Instytucjonalna opieka nad dziećmi do lat 3 na przykładzie rozwiązań w Republice Francuskiej Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu

Instytucjonalna opieka nad dziećmi do lat 3 na przykładzie rozwiązań w Republice Francuskiej Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Publikacja bezpłatna Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wydawca: Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu 45-315 Opole. ul. Głogowska 25c. tel.: 77 44 16 701 www.wup.opole.pl, wup@wup.opole.pl 2014 Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu Wszelkie prawa zastrzeżone Skład, projekt graficzny i druk: Art Engine design studio Ludmiła Sidorowska tel: 77 48 44 180 kom.: 606 32 77 56 www.artengine.pl

Instytucjonalna opieka nad dziećmi do lat 3 na przykładzie rozwiązań w Republice Francuskiej Raport przygotowany na podstawie wizyty studyjnej zorganizowanej w dniach 24 28 listopada 2013 roku we Francji dla przedstawicieli gmin, miast i samorządu województwa w celu upowszechnienia zawodu opiekuna dziennego w ramach realizowanego Projektu Powrót do zatrudnienia ma charakter wyłącznie poglądowy i stanowi jedynie ogólny opis i zakres zagadnienia. Opole, 2014 r.

Spis treści Wstęp... 3 Oferta opieki nad dziećmi na przykładzie rozwiązań we Francji... 4 Charakterystyka porównawcza opiekuna dziennego we Francji i w Polsce... 7 Blaski i cienie zawodu na przykładzie doświadczeń paryskiej asystentki macierzyństwa (odpowiednik opiekuna dziennego)...13 Podsumowanie i rekomendacje... 14 Notatki... 20

Wstęp Projekt systemowy pn. Powrót do zatrudnienia jest przedsięwzięciem realizowanym przez Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu, współfinansowanym przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich, Działanie 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie, Podziałanie 6.1.1 Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy. Celem głównym Projektu jest podniesienie poziomu aktywności zawodowej i zdolności do podjęcia zatrudnienia przez 600 osób pozostających bez zatrudnienia, zamieszkujących teren województwa opolskiego, poprzez zdobycie nowych kwalifikacji, wzrost wiedzy i kompetencji oraz doświadczenia zawodowego, niezbędnych do podjęcia pracy w zawodzie związanym z opieką nad małymi dziećmi, tj. w zawodzie opiekuna dziennego dzieci do lat 3 oraz opiekuna dziecięcego. Jak wykazuje Analiza sytuacji w zakresie dostępności opieki żłobkowej w województwie opolskim sporządzona przez Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu, zapewnienie opieki nad dziećmi stanowi istotny element w łańcuchu warunków ułatwiających rodzicom decyzję o powrocie na rynek pracy po okresie związanym z urlopem rodzicielskim. Ponadto badania Głównego Urzędu Statystycznego dowodzą, że ilość placówek zajmujących się opieką nad małymi dziećmi jest niewystarczająca względem potrzeb wykazywanych przez rodziców, zwłaszcza zamieszkujących tereny wiejskie. Mając na uwadze powyższe dane, zdiagnozowano lukę związaną z rynkiem usług polegających na opiece nad małymi dziećmi, którą z powodzeniem mogły wypełnić osoby posiadające kwalifikacje opiekuna dziennego dzieci do lat 3. Jednakże realizując założenia projektu, spotkano się ze sceptycznym nastawieniem części gmin. W województwie opolskim instytucjonalna opieka nad dziećmi jest bowiem najrzadziej wykorzystywaną formą zapewnienia opieki, a najczęściej korzysta się zaś z opieki własnej oraz opieki ze strony krewnych, rzadziej pomocy płatnych opiekunek. W związku z powyższym w ramach realizowanego Projektu Powrót do zatrudnienia zorganizowano wizytę studyjną we Francji, która miała na celu przedstawienie instytucji opieki nad małymi dziećmi, ze szczególnym uwzględnieniem instytucji opiekunki dziecięcej. Wybór Francji jako dobrej praktyki był podyktowany faktem, iż system opieki nad małymi dziećmi oferowany przez Republikę Francuską jest niezwykle sprzyjający dla rozwoju rodziny, a co za tym idzie, nie wymusza on na rodzicach zaprzestania aktywności zawodowej w momencie pojawienia się dzieci. 3

