rodowiska. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: oceny i doboru materiałów dla potrzeb inynierii rodowiska. 11. Kształcenie w zakresie mechaniki i wytrzymałoci materiałów Treci kształcenia: zasady statyki, siła, moment, wizy. Układy sił, redukcja, warunki równowagi. Siły zewntrzne i wewntrzne: kratownice, belki, ramy. Obliczanie cigien. Tarcie. Geometria mas, momenty bezwładnoci. Wytrzymało materiałów. Okrelanie własnoci mechanicznych materiałów. Obliczenia wytrzymałociowe prtów prostych, rozciganych i ciskanych. Stan naprenia i odkształcenia. Zginanie proste, ukone i z uwzgldnieniem napre stycznych. Hipotezy wytrzymałociowe. Wyboczenie, cinanie, skrcanie. Równowaga układu sił, tarcie. Momenty bezwładnoci powierzchni płaskich. Ruch punktu na płaszczynie, ruch obrotowy i płaski, ruch złoony punktu. Analiza jednoosiowego i płaskiego stanu naprenia, rozcigania i ciskania. Zbiorniki cienkocienne. Energia 5
odkształcania sprystego. Wytrzymało złoona. Wyboczenie. Zmczenie materiału. Dowiadczalna analiza napre. Podstawy dynamiki. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: rozumienia ogólnych praw ruchu i równowagi ciał materialnych oraz zjawisk fizycznych, którym podlegaj odkształcane ciała stałe poddane działaniu obcie zewntrznych; stosowania wiedzy z zakresu mechaniki i wytrzymałoci materiałów w projektowaniu urzdze dla potrzeb inynierii rodowiska. 12. Kształcenie w zakresie budownictwa Treci kształcenia: Elementy budowli: dachy, stropy, ciany, schody, fundamenty pojcia podstawowe, rodzaje, zadania. Układy konstrukcyjne sztywno budynku. Przegrody budowlane warunki wytrzymałociowe, izolacyjne i przeciwpoarowe. Przewody wentylacyjne i spalinowe. Konstrukcje murowe, elbetowe, stalowe i drewniane charakterystyka, warunki stosowania. Warunki techniczne uytkowania budynków. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: rozumienia roli i zada podstawowych elementów budynku, w tym elementów konstrukcyjnych; oceny podstawowych warunków technicznych, jakim powinny odpowiada budynki. 13. Kształcenie w zakresie hydrologii oraz nauk o Ziemi Treci kształcenia: Miejsce nauk o Ziemi w naukach przyrodniczych. Historia Ziemi. Budowa geologiczna Ziemi. Geofizyczne ródła informacji o wntrzu Ziemi. Czynniki kształtujce powierzchni ldów: wietrzenie, działalno rzek, wiatru i lodowców. Ocean wiatowy. Hydrogeologia, geologia inynierska, geologia złó, naturalne ródła energii. Wpływ warunków geologicznych na kształtowanie rodowiska naturalnego. Cykl hydrologiczny jako system fizyczny. Okrelanie przepływów charakterystycznych dla rzek kontrolowanych. Stany charakterystyczne. Analiza wezbra i niówek. Okrelanie pojemnoci uytkowej i przeciwpowodziowej zbiorników retencyjnych. Metody przenoszenia informacji hydrologicznej do miejsc niekontrolowanych. Modelowanie matematyczne procesów hydrologicznych. Algorytmy modelu matematycznego. Systemy hydrologiczne ich własnoci i wzajemne zwizki. Modele systemów hydrologicznych. Modele zlewni z uwzgldnieniem działalnoci gospodarczej człowieka. Identyfikacja i weryfikacja modeli hydrologicznych. Statystyczne i genetyczne metody prognozowania zjawisk hydrologicznych. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: rozumienia funkcjonowania geoekosystemów; rozumienia procesów i praw determinujcych obieg wody w geoekosystemach. B. GRUPA TRECI KIERUNKOWYCH 1. Kształcenie w zakresie ochrony powietrza Treci kształcenia: Pojcia podstawowe z zakresu ochrony powietrza i zanieczyszczenia atmosfery. Skład powietrza atmosferycznego. Zanieczyszczenia gazowe i pyłowe powietrza. ródła zanieczyszcze powietrza naturalne i antropogeniczne (punktowe, liniowe i powierzchniowe). Metody zbierania informacji o emisji zanieczyszcze. Wpływ zjawisk meteorologicznych turbulencji, wiatrów, zmian temperatury na rozprzestrzenianie si zanieczyszcze. Modele matematyczne rozprzestrzeniania zanieczyszcze w atmosferze. Oznaczanie i okrelanie ste zanieczyszcze gazowych oraz opadu pyłów w kontekcie poziomów dopuszczalnych. Regulacje prawne dotyczce ochrony powietrza dopuszczalne poziomy zanieczyszcze powietrza. Metody, technologie i urzdzenia do zatrzymywania zanieczyszcze pyłowych i gazowych powstajcych w ródłach emisji odpylanie gazów, usuwanie składników gazowych. Technologie ograniczania emisji: dwutlenków siarki, tlenków azotu, tlenku wgla, lotnych zwizków organicznych, wielopiercieniowych wglowodorów aromatycznych, furanów, dioksyn. Ochrona powietrza przed substancjami zapachowymi. Przeciwdziałanie globalnym zmianom atmosfery. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: rozumienia zjawisk i procesów zachodzcych w atmosferze; rozumienia zasad działania, projektowania i stosowania urzdze i technologii chronicych powietrze atmosferyczne. 6
2. Kształcenie w zakresie gospodarki wodnej i ochrony wód Treci kształcenia: Ldowa faza krenia wody w przyrodzie. Metody pomiarów hydrometrycznych. Stany hydrologiczne i przepływy. Bilans wodny zlewni. Ekstremalne zjawiska hydrologiczne wezbrania, niówki. Gospodarka wodno-ciekowa w osiedlach i aglomeracjach w kontekcie regionalnej i zlewniowej gospodarki wodnej. Zasoby i zapotrzebowanie na wod w zlewni, aglomeracji i osiedlu bilans z uwzgldnieniem jakoci wody. Relacje midzy zasobami dyspozycyjnymi wody a iloci i stopniem zanieczyszczenia cieków. Gospodarka wodno-ciekowa w wybranych działach gospodarki. Wodno-ciekowa gospodarka komunalna. Aspekty prawne korzystania z wód naturalnych. Kataster wodny. Ilo i jako wód powierzchniowych i podziemnych w relacji do gospodarki wodno-ciekowej. Strategie gospodarowania wod, ochrona zasobów wodnych. Zasoby wodne kraju jako ekologiczny wskanik rozwoju społeczno-gospodarczego. Prognozy hydrologiczne. Stan zasobów wodnych Polski. Zarzdzanie zasobami wody i administrowanie gospodark wodn w Polsce i krajach Unii Europejskiej. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: rozumienia zjawisk i procesów hydrologicznych; sporzdzania dokumentacji hydrologicznych i zasobowych; sporzdzania bilansów wodno-gospodarczych; prognozowania zaopatrzenia w wod w wybranych działach gospodarki. 3. Kształcenie w zakresie technologii wody i cieków Treci kształcenia: Usuwanie substancji rozpuszczonych, koloidalnych oraz zawiesin z wody. Metody, parametry technologiczne i skuteczno oczyszczania wody podziemnej i powierzchniowej. Rodzaje, zasady działania i eksploatacji oraz parametry urzdze stosowanych do oczyszczania wody. Dobór technologii oraz urzdze zalenie od rodzaju oczyszczanej wody, jej jakoci, zapotrzebowania i przeznaczenia. Przykłady rozwiza technologicznych i projektowych zakładów oczyszczania wody przeznaczonej do spoycia przez ludzi oraz do celów przemysłowych. Zasady gospodarki ciekami powstajcymi podczas oczyszczania wody. Charakterystyka cieków. Odbiorniki cieków. Procesy jednostkowe i urzdzenia do mechanicznego, chemicznego i biologicznego oczyszczalnia cieków. Usuwanie substancji biogennych ze cieków. Zintegrowane biologiczne usuwanie wgla, fosforu i azotu ze cieków. Charakterystyka układów przepływowych i porcjowych. Oczyszczanie cieków w warunkach naturalnych. Gospodarka wodno-ciekowa zakładów przemysłowych zasady, bilans wodno-ciekowy. Wpływ gospodarki wodno-ciekowej w zakładach przemysłowych na funkcjonowanie miejskich oczyszczalni cieków. