Lublin, dnia 22 lutego 2016 r. Poz. 871 UCHWAŁA NR XIV/81/15 RADY POWIATU WE WŁODAWIE. z dnia 30 grudnia 2015 r.

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO Lublin, dnia 22 lutego 2016 r. Poz. 871 UCHWAŁA NR XIV/81/15 RADY POWIATU WE WŁODAWIE z dnia 30 grudnia 2015 r. w sprawie uchwalenia Planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego w Powiecie Włodawskim Na podstawie art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2015 r. poz. 1445 ) w zw. z art. 9 ust.2 i 3 i art. 12 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz.U. z 2015 r. poz. 1440) Rada Powiatu we Włodawie uchwala, co następuje: 1. Przyjmuje się Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla Powiatu Włodawskiego, który stanowi załącznik do uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Zarządowi Powiatu Włodawskiego. 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Lubelskiego. Przewodniczący Rady Powiatu we Włodawie Romuald Pryll

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 2 Poz. 871 Załącznik do Uchwały Nr XIV/81/15 Rady Powiatu we Włodawie z dnia 30 grudnia 2015 r. STAROSTWO POWIATOWE WE WŁODAWIE PLAN ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO DLA POWIATU WŁODAWSKIEGO - PLAN TRANSPORTOWY WYKONANY PRZEZ WARSZAWA, 2015 R.

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 3 Poz. 871 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP... 2 1.1. CZYM JEST PLAN TRANSPORTOWY?... 2 1.2. SŁOWNIK POJĘĆ UŻYWANYCH W DOKUMENCIE... 5 2. OCENA I PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA POWIATOWE PRZEWOZY PASAŻERSKIE O CHARAKTERZE UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ W PERSPEKTYWIE DO 2025 R.... 6 2.1. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA OBSZARU OBJĘTEGO PLANEM TRANSPORTOWYM... 6 2.2. ANALIZA SYTUACJI DEMOGRAFICZNEJ W POWIECIE WŁODAWSKIM... 8 2.3. PROGNOZA DEMOGRAFICZNA DLA POWIATU WŁODAWSKIEGO... 11 2.4. OKREŚLENIE OBSZARÓW O NAJWIĘKSZYM POTENCJALNYM ZAPOTRZEBOWANIU NA PRZEWOZY... 14 3. SYSTEM TRANSPORTOWY W POWIECIE WŁODAWSKIM... 18 3.1. SIEĆ DROGOWA W POWIECIE... 18 3.2. SIEĆ KOMUNIKACJI AUTOBUSOWEJ W POWIECIE... 23 3.3. SIEĆ KOLEJOWA W POWIECIE... 27 4. ZASADY ORGANIZACJI RYNKU PRZEWOZÓW... 28 4.1. ORGANIZATOR TRANSPORTU PUBLICZNEGO W POWIECIE WŁODAWSKIM ORAZ JEGO ZADANIA... 28 4.2. FUNKCJE ORGANIZATORA PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO... 30 4.3. OKREŚLENIE TRYBU WYBORU OPERATORÓW PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO... 31 5. STRATEGICZNE WĘZŁY PRZESIADKOWE... 33 6. SIEĆ O CHARAKTERZE UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ W POWIECIE WŁODAWSKIM... 37 6.1. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z PLANÓW TRANSPORTOWYCH WYŻSZEGO RZĘDU... 37 6.2. WYZNACZENIE SIECI O CHARAKTERZE UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ W POWIECIE WŁODAWSKIM... 38 7. FINANSOWANIE USŁUG O CHARAKTERZE UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ... 42 7.1. FORMY FINANSOWANIA TRANSPORTU PUBLICZNEGO... 42 8. POŻĄDANY STANDARD USŁUG PRZEWOZOWYCH... 45 8.1. ZAGADNIENIA WPROWADZAJĄCE... 45 8.2. DOSTĘP OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH ORAZ OSÓB O OGRANICZONEJ ZDOLNOŚCI RUCHOWEJ DO PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO... 48 8.3. SPOSÓB ORGANIZOWANIA SYSTEMU INFORMACJI DLA PASAŻERA (SIP)... 49 8.4. UDOSTĘPNIANIE OPERATOROM LUB OPERATOROM I PRZEWOŹNIKOM INFRASTRUKTURY PRZYSTANKOWEJ... 51 9. OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO W POWIECIE WŁODAWSKIM... 53 9.1. STAN OCHRONY ŚRODOWISKA NATURALNEGO POWIATU WŁODAWSKIEGO... 53 9.2. OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO W POWIECIE... 62 9.3. NATĘŻENIE HAŁASU KOMUNIKACYJNEGO... 63 9.4. ROLA PLANU TRANSPORTOWEGO... 64 10. KIERUNKI ROZWOJU PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO... 65 ZAŁĄCZNIK... 67 1

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 4 Poz. 871 1. Wstęp 1.1. Czym jest Plan Transportowy? Zgodnie z zapisami prawa, organizatorem publicznego transportu zbiorowego, w zależności od zasięgu przewozów, jest gmina, związek międzygminny, powiat (miasto na prawach powiatu), związek powiatów, województwo lub minister właściwy do spraw transportu. Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (zwana dalej ustawą) powierza organizatorowi do wykonania trzy zadania (art.8): 1. planowanie rozwoju transportu, 2. organizowanie publicznego transportu zbiorowego, 3. zarządzanie publicznym transportem zbiorowym. O skutecznym wykonywaniu pozostałych funkcji przesądza prawidłowa realizacja zadania planowania rozwoju transportu w formie planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego (plan transportowy). Ustawa nakłada obowiązek opracowania planu transportowego na niektórych organizatorów. W przypadku planowanego organizowania przewozów o charakterze użyteczności publicznej, obowiązek opracowania planu ma: 1. Gmina: a. licząca co najmniej 50 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, b. których powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między gminami, których obszar liczy łącznie co najmniej 80 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na danym obszarze; 2. Związek międzygminny obejmujący obszar liczący co najmniej 80 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na obszarze gmin tworzących związek międzygminny; 3. Powiat: a. liczący co najmniej 80 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich, b. któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między powiatami, których obszar liczy łącznie co najmniej 120 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na danym obszarze; 2

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 5 Poz. 871 4. Związek powiatów obejmujący obszar liczący co najmniej 120 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na obszarze powiatów tworzących związek powiatów; 5. Województwo: a. w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w wojewódzkich przewozach pasażerskich, b. któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między województwami właściwymi ze względu na planowany przebieg linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej- w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na danym obszarze; 6. Minister właściwy do spraw transportu - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozach pasażerskich w transporcie kolejowym. Gminy, związki międzygminne i powiaty o mniejszej liczbie mieszkańców, niż podano powyżej, mogą, ale nie muszą opracowywać planów transportowych. Plan transportowy uchwalony w gminie, powiecie, województwie jest aktem prawa miejscowego, co oznacza, że podlega kontroli w trybie przewidzianym dla tych aktów. Pomiędzy planami transportowymi opracowanymi przez różnych organizatorów zachodzą oczywiste związki, które muszą być uwzględnione w procedurze przygotowywania planów: W pierwszej kolejności plan transportowy powinien opracować minister właściwy do spraw transportu. Marszałek województwa opracowuje plan transportowy dla swojego obszaru uwzględniając ogłoszony plan transportowy ministra. Opracowując plan transportowy dla powiatu (lub związku powiatów) uwzględnia się plan transportowy opracowany i ogłoszony przez marszałka. Wójt, burmistrz, prezydent miasta lub zarząd związku międzygminnego, opracowując plan transportowy dla swojego obszaru, będą zobowiązani do uwzględnienia planu transportowego opracowanego i ogłoszonego przez starostę lub marszałka województwa. Taka regulacja prawna (art. 11 ust. 1 ustawy) ma na celu uporządkowanie działań i zapewnienie kontynuacji rozwiązań w planach transportowych niższego szczebla administracji. W praktyce powoduje jednak, że plan transportowy opracowywany na najniższym poziomie, czyli w gminie, o ile nie zostaną wcześniej opublikowane plany ministra, marszałka województwa i starosty, może wymagać aktualizacji po opublikowaniu planów transportowych administracji wyższego szczebla. 3

