Szczepienia przeciw grypie i zachorowania oraz podejrzenia zachorowań na grypę w powiatach: wolsztyńskim i poznańskim w latach 1997-2007

392 Probl Hig Epidemiol 2012, 93(2): 392-398 Szczepienia przeciw grypie i zachorowania oraz podejrzenia zachorowań na grypę w powiatach: wolsztyńskim i poznańskim w latach 1997-2007 Influenza immunization and confirmed and suspected influenza cases in the Poznańskie & Wolsztyńskie counties between 1997-2007 Lidia Kwinto 1/, Jerzy Gałęcki 2/, Alicja Krzyżaniak 2/ 1/ Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Wolsztynie 2/ Zakład Epidemiologii Katedry Medycyny Społecznej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Wstęp. W każdym sezonie epidemicznym grypy do lekarzy rodzinnych oraz różnych innych specjalistów zgłaszają się pacjenci z objawami grypy w różnych postaciach; mogą to być stany lekkie grypopodobne lub ciężkie powodujące zaburzenia różnych układów i narządów. Przebieg kliniczny choroby zależy od naturalnych właściwości wirusa, stanu odporności populacji, wieku pacjenta, odżywienia, palenia papierosów, współistniejących chorób. Cel pracy. Ocena sytuacji epidemiologicznej dotyczącej zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę oraz szczepień przeciw grypie w powiatach wolsztyńskim i poznańskim w latach 1997-2007. Materiał i metoda. Informacje na temat przeprowadzonych szczepień przeciw grypie i zachorowań na grypę zebrano w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Wolsztynie i Poznaniu na podstawie druków zgłoszenia MZ-55 i MZ-54. Wyniki badań i wnioski. zapadalności na grypę w powiecie poznańskim był wielokrotnie mniejszy, zwłaszcza w latach 2006-2007 jak w powiecie wolsztyńskim. W powiecie poznańskim współczynnik wykonanych szczepień w przeliczeniu na 100 tys. był kilkakrotnie wyższy jak w powiecie wolsztyńskim. Introduction. Every year during the influenza epidemic season, the family doctors and other specialists are consulted by patients with various signs of influenza light or heavy ones, which can cause disorders of various internal systems and organs. Clinical picture of the disease depends on the type of virus, immunity of the population, age and nutritional status of a patient, smoking or concomitant diseases. Aim. The assessment of epidemiological situation concerning influenza cases and immunization in the Poznanskie and Wolsztynskie counties between 1997-2007. Material & method. All information on the subject was gathered in the County Sanitary-Epidemiologic Station in Poznan and Wolsztyn, based on the MZ-55 and MZ-54 report forms. Results & conclusion. In the studied period the influenza incidence in the Poznanskie county was significantly lower than in Wolsztynskie. The influenza immunization coefficient calculated per 100000 of population was significantly higher there than in Wolsztynskie. Immunization is the best way to protect the population against influenza. Key words: influenza, incidence, immunization, epidemic Słowa kluczowe: grypa, zapadalność, szczepienia, epidemia Probl Hig Epidemiol 2012, 93(2): 392-398 www.phie.pl Nadesłano: 14.04.2012 Zakwalifikowano do druku: 21.05.2012 Adres do korespondencji / Address for correspondence Lidia Kwinto, Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, ul. Drzymały 16, 64-200 Wolsztyn, tel. + 48 68 384 20 71; 600 195 359, e-mail: lidkwin@poczta.fm Wstęp Grypa jest to ostra, bardzo zakaźna choroba, ze szczególnym powinowactwem do układu oddechowego, szerząca się drogą kropelkową i powodująca cyklicznie