KONSTYTUCJA ORDERU ŚWIĘTEGO STANISŁAWA W IMIĘ BOGA, HONORU I OJCZYZNY, powodowani troską o przyszłość królewskiego Orderu Świętego Stanisława, my, Damy i Kawalerowie, pomni przyrzeczeń złożonych w ceremonii inwestytury do Orderu, zgromadzeni u stóp Wawelu w Stołecznym Królewskim Mieście Krakowie - ustanawiamy Konstytucję Orderu Świętego Stanisława jako podstawowe prawa dla wszystkich nam współczesnych i przyszłych pokoleń Dam i Rycerzy Świętego Stanisława, krakowskiego biskupa i męczennika, głównego Patrona Polski i Polaków, Ojca Ojczyzny. Ogłaszając tę Konstytucję, wszystkich, którzy włączeni zostali w sferę szlachetnego Orderu Świętego Stanisława, zobowiązujemy i wzywamy do przestrzegania jej postanowień. Rozdział I ZASADY OGÓLNE Art. 1 1. Order Świętego Stanisława jest społecznością Dam i Kawalerów, zjednoczonych patronatem św. Stanisława BM w rycerskiej służbie Ojczyźnie oraz ludziom potrzebującym różnorakiej pomocy i wsparcia. Jako organizacja działa w interesie narodu i państwa polskiego, kontynuując tradycję i wartości przypisane Orderowi Świętego Stanisława przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. 2. Order Świętego Stanisława jako znak zaszczytny jest formą indywidualnego uhonorowania szczególnych zasług cywilnych bądź wojskowych. Może zostać przyznany pośmiertnie. 3. Cele i zadania struktur organizacyjnych Orderu są emanacją ideowych założeń fundatora Orderu Świętego Stanisława, dostosowanych do potrzeb i realiów współczesności. 4. W dążeniu do realizacji celów i zadań, Order kieruje się etosem rycerskim oraz przestrzega chrześcijańskich pryncypiów, stwarzając równocześnie przestrzeń na zbliżenie do siebie przedstawicieli różnych kultur i narodów. 5. Wejście w sferę Orderu Świętego Stanisława zależy od praktycznych działań i stopnia patriotycznego zaangażowania kandydata w najróżniejszych obszarach ludzkiej aktywności. Art. 2 1. Order Świętego Stanisława prowadzi działalność w kraju i za granicą, tworząc w tym celu zrzeszenia i inne agendy własne, zgodnie z porządkiem prawnym danego państwa. 2. Oficjalnym językiem wszystkich struktur Orderu Świętego Stanisława jest język polski. 3. Siedzibą władz naczelnych Orderu Świętego Stanisława jest Stołeczne Królewskie Miasto Kraków.
Art. 3 1. Order Świętego Stanisława przyznawany jest w pięciu klasach: klasa I - Krzyż Wielki Orderu Świętego Stanisława, klasa II - Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Świętego Stanisława, klasa III - Krzyż Komandorski Orderu Świętego Stanisława, klasa IV - Krzyż Oficerski Orderu Świętego Stanisława, klasa V - Krzyż Kawalerski Orderu Świętego Stanisława. Do klas I i II przynależą ośmiopromienne gwiazdy orderowe, odpowiednio złota i srebrna, na których umieszczona jest dewiza Orderu Praemiando Incitat. 2. Nadawanie Orderu Świętego Stanisława dokonuje się zasadniczo w połączeniu z inwestyturą. Odstępstwo od tej zasady dopuszczalne jest w wyjątkowych przypadkach i dotyczy nadań niższych klas Orderu lub wyróżnień osób duchownych katolickich. Decyzje w tym zakresie podejmuje Wielki Mistrz z Wielką Kapitułą, którzy czuwają nad praktyką odznaczeń Orderem Świętego Stanisława. 3. Damy i Kawalerowie, którym nadano Krzyż Wielki Orderu Świętego Stanisława uzyskują nobilitację szlachecką. Uzyskane tą drogą szlachectwo podlega dziedziczeniu. 4. Ceremonia inwestytury jest rytuałem włączenia do rycerskiego grona Dam i Kawalerów, połączona z uroczystym przyrzeczeniem wierności ideałom i zasadom pielęgnowanym przez Ordo Sancti Stanislai. Aktu inkorporacji do Orderu dokonuje Wielki Mistrz. 