Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii w Lubaniu na 2015 rok

Załącznik do Uchwały Nr LVII/403/2014 Rady Miasta Lubań z dnia 28 października 2014 r. Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii w Lubaniu na 2015 rok Lubań 2014 1

Załącznik do Uchwały Nr LVII/403/2014 Rady Miasta Lubań z dnia 28 października 2014 r. Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii w Lubaniu na 2015 rok Rozdział I. Postanowienia ogólne Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii jest kontynuacją zadań realizowanych w Lubaniu od 1996 roku. Zgodnie z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii. Program stanowi spis działań będących jednocześnie zadaniami własnymi gminy, w obszarze tych zagadnień społecznych, które będą realizowane w roku 2015, ze szczególnym uwzględnieniem poniższych priorytetów: 1. w dziedzinie życia społecznego przyznanie priorytetu dla działań i decyzji służących profilaktyce i rozwiązywaniu problemów alkoholowych, narkomanii oraz przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w mieście; 2. zapewnienie systematycznego finansowania Programu w ramach środków z budżetu miasta pochodzących z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych; 3. usprawnienie działalności placówek państwowych i stowarzyszeń realizujących programy profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i narkomanii; 4. zwiększenie skuteczności systemu kontroli na rynku alkoholowym; 5. programy profilaktyczne w szkołach; wdrażanie oferty rekomendowanych programów profilaktycznych opartych na skutecznych strategiach oddziaływań (równolegle należy uwzględnić problematykę hazardu i uzależnień od nowych technologii), 6. wdrażanie i upowszechnianie programów edukacyjnych dla rodziców, zwiększenie ich kompetencji wychowawczych w obszarze profilaktyki zachowań ryzykownych, 7. przeciwdziałanie przemocy w rodzinach; 8. przeciwdziałanie przemocy i agresji w szkole, 9. zapewnienie pomocy wychowawczej i terapeutycznej dla dzieci z problemami alkoholowymi i narkomanii. Dotychczasowe doświadczenia związane z realizacją Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii wskazują na skuteczność następujących strategii rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii: 2

1) upowszechnienie edukacyjnych programów profilaktyki szkolnej, rodzinnej i środowiskowej, 2) zwiększenie dostępności i skuteczności programów terapeutycznych dla osób uzależnionych i członków ich rodzin oraz procedur interwencyjno korekcyjnych wobec osób nadużywających środków zmieniających świadomość, 3) zwiększenie dostępności i skuteczności programów interwencji społeczno prawnych i terapeutycznych dla osób doznających przemocy oraz programu pomocy psychologicznej służące przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, 4) nadzór nad przestrzeganiem zasad prawnych służących kontroli działalności gospodarczej w zakresie obrotu napojami alkoholowymi w szczególności dotyczących sprzedaży alkoholu nieletnim, reklamowanie napojów alkoholowych, nielegalnego obrotu napojami alkoholowymi, 5) edukacja publiczna mająca na celu: a) informowanie o konsekwencjach nadużywania środków zmieniających świadomość (alkohol, narkotyki, tytoń itp.) i metodach zapobiegania szkodom zdrowotnym, b) promocję zdrowego stylu życia, trzeźwości i abstynencji, c) szkolenia profesjonalistów w takich sektorach jak: ochrona zdrowia, edukacja, pomoc społeczna, wymiar sprawiedliwości oraz liderów społeczności lokalnej w zakresie nowoczesnych metod rozwiązywania problemów uzależnień, d) wspieranie rozwoju Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałanie Narkomanii, e) wspieranie działań podejmowanych przez organizacje pozarządowe i środowiska wzajemnej pomocy, które ukierunkowane są na zapobieganie lub zmniejszanie szkód związanych z uzależnieniami. Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2015 jest ściśle powiązany z wieloma aktami prawnymi. Należą do nich między innymi: 1. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w szczególności nakłada na samorząd gminny obowiązek tworzenia gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych jako część strategii gminnej w zakresie polityki społecznej. 2. Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2011-2015 z dnia 22 marca 2011 r. Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w mieście Lubań na rok 2015 współgra z Narodowym Programem Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2011-2015 poprzez następujące założenia: - zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu, - tworzenie lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinach alkoholowych 3

