MGOPS.ZŚS.0110.26.2015 Jastrowie 15.04.2015 r. Rekomendacje Oceny Zasobów Pomocy Społecznej Wprowadzenie Nowym zadaniem Gminy wynikającym ze znowelizowanego art. 16a ustawy o pomocy społecznej jest przygotowanie corocznej oceny zasobów pomocy społecznej. Ocena zasobów jest przygotowywana w oparciu o analizę lokalnej sytuacji społecznej i demograficznej. Niniejszy dokument prezentuje informacje dotyczące takich obszarów tematycznych, jak: infrastruktura, kadra, organizacje pozarządowe oraz nakłady finansowe na zadania pomocy społecznej. Ponadto, ocena obejmuje osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej, rodzaje ich problemów oraz rozkład ilościowy. Ocena zasobów pomocy społecznej jest materiałem poglądowym. Obejmuje: osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej, rodzaje ich problemów, z jakimi zwracają się o pomoc. Narzędzie jest dość obszerne i swoim zakresem znacznie wykracza poza obszar pomocy społecznej. Zawiera również zagadnienie związane z sytuacją demograficzną, lokalnym rynkiem pracy, oceną dostępu do lokali socjalnych oraz infrastrukturą gminną. Niniejszy materiał składa się z czterech części: 1. dane o sytuacji demograficznej i społecznej w Gminie, 2. dane o osobach i rodzinach korzystających z pomocy społecznej w Gminie, 3. dane o zasobach pomocy społecznej w Gminie, 4. wskaźniki oceny. Na tej podstawie przeprowadzana jest ocena zasobów, która stanowić będzie rekomendacje do planowania budżetu na rok następny. Rolą Gminy w zakresie realizacji zadań pomocy społecznej jest zaspokajanie w środowisku lokalnym indywidualnych potrzeb wspólnoty mieszkańców. Wspólnota za pośrednictwem wyspecjalizowanych służb podejmuje działania zmierzające do niwelowania różnic w procesie zaspokajania podstawowych potrzeb wówczas,
gdy są one wywołane czynnikami niezależnymi od jednostek czy rodziny. Na szczeblu Gminy pomoc społeczna kierowana jest wprost do osób najbardziej potrzebujących. Skupia się na doraźnym rozwiązywaniu konkretnych problemów. Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Jastrowiu realizując ustawę o pomocy społecznej wspiera osoby w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Podejmując działanie zmierzające do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integrację ze środowiskiem. Przydzielany rodzaj, forma i rozmiar świadczenia są odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy, a potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy są uwzględnione na miarę możliwości Ośrodka. W ostatnich latach na terenie Gminy powstały Mieszkania Chronione w Nadarzycach dla osób starszych oraz dla osób z zaburzeniami psychicznymi, które w istotny sposób poszerzyły ofertę pomocową Gminy dla mieszkańców potrzebujących takiej formy wsparcia. Analiza danych: Sytuacja demograficzna i społeczna W okresie ostatnich lat zmniejszyła się liczba osób bezrobotnych. Wśród bezrobotnych coraz więcej jest osób długotrwale bezrobotnych. W znacznej części zmieniła się liczba osób z uprawnieniami do zasiłku dla bezrobotnych na przełomie dwóch lat. W 2012 roku było ich 139, natomiast w 2014 roku ich liczba zmniejszyła się do 99 osób. Wpływ na polepszenie się sytuacji mieszkańców może mieć jedynie zmniejszenie się liczby osób korzystających z pomocy społecznej, co możliwe jest w grupie osób korzystających ze względu na bezrobocie poprzez powstawanie nowych miejsc pracy. Na terenie miasta powstał żłobek, przy funkcjonujących czterech przedszkolach, czterech szkołach podstawowych i trzech gimnazjach. Mimo spadku liczby uczniów zarówno w szkołach podstawowych jak i gimnazjalnych - liczba szkół nie uległa zmianie. Trwają prace nad restrukturyzacją systemu opieki i wychowania dzieci i młodzieży na terenie Jastrowia. Zmniejszyła się liczba lokali gminnych, głównie na skutek wykupywania mieszkań na własność i zmniejszania trwałego zasobu mieszkaniowego gminy. Przewiduje się wzrost liczby osób oczekujących na mieszkania socjalne. Liczba mieszkań komunalnych pozostaje na takim samym poziomie jak w latach ubiegłych. Dla zabezpieczenia możliwości oddawania nowych mieszkań konieczne są większe środki finansowe. Sytuacja mieszkaniowa w mieście jest trudna, gdyż wiele rodzin nie posiada tytuły prawnego do lokalu, nie płaci czynszu, a należności z tego tytułu rosną.