5. Na mocy prymatu jurysdykcji Wielki Mistrz może przyznać Order Świętego Stanisława de motu proprio. Art. 4 1. Order Świętego Stanisława i jego struktury organizacyjne mają prawo do używania odznak, legitymacji, pieczęci, barw i znaków graficznych według wzorów zatwierdzonych przez Wielkiego Mistrza. 2. Nazwy Order Świętego Stanisława i Bractwo Orderu Świętego Stanisława oraz nazwy struktur utworzonych zgodnie z art. 5 ust. 2 niniejszej Konstytucji, a także wzory, o których mowa w ust. 1, podlegają ochronie prawnej. 3. Wielki Mistrz na wniosek zainteresowanych osób prawnych lub fizycznych, może upoważnić inne podmioty do posługiwania się nazwami i wzorami, o których mowa w ust. 2. Art. 5 1. Konstytucja jest najwyższym prawem Orderu Świętego Stanisława powszechnie obowiązującym w kraju i na świecie. 2. Tylko te zrzeszenia orderowe uznaje się za legalne, które zostały powołane do życia przez Wielkiego Mistrza i Bractwo Orderu Świętego Stanisława jako organizację macierzystą, a ich statuty są zgodne z niniejszą Konstytucją i doktryną Ordo Sancti Stanislai. Postanowienie to dotyczy także indywidualnych przedstawicieli Orderu Świętego Stanisława działających z upoważnienia Wielkiego Mistrza. 3. Wiążąca wykładnia przepisów niniejszej Konstytucji należy do kompetencji Wielkiego Mistrza. Rozdział II
ZAKON RYCERSKI Art.6 1. Damy i Kawalerowie Krzyża Wielkiego Orderu Świętego Stanisława po złożeniu ślubowania zgodnie z przyjętą regułą i tradycją, tworzą suwerenny zakon rycerski Ordo Sancti Stanislai. 2. Ordo Sancti Stanislai strzeże królewskiej tradycji, czystości kultywowanych idei i wartości oraz polskiego charakteru Orderu Świętego Stanisława. 3. Przełożonym zakonu jest Wielki Mistrz, który nosi tytuł Princeps Magnus Magister Ordo Sancti Stanislai. Wielki Mistrz wspomagany jest przez Radę Zakonu. Wielki Mistrz i Rada Zakonu stanowią Wielkie Magisterium Ordo Sancti Stanislai. Rozdział III WŁADZE ORDERU Art. 7 1. Najwyższym przedstawicielem w Orderze Świętego Stanisława oraz reprezentantem wszystkich Dam i Kawalerów w kraju i na świecie jest Wielki Mistrz. Wielki Mistrz posiada jurysdykcję nad całością Orderu Świętego Stanisława i jednocześnie jest zwierzchnikiem zakonu Ordo Sancti Stanislai. Wielki Mistrz jest narodowości polskiej, obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej zamieszkałym w kraju. Urząd swój pełni dożywotnio; może abdykować wskazując następcę lub zawiesić wykonywanie urzędu wskazując namiestnika. 2. Najwyższym ciałem kolegialnym w Orderze Świętego Stanisława jest Zgromadzenie Powszechne Ordo Sancti Stanislai, zwoływane przez Wielkiego Mistrza w miejscu i czasie przez niego oznaczonym. Zgromadzenie Powszechne zbiera się w wyjątkowych przypadkach dla rozpatrzenia spraw o zasadniczym znaczeniu dla Orderu Świętego Stanisława. 3. Decyzje dotyczące nadawania i pozbawiania Orderu Świętego Stanisława należą do Wielkiej Kapituły działającej pod przewodnictwem Wielkiego Mistrza, który podpisuje wszelkie dokumenty wydane przez Wielką Kapitułę. 4. Stowarzyszeniem wiodącym w Orderze Świętego Stanisława jest Bractwo Orderu Świętego Stanisława z siedzibą w Krakowie. Organy Bractwa są upoważnione do tworzenia bliźniaczych organizacji, udzielając im koncesji i patronatu. 5. Wybór Wielkiego Mistrza Orderu Świętego Stanisława i jednocześnie zwierzchnika rycerskiego zakonu Ordo Sancti Stanislai należy wyłącznie do Dam i Kawalerów Krzyża Wielkiego Orderu Świętego Stanisława. Rozdział IV CZŁONKOWIE ORDERU Art. 8 1. Członkami Orderu Świętego Stanisława są osoby, które uzyskały godność Damy lub Kawalera w rycerskiej ceremonii inwestytury dokonanej pod przewodnictwem Wielkiego Mistrza.
