INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE MECHANIK OPERATOR POJAZDÓW I MASZYN ROLNICZYCH kod 834103 MECHANIK OPERATOR POJAZDÓW I MASZYN ROLNICZYCH (kod 834103) to jeden z zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (DZ.U. z 2014 r. poz. 1145). Absolwent szkoły kształcącej w tym zawodzie powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) użytkowania pojazdów, narzędzi, maszyn i urządzeń stosowanych w produkcji rolniczej; 2) obsługiwania pojazdów rolniczych, środków transportu, maszyn i urządzeń stosowanych w rolnictwie; 3) oceniania stanu technicznego maszyn i urządzeń rolniczych; 4) prowadzenia samochodów osobowych oraz ciągników rolniczych. ANALIZA SYTUACJI NA RYNKU PRACY BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE MECHANIK OPERATOR POJAZDÓW I MASZYN ROLNICZYCH W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2011 2015 (I półrocze) Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem 2015 301 407 32 8 1 0 Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu 2014 650 489 79 36 7 0 2013 764 628 81 41 4 0 2012 752 609 47 26 3 0 2011 768 573 51 24 4 0 1
W I półroczu 2015r. na jedną ofertę pracy dla mechaników-operatorów pojazdów i maszyn rolniczych zgłoszoną do urzędów pracy przypadało 301,0 bezrobotnych zarejestrowanych w tym okresie. W 2014r. na jedną ofertę pracy zgłoszoną przez pracodawców do powiatowych urzędów pracy w Regionie przypadało 92,9 bezrobotnych z zawodem mechanika operatora pojazdów i maszyn rolniczych, zarejestrowanych w tym okresie. W 2013 roku na jedną ofertę pracy przypadało 191,0 bezrobotnych zarejestrowanych w tym okresie. W roku 2012 na jedną ofertę przypadało 250,7 bezrobotnych, w 2011 roku na jedną ofertę przypadało 192,0 bezrobotnych zarejestrowanych w okresie. Większa liczba nowych rejestracji bezrobotnych niż zgłoszonych wolnych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej spowodowała, że w latach 2010-2014 zawód ten został sklasyfikowany jako zawód nadwyżkowy 1, tzn. taki, na który na rynku pracy istnieje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. WYNIKI BADAŃ PRACODAWCÓW 2 W badaniach za 2014r. pracodawcy planowali zatrudnienie 3 operatorów pojazdów i maszyn rolniczych. ANALIZA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE, OFERTA KSZTAŁCENIA SYSTEM OŚWIATY SZKOLNEJ I POZASZKOLNEJ Wg danych pochodzących z Systemu Informacji Oświatowej udostępnianych przez Centrum Informatyczne Edukacji na stronie http://sio.men.gov.pl/index.php/rspo w województwie kujawsko-pomorskim, na dzień 30.09.2014r. zawód ten można zdobyć w 29 szkołach, wyłącznie w publicznych zasadniczych szkołach zawodowych. Z danych uzyskanych z Systemu Informacji Oświatowej w roku szkolnym 2013/14 w województwie kujawsko - pomorskim w zawodzie mechanik operator pojazdów i maszyn 1 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 2 Badanie 2000 pracodawców jest realizowane w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raport z badania pracodawców w 2010, 2011, 2012 i 2013 i 2014 r. znajduje się na stronie internetowej WUP. 2
rolniczych ukończyło naukę 187 osób. Na dzień 30 września 2014 roku naukę w tych samych szkołach kontynuowały jeszcze 454 osoby. Z tych samych danych wynika, że w roku szkolnym 2012/2013 w województwie kujawsko - pomorskim w zawodzie mechanik operator pojazdów i maszyn rolniczych ukończyły naukę 204 osoby. Na dzień 30 września 2013 roku naukę w tych samych szkołach kontynuowało jeszcze 482 osoby. W roku szkolnym 2011/2012 w województwie kujawsko - pomorskim w zawodzie mechanik operator pojazdów i maszyn rolniczych ukończyły naukę 223 osoby. Na dzień 30 września 2012 roku naukę w tych samych szkołach kontynuowało jeszcze 565 osób. W roku szkolnym 2010/2011 w województwie kujawsko - pomorskim w zawodzie mechanik operator pojazdów i maszyn rolniczych ukończyło naukę 245 osób. Na dzień 30 września 2011 roku naukę w tych samych szkołach kontynuowały jeszcze 634 osoby. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2011 roku w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego określa, że zawód mechanika operatora pojazdów i maszyn rolniczych od 1 września 2012 roku można zdobyć w 3-letniej zasadniczej szkole zawodowej oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych. Kwalifikacyjny kurs zawodowy to kurs prowadzony według programu nauczania uwzględniającego podstawę programową kształcenia w zawodach w zakresie jednej kwalifikacji. Minimalna liczba godzin kształcenia na tym kursie jest równa minimalnej liczbie godzin kształcenia zawodowego określonej w podstawie programowej kształcenia w zawodach dla danej kwalifikacji. W ramach różnych zawodów wyodrębniono poszczególne kwalifikacje, z których każda obejmuje określony zasób wiedzy, umiejętności zawodowych oraz kompetencji personalnych i społecznych, opisanych w podstawie programowej kształcenia w zawodach. Podmiot prowadzący kwalifikacyjny kurs zawodowy jest obowiązany uwzględnić w realizowanym na kursie programie nauczania wszystkie wskazane w podstawie programowej