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: rozumienia procesów zachodzcych w urzdzeniach do oczyszczania wody i cieków; projektowania konstrukcji i urzdze do oczyszczania wody i cieków; projektowania i stosowania systemów zaopatrzenia w wod i usuwania cieków. 4. Kształcenie w zakresie sieci i instalacji sanitarnych Treci kształcenia: Systemy wodocigowe. Ujcia wody. Zbiorniki magazynujce. Pompownie wodocigowe. Sieci wodocigowe rozwizania, obliczenia hydrauliczne, zasady wymiarowania sieci. Materiały stosowane do budowy sieci wodocigowych. Podstawowe obliczenia i rozwizania konstrukcyjne przewodów. Wykonawstwo sieci wodocigowych. Uzbrojenie sieci wodocigowych. Lokalizacja przewodów i uzbrojenia sieci wodocigowych w przekroju ulicy. Wymagania i badania przy odbiorze wykonanej sieci. Podstawowe czynnoci eksploatacyjne sieci wodocigowych. Sieci kanalizacyjne. Rodzaje cieków odprowadzanych systemem kanalizacyjnym. Systemy kanalizacji cinieniowych i podcinieniowych zakresy stosowania. Trasowanie kanałów sieci kanalizacyjnych rozwizania wysokociowe. Wymiarowanie przewodów kanalizacyjnych. Materiały stosowane do budowy przewodów kanalizacyjnych. Elementy uzbrojenia sieci kanalizacyjnych. Pompownie kanalizacyjne. Lokalizacja i wykonawstwo kanałów kanalizacyjnych w przekroju poprzecznym ulicy. Wyloty kanalizacyjne. Wymagania i badania przy odbiorze sieci 7
kanalizacyjnych. Podstawowe czynnoci eksploatacyjne sieci kanalizacyjnych. Instalacje gazowe i sanitarne wewntrzne materiały, armatura. Rurocigi podziemne i naziemne monta, oddziaływanie na rodowisko w trakcie wykonawstwa, eksploatacji i awarii. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: eksploatacji uj wody, pompowni, zbiorników, sieci wodocigowych oraz sieci kanalizacyjnych; projektowania i stosowania instalacji sanitarnych i gazowych. 5. Kształcenie w zakresie gospodarki odpadami Treci kształcenia: Odpady miejsca powstawania, klasyfikacja. Odpady komunalne: charakterystyka jakociowa i ilociowa, metody postpowania recykling, składowanie, spalanie, kompostowanie, poddawanie pirolizie, odzysk surowców. Odpady przemysłu: wydobywczego, energetycznego, hutniczego, maszynowego, chemicznego charakterystyka, metody utylizacji i wykorzystania. Osady wodne i ciekowe charakterystyka, zagospodarowanie, utylizacja. Odpady niebezpieczne (w tym radioaktywne) ocena ryzyka, składowanie, zagospodarowanie. Podstawowe procesy, operacje i urzdzenia do utylizacji odpadów. Racjonalna gospodarka odpadami. Technologie mało-odpadowe i bezodpadowe. Lokalne i regionalne programy kompleksowego gospodarowania surowcami pierwotnymi i wtórnymi. Aspekty prawne i uwarunkowania ekonomiczne gospodarki odpadami w Polsce i krajach Unii Europejskiej. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: rozumienia zasad gospodarki odpadami; rozumienia procesów stosowanych do neutralizacji i utylizacji odpadów; korzystania z podstawowych metod i technik stosowanych w gospodarce odpadami. 6. Kształcenie w zakresie ogrzewnictwa, wentylacji i klimatyzacji Treci kształcenia: Elementy higieny, klimatologii i meteorologii. Komfort cieplny. Wymiana ciepła w pomieszczeniach ogrzewanych. Obliczanie zapotrzebowania na ciepło. Systemy ogrzewania. Wodne instalacje centralnego ogrzewania armatura i urzdzenia zabezpieczajce prac instalacji. Instalacje gazowe. Jednofunkcyjne wzły ciepłownicze. Wentylacja i klimatyzacja w obiektach budowlanych obliczanie wymiany powietrza zewntrznego i wewntrznego. Zyski i straty ciepła. Jako powietrza wewntrznego. Aerodynamika przepływów powietrza w pomieszczeniach. Wentylacja naturalna. Wentylacja mechaniczna. Układy hybrydowe. Rodzaje nawiewu powietrza do pomieszcze. Podstawowe systemy wentylacji i klimatyzacji. Obliczanie przewodów wentylacyjnych. Przygotowanie powietrza w urzdzeniach centrali klimatyzacyjnej. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: rozumienia procesów zachodzcych w systemach ogrzewczych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych; projektowania i eksploatacji systemów ogrzewczych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych. 7. Kształcenie w zakresie gleboznawstwa i rekultywacji Treci kształcenia: Powstawanie gleb i czynniki glebotwórcze. Morfologia gleb podstawowe pojcia, poziomy genetyczne i ich oznaczenie. Gleba jako układ trójfazowy. Właciwoci fizyczne i chemiczne gleb. Materia organiczna w glebach, właciwoci biologiczne gleb. Zasobno i yzno gleb. Gleba jako element rodowiska. Erozja gleb. Skaenia i monitoring gleb. Rekultywacja gleb regulacje prawne. Przesłanki rekultywacji bezporednie i porednie. Postulaty rekultywacyjne, kierunki rekultywacji gleb. Fazy rekultywacji. Metody rekultywacji. Zasady kształtowania obiektów dla potrzeb rekultywacji. Rola rolinnoci w rekultywacji. Rekultywacja biologiczna realizowana metod zagospodarowania lenego. Klasyfikacja gleb zrekultywowanych. Metody oceny postpu rekultywacji. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: rozumienia zjawisk i procesów zachodzcych w rodowisku glebowym; rekultywacji terenów zdegradowanych. 8. Kształcenie w zakresie mechaniki gruntów i geotechniki Treci kształcenia: Właciwoci fizyczne, chemiczne i mechaniczne gruntów naturalnych i antropogenicznych. Makroskopowa ocena gruntów, właciwoci gruntów. Naprenia w gruntach. Wpływ wody na stan naprenia naprenia efektywne. Okrelanie rozkładu 8
napre w podłou gruntowym. ciliwo i odkształcalno gruntów. Wytrzymało gruntów, okrelanie parametrów wytrzymałociowych gruntów. Podstawy teorii konsolidacji. Podstawy reologii gruntów. Stateczno skarp i zboczy. Stateczno zboczy podpartych. Zasady projektowania murów oporowych. Zasady projektowania cianek szczelnych i szczelinowych. Zapobieganie procesom osuwiskowym odwadnianie, stawianie murów oporowych, kotwienie, stawianie przypór dociajcych, palowanie terenów osuwiskowych. Badania geotechniczne słuce do wyboru lokalizacji i oceny oddziaływania obiektów inynierskich na tereny przyległe oraz stan rodowiska. Wpływ odpadów na stan rodowiska wodno-gruntowego. Rozpoznawanie terenów zanieczyszczonych. Ocena ryzyka oraz projektowanie sposobów oczyszczania gruntów. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: rozumienia własnoci wytrzymałociowych gruntów; rozumienia zachodzcych w gruncie przemian pod wpływem rónorodnych obcie; oceny wpływu rodowiska na grunty. 9. Kształcenie w zakresie melioracji Treci kształcenia: Cele i zadania melioracji terenów zurbanizowanych i rolniczych. Czynniki wpływajce na stosunki wodne gleby. Dopuszczalne poziomy wód gruntowych przyczyny podtopie oraz niedoborów wodnych. Charakterystyka systemów nawodnie. Regulowanie stosunków wodnych w glebie (drenowanie). Odwodnienia powierzchni dróg, ulic i placów ukształtowanie poprzeczne korony drogi, muldy podłune, rowy przydrone, rowy stokowe, rowy odprowadzajce, przepusty drogowe, rynny, studnie chłonne i baseny odparowujce, wpusty deszczowe. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: zrozumienia procesów zachodzcych w systemach odwadniajcych i nawadniajcych; projektowania systemów nawadniajcych i odwadniajcych. 