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 6 Poz. 871 Istnieje również możliwość koordynacji działań organizatorów różnych szczebli, tj. równoległego działania w trakcie projektowania planów, które są wykładane do wglądu we właściwych urzędach w wersji wstępnej przez organizatorów (art. 10 ust. 1 ustawy), zwłaszcza że projekty planów muszą być uzgadniane z sąsiednimi jednostkami samorządu terytorialnego tego samego szczebla (art. 13 ust. 1-3 ustawy). Podstawowy cel opracowania planu transportowego to poprawa jakości systemu transportowego i jego rozwój zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju. Jakość systemu transportowego będzie bowiem decydującym czynnikiem warunkującym jakość życia mieszkańców i rozwój gospodarczy obszaru objętego planem transportowym. Stosowanie zasady zrównoważonego rozwoju będzie zapewniało równowagę między aspektami społecznymi, gospodarczymi, przestrzennymi oraz ochrony środowiska. Tak sformułowany cel nadrzędny planu transportowego powinien być osiągany poprzez realizację następujących celów szczegółowych: Cel 1. Poprawa dostępności transportowej i jakości transportu - instrument poprawy warunków życia i usuwania barier rozwojowych Cel 2. Poprawa efektywności funkcjonowania systemu transportowego - instrument zwiększania wydajności systemu z jednoczesnym ograniczaniem kosztów Cel 3. Integracja systemu transportowego - w układzie gałęziowym i terytorialnym Cel 4. Wspieranie konkurencyjności gospodarki obszaru - instrument rozwoju gospodarczego Cel 5. Poprawa bezpieczeństwa - radykalna redukcja liczby wypadków i ograniczenie ich skutków (zabici, ranni) oraz poprawa bezpieczeństwa osobistego użytkowników transportu Cel 6. Ograniczenie negatywnego wpływu transportu na środowisko naturalne i warunki życia. 4

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 7 Poz. 871 1.2. Słownik pojęć używanych w dokumencie Tabela 1. Najważniejsze pojęcia używane w dokumencie Lp. Pojęcie Opis 1 Plan Transportowy Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego, określający w szczególności: 1. Sieć komunikacyjną, na której jest planowane wykonywanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej; 2. Ocenę i prognozy potrzeb przewozowych; 3. Przewidywane finansowanie usług przewozowych; 4. Preferencje dotyczące wyboru rodzaju środków transportu; 5. Zasady organizacji rynku przewozów; 6. Pożądany standard usług przewozowych w przewozach o charakterze użyteczności publicznej, z uwzględnieniem zagadnień ochrony środowiska naturalnego, dostępu osób niepełnosprawnych oraz dostępności podróżnych do infrastruktury przystankowej; 7. Przewidywany sposób organizowania systemu informacji dla pasażera; 8. Kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego. 2 Organizator transportu publicznego Właściwa jednostka samorządu terytorialnego albo minister właściwy do spraw transportu, zapewniający funkcjonowanie publicznego transportu zbiorowego na danym obszarze. Organizator publicznego transportu zbiorowego jest właściwym organem, o którym mowa w przepisach rozporządzenia (WE) nr 1370/2007. Organizatorem publicznego transportu zbiorowego w powiecie włodawskim jest Starosta Włodawski. 3 Operator Samorządowy zakład budżetowy oraz przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób, który zawarł z organizatorem publicznego transportu zbiorowego umowę o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego na linii komunikacyjnej określonej w umowie. 4 Przewoźnik Przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób na podstawie potwierdzenia zgłoszenia przewozu, a w transporcie kolejowym - na podstawie decyzji o przyznaniu otwartego dostępu. 5

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 8 Poz. 871 2. Ocena i prognoza zapotrzebowania na powiatowe przewozy pasażerskie o charakterze użyteczności publicznej w perspektywie do 2025 r. 2.1. Charakterystyka ogólna obszaru objętego Planem Transportowym Powiat włodawski mieści się we wschodniej części województwa lubelskiego. Graniczy z powiatem bialskim (od północy), parczewskim (od zachodu), łęczyńskim (od zachodu) i chełmskim (od południa). Od wschodu powiat graniczy z Ukrainą i Białorusią. Stolicą powiatu jest miasto Włodawa, siedziba władz powiatowych, gminnych i miejskich. Od Lublina - stolicy województwa dzieli go ok. 87 km. Teren powiatu przecina droga krajowa nr 82 i 63. Położenie poszczególnych gmin wchodzących w skład powiatu przedstawia poniższa mapa: Mapa 1. Powiat włodawski Źródło: google.pl W skład powiatu włodawskiego wchodzą: gmina miejska: Miasto Włodawa położone jest w środkowo-wschodniej części powiatu włodawskiego. Miasto otacza gmina Włodawa. Dodatkowo miasto sąsiaduje z gminą Wyryki i Białorusią. Przez teren miasta przebiega: droga krajowa nr 82, 6

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 9 Poz. 871 droga wojewódzka 812, 816, 818 gminy wiejskie: Gmina Hanna leży w północnej części powiatu włodawskiego. Sąsiaduje z gminami: Sławatycze, Sosnówka, Tuczna, Włodawa. Gmina sąsiaduje również z Białorusią. Siedzibą władz gminy jest miejscowość Hanna. Przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 63 oraz droga wojewódzka nr 816. Gmina Hańsk leży w południowej części powiatu włodawskiego. Sąsiaduje z gminami: Sawin, Stary Brus, Urszulin, Wierzbica, Włodawa, Wola Uhruska, Wyryki. Siedzibą władz gminy jest miejscowość Hańsk. Przez teren gminy przebiega droga wojewódzka nr 812 i 819. Gmina Stary Brus leży w zachodniej części powiatu włodawskiego. Sąsiaduje z gminami: Dębowa Kłoda, Hańsk, Sosnowica, Urszulin, Wyryki. Siedzibą władz gminy jest miejscowość Stary Brus. Przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 82 oraz droga wojewódzka nr 819. Gmina Urszulin leży w południowej części powiatu włodawskiego. Sąsiaduje z gminami: Cyców, Hańsk, Ludwin, Sosnowica, Stary Brus, Wierzbica. Siedzibą władz gminy jest miejscowość Urszulin. Przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 82. Gmina Włodawa leży we wschodniej części powiatu włodawskiego. Sąsiaduje z gminami: Hanna, Hańsk, Włodawa, Wola Uhruska, Wyryki. Gmina graniczy z Ukrainą i Białorusią. Siedzibą władz gminy jest miasto Włodawa. Przez teren gminy przebiega droga wojewódzka nr 812, 816 oraz linia kolejowa nr 81. Gmina Wola Uhruska leży w południowej części powiatu włodawskiego. Sąsiaduje z gminami: Hańsk, Ruda-Huta, Sawin, Włodawa. Siedzibą władz gminy jest miejscowość Wola Uhruska. Przez teren gminy przebiega droga wojewódzka nr 812, 816 i 819 oraz linia kolejowa nr 81. Gmina Wyryki leży w północno-zachodniej części powiatu włodawskiego. Sąsiaduje z gminami: Dębowa Kłoda, Hanna, Hańsk, Podedwórze, Sosnówka, Stary Brus, Włodawa (wiejska), Włodawa (miejska). Siedzibą władz gminy jest miejscowość Wyryki. Przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 82, droga wojewódzka nr 812 i 818. 7