powtarzające się epidemie i pandemie [1]. Wywołana jest przez wirus grypy A, B lub C z rodziny Orthomyxoviridae. W każdym sezonie epidemicznym grypy, do lekarzy rodzinnych oraz różnych innych specjalistów zgłaszają się pacjenci z objawami grypy w różnych postaciach, mogą to być stany lekkie-grypopodobne lub ciężkie powodujące zaburzenia różnych układów i narządów. Przebieg kliniczny choroby zależy od naturalnych właściwości wirusa, stanu odporności populacji, wieku pacjenta, odżywienia, palenia papierosów, współistniejących chorób. Cechy charakterystyczne grypy: charakter epidemiczny, wysoka zakaźność, powikłania pogrypowe, poważne, wymierne skutki ekonomiczne,

Kwinto L i wsp. Szczepienia przeciw grypie i zachorowania oraz podejrzenia zachorowań na grypę w powiatach... 393 bezwzględna konieczność działań profilaktycznych [3]. Na grypę ludzie chorowali od najdawniejszych czasów. Była ona i jeszcze ciągle jest przyczyną wielu tragedii. Pierwsze zapiski o epidemiach grypy pochodzą z 412 r. p.n.e. i są autorstwa Hipokratesa oraz Liwiusza [2]. Epidemia w 1510 r. rozpoczęła się w Afryce, a następnie rozprzestrzeniła się w Europie, powodując przypadki śmiertelne o dużym zasięgu. Następne doniesienia o występowaniu pandemii grypy dotyczą lat 1570-1693 [2]. Na podstawie historycznych zapisków można wnioskować, że pandemie pojawiały się z przerwami od czasów starożytnych. Przez ponad 200 lat, do 1900 r. zanotowano 16 dużych epidemii, które mogą być traktowane jako pandemie lub duże epidemie. Wirus grypy jednak w tym okresie nie został wyizolowany, nie określono też jego antygenowej charakterystyki. Pandemie grypy w ujęciu tabelarycznym przedstawiono w tabeli I. Większość informacji dotyczących poszczególnych epidemii lub pandemii zaczyna się w latach 1918-1919 od pandemii Hiszpanki. Grypa tego okresu spowodowana była przez wirus pochodzenia ptasiego podtypu A/H1N1/. Podczas jej trwania odnotowano około 50-100 milionów zgonów. W ciągu jej przebiegu wystąpiły trzy fale. Pierwsza pojawiła się na wiosnę 1918 r. i charakteryzowała się umiarkowaną liczbą zachorowań, a śmiertelność nie była wysoka. Przede wszystkim chorowali ludzie starsi, także zarejestrowano znaczną liczbę zgonów wśród osób w wieku 15-45 lat. Druga fala wystąpiła jesienią 1918 r. i spowodowała miliony zgonów na świecie. Grupą wiekową w najwyższym stopniu przez nią dotkniętą były osoby pomiędzy 20-40 rokiem życia. Zgony z tej grupy stanowiły prawie połowę ogólnej liczby osób zmarłych z powodu grypy. Trzecia fala przypadła na początek 1919 r. i okazała się łagodniejsza, lecz udział śmiertelnych przypadków w grupach wiekowych był podobny. W lutym 1957 r. rozpoczęła się w Chinach pandemia grypy azjatyckiej. Spowodowana była podtypem A/H2N2/. Najbardziej rozprzestrzeniła się w tropikalnych rejonach Azji. Zachorowań było bardzo dużo, a ofiar śmiertelnych około 1-4 mln, najwięcej wśród osób powyżej 65 roku życia. Grypa Hongkong, pandemia, czerwiec 1968 r., zapoczątkowana została w południowo-wschodnich Chinach. Wywołał ją wirus grypy podtypu A/H3N2/. Do końca 1971 r. rozprzestrzeniła się po całym świecie. Liczba zachorowań i zgonów podobna jak w pandemii azjatyckiej. Nowe szczepy wirusa grypy, na które człowiek ma niską odporność, pojawiają się cyklicznie, czego rezultatem są siejące spustoszenie pandemie [2]. Pandemie azjatycka i Hongkong w porównaniu z hiszpanką okazały się bardzo łagodne. Wynika to z faktu, że: były już dostępne szczepionki przeciw grypie, nikt nie negował celowości szczepień, mimo że