we współpracy z policją, pomocą społeczną, placówkami lecznictwa odwykowego, punktem konsultacyjnym ds. przemocy,organizacjami pozarządowymi, Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Zespołem Interdyscyplinarnym w Lubaniu, - prowadzenie działań edukacyjnych i profilaktycznych ukierunkowanych na rozwiązywanie problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii skierowanych w szczególności do dzieci i młodzieży, - wspomaganie programów realizowanych przez instytucje, organizacje pozarządowe i osoby fizyczne, zajmujące się rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz środowiska wzajemnej pomocy, - podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów art 13 i 15 ustawy, - wspieranie przedsięwzięć mających na celu przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i marginalizacji. 3. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie określa zadania organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego. 4. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii nakłada na samorząd gminny obowiązek tworzenia gminnego programu przeciwdziałania narkomanii. Lokalna diagnoza problemów alkoholowych i narkomanii w mieście. Struktura miasta Miasto Lubań liczy 21.386 mieszkańców (stan na dzień 30.09.2014r.), w tym 10.066 mężczyzn i 11.320 kobiet. Stopa bezrobocia na 30.09.2014 r. wynosiła 18,7 %. Sytuacja ta przekłada się na sferę zachowań alkoholowych. Jak wynika z badań spadek dochodów, brak perspektyw na przyszłość, przyczyniają się do wzrostu skali problemów uzależnień. Z pomocy materialnej MOPS do 30.06.2014 roku z powodu uzależnienia od alkoholu korzystało 82 rodziny, tj.148 osób, natomiast z powodu narkomanii 4 rodziny, tj. 4 osoby. Do podstawowych problemów alkoholowych należą: 1. uszkodzenia zdrowia u osób nadmiernie pijących. Nadużywanie alkoholu jest częstym źródłem obniżenia zdolności do sprawnego wykonywania pracy zawodowej, zwiększa ryzyko utraty pracy i obniża zdolność do skutecznego poszukiwania zatrudnienia. Może więc przyczyniać się do powstawania i utrwalania ubóstwa, a co za tym idzie do podlegania procesom wykluczenia społecznego. Nadużywanie alkoholu prowadzące do zaburzeń zachowania może powodować istotne i okresowe zaburzenia życia rodzinnego, podobnie jak w rodzinach osób uzależnionych. Znaczna część pacjentów leczących się w placówkach podstawowej i 4

specjalistycznej opieki zdrowotnej z powodu zaburzeń układu krążenia neurologicznego, chorób płuc, urazów itp. To osoby nadużywające alkoholu. 2. samozniszczenie osób uzależnionych od alkoholu. Jest to około 2 3% całej populacji, a około 16% dorosłej populacji Polaków przekracza próg nadużywania alkoholu. Największy wzrost w tym zakresie odnotowano wśród młodych kobiet, a co trzecia kobieta (33%) w wieku prokreacyjnym (18-40 lat) pije alkohol w czasie ciąży. Osoby uzależnione na skutek postępującej degradacji psychofizycznej tracą zdolność do efektywnego funkcjonowania w rolach społecznych i zawodowych, tracą posiadane miejsca pracy i mają ograniczone zdolności do skutecznego poszukiwania zatrudnienia. Proces ten w istotny sposób wpływa na rozmiary zjawiska bezrobocia i ubóstwa. W części przypadków prowadzi to do radykalnego zrywania więzów z najbliższym otoczeniem, utraty podstawowych źródeł wsparcia, a także bezdomności. Zachowanie osób uzależnionych często nacechowane przemocą, agresją, zaniedbywaniem podstawowych obowiązków rodzinnych przyczynia się do destrukcji życia ich rodzin, obejmującej zjawisko pauperyzacji, zaburzeń zdrowia somatycznego i psychicznego oraz stygmatyzacji społecznej. 3. do Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wpłynęło- do miesiąca września 2014 r.- 72 sprawy, z tego większość wszczynająca procedurę sądowego zobowiązanie do leczenia odwykowego, 4. uszkodzenia rozwoju psychofizycznego pijącej młodzieży. U około 10 15% populacji w wieku pomiędzy 15 a 18 rokiem życia występują poważne szkody. Nieletni upijający się od czasu do czasu to co piąty młody człowiek w wieku 14 17 lat. W ostatnich latach obniżył się wiek inicjacji alkoholowej wśród młodzieży do 12 lat. Dzieci w rodzinach alkoholowych często doświadczają nie tylko ubóstwa, ale również istotnych zaburzeń emocjonalnych i zakłóceń rozwoju psychofizycznego. Przyczynia się to do powstawania problemów w nauce, w części przypadków do obniżenia poziomu wykształcenia, z czego wynikają potem ograniczone zdolności do aktywnego funkcjonowania na rynku pracy. W części przypadków życie w chronicznym stresie, zagrożeniu i przemocy prowadzi do zaburzeń zachowania i związanych z nim naruszeń prawa i porządku publicznego, które sprzyjają procesowi wykluczenia społecznego. Należy również podkreślić, że przy braku wsparcia i pomocy socjoterapeutycznej dzieci alkoholików tworzą grupę najwyższego ryzyka uzależnienia od alkoholu, narkotyków i wiele z nich zostaje alkoholikami. Z anonimowej ankiety przeprowadzonej wśród młodzieży lubańskiej (grupy około 200 osób) uzyskano dane: większa część uczniów ma już za sobą pierwszą inicjację Alkoholową 58%, natomiast 30% uczniów inicjację nikotynową, a 1% narkotykową. Najczęściej uczniowie spożywają alkohol, palą papierosyna podwórku i u koleżanki, kolegi. Najczęściej spożywanym alkoholem przez uczniów jest piwo (82%), spożywanym okazjonalnie (73%). 5. szkody u członków rodzin z problemem alkoholowym. Dorośli żyjący w otoczeniu alkoholika to 4 5% całej populacji. Są to osoby, u których występują schorzenia psychosomatyczne, zaburzenia emocjonalne spowodowane chronicznym stresem. Problemem jest także przemoc w rodzinie rozumiana jako fizyczne lub psychiczne znęcanie się nad członkami rodziny. Szacuje się, że jest to 2/3 dorosłej populacji członków rodzin i 2/3 wychowujących się w tych rodzinach dzieci, 5