kształcenia w zawodach komponenty właściwe dla danej kwalifikacji. Ukończenie tego kursu umożliwia przystąpienie do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie, w zakresie danej kwalifikacji, przeprowadzanego przez okręgową komisję egzaminacyjną. Osoba, która ukończy kwalifikacyjny kurs zawodowy i zda egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji, otrzymuje świadectwo potwierdzające kwalifikacje w zawodzie. Dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w określonym zawodzie będzie mogła otrzymać osoba, która posiada poziom wykształcenia wymagany dla danego zawodu (odpowiednio wykształcenie zasadnicze zawodowe lub średnie) oraz zda egzaminy z zakresu wszystkich kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie, czyli posiada świadectwa potwierdzające uzyskanie kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie. W zawodzie mechanika-operatora pojazdów i maszyn rolniczych wyodrębniono dwie kwalifikacje : 3
użytkowanie pojazdów, maszyn i narzędzi stosowanych w rolnictwie oraz obsługa techniczna - naprawa pojazdów, maszyn i urządzeń stosowanych w rolnictwie Kwalifikacyjne kursy zawodowe mogą prowadzić: publiczne szkoły prowadzące kształcenie zawodowe w zakresie zawodów, w których kształcą; niepubliczne szkoły posiadające uprawnienia szkół publicznych, prowadzące kształcenie zawodowe w zakresie zawodów, w których kształcą; placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego; instytucje rynku pracy, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.), prowadzące działalność edukacyjno-szkoleniową; podmioty prowadzące działalność oświatową na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. PROFIL KOMPETENCYJNY ZAWODU OPERATOR POJAZDÓW I MASZYN ROLNICZYCH Kompetencje zawodowe to odpowiednia wiedza, określone umiejętności oraz właściwa postawa. Poza określonym rodzajem wiedzy w danej dziedzinie i konkretnymi umiejętnościami zawodowymi trzeba również zachowywać się w sposób świadczący o zrozumieniu pełnionej roli zawodowej. Wszystkie te rzeczy pozwalają na wypełnianie obowiązków zawodowych na odpowiednim poziomie. Im kompetencje są większe a ich poziom wyższy tym dana osoba jest większym fachowcem a jej praca jest lepiej oceniana. Osoby które wykonują zawód operatora pojazdów i maszyn rolniczych, by sprawnie wywiązywać się z zadań zawodowych, poza formalnymi wymaganiami kwalifikacyjnymi powinny jeszcze charakteryzować się co najmniej czterema kompetencjami: 1. Elastycznością : Dostosowywanie działania do zmieniających się okoliczności. Nadawanie konstruktywnych znaczeń różnorodnym sytuacjom zawodowym, pomimo niejednoznaczności napływających informacji oraz efektywne działanie, nawet w sytuacji nieprzewidzianych trudności. Łączenie informacji z różnych źródeł, dostrzeganie połączeń między danymi z dziedzin niezbędnych do dobrej pracy. Umiejętność znalezienia związków pomiędzy uprzednio niepowiązanymi pojęciami oraz tworzenie ogólnych planów działania pomimo braku kompletnych informacji. 2. Radzeniem sobie ze stresem: Podejmowanie właściwych decyzji w sytuacjach dużego stresu i presji czasu. Redukowanie ewentualnego wpływu emocji na efektywne działanie. Wyrażanie emocji w konstruktywny sposób oraz zdolność radzenia sobie zarówno z nagłymi, stresującymi sytuacjami, jak i ze stresem długotrwałym. 3. Podzielnością uwagi : Efektywne wykonywanie kilku czynności jednocześnie i zdolność do pracy w warunkach rozpraszających uwagę. 4
4. Sprawnością motoryczną : Wykonywanie złożonych ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach, w celu realizacji zadań. Na sprawność motoryczną wpływają : zdolności kondycyjne (siła, szybkość, moc, wytrzymałość, gibkość) oraz koordynacyjne (dostosowanie ruchu, różnicowanie ruchu, zdolności : utrzymywania równowagi, szybkiej reakcji, orientacji, sprzężenia ruchów, rytmizacji). WYNIKI BADAŃ USŁUG SZKOLENIOWYCH W latach 2010/11/12/13 ani Powiatowe Urzędy Pracy ani instytucje szkoleniowe nie planowały i nie organizowały szkoleń lub kursów o tematyce związanej z zawodem mechanika operatora pojazdów i maszyn rolniczych. Adres do Rejestru Instytucji Szkoleniowych : http//ris.praca.gov.pl/ris/index.ftl LITERATURA : Waszkiewicz Cz., Maszyny i urządzenia rolnicze, Wyd. WSiP Skrobacki A., Pojazdy rolnicze, Wyd. WSiP PRZYKŁADOWE MASZYNY I POJAZDY ROLNICZE : agregat uprawowy bukownik ciągnik rolniczy deszczownia glebogryzarka kombajn do buraków kombajn rolniczy kombajn zbożowy Kombajn ziemniaczany kosiarka kosiarka pokosowa samojezdna ładowacz czołowy ładowacz przyczepiany ładowacz zawieszany młocarnia opryskiwacz opylacz prasa przetrząsaczo-zgrabiarka przetrząsacz przyczepa rolnicza rozsiewacz nawozów 5
roztrząsacz obornika sadzarka sieczkarnia sieczkarnia samojezdna siewnik siewnik punktowy snopowiązałka śrutownik wertykulator wialnia wóz asenizacyjny zgrabiarka. Opracował: Piotr Wełnicki doradca zawodowy WUP w Toruniu Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Toruniu Akceptował: Janusz Bokser Toruń, sierpień 2014 r. data ostatniej aktualizacji: 20.08.2015r. 6