Oferta opieki nad dziećmi na przykładzie rozwiązań we Francji Francja rozwinęła efektywny i odpowiadający potrzebom rodziców system opieki nad dziećmi. Edukacja przedszkolna jest bezpłatna i obejmuje praktycznie wszystkie dzieci od 3 roku życia. Opieka nad dziećmi w młodszym wieku realizowana jest w dobrze rozwiniętym systemie składającym się ze żłobków oraz zarejestrowanych opiekunek. To właśnie zarejestrowane opiekunki, utrzymywane w dużej mierze ze środków publicznych, zapewniają opiekę największej liczbie dzieci (2/3 dzieci w wieku poniżej 3 lat, których oboje rodzice decydują się na powrót do pracy). 4 Społeczna polityka prowadzona przez Republikę Francuską zachęca do posiadania większej ilości dzieci, a system opieki nad nimi pozwala na indywidualny wybór instytucji zajmującej się opieką nad dziećmi pomiędzy: żłobkami zbiorowymi (crèches collectives), żłobkami rodzinnymi (crèches familiales) lub opiekunkami dziecięcymi (assistante maternelle), żłobkami rodzicielskimi (crèches parentales), żłobkami przyzakładowymi (creches collectives de personnels d entreprise), ogródkami dziecięcymi (jardins enfants), żłobkami kilkugodzinnymi (halte garderie). Wszystkimi żłobkami zarządza jednostka terytorialna, pozwolenie na otwarcie wydaje wojewoda, a żłobkiem kieruje dyrektor najczęściej specjalista: pielęgniarka dziecięca/lekarz bądź wychowawca małych dzieci. Personel żłobka jest zobowiązany posiadać odpowiednie kwalifikacje na każdym stanowisku pracy. Dzieci pozostają pod opieką wychowawców małych dzieci, pielęgniarki i jej pomocników, którzy pracują pod kontrolą pediatry i psychologa. Jeden wychowawca wraz z asystentami ma pod opieką 5 dzieci, które jeszcze nie chodzą lub 8, które potrafią już samodzielnie się poruszać. Dzieci mogą zostać oddane do żłobka w godzinach od 7 00 do 19 00 codziennie lub w wybrane dni tygodnia.

Żłobki zbiorowe mogą funkcjonować w lokalach, które zapewniają bezpieczne i higieniczne warunki pobytu dzieci, a także są wyposażone w urządzenia oraz zabawki stymulujące rozwój. W żłobkach zbiorowych dzieci mogą przebywać codziennie, kilka dni w tygodniu lub kilka godzin. Koszty utrzymania dziecka w żłobku mogą zostać dofinansowane przez Kasę Świadczeń Rodzinnych (CAF) lub Kasę Ubezpieczenia Rolniczego (MSA). Opłata za żłobek przypadająca na rodzinę obliczana jest na podstawie wysokości jej dochodów. Każda rodzina otrzymuje zaświadczenie o przyznanym wskaźniku rodzinnym (quotient familial), według którego obliczany jest wkład finansowy rodziny w opłatę za żłobek. Cennik jest opracowany przez Kasę Świadczeń Rodzinnych na szczeblu państwowym. Żłobki rodzicielskie są zakładane i zarządzane przez stowarzyszenia rodziców i działają na takich samych zasadach jak żłobki zbiorowe. Żłobki te wyróżnia jednak fakt, że rodzice bezpośrednio uczestniczą w funkcjonowaniu instytucji, np. wykonują prace administracyjne. Żłobki rodzicielskie przyjmują do 20 dzieci w wieku od 2 miesięcy do 4 lat. 5 Żłobki rodzinne są prowadzone przez wykwalifikowane opiekunki dziecięce, które we własnym mieszkaniu przyjmują od 1 do 4 dzieci. Raz lub dwa razy w tygodniu dzieci ze żłobka w prywatnym mieszkaniu odwiedzają rówieśników ze swoimi wykwalifikowanymi opiekunami w lokalu żłobka rodzinnego. Finansowanie tych instytucji jest bardzo podobne do finansowania pozostałych struktur opieki nad małymi dziećmi.