nie były takiej jakości, jak obecnie, w tym czasie żyli ludzie, którzy pamiętali hiszpankę, była zsyntetyzowana amantadyna-lek przeciw zakażeniu wirusem grypy typu A. Kilka ostatnich lat przyniosło pewne wyraźne modyfikacje epidemii grypy. Występują one częściej, ale nasilenie ich jest wyraźnie mniejsze. Odnosi się wrażenie, że grypa przybiera charakter coraz bardziej epidemiczny, do czego przyczynia się zapewne fakt równoczesnego krążenia w populacji więcej niż jednego podtypu wirusa. Najbardziej charakterystyczną cechą wirusa grypy jest jego zmienność, wyróżniająca go spośród Tabela I. Pandemie grypy w ciągu ostatnich 250 lat wg Ch.W. Potter Table I. Influenza pandemic experience during the last 251 years by Ch.W. Potter Obszar występowania Pierwsze rozpoznanie Pochodzenie Uwagi 1580 Europa, Afryka, Ameryka Płn. lato Azja 1729-33 Europa, Rosja, Ameryka Płn. i Płd. wiosna Rosja Dwie odrębne fale albo dwie odrębne epidemie; druga silniejsza 1781-82 Europa, Chiny, Indie, Ameryka Płn., Rosja jesień Rosja/Chiny Dwie fale; druga silniejsza 1830-33 Europa, Rosja, Ameryka Płn., Indie, Chiny zima Chiny Dwie fale; druga silniejsza 1847-48 Europa, Rosja, Ameryka Płn.(?) wiosna Azja/Rosja Brak zgodności wśród historyków: możliwa prawdziwa pandemia 1889-91 Ogólnoświatowa wiosna Rosja Rozległe rozprzestrzenienie wiosną i latem; zimą pandemia. Później fala surowsza 1900 Europa, Australia, Ameryka Płn. i Płd. nieznane nieznane Małe kliniczne zachorowania; nowy podtyp wirusa rozpoznawany serologicznie 1918-20 Ogólnoświatowa wiosna USA/Chiny Dwie odrębne fazy; druga surowsza 1957-58 Ogólnoświatowa zima/wiosna Chiny Dwie fale; druga równie lub bardziej surowsza 1968-70 Ogólnoświatowa lato Chiny W Europie, szczyt rok po USA 1977-78 Ogólnoświatowa lato Chiny/Rosja

394 Probl Hig Epidemiol 2012, 93(2): 392-398 wszystkich znanych wirusów. Zmiany w wirusie grypy, dotyczące części składowych wirionu, zależą nie tylko od struktury komórek gospodarza, w których wirus się namnaża, ale także od reakcji immunologicznych organizmu, który uległ zakażeniu. Typy wirusów grypy Klasyfikacja ta opiera się na różnicach antygenowych między głównymi białkami wirionu, tj. białkiem M i nukleoproteiną NP. Typy te różnią się pod względem epidemiologicznym. Typ A wirusów dzielony jest na podtypy w oparciu o właściwości ich antygenów powierzchniowych neuraminidazy (NA) i hemaglutyniny (HA). I tak wirusy grypy A występują w 16 podtypach antygenowych HA (H1-H16) i 9 podtypach NA (N1-N9). Podział ten jest obecnie uznany w systemie nomenklaturowym wirusa grypy A i zalecany przez Światową Organizację Zdrowia. Wirus grypy A, będący główną przyczyną infekcji, zakaża ludzi na całym świecie, powodując zachorowania, które w zależności od nasileń przybierają formę epidemii lub pandemii. Wirus grypy A zakaża nie tylko ludzi, ale także konie, świnie, norki, ssaki wodne-takie jak foki i wieloryby, również ptaki. Wszystkie podtypy występują wśród ptaków, lecz tylko kilka z nich wśród ludzi (H1-H3; N1, N2), świń (H1N1) i koni (H3N8; H7N7) [2]. Wirus grypy B zakaża wyłącznie człowieka. Grypa nim spowodowana ma zwykle łagodniejszy charakter, choć u wielu chorych występuje pełen obraz kliniczny i komplikacje jak przy grypie A. Grypa B ma najczęściej charakter endemiczny, a nasilenia zachorowań wywołanych tym wirusem przybierają także formę epidemiczną i są obserwowane w odstępach 2-3 lat [2]. Wirus grypy C zakaża ludzi i świnie. Badania serologiczne wskazują, ze zakażenia tym typem wirusa występują powszechnie i