6. naruszenie prawa i porządku przez osoby nietrzeźwe. Do najważniejszych problemów należą: przestępczość osób nietrzeźwych, prowadzenia pojazdów pod wpływem alkoholu, alkoholowe zaburzenia zachowania w miejscach publicznych i znęcanie się nad rodziną około 35% sprawców podejrzanych o dokonanie przestępstw było pod wpływem alkoholu, 7. przestępstwa i wykroczenia związane z obrotem alkoholu. Najważniejszy problem to sprzedaż alkoholu osobom nieletnim i nietrzeźwym oraz reklama i propagowanie napojów alkoholowych. 8. rosnące koszty ekonomiczne koszty leczenia, wypadków, wymiaru sprawiedliwości, pomocy społecznej i ubezpieczeń. Przedstawione wyżej obszary zaburzeń rysują ogólną mapę problemów alkoholowych, których rozwiązywanie w roku 2015 prowadzone będzie poprzez realizację zadań ujętych w Programie. Przedstawione płaszczyzny problemowe stanowią obszar szeroko pojętego zdrowia publicznego. Zdrowie danej jednostki nie jest wartością jedynie indywidualną, ale także istotną wartością społeczną. Natomiast polityka zdrowotna- to wszelka działalność państwa i innych podmiotów sprawujących władzę publiczną w zakresie polityki społecznej, nakierowana na poprawę stanu zdrowia ludności oraz jednocześnie niedopuszczenie do jego pogorszenia. Oznacza to, że nie istnieje osobna i samodzielna polityka zdrowotna, niezależna od polityki społecznej, lecz stanowi ona jej integralną część. Rynek napojów alkoholowych na terenie miasta Lubań. Czynnikiem warunkującym poziom średniego spożycia alkoholu jest jego powszechna dostępność. Limit punktów sprzedaży napojów alkoholowych na terenie miasta został ustalony Uchwałą Rady Miasta Lubań Nr V/54/2003 z dnia 28 stycznia 2003 roku. Tabela 1. Limit punktów sprzedaży napojów alkoholowych. Limit punktów sprzedaży napojów alkoholowych 145 Limit punktów sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży. 100 Limit punktów sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia W miejscu sprzedaży. 45 6

Tabela 2. Liczba punktów sprzedaży napojów alkoholowych w gminie - stan na dzień 30.09.2014 r. Liczba punktów sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży (sklepy) 45 Liczba punktów sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży (lokale gastronomiczne) 24 Tabela 3. Liczba punktów sprzedaży napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 18 % w gminie - stan na dzień 30.09.2014 r. Liczba punktów sprzedaży napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 18 % przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży (sklepy) 40 Liczba punktów sprzedaży napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 18 % przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży (lokale gastronomiczne) 16 W roku 2014 wydano trzy jednorazowe zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych przedsiębiorcy posiadającemu zezwolenia. Według danych Komendy Powiatowej Policji w Lubaniu do 30.09.2014 roku do wytrzeźwienia w pomieszczeniach policji zatrzymano 22 mężczyzn, 1 kobietę, nieletnich nie było. W związku z popełnieniem wykroczenia (art.178 k.k) jazda pod wpływem alkoholu zatrzymano 125 osób. Nie było nieletnich. Informacje z obszaru przemocy domowej Przemoc w rodzinie jest problemem trudnym do badania towarzyszy również rodzinom z problemem alkoholowym. Agresja ze strony osób najbliższych, jeżeli nie mieści się w wyobrażeniu człowieka o tym, co normalne i słuszne, może być wstydliwie ukrywaną tajemnicą. Szacuje się, że w Lubaniu 2/3 osób dorosłych oraz 2/3 dzieci żyje w rodzinach, których z powodu nadużywania alkoholu dochodzi do zjawisk, które doprowadzić mogą do wykluczenia społecznego i marginalizacji tych rodzin, tj.: przemocy domowej, ubóstwa, 7