Ogródki dziecięce to z kolei instytucje, w których dzieci w wieku przedszkolnym przebywają z rówieśnikami i uczą się funkcjonowania w grupie. Ogródki dziecięce są zarządzane przez gminy lub zarządy bloków socjalnych. Lokatorzy mieszkań socjalnych mają prawo pierwszeństwa do zapisania swoich dzieci do ogródków dziecięcych. 6 Żłobki kilkugodzinne to miejsca, w których dzieci są przyjmowane tylko na kilka godzin, raz lub kilka razy w tygodniu. Nie ma tu stołówek, a więc dziecko powinno przyjść do takiego żłobka z własnym posiłkiem. Co znamienne, żłobki takie przyjmują również dzieci niepracujących rodziców, z zastrzeżeniem, że gmina ma prawo ograniczyć korzystanie z tej usługi na przykład do 3 przedpołudni na tydzień. Z uwagi na charakter i rodzaj proponowanego wsparcia oferowanego w projekcie Powrót do zatrudnienia, realizowanego przez Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu, najistotniejszym i najszerzej omawianym zagadnieniem podczas wizyty studyjnej było sprawne funkcjonowanie instytucji żłobków rodzinnych zatrudniających wykwalifikowane opiekunki dziecięce. Celem zorganizowanych spotkań było zatem zapoznanie się z modelem działania właśnie tej instytucji, która jest najbardziej zbliżona do realiów polskich w kwestii zatrudniania indywidualnych opiekunów dziecięcych, których z kolei polskim odpowiednikiem jest tzw. opiekun dzienny. W efekcie wspomnianych spotkań uczestnikom wyjazdu przybliżono zasady na jakich następuje zatrudnianie opiekunów, objaśniono sposób ich finansowania jak i omówiono wymogami dotyczące posiadania przez opiekunów kompetencji wraz z ich obowiązkami.

Charakterystyka porównawcza opiekuna dziennego we Francji i w Polsce FRANCJA POLSKA Dane statystyczne Wskaźnik urodzeń: 12,9/1000 Liczba żłobków: 9200 Liczba miejsc w żłobkach: 320 342 Odsetek dzieci do 3 lat objętych wsparciem: 43% Liczba klubów dziecięcych: nie istnieją Liczba akredytowanych opiekunów dziennych: 283 000 Liczba dzieci pod opieką opiekunów dziennych: 800 000 Wskaźnik urodzeń: 9,96/1000 Liczba żłobków: 646 Liczba miejsc w żłobkach: 35 751 Odsetek dzieci do 3 lat objętych wsparciem: 9% Liczba klubów dziecięcych: 69 na 377miejsc Liczba akredytowanych opiekunów dziennych: 18 Liczba dzieci pod opieką opiekunów dziennych: 40 7

FRANCJA POLSKA Wymogi dotyczące zawodu opiekuna dziecięcego 8 W celu wykonywania zawodu kandydat na opiekuna dziecięcego musi sporządzić Dossier (formularz), a następnie przejść badania lekarskie i wymagane szczepienia oraz potwierdzić, iż nie pozostaje w konflikcie z prawem. Ponadto członkowie rodziny zamieszkujący wspólnie z opiekunem również muszą spełnić warunek niekaralności. Dokumenty te należy przesłać do wojewody, który ma trzy miesiące na rozpatrzenie wniosku kandydata. W tym okresie przez pracowników Ośrodka Opieki nad Matką i Dzieckiem (PMI) sprawdzane są warunki lokalowe, a także kompetencje przyszłego opiekuna pod kątem higieny, bezpieczeństwa lokalu, podejścia do pracy z dziećmi, jak również poprawnego posługiwania się językiem francuskim. Osoba wyrażająca chęć opieki nad dziećmi sprawowanej w formie dziennego opiekuna musi spełniać następujące kryteria: daje rękojmię należytego sprawowania opieki nad dziećmi, pozostaje w pełni władzy rodzicielskiej (władza rodzicielska nie mogła być kiedykolwiek zawieszona ani ograniczona), wypełnia obowiązek alimentacyjny w przypadku, gdy taki obowiązek został nałożony, nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne, posiada warunki lokalowe zapewniające bezpieczną opiekę nad dzieckiem, posiada kwalifikacje umożliwiające pracę w zawodzie opiekun dzienny. Po tej wizycie sporządza się raport, który jest podstawą do wydania przez wojewodę zezwolenia na wykonywanie zawodu przez pięć lat z możliwością jego przedłużenia o kolejne pięć lat.