Dane o korzystających z pomocy społecznej: Liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej w analizowanych latach utrzymuje się na podobnym poziomie i wynosi od 1288 w 2012r. do 1223 w 2014r. Dominującą przyczyną korzystania z pomocy społecznej jest bezrobocie, wskaźnik ten ma tendencje wzrastające. Drugą w kolejności przyczyną jest ubóstwo. Liczba osób objętych pomocą społeczną z powodu alkoholizmu. utrzymuje się na podobnym poziomie. Niepokojącym zjawiskiem jest fakt, że wzrasta liczba osób korzystających z pomocy społecznej długotrwale. Z uwagi na wzrost zjawiska przemocy w rodzinie wprowadzono poradnictwo specjalistyczne psychoterapeuty, który pełni trzy dyżury w ciągu miesiąca. Psychologa, który pełni dyżur od wtorku do piątku 1 godz. dziennie oraz porady prawne w pierwszy i trzeci poniedziałek miesiąca po 2 godz. dziennie. W roku 2014 Ośrodek Pomocy Społecznej w związku z realizacją ustawy o pomocy społecznej, objął wsparciem 624 rodziny, składające się z 1890 osób. Inne rodzaje świadczeń pieniężnych: Miejsko - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej obsługuje mieszkańców gminy Jastrowie w zakresie ustalania uprawnień, wydawania decyzji administracyjnych oraz wypłatą i weryfikacją świadczeń rodzinnych, funduszu alimentacyjnego, zasiłku dla opiekunów. Od czerwca 2014r. rozpoczęto procedurę wydawania Karty Dużej Rodziny dla rodzin wielodzietnych. Zauważalne jest zmniejszenie się liczby osób kwalifikujących się do świadczeń rodzinnych, ale jednocześnie nastąpił widoczny wzrost liczby osób korzystających ze świadczeń opiekuńczych. Także uległa wzrostowi liczba dodatków mieszkaniowych oraz stypendiów szkolnych. w 2012r. przyznano 157 858 tys. zł na ten cel natomiast w 2014r. było to 273 510 tys. zł. Zasoby instytucjonalne pomocy i wsparcia: W 2013 roku rozpoczęto remont zakupionego przez gminę bloku mieszkalnego znajdującego się w Nadarzycach.Celem jego działalności jest całodobowe zapewnienie potrzeb bytowych, opiekuńczych i rehabilitacyjnych podopiecznych. Zespół Mieszkań Chronionych i Socjalnych
w Nadarzycach przy Miejsko Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Jastrowiu rozpoczął działalność z dniem 02.09.2013 r. Mieszkanie chronione jest formą pomocy społecznej przygotowującą osoby tam przebywające, pod opieką specjalistów do prowadzenia samodzielnego życia lub zastępującą pobyt w placówce zapewniającej całodobową opiekę. Mieszkanie chronione zapewnia warunki samodzielnego funkcjonowania w środowisku, w integracji ze społecznością lokalną. W Zespole Mieszkań Chronionych i Socjalnych w Nadarzycach zamieszkuje aktualnie 15 osób, przewidywana ilość to 20 mieszkańców. Opiekę nad mieszkańcami sprawują opiekunki osób starszych. W budynku znajduje się 5 mieszkań chronionych 1,2 pokojowych z kuchnią i łazienką oraz 2 mieszkania socjalne (1 pokój, kuchnia, łazienka), również stołówka wraz z kuchnią. Do dyspozycji podopiecznych są pracownicy socjalni, psycholog, terapeuci uzależnień i zajęciowi oraz służby medyczne. W planach jest także sala rehabilitacyjna oraz zatrudnienie rehabilitanta. Funkcjonuje także Warsztat Terapii Zajęciowej, którego celem jest stworzenie osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy możliwości rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskiwania lub przywracania umiejętności niezbędnych do prowadzenia przez osobę niepełnosprawną niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia, na miarę jej indywidualnych możliwości. Warsztat posiada 6 pracowni: - pracownia gospodarstwa domowego - pracownia rękodzieła - pracownia edukacyjno artystyczna - pracownia muzyczna - pracownia stolarska - pracownia techniczna Ogółem jest 30 uczestników, na jednego terapeutę przypada 5 uczestników. Oprócz codziennych zajęć terapeutycznych uczestnicy biorą czynny udział w konkursach, prezentacjach, wycieczkach i imprezach integracyjnych oraz w działaniach na rzecz ochrony środowiska realizując tym samym program rehabilitacji społecznej.