deficytów rozwojowych, chorób, zaburzeń funkcjonowania, naruszania zasad porządku publicznego i obowiązującego prawa itp. Przedstawione wyżej płaszczyzny problemowe stanowią obszar szeroko pojętego zdrowia publicznego. Punkt Konsultacyjny do Spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie do 30.09.2014 roku przyjął 52 osoby. Udzielono 261 porad, w tym 37 telefonicznie. Pomocy udzielono także w formie on line, drogą mailową dla 24 osób. Z ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie wynika, że przeciwdziałanie przemocy w rodzinie jest zadaniem własnym gminy, w ramach którego należy udzielać pomocy i wszechstronnej informacji na temat systemu wsparcia dla ofiar przemocy domowej, między innymi tworzyć gminny system przeciwdziałania temu zjawisku, prowadzić poradnictwo i interwencje, opracowywać i realizować programy ochrony ofiar przemocy. Od roku 2011 rozszerzono ofertę pomocy i wsparcia dla osób uwikłanych w przemoc poprzez: - powołanie Zespołu Interdyscyplinarnego zarządzaniem nr 50/2011 z dnia 24.03.2011 r. Burmistrza Miasta Lubań. U 19 osób była przeprowadzona procedura Niebieskiej Karty z uwagi na stosowanie psychicznej i fizycznej przemocy szczególnie w stosunku do kobiet oraz w 5 przypadkach w stosunku do dzieci. Dzieci jako ofiary przemocy wśród dorosłych. Dzieci wzrastające wśród przemocy w domu są często zapomnianymi jej ofiarami. Doznają przemocy nie tylko wtedy, gdy są bezpośrednio maltretowane przez rodziców lub opiekunów. Cierpią również wtedy gdy są świadkami przemocy dorosłych. Przemoc domowa może wyrządzić dziecku szkody fizyczne, emocjonalne i poznawcze. Z badań wynika, że skutki przemocy domowej są zarówno krótkoterminowe, jak i długoterminowe. W latach 2012 2014 rozszerzono ofertę wsparcia dla osób uwikłanych w przemoc jak również w 2015 roku poprzez: - pracę Zespołu Interdyscyplinarnego; - prowadzenie spotkań grup roboczych. Czynniki ryzyka i zachowania ryzykowne wśród młodzieży. W okresie rozwoju człowieka, jakim jest wiek dorastania, młodzi ludzie pomiędzy 10-18 rokiem życia podejmują rozmaite zachowania ryzykowne. Terminem tym określa się różne działania niosące ryzyko negatywnych konsekwencji zarówno dla zdrowia fizycznego i psychicznego jednostki, jak i dla jej otoczenia społecznego. Do najpoważniejszych ryzykownych zachowań zalicza się: -palenie tytoniu, -spożywanie alkoholu, -używanie innych środków psychoaktywnych (narkotyków, leków), - wczesna aktywność seksualna, -zachowanie agresywne i przestępcze (w tym kradzieże), -porzucenie nauki, 8

-ucieczki z domu. Pomimo, że zachowania te występują także u ludzi dorosłych, jednakże u młodzieży negatywne konsekwencje ryzykownych zachowań są poważniejsze i występują szybciej z powodu nie zakończonego jeszcze rozwoju biologicznego, intelektualnego, emocjonalnego i społecznego. Młody organizm w okresie intensywnego wzrostu jest mało odporny, ma niższą tolerancję na alkohol, ma słabą zdolność kontrolowania własnych zachowań i właściwego oceniania rzeczywistości, nie zna granicy bezpieczeństwa. Alkohol niszczy plany i marzenia. Rośnie liczba nastolatków, które sięgają po alkohol. I tak: 44% dorastających dzieci przyznaje, że upiło się w ostatnim miesiącu!, 12% nastolatków przyznaje, że piło piwo, a 68% wódkę i mocne alkohole. Co piąty rodzic nie jest świadomy, że jego dziecko pije!. Lecznictwo odwykowe Leczenie odwykowe osób uzależnionych od alkoholu odbywa się wyłącznie w publicznych bądź niepublicznych zakładach opieki zdrowotnej jest bezpłatne, również dla osób nie ubezpieczonych. Zasadniczą metodą leczenia uzależnienia w zakładach lecznictwa odwykowego jest psychoterapia uzależnienia, natomiast postępowanie medyczne ma wymiar wspomagający psychoterapię i jest nakierowane głównie na leczenie alkoholowych zespołów abstynencyjnych, farmakologiczne wsparcie psychoterapii, diagnostykę szkód wynikających z używania alkoholu i kierowanie osób wymagających leczenia somatycznego do leczenia specjalistycznego. Leczenie odwykowe dla osób z zaburzeniami spowodowanymi używaniem alkoholu jest częścią systemu opieki psychiatrycznej. Mieszkańcy Lubania uzależnieni od alkoholu, leczeni są w Poradni Uzależnienia i Współuzależnienia od Alkoholu w Lubaniu oraz na Oddziale Leczenia Uzależnień od Alkoholu w Wojewódzkim Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Bolesławcu a także w innych miejscach na terenie kraju. W Poradni Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia od Alkoholu do 30.09.2014 roku w programie ponadpodstawowym brało udział 25 osób uzależnionych i 12 osób współuzależnionych. W Poradni ogółem jest zarejestrowanych 175 osób uzależnionych i 148 współuzależnionych Analiza stanu lubańskich problemów związanych z alkoholem i narkomanią wskazuje, że w 2014 roku, podobnie jak w poprzednich okresach, do najważniejszych działań podejmowanych i finansowanych przez gminę miejską należy zaliczyć : programy profilaktyczne w szkołach, programy profilaktyczne dla dorosłych, pomoc psychologiczną i wychowawczą dla dzieci alkoholików, przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, pomoc dla rodziców, których dzieci się upijają i zażywają narkotyki, szkolenia dla pedagogów, psychologów, członków komisji alkoholowej, innych osób zajmujących się profilaktyką, sprzedawców, policjantów, pracowników MOPS, kuratorów sądowych, członków Zespołu Interdyscyplinarnego oraz zwiększenie dostępności lecznictwa odwykowego,warsztaty dla uczniów dotyczące przeciwdziałania przemocy i agresji w szkole, pedagogizacja rodziców dotycząca przeciwdziałania agresji i przemocy w szkole,udział w kampaniach ogólnopolskich itp. Prowadzenie grupy terapeutycznej w Ośrodku Wsparcia Dziennego dla dzieci zagrożonych demoralizacją, wykluczeniem społecznym przejawiających trudności w nawiązywaniu kontaktów rówieśniczych i 9