Pozostałe osoby wyróżnione Orderem Świętego Stanisława stanowią grono sympatyków, wspierających dążenia reprezentowane przez Ordo Sancti Stanislai. 2. Członkiem Orderu Świętego Stanisława mogą zostać osoby pełnoletnie o nieposzlakowanej opinii, popierające założenia ideowe i program Bractwa Orderu Świętego Stanisława oraz posiadające wymierne zasługi w przedsięwzięciach realizowanych przez Order. 3. Przyjęcie do Orderu Świętego Stanisława jest poprzedzone procedurą wnioskowania i opiniowania kandydata za pośrednictwem struktur organizacyjnych Bractwa Orderu Świętego Stanisława. Rozdział V PRAWA I OBOWIĄZKI Art. 9 1. Wszyscy czciciele św. Stanisława BM podejmujący akty dobroczynności zgodnie z duchem Ewangelii, mają prawo ubiegania się o członkostwo w Orderze Świętego Stanisława. 2. Osoby uhonorowane Orderem Świętego Stanisława mogą nosić insygnia orderowe właściwe przyznanej im klasie, zgodnie z etykietą orderową. 3. Prawem i ambicją osób wyróżnionych Orderem Świętego Stanisława jest przystąpienie do inwestytury i uzyskanie statusu rycerskiego. 4. Damy i Kawalerowie Krzyża Wielkiego Orderu Świętego Stanisława mają prawo do herbu szlacheckiego z godłem zawierającym figury heraldyczne z symboliką zmodyfikowanego krzyża maltańskiego, zwanego krzyżem św. Stanisława. 5. Damy i Kawalerowie są uprawnieni do podejmowania wszelkich inicjatyw promujących i rozwijających Order Świętego Stanisława, a zwłaszcza jego wspólne cele i zadania. 6. W dniach uroczystych Orderu Świętego Stanisława oraz oznaczonych przez Wielkiego Mistrza, Damy i Kawalerowie są uprawnieni do noszenia czerwonego płaszcza rycerskiego w formie peleryny z naszytym po lewej stronie emblematem Bractwa Orderu Świętego Stanisława. 7. Damy i Kawalerowie zrzeszeni w stowarzyszeniach orderowych, korzystają z praw członkowskich danej organizacji. Art. 10 1. Damy i Kawalerowie oraz sympatycy Orderu, zobowiązani są dbać o prestiż i dobre imię Orderu Świętego Stanisława, czynnie angażując się w akcje charytatywne i inne przedsięwzięcia społeczno-polityczne kształtujące lepszą rzeczywistość. Ogół tych działań określa się wspólnym mianem Opus Ordinis. 2. Damy i Kawalerowie Orderu zachowują postawę patriotyczną w każdych okolicznościach życia. Ich powinnością i zaszczytem jest bronić honoru i godności Polaków, kultywować tradycje i obyczaje ojczyste, krzewić i wzmacniać solidarność narodową. 3. Członkowie i sympatycy Orderu starają się wpływać na otaczające ich środowisko poprzez aktywny udział w układaniu codziennych spraw naszego życia. W swym zaangażowaniu promują prawdę i sprawiedliwość, wdrażając te wartości w życiu prywatnym i publicznym z uporem i odwagą.
4. Każda osoba wyróżniona Orderem Świętego Stanisława bierze czynny udział w dorocznych obchodach religijnych ku czci św. Stanisława BM. Damy i Kawalerowie mają też obowiązek uczestnictwa w spotkaniach i uroczystościach organizacyjnych w ramach struktur Orderu Świętego Stanisława. 5. Osoby wyróżnione Orderem Świętego Stanisława nie mogą być członkami organizacji, których cele i zadania stoją w rażącej sprzeczności z doktryną Ordo Sancti Stanislai. Rozdział VI ZMIANA KONSTYTUCJI Art. 11 1. Zmiana Konstytucji Orderu Świętego Stanisława może nastąpić wyłącznie decyzją Wielkiego Mistrza z jego własnej inicjatywy lub na wniosek uprawnionych organów legalnych struktur organizacyjnych Orderu Świętego Stanisława. 2. Z wnioskiem o zmianę Konstytucji Orderu mogą występować: Wielka Kapituła, Bractwo Orderu Świętego Stanisława, Wielkie Magisterium oraz Zgromadzenie Powszechne Ordo Sancti Stanislai. 3. Podmioty występujące z wnioskiem o zmianę Konstytucji Orderu muszą przedstawić projekt zmian z ich uzasadnieniem. Rozdział VII PRZEPISY KOŃCOWE Art. 12 Tracą moc wszelkie konstytucje, statuty, dekrety, zarządzenia itp. akty prawne Wielkiego Mistrza Juliusza Nowiny-Sokolnickiego wydane w latach 1979-2009 w zakresie spraw i struktur organizacyjnych Orderu Świętego Stanisława. Postanowienie to dotyczy także orderowych aktów prawnych wydanych przez inne osoby oraz stowarzyszenia działające w kraju i na świecie poza Bractwem Orderu Świętego Stanisława. Art. 13 Wszelkie nominacje personalne i nadania Orderu Świętego Stanisława dokonane przez Wielkiego Mistrza Juliusza Nowinę-Sokolnickiego i nie zweryfikowane według Statutu Bractwa Orderu Świętego Stanisława z dnia 19 stycznia 2002 r. - tracą ważność. Postanowienie to dotyczy także aktów nominacyjnych i nadań orderowych, pochodzących od innych osób oraz stowarzyszeń działających w kraju i na świecie poza Bractwem Orderu Świętego Stanisława. Art. 14 Wielki Mistrz na wniosek zainteresowanych organizacji lub osób może zatwierdzić lub uchylić wszelkie decyzje dotyczące Orderu Świętego Stanisława sprzed dnia wejścia w życie niniejszej Konstytucji, wydając na tą okoliczność stosowny dokument.
Art. 15 Konstytucja Orderu Świętego Stanisława wchodzi w życie z dniem podpisania przez Wielkiego Mistrza. Kraków, 8 maja 2012 r. Stanisław Pagacz Wielki Mistrz Orderu Świętego Stanisława