są najczęściej bezobjawowe [2]. Zakażenie następuje droga kropelkową (kichanie, kasłanie), czasem przez kontakt bezpośredni z przedmiotami zanieczyszczonymi wydzielinami z układu oddechowego. Okres zaraźliwości występuje od chwili namnażania się wirusa na błonach śluzowych i trwa przez cały czas choroby. Po wniknięciu wirus grypy zakaża komórki nabłonkowe jamy nosowo-gardłowej, następnie replikuje się w komórkach rzęskowych układu oddechowego, prowadząc do ich martwicy, jak również martwicy komórek kubkowych błony śluzowej. W konsekwencji większość komórek ulega złuszczeniu; następnie doprowadza to do obnażenia błony śluzowej dróg oddechowych, a tym samym inwazji patogenów bakteryjnych, powodujących różnorakie powikłania pogrypowe [2]. Przebieg kliniczny Choroba występuje nagle, charakteryzuje się dużą zakaźnością. Po okresie inkubacji (najczęściej 2 dni) pojawiają się: objawy ogólne-złe samopoczucie(uczucie ogólnego rozbicia), dreszcze, przeczulica skóry, temperatura ciała powyżej 37,80C, objawy ze strony układu oddechowego-surowicza wydzielina z nosa, ból gardła, chrypka, bóle w klatce piersiowej, suchy, szczekający kaszel, prowokujący wymioty, objawy ze strony innych układów-ból głowy, brak łaknienia, bóle mięśniowe, zawroty głowy, biegunka, bóle brzucha, nudności i wymioty, senność lub ospałość (występuje u około 50% dzieci poniżej 4 roku życia, lecz tylko u 10 % dzieci w wieku między 5-14 rokiem życia). Objawy żołądkowojelitowe, głównie nudności i wymioty, występują bardzo często u dzieci, natomiast z mniejszą częstotliwością u dorosłych. Kliniczny przebieg choroby grypy zależy od właściwości wirusa, wieku pacjenta, stanu immunologicznego, palenia tytoniu, współistnienia chorób, immunosupresji, ciąży, stanu odżywienia itp. [2]. Osoby chore i podejrzane o zachorowanie na grypę H5 i H7 podlegają obowiązkowej hospitalizacji, zgodnie z art. 34 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r. Nr 234, poz. 1570). Powikłania pogrypowe Mogą uwidocznić się dopiero po pewnym czasie od przebytej infekcji. Najczęściej występują: zapalenie płuc i oskrzeli (przez upośledzenie transportu śluzowo- rzęskowego i złuszczenie nabłonka u dzieci i dorosłych spowodowane wirusem grypy, możliwe jest przyleganie bakterii w drogach oddechowych) [5] zapalenie ucha środkowego, zapalenie mięśnia serca i osierdzia, zespół wstrząsu toksycznego, zapalenie nerek, choroby naczyniowe mózgu, nasilenie częstości napadów padaczkowych, zapalenie mózgu i opon mózgowych, ostre psychozy. Profilaktyka Coraz większa liczba, szczególnie w krajach rozwiniętych, ma odporność nabywaną na skutek szczepień ochronnych. Dotyczy to grup ryzyka: osób starszych powyżej 65 roku życia, przewlekle chorych bądź o obniżonej odporności, małych dzieci do 5 lat,

Kwinto L i wsp. Szczepienia przeciw grypie i zachorowania oraz podejrzenia zachorowań na grypę w powiatach... 395 pracowników służby zdrowia i służb publicznych o dużych możliwościach zakażenia i transmisji wirusa. Dzieci stanowią rocznie 30-40% zachorowań z całej populacji [6]. W 1941 r. wydano pierwsze zezwolenie na zastosowanie szczepionek u ludzi. W Polsce szczepienia przeciw grypie jako szczepienia zalecane figurują w kalendarzu szczepień od 1994 r. Szczepionka zawiera zabite (inaktywowane) wirusy grypy. Szczepionka jest każdego roku modyfikowana na skutek obserwacji w wielu rejonach świata, głównych typów i podtypów wirusa i przygotowywana tak, aby mogła być skuteczna przeciw dominującemu aktualnie szczepowi wirusa. Istnieje wiele dowodów