rodzinnych, a także alternatywny sposób spędzania czasu przez młodzież i dorosłych. Zadania Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii zostały zaplanowane na podstawie przeprowadzonej diagnozy środowiska lokalnego. Konieczność uchwalenia przez Radę Miasta Lubań Programu wynika wprost z art. 4 1 ustawy z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2012r., poz. 1356 z późn.zm.). Podstawowe rodzaje problemów 1. Szkody występujące u osób pijących alkohol i zażywających narkotyki: samozniszczenie alkoholików i narkomanów, szkodliwe picie nie uzależnionych, picie dzieci i młodzieży. 2. Szkody u tych, którzy żyją w rodzinach alkoholowych i narkomańskich: psychiczne i fizyczne spowodowane znęcaniem się, brak prawidłowych wzorców, brak poczucia bezpieczeństwa i własnej wartości. 3. Uszkodzenie środowiska pracy: absencja i wypadki, obniżenie wydajności pracy. 4. Łamanie prawa przez tych, którzy są nietrzeźwi: przemoc w rodzinach alkoholowych, prowadzenie pojazdów w stanie nietrzeźwości. 5. Łamanie prawa przez rynek alkoholowy. II. Cele strategiczne programu. 1. Zapobieganie powstawaniu nowych problemów alkoholowych i narkomanii. 2. Zwiększenie zasobów niezbędnych do radzenia sobie z już istniejącymi problemami oraz przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. 3. Zmniejszanie rozmiarów problemów, które już występują. III. Cele operacyjne programu. 1. Ograniczanie i zmiana struktury spożycia napojów alkoholowych. 2. Budowanie skutecznych form kontroli prawnej i społecznej nad szkodliwymi formami postępowania osób nadużywających alkoholu, w szczególności przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 10

3. Zwiększenie skuteczności i dostępności terapii w zakresie nowoczesnych strategii i metod rozwiązywania problemów alkoholowych, narkomanii. 4. Zmiana zachowań i postaw mieszkańców oraz instytucji w sytuacjach związanych z alkoholem i narkomanią. 5. Tworzenie miejskiego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 6. Wdrażanie nowoczesnych form profilaktyki kierowanej, w szczególności do dzieci i młodzieży. Realizator Programu Za realizację Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomani w Lubaniu na 2015 rok odpowiada Burmistrz Miasta Lubań. Bezpośrednim wykonawcą programu jest Urząd Miasta Lubań Wydział Infrastruktury Społecznej. Ewaluacja Programu. Ewaluacja polega na ocenie skuteczności podejmowanych działań, stanowi również podstawę modyfikacji Programu. Sposób realizacji: Prowadzenie badań w zakresie: 1. pełnego rozpoznania potrzeb populacji osób mających problemy alkoholowe i narkomanii w celu określenia priorytetów działań, 2. monitoringu, dostępności, skuteczności, jakości oraz efektywności ekonomicznej różnych kategorii działań, 3. monitoring potrzeb i skuteczności działań profilaktyczno -terapeutycznych wśród dzieci i młodzieży oraz monitoringu szkolnych programów profilaktyki. Rozdział II. Zadania Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii 1. Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu i narkotyków. Przez zwiększenie dostępności rozumie się bliskość terytorialną oferty terapeutycznej: a) finansowanie zajęć w Poradni Uzależnienia i Współuzależnienia od Alkoholu w Lubaniu w programie ponadpodstawowym, wykraczającym poza zakres objęty umową z NFZ dla uzależnionych i współuzależnionych, realizowanie programów after care tzn. po podstawowym programie terapii, nie będących świadczeniami zdrowotnymi, trening asertywności, warsztat radzenia sobie ze stresem, złością, terapia pogłębiona dla uzależnionych i współuzależnionych konsultacje indywidualne psychologa, zapobieganie nawrotom picia, praca nad poczuciem własnej wartości, zakup materiałów biurowych i pomocy do prowadzenia terapii, b) dofinansowanie kursów i szkoleń specjalistycznych dla pracowników Poradni, c) finansowanie kosztów związanych z korzystaniem za lokal do prowadzenia zajęć w programie ponadpodstawowym, doposażenie sal oraz przeprowadzenie 11