FRANCJA POLSKA Charakterystyka zawodu Praca z dziećmi w wieku od 2 miesięcy do 3 lat w miejscu zamieszkania opiekuna lub ewentualnie w innym lokalu zrzeszającym kilku opiekunów. Opiekun może przyjąć u siebie maksymalnie czwórkę dzieci, w tym dwoje musi umieć samodzielnie chodzić. Specyfika zawodu polega na indywidualnym podejściu do dziecka zwraca się szczególną uwagę na jego potrzeby, stwarza się optymalne warunki dla fizycznego, intelektualnego, emocjonalnego i społecznego rozwoju dziecka. Praca z dziećmi od 20 tygodnia do maksymalnie 4 roku życia w lokalu, do którego opiekun posiada tytuł prawny. Dzienny opiekun sprawuje opiekę nad maksymalnie pięciorgiem dzieci, a w przypadku, gdy w grupie znajduje się dziecko, które nie ukończyło pierwszego roku życia, jest niepełnosprawne lub wymaga szczególnej opieki, maksymalnie nad trojgiem dzieci. Obowiązki opiekuna: Obowiązki opiekuna: zapewnienie opieki gwarantującej bezpieczeństwo, zdrowie i wielopłaszczykach zbliżonych do warunków domo- zapewnienie dziecku opieki w warunznowy rozwój dziecka, wych, pomoc dziecku w nabywaniu samodzielności, opieki pielęgnacyjnej oraz edukacyjnej, zagwarantowanie dziecku właściwej zwracanie uwagi na dobro dziecka, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb dziecka, liczenie się ze zdaniem rodziców i ich wyborami w kwestii wychowania, prowadzenie zajęć opiekuńczo-wychowawczych oraz edukacyjnych, unikanie dysonansów pomiędzy środowiskiem życia dziecka w domu i u opiekunaryczny dziecka właściwy do jego uwzględniających rozwój psychomoto- wieku. 9

FRANCJA POLSKA Uzyskiwanie kwalifikacji 10 Warunkiem pracy jako wykwalifikowany opiekun dziecięcy jest obowiązek odbycia 120-godzinnego szkolenia. Szkolenie jest podzielone na dwa etapy. Pierwszy etap obejmuje 60 godzin szkolenia oraz krótki kurs pierwszej pomocy, który musi być zrealizowany przed przyjęciem pierwszego dziecka pod opiekę. Drugi etap musi się odbyć w okresie 2 lat od dnia rozpoczęcia pracy i również trwa 60 godzin. Szkolenie kończy się egzaminem, który składa się zarówno z części praktycznej, jak i teoretycznej. Ponadto wykwalifikowany opiekun dziecięcy ma możliwość odbycia dodatkowych bezpłatnych szkoleń podnoszących jego kompetencje zawodowe. Szkolenia są organizowane i finansowane przez województwo. Warunkiem pracy w zawodzie opiekun dzienny jest posiadanie kwalifikacji w zawodzie: pielęgniarka, położna, opiekunka dziecięca, nauczyciel wychowania przedszkolnego, nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej, pedagog opiekuńczo-wychowawczy, z zastrzeżeniem, że osoba pracowała z dziećmi w wieku do lat 3 przez okres co najmniej 12 miesięcy bezpośrednio przed podjęciem zatrudnienia jako opiekun dzienny. Osoby, które posiadają kwalifikacje wskazane powyżej, a nie posiadają wymaganego 12-miesięcznego okresu pracy z dziećmi do lat 3, muszą przejść 40-godzinne szkolenie uzupełniające z zakresu udzielania dziecku pierwszej pomocy. Pozostałe osoby, które chciałyby podjąć pracę jako opiekun dzienny, zobowiązane są do udziału w 160-godzinnym szkoleniu, które składa się z 130 godzin szkolenia teoretycznego i 30 godzin szkolenia praktycznego. Szkolenie kończy się obowiązkowym egzaminem, po którym osoby uzyskują tytuł opiekuna dziennego potwierdzony odpowiednim certyfikatem. Szkolenia dla osób bezrobotnych mogą być sfinansowane przez powiatowe urzędy pracy.