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 10 Poz. 871 2.2. Analiza sytuacji demograficznej w powiecie włodawskim Analiza rynku przewozów transportu publicznego musi uwzględniać tendencje demograficzne dające się zaobserwować w powiecie w ciągu ostatnich lat. Popyt na transport publiczny determinują bowiem takie czynniki, jak: gęstość zaludnienia, ruch naturalny czy struktura grup ekonomicznych mieszkańców powiatu. Gęstość zaludnienia w powiecie włodawskim w 2014 roku wyniosła ok. 32 osoby na km 2, natomiast w województwie lubelskim 86 osób na km 2. Od kilku lat liczba ludności powiatu stopniowo maleje. Na przestrzeni ostatnich 10 lat jest to spadek o 822 osoby (2,04%). Również gęstość zaludnienia z każdym rokiem jest coraz mniejsza. Tabela 2. Liczba ludności w powiecie włodawskim w latach 2005-2014 Lata Liczba ludności ogółem 2005 40279 2006 40771 2007 39837 2008 39662 2009 39526 2010 40168 2011 39937 2012 39754 2013 39567 2014 39457 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Stan danej społeczności najlepiej odzwierciedla liczba osób w poszczególnych grupach ekonomicznych. W powiecie włodawskim w ciągu ostatnich 10 lat można zaobserwować spadek o ponad 21,6% liczby mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym. O ok. 0,3% spadła natomiast liczba osób w wieku produkcyjnym, przy jednoczesnym wzroście liczby osób w wieku poprodukcyjnym o ponad 16,2%, co świadczy o postępującym procesie starzenia się społeczeństwa. 8

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 11 Poz. 871 Wykres 1. Liczba ludności w powiecie włodawskim według grup ekonomicznych w latach 2005-2014 30000 25000 20000 15000 10000 5000 Liczba ludności na przestrzeni ostatnich 10 lat w poszczególnych grupach wiekowych 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Przedprodukcyjny Produkcyjny Poprodukcyjny Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Wpływ na liczbę i strukturę ludności mają przede wszystkim dwa czynniki: przyrost naturalny oraz ruch migracyjny w powiecie. Od lat przyrost naturalny utrzymuje się na ujemnym poziomie i oscyluje wokół podobnych wartości. Tabela 3. Ruch naturalny w powiecie włodawskim w latach 2005-2014 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Saldo Migracji -167-242 -216-153 -154-155 -174-150 -106-67 Przyrost naturalny -38-60 -54-30 -78-60 -54-53 -116-40 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Warto podkreślić, że coraz więcej ludzi młodych, w wieku produkcyjnym, wyjeżdża na pobyt stały poza granice powiatu i kraju. Przez co proces starzenia się społeczeństwa pogłębia się. Saldo migracji w 2014 roku kształtowało się na ujemnym poziomie, również długofalowe tendencje wskazują na systematyczny wzrost liczby osób emigrujących w stosunku do liczby osób napływających. Migracje dotyczą głównie ludzi młodych w wieku produkcyjnym. Ich skutki są bardzo dotkliwe, ponieważ pogłębiają problemy demograficzne danej społeczności. Wpływają negatywnie również na inne sfery życia mieszkańców powiatu (gospodarkę, transport). Należy podkreślić, że w analizach statystycznych nie uwzględniono osób, które nie poinformowały o zmianie miejsca zamieszkania ani osób emigrujących na pobyt czasowy. 9

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 12 Poz. 871 Tabela 4. Migracje w województwie lubelskim i powiecie włodawskim w 2014 roku Jednostka terytorialna Zakres przedmiotowy Liczba osób Województwo Lubelskie Saldo migracji wewnętrznych -5125 Powiat Włodawski Saldo migracji wewnętrznych -67 Województwo Lubelskie Saldo migracji zagranicznych -635 Powiat Włodawski Saldo migracji zagranicznych -10 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Powiat włodawski jest w niskim stopniu zurbanizowany, wskaźnik zurbanizowania wynosi 34,08%. Województwo lubelskie charakteryzuje się wskaźnikiem na poziomie 46,5%. Tabela 5. Ludność w miastach w % ogółu ludności Jednostka terytorialna Ludność w miastach w % ogółu ludności Województwo Lubelskie 46,5% Powiat Włodawski 34,08% Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Niski wskaźnik zurbanizowania określa charakter struktury osadniczej, jako rozproszony i jednocześnie nierównomierny. Determinuje ona określony typ popytu na usługi transportu zbiorowego, jako nisko intensywny i nisko skoncentrowany. 10

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 13 Poz. 871 2.3. Prognoza demograficzna dla powiatu włodawskiego Istotne z punktu widzenia planowania rozwoju transportu publicznego są informacje na temat prognozowanej liczby ludności oraz jej struktury. Stąd w niniejszej części opracowania dokonano podsumowania prognoz demograficznych do 2026 roku przygotowanych przez Główny Urząd Statystyczny. Zgodnie z nimi liczba mieszkańców w 2016 roku wyniesie 38 863 osób. Ludność w wieku przedprodukcyjnym będzie stanowić 26,3% wszystkich mieszkańców, natomiast ludność w wieku produkcyjnym 54,5%. Najmniejszą grupą będzie ludność w wieku poprodukcyjnym, która wyniesie 19,2% liczby wszystkich mieszkańców powiatu. Wykres 2. Stan ludności wg wieku i płci (rok 2016) Rok 2016 85 81 77 73 69 65 61 57 53 49 45 41 37 33 29 25 21 17 13 9 5 1-400 -300-200 -100 0 100 200 300 400 Kobiety Mężczyźni Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Na podstawie prognoz na kolejne lata, przedstawionych na dwóch kolejnych wykresach, można zaobserwować, że punkt ciężkości przenosi się coraz wyżej wykresu, natomiast jego podstawa staje się coraz węższa. W ten sposób zobrazowano pogłębiający się procesie starzenia 11

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 14 Poz. 871 się społeczeństwa, którego cechą charakterystyczną jest zwiększająca się liczba osób starszych oraz coraz mniejsza liczba urodzeń. Na podstawie prognoz demograficznych można zaobserwować, że liczba ludności w powiecie w 2021 roku zmniejszy się i będzie wynosić 37 587. Różnice w liczbie ludności w opisywanym roku porównano do liczby ludności w roku 2016. Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym spadnie do 24%, w wieku produkcyjnym spadnie do 53,2%. Grupa osób w wieku poprodukcyjnym wzrośnie do 22,8%. Stąd wyłania się obraz społeczeństwa, w którym liczba ludności w wieku poprodukcyjnym wzrasta. Wykres 3. Prognoza ludności wg wieku i płci (rok 2021) Rok 2021 85 81 77 73 69 65 61 57 53 49 45 41 37 33 29 25 21 17 13 9 5 1-400 -300-200 -100 0 100 200 300 400 Kobiety Mężczyźni Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 12