10. Kształcenie w zakresie ochrony przed hałasem i wibracjami Treci kształcenia: Właciwoci fal akustycznych. Sygnał akustyczny i drganiowy. ródła drga i hałasu wystpujce w rodowisku. Wpływ drga i hałasu na człowieka. Metody pomiaru, akwizycji i analizy sygnałów wibroakustycznych. Propagacja dwiku w przestrzeni otwartej. Metody pomiaru i prognozowania rozkładu poziomu cinienia akustycznego w otoczeniu. Metody redukcji drga i hałasu. Pomiary i ocena drga w rodowisku. Metody sporzdzania ocen oddziaływania na rodowisko w zakresie oddziaływa wibroakustycznych. Akty prawne. Plany akustyczne miast. Monitoring hałasu uwarunkowania techniczne i formalno prawne. Parametry akustyczne ródeł hałasu, rozkład pól akustycznych, efektywno zabezpiecze przeciwhałasowych. Wpływ drga na ludzi i konstrukcje budowlane. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: rozumienia czynników stwarzajcych zagroenia akustyczne; pomiaru i modelowania rozkładu poziomu cinie akustycznych pochodzcych od typowych ródeł hałasu w rónych uwarunkowaniach topograficznych. 11. Kształcenie w zakresie systemów informacji przestrzennej Treci kształcenia: Modelowanie przestrzeni realnej, redukcja przestrzeni do postaci dwu- i jednowymiarowej. Bazy danych i struktura danych. Zapis przestrzeni w postaci modelu wektorowego. Rozwarstwienie geometryczne i tematyczne obiektów, zasady odwzorowania struktur obiektów. Integracja przestrzeni i informacji. Relacje midzy obiektami w modelach topologicznych. Model rastrowy transformacja przestrzeni dwu- w jednowymiarow, integracja informacji z elementami rastra. Struktury blokowe efektywna organizacja informacji w zbiorach tematycznych. Numeryczne modele powierzchni terenowej. rodki narzdziowe GIS i typowe zadania z dziedziny inynierii rodowiska rozwizywane za pomoc systemów informacji przestrzennej. Efekty kształcenia umiejtnoci i kompetencje: posługiwania si systemami informacji przestrzennej; rozwizywania zagadnie z zakresu inynierii rodowiska z pomoc systemów informacji przestrzennej. 9
IV. PRAKTYKI Praktyki powinny trwa nie krócej ni 4 tygodnie. Zasady i form odbywania praktyk ustala jednostka uczelni prowadzca kształcenie. V. INNE WYMAGANIA 1. Programy nauczania powinny przewidywa zajcia z zakresu wychowania fizycznego w wymiarze 60 godzin, którym mona przypisa do 2 punktów ECTS; jzyków obcych w wymiarze 120 godzin, którym naley przypisa 5 punktów ECTS; technologii informacyjnej w wymiarze 30 godzin, którym naley przypisa 2 punkty ECTS. Treci kształcenia w zakresie technologii informacyjnej: podstawy technik informatycznych, przetwarzanie tekstów, arkusze kalkulacyjne, bazy danych, grafika menederska i/lub prezentacyjna, usługi w sieciach informatycznych, pozyskiwanie i przetwarzanie informacji powinny stanowi co najmniej odpowiednio dobrany podzbiór informacji zawartych w modułach wymaganych do uzyskania Europejskiego Certyfikatu Umiejtnoci Komputerowych (ECDL European Computer Driving Licence). 2. Programy nauczania powinny zawiera treci humanistyczne, z zakresu ekonomii lub inne poszerzajce wiedz humanistyczn w wymiarze nie mniejszym ni 60 godzin, którym naley przypisa nie mniej ni 3 punkty ECTS. 3. Programy nauczania powinny przewidywa zajcia z zakresu ochrony własnoci intelektualnej, bezpieczestwa i higieny pracy oraz ergonomii. 4. Kształcenie powinno obejmowa wszystkie treci podstawowe oraz treci kierunkowe w szeciu zakresach kształcenia w minimalnym wymiarze 30 godzin kady z wybranych zakresów. 5. Przynajmniej 50% zaj powinny stanowi seminaria, wiczenia audytoryjne, laboratoryjne, projektowe lub terenowe. 6. Student otrzymuje 15 punktów ECTS za przygotowanie pracy dyplomowej (projektu inynierskiego) i przygotowanie do egzaminu dyplomowego. ZALECENIA Przy tworzeniu programów nauczania mog by stosowane kryteria FEANI (Fédération Européenne d'associations Nationales d'ingénieurs). 10