FRANCJA POLSKA Zatrudnienie i finansowanie Wykwalifikowanych opiekunów dziecięcych mogą zatrudnić bezpośrednio rodzice lub żłobek rodzinny. W przypadku zatrudnienia opiekuna przez żłobek rodzinny do wykonywania pracy u siebie w domu, każdy opiekun jest zobligowany do przyjścia raz lub dwa razy w tygodniu do lokalu żłobka rodzinnego (creches familiales) w celu integracji dzieci ze swoimi rówieśnikami, co ma niewątpliwy wpływ na lepszy rozwój psychomotoryczny maluchów. Dodatkowo sam opiekun jest obserwowany przez pracowników żłobka rodzinnego, a także ma możliwość konsultacji i otrzymania wsparcia w ramach wykonywanej pracy. Finansowanie w przypadku zatrudnienia bezpośrednio u rodziców polega na tym, że rodzice podpisują umowę bezpośrednio z opiekunem i wypłacają mu wynagrodzenie. Składki społeczne za akredytowanych opiekunów opłaca państwo, a rodzice otrzymują dodatek od 150 do 300 euro miesięcznie. W przypadku żłobków rodzinnych finansowanie tych instytucji jest podobne do finansowania pozostałych struktur opieki nad małymi dziećmi we Francji. Zwyczajowo rodzina płaci 20% kosztów opieki nad dzieckiem, a na pozostałe 80% składają się po połowie merostwo oraz Kasa Świadczeń Rodzinnych. Opłaty rodziców za opiekę nad dziećmi uzależnione są od ich dochodów. Opiekun otrzymuje za swoją pracę średnio 2,5 euro za godzinę. Sprawą rozliczeń zatrudnionego opiekuna zajmuje się gmina lub wskazana przez gminę instytucja. Opiekun dzienny może być zatrudniony przez gminę lub osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej. Zatrudnienie odbywa się w drodze otwartego konkursu ofert przeprowadzonego na zasadach określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Opiekun dzienny jest zatrudniany, zgodnie z ustawą o opiece nad dziećmi do lat 3, przez gminę na podstawie zawartej umowy zlecenia i otrzymuje wynagrodzenie zgodne z ustaloną stawką podjętą w drodze uchwały. W przypadku zatrudnienia przez inne podmioty niż gmina, stawkę dla opiekuna dziennego ustala podmiot zatrudniający. W sytuacji, gdy dziecko zostaje objęte opieką przez opiekuna dziennego zatrudnionego przez gminę, rodzic zobowiązany jest do ponoszenia opłat za pobyt oraz wyżywienie dziecka zgodnie z podjętą przez Radę Gminy uchwałą w tym zakresie. Przyjęta stawka za pobyt dziecka u opiekuna dziennego nie powinna odbiegać od stawek ustalonych dla pobytu dziecka w żłobku. Zatrudniony opiekun przedkłada do gminy rachunek za usługi zgodny z listą obecności pozostawania dziecka pod jego opieką. 11

FRANCJA POLSKA Nadzór nad opiekunami dziecięcymi zatrudnionymi bezpośrednio przez rodziców odbywa się przez asystentów socjalnych związanych z PMI. Natomiast żłobki rodzinne zatrudniające opiekunów same zajmują się nadzorem i kontrolą. Nadzór Nadzór nad zatrudnieniem opiekunów dziennych sprawuje gmina lub podmiot zatrudniający. 12