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 15 Poz. 871 Na podstawie poniższych prognoz można założyć, że liczba ludności w powiecie w 2026 roku spadnie i będzie wynosić 36 188. Różnice w liczbie ludności w opisywanym roku porównano do liczby ludności w roku 2016. Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym spadnie do 22,7%, natomiast w wieku produkcyjnym spadnie do 51,5%. Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym wzrośnie do 25,8%. Wykres 4. Prognoza ludności wg wieku i płci (rok 2026) Rok 2026 85 81 77 73 69 65 61 57 53 49 45 41 37 33 29 25 21 17 13 9 5 1-400 -300-200 -100 0 100 200 300 400 Kobiety Mężczyźni Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS 13

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 16 Poz. 871 2.4. Określenie obszarów o największym potencjalnym zapotrzebowaniu na przewozy Zapotrzebowanie na przewozy związane jest bezpośrednio ze źródłami oraz celami podróży. Podstawowym źródłem podróży jest dom, dlatego największe zapotrzebowanie na transport będzie występowało w rejonach o dużej gęstości zaludnienia. Wśród celów podróży najważniejsze znaczenie odgrywają natomiast miejsca, w których zlokalizowane są zakłady pracy i szkoły. Na poniższej mapie w sposób obrazowy zostały przedstawione obszary, które generują największy ruch na poziomie powiatu. Mapa 2. Najważniejsze obiekty użyteczności publicznej na tle gęstości zaludnienia w powiecie włodawskim Źródło: Opracowanie własne Powiat włodawski jest najmniej zaludnionym powiatem w województwie lubelskim (32 osoby na km 2 ). Największą gęstość zaludnienia posiada miasto Włodawa (763 osoby na km 2 ). Najmniej mieszkańców przypadających na 1 km 2 ma gmina Wyryki - 12. 14

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 17 Poz. 871 Niniejsze opracowanie dotyczy komunikacji na poziomie powiatowym w którym to Włodawa stanowi główny cel podróży. Tabela 6. Gęstość zaludnienia w gminach powiatu włodawskiego Jednostka samorządu terytorialnego Powierzchnia w Liczba ludności Gęstość km 2 zaludnienia Powiat Włodawski 1256 39457 32 Miasto Włodawa 18 13601 763 Gmina Hanna 139 3049 22 Gmina Hańsk 176 3789 22 Gmina Stary Brus 132 2122 16 Gmina Urszulin 172 4125 24 Gmina Włodawa 245 6050 25 Gmina Wola Uhruska 154 4018 26 Gmina Wyryki 220 2703 12 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Najważniejsze dla mieszkańców są połączenia, które wykonują najczęściej, czyli przejazdy wykonywane na trasie dom - praca i dom - szkoła, dopiero później dom - inne. Na liniach obsługujących szkoły i zakłady pracy podróżuje najwięcej osób, dlatego z punktu widzenia sieci komunikacyjnej istotne znaczenie ma lokalizacja zakładów pracy i szkół. Najważniejszym generatorem ruchu w powiecie jest miasto Włodawa, gdzie występuje największa liczba obiektów o charakterze użyteczności publicznej. W mieście znajduje się najwięcej dużych zakładów pracy, do których podróżują mieszkańcy z całego powiatu. Do zakładów pracy zatrudniających największą liczbę pracowników, zlokalizowanych na obszarze pozostałych gmin należą: Tabela 7. Najważniejsze zakłady pracy w poszczególnych gminach powiatu włodawskiego GMINA ZAKŁAD PRACY Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. PKS WŁODAWA Sp. z o.o. SP ZOZ Zakład Karny Miasto Włodawa Komenda Powiatowa Policji Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej WZURiB Sp. z o. o. Placówka Straży Granicznej Nadleśnictwo Włodawa Gmina Hańsk Huta Szkła Dubeczno Gmina Urszulin Poleski Park Narodowy SCOPAK Sp. z o.o. Orchówek Gmina Włodawa Dom Pomocy Społecznej SENIOR Różanka 15

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 18 Poz. 871 Gmina Wyryki Nadleśnictwo Sobibór ZP ZOZ Gruźlicy i Chorób Płuc w Adampolu W mieście Włodawa zlokalizowanych jest również najwięcej szkół ponadgimnazjalnych, do których podróżują uczniowie z powiatu i okolic: I Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki we Włodawie (276 uczniów), Zespół Szkół Zawodowych nr 1 im. 2. Warszawskiej Brygady Saperów i II liceum Ogólnokształcące im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego we Włodawie (688 uczniów), Na obszarze gminy wiejskiej Włodawa znajduje się ZSCKR im. Ireny Kosmowskiej w Korolówce- Osadzie (136 uczniów). Do ważnych obiektów o charakterze użyteczności publicznej generujących ruch należą m.in.: Urząd Miejski we Włodawie Urząd Gminy Włodawa Urząd Gminy Wola Uhruska Urząd Gminy Urszulin Urząd Gminy Hanna Urząd Gminy Wyryki Urząd Gminy Stary Brus Urząd Gminy w Hańsku Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, Hanna Gminny Ośrodek Kultury, Hańsk Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji w Woli Uhruskiej Młodzieżowy Dom Kultury, Włodawa Włodawski Dom Kultury, Włodawa Miejska Biblioteka Publiczna, Włodawa Poleski Park Narodowy, Urszulin Muzeum Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, Włodawa Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji we Włodawie Starostwo Powiatowe w Włodawie Powiatowy Urząd Pracy we Włodawie Placówki służby zdrowia na terenie powiatu włodawskiego: Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Woli Uhruskiej Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Medycyny Rodzinnej Fide w Hańsku Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Medycyny Rodzinnej Gloria w Starym Brusie 16

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 19 Poz. 871 Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Medycyny Rodzinnej Ani-Med w Urszulinie Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Centrum Medyczne Vita w Urszulinie Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Salus w Wyrykach Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Sławatyczach Ośrodek Zdrowia w Hannie Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Medycyny Rodzinnej VITA we Włodawie Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Medycyny Rodzinnej Zdrowa Rodzina we Włodawie Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Lekarzy Specjalistów - Spółka Partnerska we Włodawie Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej we Włodawie Społeczny Zakład Opieki Hospicyjnej Hospicjum we Włodawie Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Gruźlicy i Chorób Płuc w Adampolu Centrum Medyczne Solmed, Al. Jana Pawła II 19, Włodawa 17