Kadra jednostki organizacyjnej pomocy społecznej: Według stanu na dzień 31.12.2014 roku, zadania własne gminy i powiatu oraz zadania zlecone miastu przez administrację rządową w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Jastrowiu realizowało 56 pracowników w tym: 7 opiekunek w Zespole Mieszkań Chronionych oraz pracownicy warsztatów terapii zajęciowej. Wnioski końcowe: Podsumowując ocenę zasobów pomocy społecznej pod kątem istniejących problemów i potrzeb, należy pamiętać, iż sukces w realizacji zadań w dużej mierze zależy od decyzji podejmowanych przez inne podmioty polityki społecznej. Mając na względzie analizę zasobów pomocy społecznej Miasta Jastrowie przy planowaniu budżetu na kolejny rok na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej warto zwrócić uwagę na następujące kwestie: zabezpieczenie środków finansowych na realizację zadań wynikających z przepisów ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W związku z tym, iż ustawodawca w realizowanej polityce kładzie duży nacisk na pracę z rodzinami z problemami opiekuńczowychowawczymi, mającą zapobiegać trafieniu dzieci do pieczy zastępczej, a tym które już wychowują się w pieczy zastępczej ma stworzyć szansę na powrót do rodziców biologicznych, konieczne jest dalsze zabezpieczenie środków finansowych na realizację następujących zadań: zapewnienie rodzinie przeżywającej trudności wsparcia i pomocy asystenta rodziny oraz dostępu do specjalistycznego poradnictwa. Wzrost nakładów na usługi opiekuńcze. Proces starzenia się społeczeństwa w Jastrowiu wymaga konieczności zapewnienia opieki osobom starszym, które są jej pozbawione ze strony rodziny lub, gdy rodzina sama nie jest w stanie zapewnić jej w wymaganym zakresie lub formie. Należy zauważyć, że najwyższy wskaźnik osób korzystających z usług opiekuńczych (w tym specjalistycznych) występuje w przedziale wiekowym powyżej 81 roku życia. Z uwagi na wiek i stan zdrowia podopiecznych, na rzecz, których świadczone są usługi, bardzo istotny jest dobór wysoko wykwalifikowanej kadry, osób świadczących usługi na najwyższym poziomie, jednocześnie potrafiących być wsparciem w najtrudniejszych dniach choroby. Zapewnienie opieki osobom starszym, ale mogącym samodzielnie funkcjonować w Mieszkaniach Chronionych w Nadarzycach. Badając dokładniej obszar potrzeb w zakresie pomocy osobom starszym i długotrwale chorym lub niepełnosprawnym, zauważa się wzrost liczby osób, które wymagają umieszczenia w domu pomocy społecznej. Analiza zebranych
danych wskazuje, że liczba osób bezdomnych, które zwróciły się o pomoc i wsparcie do ośrodka pomocy społecznej w 2014r. oraz liczba osób, które uzyskały wsparcie w formie schronienia zwiększyła się. Ze zjawiskiem bezdomności wiąże się także problem mieszkaniowych zasobów Gminy, w tym zasobów w sferze lokali socjalnych oraz problem eksmisji z pomieszczeń tymczasowych, które wobec wieloletnich dłużników czynszowych wprowadza Zakład Gospodarki Mieszkaniowej w Jastrowiu. Samego zjawiska bezdomności nie można całkowicie zlikwidować, ale można podejmować próby jego ograniczenia. Na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej MGOPS w Jastrowiu zatrudnił w 2012r. asystenta rodziny, który wspiera rodziny dysfunkcyjne w prawidłowym funkcjonowaniu. Także ze względu na wzrastające potrzeby osób starszych i niepełnosprawnych, które nie są w stanie samodzielnie funkcjonować należy rozważyć specjalistyczne usługi opiekuńcze.