na to, że profilaktyka przez szczepienie jest najtańszą i najskuteczniejszą metodą do walki z grypą. W Polsce pomimo wielokrotnie przedstawianych przez Krajowy Ośrodek ds. Grypy danych dotyczących korzyści wynikających ze szczepień, zarówno zdrowotnych jak i ekonomicznych oraz mimo wystąpienia o wpisanie szczepionek i leków antygrypowych na listę leków refundowanych, nie doczekano się jak dotąd pozytywnego rozwiązania tej sprawy. Cel pracy Celem pracy było dokonanie oceny epidemiologicznej w zakresie: zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę, szczepień przeciw grypie, z uwzględnieniem poszczególnych grup wieku, hospitalizacji, ich przyczyn oraz wieku osób skierowanych do szpitala w powiecie wolsztyńskim i poznańskim. Materiał i metody Korzystny efekt działania szczepień ochronnych przeciw grypie na zmniejszenie liczby przypadków grypy, można stwierdzić w badaniach prospektywnych i retrospektywnych, jednak to drugie jest lepsze i bardziej polecane przez badaczy amerykańskich [7]. Dane dotyczące liczby zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę zebrano z meldunków o zachorowaniach i podejrzeniach zachorowań na grypę MZ 55. Meldunki te w zależności od okresu sprawozdawczego i sytuacji epidemiologicznej są dwutygodniowe, tygodniowe lub dzienne. Zachorowania i podejrzenia zachorowań na grypę zgłaszane były wg wieku chorych; przedstawiono je wg poszczególnych okresach sprawozdawczych w tabeli II. Tabela II. Podział na grupy wieku wg zgłoszeń meldunków o zachorowaniach i podejrzeniach zachorowań na grypę MZ-55 Table II. Division into age groups by MZ-55 reports on confirmed and suspected influenza cases 1997-1999 2000-2003 2004-2006 2007 Grupy wieku ogółem 0-14 0-4 0-4 w tym do 15 i więcej 5-14 5-14 14 lat 15-24 15-64 25-44 65 i więcej 45-64 65 i więcej Podstawy prawne: zobowiązujące do zgłaszania rozpoznania zachorowania i podejrzenia zachorowania na grypę: art. 27 Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r. Nr 234, poz.1570). Ustawa obowiązuje od 1 stycznia 2009 r. art. 20 ust. 3 Ustawy z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U. z 2001 r. Nr 126, poz.1384 z późn. zm.). Ustawa obowiązywała od 1 stycznia 2002 r. do 31 grudnia 2008 r. art. 6 Ustawy z dnia 13 listopada 1963 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych (Dz. U. z 1963 r. Nr 50, poz. 279). Ustawa obowiązywała od 18 listopada 1963 r. do 31 grudnia 2001 r. oraz zobowiązujące do zgłaszania dodatniego wyniku badania laboratoryjnego w kierunku wirusa grypy i paragrypy: Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 października 2007 r. w sprawie rodzaju biologicznych czynników chorobotwórczych podlegających zgłoszeniu, wzorów formularzy zgłoszeń dodatnich wyników badań laboratoryjnych w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych, okoliczności dokonywania zgłoszeń oraz trybu ich przekazywania (Dz. U. z 2007 r. Nr 203, poz.1467). Rozporządzenie obowiązuje od 17 listopada 2007 r. art. 21 ust.1 Ustawy z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U. z 2001 r. Nr 126, poz.1384 z późn. zm.). Przepis ten obowiązywał od 1 stycznia 2002 r. do 16 listopada 2007 r. Dane dotyczące liczby szczepień przeciw grypie uzyskano z rocznych sprawozdań ze szczepień ochronnych MZ-54. W sprawozdaniach tych liczby szczepień podane są z podziałem na grupy wieku; przedstawiono je w poszczególnych latach w tab. III. Zapadalność na grypę obliczano jako liczbę nowych zachorowań zarejestrowanych w ciągu roku przypadająca danego terenu.