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 20 Poz. 871 3. System transportowy w powiecie włodawskim 3.1. Sieć drogowa w powiecie Najważniejszym środkiem komunikacji w przewozach powiatowych jest transport drogowy. Od dobrze rozwiniętej sieci dróg oraz od stanu ich nawierzchni zależy jakość funkcjonowania transportu publicznego oraz indywidualnego. Wpływa ona również na poziom dostępności komunikacyjnej zarówno wewnętrznej, jak i zewnętrznej powiatu. Podstawowy układ komunikacyjny w powiecie tworzą: droga krajowa nr 82 droga wojewódzka nr 812, 816, 818, 819 Połączenia wewnętrzne gwarantuje dobrze rozwinięta sieć dróg powiatowych. Dzięki nim każda gmina ma zapewnione odpowiednie połączenia ze stolicą powiatu oraz ze sobą nawzajem. Do dróg powiatowych należą: Tabela 8. Wykaz dróg w powiecie włodawskim Lp. Nr drogi Przebieg drogi Ogółem [km] 1 1090 L Krzywowólka- 8,315 Sajówka- Hanna 2 1091 L dr. woj. 812-8,210 Sosnówka- Hanna 3 1092 L Wygnanka- Janówka 0,375 4 1094 L Pogorzelec- Holeszów 1,005 5 1095 L dr. pow. 1700 L- 8,552 Holeszów- Mosty- Jabłoń- Rudno 6 1621 L dr. woj. 812- Zahajki- 7,722 Lipówka 7 1622 L Uhnin- Mościska- 9,584 Hola- Wołoskowoladr. woj. 819 8 1623 L Sosnowica- Hola- 14,411 Zahajki- Kaplonosy- dr. pow. 1707 L 9 1624 L Sosnowica- Urszulin- 27,284 Hańsk- dr. woj. 819 10 1626 L Nowy Orzechów- 3,180 Lejno- Łomnica- dr. pow. 1624 L 11 1627 L Jamniki- Lipniak- 16,859 Wytyczno- Lubowierzdr. woj. 819 12 1700 L Dańce- Krasówka- Żuków- Wyryki- dr. 24,980 18

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 21 Poz. 871 krajowa 82 13 1701 L dr. powiatowa 1700 L- 12,154 Zaświatycze- Dołhobrody- Kuzawkadr. woj. 816 14 1702 L Lack- Zaświatycze- dr. 6,465 woj. 816 15 1703 L dr. woj. 816-2,015 Dołhobrody- dr. pow. 1701 L 16 1704 L dr. pow. 1700 L- 11,224 Konstantyn- Stawki- Różanka- dr. woj. 816 17 1705 L dr. woj. 812-4,253 Kolorówka- Kol. Różanka- dr. pow. 1706 L 18 1706 L dr. woj. 816- Wyryki 11,660 Adampol- Adamki- dr. woj. 818 19 1707 L dr. woj. 812-17,059 Kaplonosy- Lubień- Stary Brus- dr. woj. 819 20 1708 L Hola- Lipówka 7,500 21 1709 L Hola- Kamień 8,090 22 1710 L Lubień- Suchawa 9,790 23 1711 L dr. woj. 812-14,018 Korolówka- Suchawa- Żdżarka 24 1712 L dr. woj. 819- Żdżarka- 10,228 Luta- dr. woj. 812 25 1714 L dr. woj. 820-10,110 Piaseczno- Rozpłucie- Załucze- Urszulin 26 1715 L Wola Wereszczyńska- 7,982 Garbatówka- Kopina 27 1716 L dr. kraj. 82-4,074 Puchaczów- Garbatówka- Urszulindr. kraj. 82 28 1717 L Urszulin- Wereszczyn- 9,710 Chutcze- Sawin 29 1718 L Świerszczów- 7,595 Wereszczyn- Sękówdr. pow. 1717 L 30 1719 L dr. pow. 1624 L- 3,535 Wólka Tarnowska 31 1720 L Wojciechów- Chutcze 2,440 32 1721 L dr. woj. 819- Hańsk- Dubeczno- dr. woj. 8,620 19

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 22 Poz. 871 812 33 1722 L Hańsk-Macoszyn- 17,432 Stulno- dr. woj. 816 34 1724 L dr. woj. 816- stacja 2,110 kolejowa Orchówek 35 1725 L dr. pow. 1726 L- 3,800 Tarasiuki- dr. woj. 816 36 1726 L dr. woj. 812-4,586 Okuninka- dr. woj. 812 37 1727 L dr. woj. 812- Żłobek- 11,302 stacja kolejowa Sobibór- dr. woj. 816 38 1728 L dr. woj. 812- Osowa 4,320 39 1729 L Macoszyn- Piaski- 6,945 Bukowa Mała 40 1730 L Od dr. woj. 819-0,256 Petryłów- Aleksandrówka 41 1731 L Mszanka- Łukówek 4,265 42 1732 L dr. woj. 816-4,940 Stanisławów- Potoki 43 1733 L Uhrusk- Łukówek 2,305 Piękny- Kolonia Bukowa 44 1734 L dr. woj. 812- Suszno 4,660 45 1735 L Hanna- dr. pow. 1700 3,595 L 46 1736 L Włodawa ul. Chełmska 0,479 47 1737 L Włodawa ul. Długa 0,857 48 1738 L Włodawa ul. Aleja 0,718 Jana Pawła II 49 1739 L Włodawa ul. 0,313 Korolowska 50 1741 L Włodawa ul. 1000-0,453 lecia Państwa Polskiego 51 1742 L Włodawa ul. Żołnierzy 1,092 WiN 52 1743 L Włodawa ul. 0,912 Kraszewskiego 53 1744 L Włodawa ul. 0,216 Ogrodowa 54 1745 L Włodawa ul. 0,758 Zabagonie 55 1746 L Włodawa ul. Waligóry 0,524 Łącznie drogi 375,837 Na poniższym schemacie przedstawiono sieć dróg w powiecie włodawskim. Mapa 3. Schemat dróg w powiecie włodawskim 20

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 23 Poz. 871 Źródło: Zarząd Dróg Powiatowych we Włodawie Tabela 9. Wykaz pojazdów zarejestrowanych w powiecie włodawskim na dzień 14.10.2015 21

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 24 Poz. 871 L.p. Rodzaj Pojazdu Ilość 1 AUTOBUS 91 2 CIĄGNIK ROLNICZY 4586 3 CIĄGNIK SAMOCHODOWY 143 4 MOTOCYKL 2980 5 MOTOROWER 2580 6 NACZ. SPECJALIZOWANA 22 7 NACZEPA CIĘŻAROWA 83 8 NACZEPA SPECJALIZOWANA 1 9 NACZEPA SPECJALNA 7 10 NACZEPA UNIWERSALNA 21 11 PRZYCZ. ROL. SPECJALIZOWANA 95 12 PRZYCZ. ROL. UNIWERSALNA 136 13 PRZYCZ. ROL. SPECJALNA 12 14 PRZYCZ. SPECJALIZOWANA 180 15 PRZYCZEPA CIĘŻAROWA 276 16 PRZYCZ. CIĘŻAROWA ROLNICZA 361 17 PRZYCZEPA LEKKA 1996 18 PRZYCZ. ROL. SPECJALIZOWANA 1 19 PRZYCZEPA SPECJALNA 81 20 PRZYCZEPA UNIWERSALNA 227 21 SAM. CIĘŻ. UNIWERSALNY 579 22 SAM. CIĘŻ. SPECJALIZOW. 282 23 SAM. CIĘŻAROWO-OSOBOWY 337 24 SAM. CIĘŻAROWY 4 SPECJALIZOWANY 25 SAM. CIĘŻAROWY 7 UNIWERSALNY 26 SAMOCHODOWY INNY 61 27 SAMOCHÓD CIĘŻAROWO- 6 OSOBOWY 28 SAMOCHÓD CIĘŻAROWY 1700 29 SAMOCHÓD OSOBOWY 23951 30 SAMOCHÓD SANITARNY 20 31 SAMOCHÓD SPECJALNY 168 Źródło: Starostwo Powiatowe w Włodawie 22