niezbędnych remontów, d) w zakresie ochrony zdrowia psychicznego. Wskaźniki osiągania celu: 1. Liczba pacjentów, którzy po ukończeniu terapii utrzymują abstynencję przez ponad rok. 2. Liczba pacjentów, u których po ukończeniu terapii utrzymują się pozytywne zmiany w funkcjonowaniu społecznym i zawodowym. 3. Liczba pacjentów uzależnionych i współuzależnionych korzystających z programów terapeutycznych. 4. Liczba przeszkolonych terapeutów i instruktorów terapii zatrudnionych w placówce odwykowej. 2. Udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie. Powyższe zadanie realizowane będzie poprzez: a) zwiększenie skuteczności interwencji prawno-administracyjnych wobec przemocy i innych zaburzeń funkcjonowania rodziny, b) zwiększenie dostępności i skuteczności zorganizowanych form pomocy między innymi psychologicznej, prawnej i informacyjnej dla członków rodzin Punkt Konsultacyjny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, c) organizowanie i wspieranie lokalnych kampanii edukacyjnych, narad i konferencji na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, d) edukacja publiczna przejawiająca się w przekazywaniu w mediach ważnych informacji dotyczących przemocy w rodzinie, e) inicjowanie środowiskowych grup wsparcia, f ) zakup i dystrybucja materiałów edukacyjno informacyjnych, g) koordynowanie działań dotyczących pomocy ofiarom przemocy, poprzez współpracę z Policją, MOPS, przedstawicielami ochrony zdrowia, szkołami, kuratorami sądowymi, organizacjami pozarządowymi, osobami fizycznymi i innymi realizującymi programy przeciwdziałania przemocy domowej, h) doposażenie w pomoce niezbędne do realizowania zadań związanych z przeciwdziałaniem przemocy, i) finansowanie szkoleń i kursów specjalistycznych zwiększających kompetencje w zakresie pomagania osobom doznającym przemocy. W celu udzielania profesjonalnej pomocy osobom doznającym przemocy zakłada się tworzenie spójnego systemu wyspecjalizowanych placówek i służb, to: 1. działania zgodne z zapisami Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy Rodzinie oraz Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2014-2015 2. miejsce, do którego można przyjść punkt konsultacyjny do spraw przeciwdziałania przemocy w rodzinie; 12

3. grupy robocze podejmujące działania w ramach Zespołu Interdyscyplinarnego. Wskaźniki osiągania celu: 1. Liczba osób uczestniczących w programie pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie. 2. Liczba porad i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 3. Liczba osób zgłaszających się do Punktu Konsultacyjnego ds. Przemocy. 4. Liczba osób uczestniczących w grupie psychoedukacyjnej dla ofiar przemocy pn Przemocy Stop. 5. Liczba realizowanych programów terapeutycznych dla osób uwikłanych w przemoc. 6. Liczba osób uczestniczących w tego typu programach terapeutycznych. 7. Liczba rodzin z problemem alkoholowym, w których Policja wielokrotnie podejmowała interwencję w związku z przemocą domową. 8. Liczba umorzonych spraw sądowych z art. 207 kk ze względu na małą szkodliwość czynu lub z powodu braku dowodów. 3. Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie pozalekcyjnych i pozaszkolnych zajęć sportowych, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo - wychowawczych i socjoterapeutycznych. a) tworzenie możliwości integrujących wszystkich profilaktyków (szczególnie pedagogów i nauczycieli) realizujących programy profilaktyczne dla dzieci i młodzieży lubańskich szkół, b) edukacja rodziców i wychowawców w zakresie pomagania młodzieży w utrzymaniu abstynencji, c) organizowanie i finansowanie programów profilaktycznych dot. uzależnień, zakup pism oraz literatury, d) wszechstronne wspieranie, w tym finansowanie kształcenia w dziedzinie profilaktyki pedagogów szkolnych, nauczycieli, członków Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, pracowników MOPS, policjantów, kuratorów sądowych, pracowników świetlicy socjoterapeutycznej, organizowanie szkoleń dla rad pedagogicznych w zakresie rozwiązywania problemów uzależnień i przemocy, e) diagnozowanie i monitorowanie problemów uzależnień na terenie miasta, zwłaszcza w środowiskach młodzieży szkolnej, f) promocja imprez bezalkoholowych i zdrowego stylu życia m.in. Zabawa tak alkohol nie, g) współpraca z mediami w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych uzależnień, h) edukacja publiczna prezentacja w mediach wiedzy na temat problemów związanych z używaniem i nadużywaniem alkoholu, narkotyków. przeciwdziałania przemocy, 13