396 Probl Hig Epidemiol 2012, 93(2): 392-398 Tabela III. Podział na grupy wieku wg rocznych sprawozdań ze szczepień ochronnych MZ-54 Table III. Division into age groups by yearly MZ-54 immunization reports 1997-2000 2001-2003 2004-2005 2006-2007 Grupy wieku 0-19 0-4 0-4 0-4 20 i więcej 5-19 5-14 5-14 20-49 15-24 15-64 50 i więcej 25-44 65 i więcej 45-64 65 i więcej współczynnik zapadalności na grypę k=100 000 liczba nowych zachorowań na grypę = x k liczba w środku okresu x na danym terenie Tabela IV. Liczba w powiatach: wolsztyńskim i poznańskim Table IV. Population in the Wolsztyńske and Poznańskie counties Powiat wolsztyński Powiat poznański 1997 54 700 825 851 1998 54 921 826 907 1999 53 959 841 107 2000 53 727 842 772 2001 53 971 844 198 2002 54 097 846 497 2003 54 283 848 845 2004 54 507 851 702 2005 54 688 855 894 2006 54 866 859 990 2007 55 125 864 527 Liczba w powiecie poznańskim jest ok. 15-krotnie bardziej liczna jak w powiecie wolsztyńskim. Dlatego w dalszym materiale posługiwać się będziemy współczynnikiem w przeliczeniu. Tabela V. Liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę w powiatach: wolsztyńskim i poznańskim Table V. Number of confirmed and suspected influenza cases in the Wolsztyńske and Poznańskie counties zapadalności 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 Powiat wolsztyński powiat poznański powiat wolsztyński Powiat poznański 1997 990 1809,87 1 518 183,81 1998 1 208 2199,52 1 360 164,46 1999 2 113 3915,93 1 495 177,74 2000 1 033 1922,68 2 344 278,12 2001 765 1417,42 885 104,83 2002 31 57,3 303 35,79 2003 649 1195,58 3 849 453,43 2004 85 155,94 1 215 142,65 2005 3 609 6599,25 3 869 452,04 2006 2 887 5261,91 587 68,25 2007 2 142 3885,71 455 52,62 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Ryc. 1. Zapadalność zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę w powiatach: wolsztyńskim i poznańskim wg współczynnika na 100 000 Fig. 1. Number of confirmed and suspected influenza cases in the Wolsztyńskie and Poznańskie counties by a coefficient of 100 000 of population Wyniki badań i ich omówienie Zapadalność na grypę w obydwu badanych powiatach przedstawia tabela V. Chociaż populacja powiatu poznańskiego jest wielokrotnie wyższa od populacji powiatu wolsztyńskiego to współczynnik zapadalności na grypę jest 10-15 krotnie wyższy w latach 1997 2005 w powiecie wolsztyńskim. Najniższa różnica w zapadalności wystąpiła w 2002 roku, a w latach 2006-2007 obserwowano kilkadziesiąt razy mniejszy współczynnik zapadalności w powiecie poznańskim (tab. V). W latach 2002 i 2004 różnica między zapadalnością w powiecie wolsztyńskim i poznańskim była najmniejsza (ryc. 1). W powiecie poznańskim współczynnik wykonanych szczepień przeciw grypie w przeliczeniu na 100 000 był od 1,5-3 krotnie wyższy jak w powiecie wolsztyńskim, co znalazło także odzwierciedlenie w mniejszej liczbie przypadków grypy wśród powiatu poznańskiego. Szczegółowo liczbę szczepień przeciw grypie w powiatach wolsztyńskim i poznańskim przedstawia tabela VI i ryc. 2. Wykonane szczepienia przeciw grypie wg kategorii wieku w poszczególnych badanych latach przedstawia tabela VII dla powiatu wolsztyńskiego i tabela VIII dla powiatu poznańskiego. W obu powiatach, najwięcej osób poddaje się szczepieniom przeciw grypie w wieku około 50 roku życia. hospitalizacji z powodu powikłań grypy w powiatach wolsztyńskim i poznańskim był niski, a wszystkie przypadki hospitalizacji z powodu powikłań grypy miały miejsce wśród powiatu poznańskiego (tab. IX, X).