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 25 Poz. 871 3.2. Sieć komunikacji autobusowej w powiecie W poniższej tabeli przedstawiono szczegółowe dane na temat sieci komunikacyjnej przewoźników autobusowych działających na obszarze powiatu. Analizie poddano te zezwolenia, które wydał Starosta Włodawski, ponieważ dotyczą one połączeń niewykraczających poza obszar powiatu. Obecna siatka połączeń jest dobrym odzwierciedleniem aktualnych potrzeb komunikacyjnych mieszkańców powiatu, co nie znaczy, że zaspokaja absolutnie wszystkie te potrzeby. 23

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 26 Poz. 871 Tabela 10. Zezwolenia wydane przez Starostę Powiatu Włodawskiego według stanu na dzień 7 października 2015 r. Lp. Nr zezw. Od Przez Do Dł. Kursu (km) 1. 01/12 Włodawa Włodawa-Dobropol-Adampol- Smolarnia- Kołacze Kolonia- Domniczyn- Wytyczno- Wytyczno Kolonia- Michałów- Urszulin- Zabrodzie- Borysik 2. 01/13 Włodawa Szpital Włodawa- Orchówek- Włodawa- Okuninka- Luta- Żłobek- Sobibór St. Kol 3. 02/13 Włodawa ul. Włodawa- Okuninka- Skrz do Sobiboru- Luta- Chełmska Osowa- Dubeczno- Hańsk- Hańsk Kolonia- Konstantynówka- Rudka Łowiecka- Konstantynówka- Hańsk Kolonia- Ujazdów- Kulczyn- Wincencin- Andrzejów- Urszulin- 4. 03/13 Włodawa ul. Chełmska 5. 04/13 Włodawa ul. Chełmska 6. 05/13 Włodawa ul. Chełmska Wereszczyn- Sęków- Wereszczyn- Wielkopole Włodawa- Okuninka- skrz do Sobiboru- Żłobek- Stacja kolejowa Sobibór- Żłobek- skrz. Do Sobiboru- Luta- Żdżarka- Szcześniki- Hańsk I- Hańsk II- Szcześniki- Lubowierz- Helenin- Wytyczno- Michałów- Urszulin Włodawa- Orchówek- Dubnik- Sobibór- Wołczyny- Zbereże- Stare Stulno- Stulno- Kosyń- Małoziemce- Majdan Stuleński- Bytyń- Wola Uhruska- Uhrusk- Siedliszcze Włodawa- Dobropol- Adampol- Suchawa- Adampol- Smolarnia- Kołacze I- Kołacze II- Stary Brus- Kamień- Skorodnica- Kamień- Stary Brus- Kołacze- Kołacze I- Domniczyn- Kołacze kolonia- 24 Liczba kursów w ciągu doby Czas przejazdu (godz:min) Przewoźnik Borysik 34 4 00:35 Firma Transportowo- Usługowa "Trans-Mar" Stanisław Marciniec, Włodawa Sobibór St.Kol. 32 11 00:30 PKS Włodawa Sp. z o.o. Wielkopole 63 5 01:33 PKS Włodawa Sp. z o.o. Urszulin 49 6 01:08 PKS Włodawa Sp. z o.o. Siedliszcze 54 8 01:15 PKS Włodawa Sp. z o.o. Wielkopole 70 4 01:20 PKS Włodawa Sp. z o.o.

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 27 Poz. 871 7. 06/13 Włodawa ul. Chełmska 8. 07/13 Włodawa ul. Chełmska 9. 08/13 Włodawa ul. Chełmska Kołacze- Stary Brus- Kołacze- Kołacze osada leśna- Szcześniki- Lubowierz II- Lubowierz I- Helenin- Wytyczno- Domniczyn- Wytyczno II- Wytyczno II- Michałów- Urszulin- Urszulin II- Wereszczyn I- Wereszczyn II- Sęków- Wereszczyn- Wielkopole Włodawa- Gucin- Adampol- Wyryki Adampol- Wyryki Połód- Wyryki Wola- Wyryki Kolonia- Lubień- Lubień III- Skorodnica- Kamień- Stary Brus- Lasek Bruski- Wołoskowola- Wielki Łan- Wołoskowola- Dębina II- Marianka- Hola- Zamłodycze I- Zamłodycze II- Zamłodycze III Włodawa- Gucin- Adampol- Wyryki Adampol- Korolówka Osada- Żuków- Krasówka- Konstantyn- Lack- Zaświatycze- Dołhobrody- Hanna- Dołhobrody- Pawluki- Stawki- Różanka- Szuminka- Suszno- Włodawa Włodawa- Korolówka- Korolówka Osada- Żuków- Krasówka- Konstantyn- Lack- Zaświatycze- Nowy Holeszów- Dańce- Nowy Holeszów- Holeszów 10. 09/13 Krzywowierzba Krzywowierzba- Horostyta Kol.- Horostyta- Zahajki- Kaplonosy- Kaplonosy Samuły- Lubień I- Wyryki kolonia- Wyryki Wola- Wyryki Połód- Wyryki Adampol- Adampol- Gucin 11. 10/2013 Przymiarki Przymiarki- Siedliszcze Przymiarki- Siedliszcze Zagóra- Siedliszcze- Uhrusk II- Uhrusk I- Uhrusk cmentarz- Uhrusk- Wola Uhruska- Bytyń- Majdan Stuleński- Małoziemce- Stulno- Stulno Stare- Zbereże- Wołczyny- Sobibór- Dubnik II- Dubnik I- Orchówek- Włodawa 12. 12/2013 Włodawa ul. Chełmska Włodawa- Okuninka I- Okuninka II- skrzyż do Sobiboru- Luta- Osowa- Dubeczno- Hańsk II- Hańsk I- Hańsk- Hańsk kolonia- Ujazdów- Kolonia Kulczyn II- Kolonia Kulczyn I- Kulczyn- Wincencin- Zamłodycze III Włodawa ul. Chełmska Holeszów PGR Włodawa ul. Chełmska Włodawa ul. Chełmska 51 5 00:40 PKS Włodawa Sp. z o.o. 61 3 01:05 PKS Włodawa Sp. z o.o. 47 7 00:57 PKS Włodawa Sp. z o.o. 34 1 00:50 PKS Włodawa Sp. z o.o. 46 4 00:58 Firma Handlowo- Usługowa "ANDAX" Fotek Andrzej, Wola Uhruska Urszulin 36 7 00:41 Firma Transportowo- Usługowa "Trans-Mar" 25

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 28 Poz. 871 13. 13/2013 Włodawa ul. Chełmska Andrzejów- Andrzejów I- Urszulin Włodawa- Dobropol- Adampol- Suchawa- Adampol- Smolarnia- Kołacze I- Stary Brus- Kołacze II- Domiczyn- Wytyczno- Wytyczno II- Michałów- Urszulin- Urszulin II- Wereszczyn I- Wereszczyn II- Sęków- Wereszczyn Stanisław Marciniec, Włodawa 55 2 01:10 PKS Włodawa Sp. z o.o. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Włodawie 26