Blaski i cienie zawodu na przykładzie doświadczeń paryskiej asystentki macierzyństwa (odpowiednik opiekuna dziennego) Blaski: praca w miejscu zamieszkania bez konieczności dojazdu, możliwość opieki również nad własnym dzieckiem, elastyczne godziny pracy i termin urlopu, ciekawe szkolenia, możliwość wymiany doświadczeń podczas odwiedzin w żłobku rodzinnym, samodzielne ustalanie rytmu dnia przy jednoczesnym respektowaniu rytmu dnia dziecka, przebywanie na świeżym powietrzu. Cienie: przystosowanie mieszkania i wydzielenie bezpiecznych i przyjaznych dzieciom miejsc, ograniczenie kontaktów z osobami dorosłymi, brak wypłaty za okres choroby dziecka, praca fizyczna podnoszenie i noszenie dzieci, prywatny telefon staje się narzędziem pracy, rotacja dzieci. 13

Podsumowanie i rekomendacje Wizyta studyjna niewątpliwie przyczyniła się do zwiększenia zainteresowania gmin Opolszczyzny instytucją opiekuna dziennego. Z informacji, jakie docierały do Realizatora Projektu przed organizacją wizyty, wynikało, że największą przeszkodą dla władz wielu jednostek samorządów terytorialnych było powierzenie dziecka pod opiekę prywatnej osobie w jej lokalu. Duże wątpliwości budził również fakt braku bezpośredniego nadzoru nad zatrudnionym opiekunem dziennym. W trakcie wizyty studyjnej we Francji, gdzie przedstawiono i przeanalizowano funkcjonujący tam z powodzeniem model żłobka rodzinnego, dotychczasowe wątpliwości i obawy zostały rozwiane. Dostrzeżono bowiem, jak w prosty sposób powiązać indywidualną opiekę nad dzieckiem z nadzorem instytucji, która ją zatrudnia. 14 Takim sposobem jest instytucja żłobka rodzinnego zrzeszająca w swojej strukturze opiekunki z danej dzielnicy/gminy, które wykonują pracę w swoim mieszkaniu. W żłobku rodzinnym, który ma wydzielony własny bezpieczny lokal do przyjmowania dzieci będących pod opieką opiekunek, zatrudnieni są specjaliści z obszaru rozwoju małego dziecka tacy jak: lekarz pediatra, psycholog, pielęgniarka czy wychowawca małych dzieci. Opiekunki zobowiązane są do przyprowadzania raz lub dwa razy w tygodniu dzieci, nad którymi sprawują opiekę, do takiego właśnie lokalu, by poprawić ich uspołecznianie w kontaktach z rówieśnikami. Jednocześnie same mogą w tym czasie konsultować swoje wątpliwości z zatrudnionymi tam specjalistami bądź wymieniać własne doświadczenia z innymi opiekunkami. Dodatkowo specjaliści zatrudnieni w żłobku rodzinnym obserwują zarówno dzieci, jak i opiekunki wszystko po to, by w porę wyeliminować ewentualne nieprawidłowości. Wartością dodaną tych spotkań jest także stałe podnoszenie swojej wiedzy i umiejętności w zakresie opieki nad dziećmi. Wsparcie oferowane przez pracowników żłobka rodzinnego podnosi również komfort wykonywanej przez opiekunkę pracy, która bierze na siebie dużą odpowiedzialność, wychowując powierzone jej dziecko lub dzieci (zdaniem jednej z opiekunek dziecięcych, optymalna liczba dzieci to dwoje wtedy można się nimi zająć

