Rewolucje w Rosji
1. Przyczyny wybuchu rewolucji Po 1905 r. częściowe reformy, ale rośnie popularność radykalnych partii Piotr Stołypin wprowadza reformy dobre dla wsi, ale ginie w 1911 r. na skutek zamachu dokonanego przez eserowca (członka Partii Socjalistów-Rewolucjonistów) 1904-1905 (porażka w wojnie z Japonią), 1908 r. (zajęcie Bośni i Hercegowiny przez A-W), 1912-1913 (wojny bałkańskie) pokazują, że Rosja już nie liczy się jak dawniej Rosjanie dążą do wojny, bo pokonanie A-W będzie powrotem do mocarstwowości
Porażki w roku 1914 w Prusach Wschodnich, w 1915 r. przerwany front pod Gorlicami Armie państw centralnych wchodzą na teren Rosji Niepokoje na ulicach, braki w zaopatrzeniu, powoływanie do wojska coraz to większej liczby ludzi
Mikołaj II przejmuje dowództwo i tak porażki Nawet ofensywa Brusiłowa (udana, ale poparta wielkimi stratami) nie poprawiła nastroju W armii dezercja, gorsza dyscyplina, protesty robotników
2. Rewolucja lutowa Przeciwko carowi zbierają się przeciwnicy; 1. Arystokracja chce go odsunąć od władzy, przekazać rządy synowi Aleksemu, a regencję bratu Michałowi Aleksandrowiczowi 2. Robotnicy i chłopi upatrują szansę w przejęciu władzy przez eserowców, bolszewików i mienszewików
Bolszewicy nazwa członków większościowej frakcji powstałej w 1903 r. na II Zjeździe Socjaldemokratycznej Robotniczej Partii Rosji Mienszewicy - nazwa członków mniejszościowej frakcji powstałej w 1903 r. na II Zjeździe Socjaldemokratycznej Robotniczej Partii Rosji; po rewolucji październikowej pozostali w opozycji do bolszewików Eserowcy członkowie rosyjskiej partii Socjalistów- Rewolucjonistów
Braki żywności i opału spowodowały, że 23 lutego (8 marca wg kalendarza gregoriańskiego) w Zakładach Putiłowskich wybuchł strajk Hasła ekonomiczne i polityczne; walki strajkujących z wojskiem (ginie ok. 150 ludzi) Z czasem żołnierze popierają strajkujących; milicja zdobywa uzbrojenie Car wezwany do powrotu z frontu; car nie chce wracać, zostaje w Mohylewie (kwaterze głównej) Kolejne jednostki opuszczały cara
W Piotrogrodzie powstała Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich Z Dumy wyłoniono Komitet Wykonawczy (rząd) 15 marca 1917 r. car abdykuje na rzecz brata Michała, ale Michał następnego dnia oddaje władzę w ręce Rządu Tymczasowego Na czele rządu członek Partii Konstytucyjno-Demokratycznej, książę Gieorgij Lwow
3. Rząd Tymczasowy Państwa ententy liczą na wzmocnienie Rosji, państwa centralnie wprost przeciwnie Żeby zachęcić Rosjan to przerwania walki przesyłają im Włodzimierza Lenina Rząd premiera Lwowa znosi karę śmierci, ogłasza amnestię, swobodę druku i słowa, wolność zrzeszania się, działalności partii i wybory do Zgromadzenia Ustawodawczego Ale nie ma mowy o reformie rolnej i zakończeniu wojny
W lipcu 1917 r. ofensywa Kiereńskiego na froncie nie przynosi pożądanego skutku Demonstracje antywojenne; Lwow podaje się do dymisji i w jego miejsce Aleksander Kiereński; wprowadza rządy dyktatorskie (kara śmierci, cenzura, itd.) Coraz większe rozczarowanie
Bunt Korniłowa Wrzesień 1917 r. oddziały gen. Ławra Korniłowa idą aresztować członków Rządu Tymczasowego; ale niewielka część wojskowych chce tego; areszt Korniłowa To wydarzenie pokazuje słabość rządu, a wzmacnia bolszewików Próby poprawy sytuacji nic nie dają
4. Rewolucja październikowa Po powrocie do Rosji Lenin ogłasza tzw. tezy kwietniowe 1. Wzywa do rewolucji socjalistycznej w celu obalenia Rządu Tymczasowego 2. Wzywa do przejmowania rządów przez Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich
Okres dwuwładzy Po ucieczce Lenina do Finlandii główną postacią w partii był Lew Trocki Okres dwuwładzy; Rząd Tymczasowy rządzi, ale często faktyczną władzę miały Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich Pucz Korniłowa wzmacnia bolszewików pokazując słabość rządu Drożyna i ciągły udział w wojnie daje poparcie bolszewikom; obietnica nacjonalizacja wielkich własności ziemskich, żądanie zakończenia walk, samostanowienie dla nierosyjskich nacji Imperium Rosyjskiego
Lenin nawołuje do ataku na rząd, Kiereński czeka, liczy na poparcie wojska 24/25 października (6/7 listopada) milicja robotnicza opanowała obiekty strategiczne; dworce, magazyny żywności i paliw, centralę telefoniczną, elektrownię, gazownię, zablokowano mosty Bolszewicy zajęli Pałac Zimowy, aresztowano członków Rządu (Kiereński uciekł)
25 października (7 listopada) uchwalono powołanie Rady Komisarzy Ludowych, nowego rządu z Leninem na czele 26.10 (8.11) uchwalono dekrety: o pokoju (nawołanie do zakończenia wojny) o ziemi (zapowiedź likwidacji własność ziemskich, carskich, cerkiewnych i klasztornych)
Pokój brzeski 3 marca 1918 1. Zakończenie walk z Niemcami i Austro- Węgrami 2. Zerwanie sojuszu z ententą 3. zgoda na utratę m.in. Polski, Litwy, Łotwy, Białorusi i Ukrainy
5. Wojna domowa 1918-1922 W wyborach do Konstytuanty bolszewicy mają jedynie 25% mandatów Na pierwszym posiedzeniu 5 stycznia (18 stycznia) bolszewicy chcą, by Konstytuanta zrzekła się uprawnień legislacyjnych i oddała je Rady Komisarzy Ludowych Następnego dnia milicja robotnicza rozpędziła obrady z powodu kontrrewolucji
Wszechrosyjska Nadzwyczajna Komisja do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem (Czeka) wrogowie klasowi szlachta, duchowieństwo, kułacy, ofiecerowie, działacze innych partii powstaje w 1917r.; na czele Felix Dzierżyński zadanie obrona rewolucji za pomocą tzw. Czerwonego terroru (więzienie na Łubiance) Akcje CzeKa prowadzone były z taką brutalnością i bezwzględnością, jakich nie może pojąć cywilizowany umysł. Pewnego razu, gdy lokatorzy ze strachu nie zdjęli łańcucha z drzwi, czekista rzucił przez szparę granat. Innym razem nikt nie odpowiadał na łomotanie, stara kobieta była przykuta do łóżka z powodu paraliżu, który nastąpił gdy na jej oczach zamordowano jej męża, jeden z czekistów zniecierpliwiony czekaniem rzucił w drzwi granatem, który eksplodując za blisko ciężko ranił pięciu funkcjonariuszy. Powrócili tej samej nocy i w odwecie zarżnęli starą kobietę.
GUŁag Główny Zarząd Obozów
Wojna między czerwonymi (oddziałami bolszewików) a białymi (oddziałami antybolszewickimi) Generałowie białych są skłóceni i mimo kilku sukcesów nie mogą pokonać bolszewików Do wojny włączyli się także ochotnicy z zagranicy Wybuchały także powstania chłopów, marynarzy (w Kronsztadzie 1921r.); krwawo tłumione
Komunizm wojenny 1. Przymus pracy 2. Upaństwowienie rolnictwa, przemysłu, handlu 3. Zniesienie pieniądza, wprowadzając talony jedynie dla ludzi lojalnych 4. Rekwizycja płodów rolnych Skutek: 1. Chaos, ukrywanie produktów rolnych przez chłopów 2. 1920-1921 powszechny głód 3. Spadek produkcji przemysłowej; np. wytopu stali do 5% sprzed stanu z 1913; średnio w 1921 r. produkcja całego przemysłu spadła do poziomu 14-17% produkcji z 1913 r.
Ostatecznie wojna zakończyła się w 1922 r. zwycięstwem czerwonych Śmierć ok. 15 mln osób