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 29 Poz. 871 3.3. Sieć kolejowa w powiecie Województwo lubelskie charakteryzuje się średnią gęstością sieci linii kolejowych, wynoszącą 5,6 km linii/100 km 2 powierzchni. Przez powiat przechodzi: linia kolejowa nr 81 Chełm- Włodawa - jednotorowa, niezelektryfikowana, na której w dniu 3 kwietnia 2000 zawieszono ruch pasażerski. Od 2004 istnieje samorządowy plan rozbudowy linii i wykorzystania jej w przewozach międzynarodowych. Proponowana jest odbudowa toru szerokiego oraz mostu kolejowego na granicy Białorusi i Polski w Orchówku. 11 sierpnia 2012 reaktywowano na linii sezonowy ruch pasażerski. 26 czerwca 2015 roku na linii otwarto 3 nowe przystanki: Majdan Stuleński, Okuninka Białe i Ruda-Huta. Mapa 4. Sieć kolejowa w powiecie włodawskim Źródło: PKP Polskie Linie Kolejowe 27

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 30 Poz. 871 4. Zasady organizacji rynku przewozów 4.1. Organizator transportu publicznego w powiecie włodawskim oraz jego zadania Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym definiuje pojęcie organizatora publicznego transportu zbiorowego. Jest nim właściwa jednostka samorządu terytorialnego albo minister właściwy do spraw transportu, zapewniający funkcjonowanie publicznego transportu zbiorowego na danym obszarze (art. 4 ust. 1 pkt 4). Kompetencje organizatorów działających na różnych szczeblach powinny się uzupełniać zgodnie z zasadami przedstawionymi na poniższym schemacie. Rysunek 1. Organizacja rynku przewozów Źródło: Opracowanie własne Powiat jest organizatorem publicznego transportu zbiorowego, zwanym dalej organizatorem, właściwym ze względu na obszar działania lub zasięg przewozów: na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich, któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między powiatami - a na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich, na obszarze powiatów, które zawarły porozumienie. Określone w ustawie zadania organizatora wykonuje w przypadku powiatu - Starosta. 28

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 31 Poz. 871 Starosta Włodawski może być organizatorem przewozów na liniach komunikacyjnych pomiędzy miejscowościami przebiegającymi przynajmniej przez obszar dwóch gmin, pod warunkiem, że gminy te nie zawarły stosownego porozumienia międzygminnego albo nie utworzyły związku międzygminnego. W takim przypadku kompetencje Starosty będą wyłączone, ponieważ nie będą to już przewozy powiatowe ale gminne. Właściwym organizatorem będzie wójt, burmistrz bądź prezydent wskazany przez gminy. Obowiązkiem Starosty jest zatem zaspokajanie niezbędnych potrzeb przewozowych mieszkańców powiatu, które mają charakter ponadgminny. Każda gmina ma bowiem obowiązek zaspokajania potrzeb przewozowych swoich mieszkańców, nawet jeśli nie jest zobligowana do sporządzenia planu transportowego. Potrzeby transportowe o charakterze ponadlokalnym taka gmina może zgłaszać odpowiednio do starosty albo do marszałka województwa (art. 13 ust. 4 ustawy). W praktyce takie stwierdzenie budzi jednak wiele wątpliwości interpretacyjnych. Z tego powodu Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Wodnej udzieliło odpowiedzi na interpelację poselską nr 903 zgłoszoną przez posła Ryszarda Zawadzkiego 11 stycznia 2012 roku w sprawie organizacji transportu zbiorowego w gminach i powiatach. W przytoczonej interpelacji znajduje się następujące stwierdzenie: Należy wyjaśnić, że w przypadku niezapewnienia przewozów gminnych przez gminę samodzielnie bądź też w wyniku zawarcia porozumienia, czy utworzenia związku międzygminnego powiat nie jest zobligowany do zorganizowania przewozów, których celem jest zaspokajanie potrzeb przewozowych poszczególnych gmin. W takiej sytuacji powiat nie ma również obowiązku dofinansowania przewozów w gminach, które nie zawarły porozumienia bądź nie przystąpiły do związku międzygminnego. Oznacza to, że w przypadku braku porozumienia między gminami obowiązek organizacji przewozów między gminami nie przechodzi z mocy prawa na powiaty i nie powstają w stosunku do samorządów powiatowych zobowiązania organizacyjne i finansowe w tym zakresie. Nie znajduje więc uzasadnienia pogląd, że przedmiotowa ustawa nakłada na powiaty obowiązek dofinansowania transportu w gminach, które nie utworzyły związku lub porozumienia. Inną kwestią jest możliwość podjęcia przez jednostki samorządu terytorialnego różnego szczebla, np. gmin z powiatem, współdziałania w zakresie dofinansowania przewozów. Jednakże należy podkreślić, że to zagadnienie nie jest regulowane ustawą o publicznym transporcie zbiorowym. W tym zakresie zastosowanie mają w szczególności przepisy: ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. 29

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 32 Poz. 871 4.2. Funkcje organizatora publicznego transportu zbiorowego Zgodnie z art. 8 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym do zadań organizatora należy: planowanie rozwoju transportu, organizowanie publicznego transportu zbiorowego, zarządzanie publicznym transportem zbiorowym. Podstawowym narzędziem służącym realizowaniu pierwszego zadania jest opracowywanie planów zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego, zgodnie z zasadami ujętymi w rozdziale 2 ustawy. Sposoby organizowania publicznego transportu zbiorowego zostały szczegółowo opisane w rozdziale 3 ustawy. Należą do nich m.in.: badanie i analiza potrzeb przewozowych w publicznym transporcie zbiorowym, z uwzględnieniem potrzeb osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej zdolności ruchowej; podejmowanie działań zmierzających do realizacji istniejącego planu transportowego albo do aktualizacji tego planu; zapewnienie odpowiednich warunków funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego, w szczególności w zakresie: o standardów dotyczących przystanków komunikacyjnych oraz dworców o korzystania z przystanków komunikacyjnych oraz dworców o funkcjonowania zintegrowanych węzłów przesiadkowych o funkcjonowania zintegrowanego systemu taryfowo-biletowego o systemu informacji dla pasażera; ustalenie stawek opłat za korzystanie przez operatorów i przewoźników z przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem albo zarządzającym nie jest jednostka samorządu terytorialnego, zlokalizowanych na liniach komunikacyjnych na obszarze właściwości organizatora; określenie przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, udostępnionych dla operatorów i przewoźników oraz informowaniu o stawce opłat za korzystanie z tych obiektów; przygotowanie i przeprowadzenie postępowania prowadzącego do zawarcia umowy o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego; zawieranie umowy o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego ustalenie opłat za przewóz oraz innych opłat, o których mowa w ustawie z dnia 15 listopada 1984 r. - Prawo przewozowe, za usługę świadczoną przez operatorów w zakresie publicznego transportu zbiorowego wykonywanie zadań, o których mowa w art. 7 ust. 2 Rozporządzenia (WE) nr 1370/2007. 30