Fot.1. Sprzęt przeznaczony do wypożyczenia 15 w sposób najbardziej efektywny i bezpieczny). Ponadto, oprócz funkcji nadzorczych i doradczych, żłobek rodzinny może zapewnić opiekunkom wypożyczenie niezbędnego sprzętu pomocnego przy wykonywaniu pracy, takiego jak np. wózki spacerowe, łóżeczka, duże zabawki, materace itp. Przedstawiając fotografie odwiedzanego w ramach wizyty studyjnej siedziby żłobka rodzinnego, należącego do Merostwa jednej z dzielnic Paryża, i mając na uwadze stereotypowe podejście do zawodu niani, która zajmuje się tylko opieką nad dziećmi, pragniemy zauważyć, że należy zmienić sposób postrzegania nowego zawodu, jakim jest opiekun dzienny. Zawód ten powinien mieć wysoką rangę społeczną i status zawodowy, ponieważ jakość pracy opiekunów będzie miała wpływ na rozwój przyszłych pokoleń. Opiekun dzienny nie tylko zajmuje się podstawową opieką, ale przede wszystkim ma uwzględniać indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne małego dziecka. Ponadto trzeba podkreślić, że każdy opiekun dzienny posiada również cenną wiedzę z zakresu udzielania pierwszej pomocy.

16 Fot.2. Miejsce zabaw dla dzieci chodzących kącik domowy Fot.3. Miejsce zabaw dla dzieci chodzących kącik domowy

Fot.4. Miejsce do wykonywania prac manualnych 17 Fot.5. Sala przeznaczona dla maluszków jeszcze nie poruszających się lub raczkujących

Fot.6. Miejsce wypoczynku 18 Fot.7. Miejsce zabaw stymulujących rozwój psychomotoryczny

Kolejnym istotnym elementem przy organizacji pracy opiekuna dziennego jest ścisła, oparta na partnerstwie, współpraca z rodzicami dziecka. Jej podstawą jest zrozumienie decydującej roli rodziców i rodziny w procesie rozwoju dziecka na wspólnym polu działania. Poza podniesieniem rangi samego zawodu, jakim jest opiekun dzienny, i jego upowszechnieniem kluczowym zadaniem jest dotarcie z profesjonalną opieką do gmin, na terenie których nie ma placówek żłobkowych. Zawód ten daje bowiem szansę wielu osobom, chcącym pracować w obszarze opieki nad małymi dziećmi, na zmianę swojego położenia na rynku pracy po wcześniejszym uzyskaniu odpowiednich kwalifikacji. Dla rodziców, zwłaszcza matek, organizacja takiej opieki to z kolei okazja do powrotu na rynek pracy po okresie macierzyństwa. Ale poza wszystkim najważniejsze jest jednak to, że dzieci mają szansę pozostania pod okiem wykwalifikowanych opiekunów, którzy oferują profesjonalną opiekę oraz optymalne warunki dla ich rozwoju w domowym zaciszu. Równie ważna jest także propagowanie poglądu, w myśl którego nie będzie się ograniczać instytucji opiekuna dziennego tylko do tych gmin, w których brak jest innych placówek związanych z opieką nad małymi dziećmi. Instytucja ta powinna być dostępna we wszystkich miastach i gminach, gdyż zapewnienie indywidulanej opieki jest szansą dla dzieci, które z różnych względów nie mogą skorzystać z oferty żłobkowej (np. zdrowotnych, emocjonalnych). Ponadto z oferty opiekuna dziennego mogą skorzystać te dzieci, które nie dostały się w danym okresie do istniejących placówek żłobkowych, a w przypadku dzieci od 3 do 4 lat do placówek przedszkolnych. 19 Czerpiąc z doświadczeń francuskich, które z powodzeniem można zastosować do polskich realiów, z całą pewnością przyczynimy się do poprawienia systemu opieki, który odgrywa kluczową rolę dla rozwoju demograficznego Polski. Co więcej, jest to niepowtarzalna okazja godzenia ról zawodowych i rodzinnych oraz aktywizacji osób pozostających bez zatrudnienia.

Notatki 20

21

Publikacja bezpłatna Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu 45 315 Opole ul. Głogowska 25c tel.: 77 44 16 701 www.wup.opole.pl wup@wup.opole.pl Biuro Projektu: 45 231 Opole ul. Oleska 127, parter, pokoje 3, 4, 5 tel.: 77 44 23 141 do 3 77 44 17 052 www.opiekun.wup.opole.pl e mail: opiekun@wup.opole.pl