Kwinto L i wsp. Szczepienia przeciw grypie i zachorowania oraz podejrzenia zachorowań na grypę w powiatach... 397 Tabela VI. Liczba szczepień przeciw grypie w powiatach: wolsztyńskim i poznańskim Table VI Number of influenza immunizations in the Wolsztyńske and Poznańskie counties Powiat wolsztyński Tabela VII. Szczepienia przeciw grypie z podziałem na grupy wieku w powiecie wolsztyńskim Table VII. Influenza immunizations by age groups in the Wolsztyńske and Poznańskie counties 0-19 20 i pow. 1997 330,1 240,2 1998 396,0 334,8 1999 1590,4 1303,9 2000 1797,5 2109,8 0-4 5-19 20-49 50 i pow. 2001 1253,1 1163,6 1306,6 3127,8 2002 776,9 1124,2 1671,5 3773,4 2003 1493,0 2034,2 1641,0 4567,0 0-4 5-14 15-24 25-44 45-64 65 i pow. 2004 568,7 1586,7 1002,5 1200,2 2412,7 6357,3 2005 1386,3 1785,2 1515,2 1730,3 2606,2 5771,6 0-4 5-14 15-64 65 i pow. 2006 623,2 811,4 1570,5 4521,1 2007 832,0 1307,5 1520,7 4937,0 Powiat poznański 1997 148 270,57 6 848 829,21 1998 195 355,06 10 392 1 256,73 1999 754 1 397,36 23 882 2 839,35 2000 1 080 2 010,16 38 933 4 619,64 2001 928 1 719,44 32 198 3 814,03 2002 1 092 2 018,60 40 336 4 765,05 2003 1 350 2 486,97 39 283 4 627,82 2004 1 096 2 010,75 39 650 4 655,38 2005 1 268 2 318,61 46 535 5 437,01 2006 948 1 727,85 33 575 3 904,12 2007 999 1 812,24 35 657 4 124,45 Liczba szczepień 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 powiat poznański powiat wolsztyński 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Ryc. 2. Liczba szczepień przeciw grypie w powiatach: wolsztyńskim i poznańskim Fig. 2. Number of influenza immunizations in the Wolsztyńske and Poznańskie counties Tabela VIII. Szczepienia przeciw grypie z podziałem na grupy wieku w powiecie poznańskim Table VIII. Influenza immunizations by age groups in the Wolsztyńske and Poznańskie counties in 100 000 of population 0-19 20 i pow. 1997 529,8 940,0 1998 762,8 1433,5 1999 1530,2 3301,3 2000 2522,2 5323,3 0-4 5-19 20-49 50 i pow. 2001 738,9 2446,4 3171,8 6243,6 2002 1051,7 3152,9 4069,3 7420,4 2003 1158,8 1839,3 4307,6 7255,8 0-4 5-14 15-24 25-44 45-64 65 i pow. 2004 1101,7 1743,6 2570,4 4809,7 5100,8 9659,2 2005 2116,6 2816,2 3648,6 5225,8 5766,0 10636,9 0-4 5-14 15-64 65 i pow. 2006 1440,6 2272,7 3355,9 9114,1 2007 1153,7 1898,1 3815,1 8607,7 Tabela IX. Przyczyny hospitalizacji z powodu powikłań grypy w powiecie poznańskim Table IX. Reasons for hospitalization due to influenza complications in the Poznańskie county Tabela X. Hospitalizacje z powodu powikłań grypy w powiatach: wolsztyńskim