i) wspieranie działań podejmowanych przez lokalne koalicje trzeźwościowe, j) interwencje profilaktyczne wobec grup podwyższonego ryzyka, k) organizacja i finansowanie kampanii profilaktycznych lokalnych i udział w ogólnopolskich, l) organizacja spektakli profilaktycznych dla dzieci i młodzieży lubańskich szkół, ł) prowadzenie wspólnych z Policją akcji profilaktycznych na terenie miasta, m) dofinansowanie profilaktycznych obozów, kolonii, półkolonii, wycieczek oraz innych form spędzania czasu wolnego dla dzieci i młodzieży ze szczególnym uwzględnieniem dzieci z rodzin zagrożonych uzależnieniami, jak również osób niepełnosprawnych oraz zajęć pozalekcyjnych, które mają opisany program zajęć profilaktycznych w zakresie problemów uzależnień od alkoholu, narkotyków itp., n) dofinansowanie działań w dziedzinie promocji zdrowia, przeciwdziałania przemocy, wczesnej profilaktyki narkomanii, działania na rzecz osób w wieku emerytalnym, o) finansowanie zajęć w placówkach przeznaczonych dla dzieci z grup ryzyka, np. w świetlicach socjoterapeutycznych, Ośrodku Wsparcia Dziennego itp., p) dofinansowanie tworzenia i uzupełniania bazy niezbędnej do realizacji alternatywnych form spędzania czasu wolnego przez dzieci, młodzież i dorosłych, w ramach środowiskowej profilaktyki i uzależnień (bezpieczne podwórka, place zabaw, boiska), r) organizowanie pozalekcyjnych zajęć sportowo-rekreacyjnych w ramach programu, s) organizacja działań rekreacyjnych promujących zdrowy styl życia. t) współpraca i wspieranie organizacji pozarządowych i związków wyznaniowych mająca na celu promocję zdrowia i propagowanie trzeźwych obyczajów oraz promocję i organizację wolontariatu, u) wspieranie organizacji zawodów sportowych, upowszechnianie kultury fizycznej, sportu, turystyki i krajoznawstwa wśród dzieci, młodzieży i dorosłych, w) wspieranie organizacji obozów sportowych dla dzieci i młodzieży uprawiających sport. Stwierdza się, że nowoczesna działalność profilaktyczna i edukacyjnoinformacyjna to także: a) uczenie wczesnego rozpoznawania sygnałów wskazujących na rozwijanie się procesu uzależnienia, b) uczenie osobistych umiejętności kontrolowania rozmiarów i wzorów picia, c) zwiększenie skutecznej informacji wobec zaburzeń zachowania, wynikających z używania środków zmieniających świadomość. Wskaźniki osiągania celu: 14