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 33 Poz. 871 Z kolei zarządzanie publicznym transportem zbiorowym powinno się odbywać z uwzględnieniem zasad zawartych w rozdziale 4 ustawy, które opisano poniżej. Art. 43. ust. 1 ustawy brzmi- Zarządzanie publicznym transportem zbiorowym przez organizatora polega w szczególności na : negocjowaniu i zatwierdzaniu zmian do umowy z operatorem; ocenie i kontroli realizacji przez operatora i przewoźnika usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego; kontroli nad przestrzeganiem przez operatora i przewoźnika zasad funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego, o których mowa w art. 46; współpracy przy aktualizacji rozkładów jazdy w celu poprawy funkcjonowania przewozów o charakterze użyteczności publicznej analizie realizacji zaspokajania potrzeb przewozowych wynikających z wykonywania przewozów na podstawie umowy o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego; dokonywaniu zmian w przebiegu istniejących linii komunikacyjnych; zatwierdzaniu rozkładów jazdy oraz dokonywaniu ich aktualizacji w przypadku przewozów wykonywanych na podstawie potwierdzenia zgłoszenia przewozu; administrowaniu systemem informacji dla pasażera; wykonywaniu zadań, o których mowa w art. 7 ust. 1 i 3 rozporządzenia (WE) nr 1370/2007; wykonywaniu zadań, o których mowa w art. 82b ust. 2 pkt 1 i 3, art. 82e, art. 82f ust. 1 i art. 95b ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym. 4.3. Określenie trybu wyboru operatorów publicznego transportu zbiorowego Przepisy nowej ustawy o publicznym transporcie zbiorowym rozróżniają pojęcia operatora i przewoźnika. Zgodnie z definicją ustawową operatorem publicznego transportu zbiorowego jest samorządowy zakład budżetowy oraz przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób, który zawarł z organizatorem publicznego transportu zbiorowego umowę o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, na linii komunikacyjnej określonej w umowie. Przewoźnikiem jest natomiast przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób na podstawie potwierdzenia zgłoszenia przewozu, a w transporcie kolejowym- na podstawie decyzji o przyznaniu otwartego dostępu. Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 8 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym do zadań organizatora (w naszym przypadku - Starosty Włodawskiego) należy przygotowanie i przeprowadzenie postępowania zmierzającego do zawarcia umowy o świadczenie usług 31

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 34 Poz. 871 w zakresie publicznego transportu zbiorowego. Sposób przeprowadzenia takiego postępowania regulują przepisy Oddziału 2 omawianej ustawy. Na podstawie art. 19 ust. 1 wybór operatora może nastąpić w jednym z trzech trybów opisanych w niniejszym dokumencie w rozdziale dotyczącym finansowania. W przypadku powiatu włodawskiego najbardziej korzystnym trybem wyboru operatora publicznego transportu zbiorowego będzie wybór poprzez przyznanie koncesji na usługi w trybie ustawy z dnia 29 stycznia 2009 roku o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz. U. nr 19 poz. 101 z późn. zm.) z uwagi na to, iż ten tryb pozwoli zminimalizować konsekwencje finansowe dla Powiatu. Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym reguluje termin oraz sposób ogłoszenia o zamiarze przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia w przewidzianym trybie (art. 23). Umowa o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego może dotyczyć: 1) linii komunikacyjnej albo 2) linii komunikacyjnych albo 3) sieci komunikacyjnej określonych w planie transportowym. Sama ustawa jedynie w sposób ogólny określa prawa i obowiązki organizatora i operatora. Ich szczególnym źródłem jest umowa, dlatego istotne jest odpowiednie przygotowanie postanowień tej umowy. Najważniejsze elementy umowy określa art. 25 ustawy. Projekt umowy powinien zostać dołączony do specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Od 1 stycznia 2017 r. po zawarciu umowy o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego organizator powinien wydać operatorowi zaświadczenie zgodnie z art. 28 ustawy. W przypadku przewoźników obowiązkowe będzie dokonanie zgłoszenia o zamiarze wykonywania przewozu osób. Przedsiębiorca będzie mógł wykonywać ten przewóz dopiero po otrzymaniu od organizatora potwierdzenia takiego zgłoszenia (art. 30 i następne). Do tego czasu obowiązują dotychczasowe przepisy dotyczące zezwoleń. Konkluzja Ustawa o koncesji na roboty budowlane lub usługi przewiduje daleko idącą elastyczność w prowadzeniu postępowania, która przejawia się przede wszystkim w możliwości negocjowania wszystkich warunków koncesji, a nawet zmiany warunków brzegowych określonych pierwotnie, jeśli zmiana ta jest efektem prowadzonych negocjacji (art. 14 ust. 4). 32

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego 35 Poz. 871 Wybór operatora w tym trybie jest równoznaczne z zachowaniem zasady równości, niedyskryminowania uczestników postępowania, przejrzystości postępowania i uczciwej konkurencji. Tryb ten daje również możliwość negocjacji, co ułatwia wybór najlepszego operatora spełniającego wszystkie wymagania organizatora. Procedura jest elastyczna i obarczona mniejszym ryzykiem pomyłek niż np. w zamówieniach publicznych, gdzie pomyłki niejednokrotnie skutkują poważnymi konsekwencjami łącznie z rozpoczynaniem procedury przetargowej od początku. Zaletą trybu koncesji jest również przeniesienie ryzyka ekonomicznego przy realizacji umowy z organizatora na operatora, które to ryzyko należy rozumieć jako niepewność operatora, czy pożytki związane ze świadczeniem usługi zapewnią mu rentowność. W trybie koncesji operatorowi nie przysługuje rekompensata ani rozsądny zysk. Przyznanie operatorowi rozsądnego zysku skutkowałoby bowiem utratą przez umowę charakteru koncesji na rzecz zamówień publicznych, ponieważ prowadzona przez operatora działalność polega na osiąganiu zysku w wyniku pobierania pożytków z działalności i ponoszeniu ryzyka ekonomicznego świadczonych usług. Tryb koncesyjny jest wprawdzie długotrwałym procesem ale nie dłuższym niż procedura zamówień publicznych, która jest stosowana powszechnie, szczególnie jeśli zostanie dobrze przygotowany i sprawnie przeprowadzony. 5. Strategiczne węzły przesiadkowe Pod pojęciem strategiczny węzeł przesiadkowy należy rozumieć miejsce, w którym następuje intensywne przesiadanie się pasażerów transportu publicznego i indywidualnego. Przesiadki w węzłach obejmują szereg różnych środków transportu publicznego i indywidualnego, jak bus, kolej, autobus, samochód czy rower. W systemie transportu publicznego w powiecie włodawskim można wskazać 1 węzeł przesiadkowy- przystanek autobusowy w Włodawie. Znajdują się one około 850 m od centrum miasta. Wskazanie miasta Włodawa jako głównego węzła przesiadkowego w powiecie jest o tyle zasadne, że w planie transportowym wojewódzkim został on zarekomendowany jako węzeł do utworzenia. Utworzenie zintegrowanego węzła przesiadkowego w Włodawie ułatwi podróżowanie po obszarze powiatu i województwa. Aby wskazany węzeł odpowiednio spełniał swoje funkcje, ważne jest zintegrowanie rozkładów jazy komunikacji autobusowej powiatowej z wojewódzką oraz z rozkładem jazdy kolei. Jak wiadomo Starosta po 2016 roku jako Organizator publicznego transportu zbiorowego będzie miał wpływ na kształtowanie rozkładu jazdy autobusowej komunikacji publicznej. W przyszłości należy dążyć do stworzenia dworca autobusowego na obszarze miasta Włodawa wraz z całą infrastrukturą. Dworzec ten mógłby powstać we współpracy Burmistrza Miasta Włodawa i Starosty Włodawskiego. Należy podkreślić, że w chwili obecnej pasażerowie nie maja możliwości skorzystania z poczekalni i sanitariatów. Władze samorządowe powinny dążyć do 33