i poznańskim we współczynniku na 100.000 Table IX. Hospitalizations due to influenza complications in the Wolsztynskie and Poznańskie counties by a coefficient of 100 000 of population 0-14 lat Wiek 15 lat i powyżej Powiat wolsztyński Objawy ze strony układu krążenia i na 100 000 Przyczyny hospitalizacji Podejrzenia zapalenia płuc lub oskrzeli Powiat poznański na 100 000 1997 0 0 0 0 1998 0 0 0 0 1999 0 0 0 0 2000 0 0 82 9,73 2001 0 0 1 0,12 2002 0 0 0 0 2003 0 0 9 1,1 2004 0 0 2 0,23 2005 0 0 6 0,70 2006 0 0 1 0,12 2007 0 0 0 0 Inne przyczyny 1997 0 0 0 0 0 1998 0 0 0 0 0 1999 0 0 0 0 0 2000 25 57 0 82 0 2001 0 1 0 0 1 2002 0 0 0 0 0 2003 5 4 2 0 7 2004 0 2 0 1 1 2005 4 2 0 0 6 2006 0 1 0 0 1 2007 0 0 0 0 0

398 Probl Hig Epidemiol 2012, 93(2): 392-398 Najwięcej powikłań grypy, które skierowano na hospitalizację, zaobserwowano w 2000 r. i była to populacja powyżej 15 r.ż. (tab. IX). Przyczyną kierowania do szpitala były podejrzenia zapalenia płuc lub oskrzeli. Najczęstszą przyczyną skierowania do szpitala z powodu powikłań pogrypowych były objawy ze strony układu oddechowego oraz sporadycznie powikłania ze strony układu krążenia i innych przyczyn. W powiecie wolsztyńskim nie obserwujemy hospitalizacji z powodu powikłań grypy (tab. X). Wnioski Szczepienia ochronne są najważniejszym sposobem zabezpieczenia przed wirusem grypy. W populacji, w której jest wysoka wyszczepialność szczepieniami przeciw grypie, zapadalność na tę chorobę jest znacznie niższa bez względu na liczebność tej populacji. Pogląd ten od wielu lat podkreśla w swoich pracach specjalista ds. wirusa grypy Narodowego Instytutu Zdrowia Państwowego Zakładu Higieny, prof. L. Brydak. Piśmiennictwo / References 1. Zakażenia i zarażenia człowieka. Epidemiologia, zapobieganie i zwalczanie. PZWL, Warszawa 2001. 2. Grypa, pandemia grypy mit czy realne zagrożenia? Rytm, Warszawa 2008. 3. Brydak LB. Monitoring szczepień przeciw grypie w Polsce i krajach Unii Europejskiej. Prz Epidemiol 2003, supl 1. 4. Podstawy epidemiologii i kliniki chorób zakaźnych. PZWL, Warszawa 1986. 5. Lange J, Krenke K, Paradzyńska J, Kulus M. Powikłania płucne w przebiegu chorób zakaźnych wieku dziecięcego. Terapia 2009, XVIII: 10(231): 23. 6. Brydak L. Grypa zagrożeniem dla dzieci. Prz Pediatr 2009, 2, 39: 81. 7. Orenstein EW, De Serres G, Haber MJ, Shay DK, Bridges CB, Gargiullo P, Orenstein WA. Methodological issues regarding the use of three observational study designs to assess influenza vaccine effectiveness. J Epidem 2007, 36, 3: 623 631.