1. Liczba dzieci, młodzieży, rodziców i kadry pedagogicznej uczestniczących w szkolnych programach profilaktycznych. 2. Liczba szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych, w których prowadzone są programy profilaktyczne. 3. Liczba świetlic profilaktycznych, Ośrodków Wsparcia Dziennego, oraz liczba dzieci uczestniczących w realizowanych przez nie programach i zajęciach terapeutycznych. 4. Liczba cofniętych zezwoleń na sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych w związku z zabronioną sprzedażą alkoholu nieletnim. 4. Podejmowanie działań profilaktycznych w związku z obawą naruszenia przepisów określonych w art. 13 1 i 15 ustawy o wychowaniu w trzeźwości. a) inicjowanie i uczestnictwo w działaniach, mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstwa i wykroczeń oraz współdziałanie w tym zakresie z organami administracji państwowej. b) prowadzenie kontroli placówek handlowych i gastronomicznych na terenie miasta prowadzących sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych w zakresie przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwoleń. c) prowadzenie szkoleń dla właścicieli i sprzedawców punktów sprzedaży napojów alkoholowych. d) opiniowanie przez Miejską Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wniosków o wydanie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych pod katem zgodności z uchwałami Rady Miasta dot. limitu punktów sprzedaży i ich lokalizacji. Wskaźniki osiągania celu: 1. Ilość interwencji Policji i Straży Miejskiej wobec naruszenia warunków sprzedaży alkoholu. 2. Liczba wszczętych postępowań wyjaśniających. 3. Procent sklepów i lokali gastronomicznych naruszających prawo zabraniające sprzedawania alkoholu nieletnim. 4. Liczba wniosków złożonych do Policji o wszczęcie i przeprowadzenie dochodzenia w związku z naruszeniem przepisów określonych w art. 13 1 i 15 ustawy. 5. Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych i narkomanii. Współpraca ze stowarzyszeniami i innymi organizacjami pozarządowymi realizującymi programy o charakterze profesjonalnym: a) wspieranie finansowe i organizacyjne instytucji, stowarzyszeń i organizacji pozarządowych realizujących swoje zadania statutowe związane z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych; b) współpraca i wspieranie ruchów samopomocowych szczególnie AA, Al, Anon, c) systematyczne rozwijanie współpracy stowarzyszeń trzeźwościowych i aktywne włączanie ich w realizację określonych przedsięwzięć w ramach Programu. 15

Wspomaganie działalności służb i instytucji nie jest tożsame z udzielaniem wsparcia finansowego i może oznaczać nawiązanie współpracy służącej rozwiązywaniu problemów uzależnień bez przekazywania środków finansowych. Samorząd będzie powierzał wspierał realizację poszczególnych zadań w zakresie promocji zdrowia psychicznego, promocji zdrowego stylu życia, informowania o szkodliwości substancji psychoaktywnych, edukacji psychologicznej i społecznej, wypełniania czasu wolnego dzieci i młodzieży, zajęć terapeutycznych dla osób wykazujących zaburzenia zachowania. Wskaźniki osiągania celu: 1. Liczba stowarzyszeń stale współpracujących przy realizacji Programu. 2. Ocena działalności lokalnej koalicji trzeźwościowej. 6. Działalność Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Zadania Komisji określa ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Wskaźniki osiągania celu: 1. Liczba prowadzonych postępowań w ramach zobowiązania do podjęcia leczenia odwykowego, 2. Liczba osób skierowanych do biegłych orzekających w przedmiocie uzależnienia, 3. Liczba wydanych opinii biegłych, 4. Liczba osób, które podjęły leczenie dobrowolnie, 5. Liczba wniosków skierowanych do sądu o zobowiązanie do leczenia w zakładzie lecznictwa odwykowego, 6. Liczba opinii pozytywnych i negatywnych w postępowaniu o wydanie zezwoleń na sprzedaż lub podawanie napojów alkoholowych dotyczących zgodności lokalizacji punktów sprzedaży z uchwałami Rady Miasta (limit i lokalizacja punktów), 7. Liczba wszczętych postępowań w ramach procedury Niebieska Karta 8. Liczba podjętych działań interwencyjnych wobec stwierdzonej przemocy w rodzinie. Wynagradzanie za udział w pracach komisji: 1. Wynagrodzenie członków Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych ustala się w wysokości 10 % minimalnego wynagrodzenia za pracę, określonego Rozporządzeniem z dnia 11 września 2014r., obowiązującym od dnia 01.01.2015r. (Dz.U. z 2014 r., poz.1220). 2. Wynagrodzenie przysługuje za udział w pracach Komisji. 3. Wynagrodzenie określone w pkt.1 wypłacane będzie na podstawie listy wypłat podpisanej przez przewodniczącego. 4. Za prowadzenie dokumentacji komisji ustala się wynagrodzenie w wysokości 800 zł brutto miesięcznie. 16

5. Za przeprowadzenie wywiadu dla potrzeb Komisji ustala się wynagrodzenie w wysokości 50 zł brutto. 6. Za przeprowadzenie badania biegłego dla potrzeb Komisji ustala się wynagrodzenie w wysokości 135 zł brutto. Rozdział III. Zasady finansowania i harmonogram realizacji Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii Środki na finansowanie Programu w wysokości 540.000 zł pochodzą z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych i są ujęte w budżecie miasta w dziale 851 Ochrona Zdrowia. Z kwoty tej na: przeciwdziałanie alkoholizmowi (rozdział 85154) zaplanowano wydatki w wysokości 495.000 zł. zwalczanie narkomanii (rozdział 85153) zaplanowano kwotę 45.000 zł. Należy podkreślić, że środki te niewykorzystane w danym roku budżetowym powinny być umieszczone w wykazie wydatków, które nie wygasają z upływem roku budżetowego i są przeznaczone w następnym roku budżetowym na realizację Programu. Harmonogram realizacji zadań stanowi załącznik do programu. 17