Raport o sytuacji. społeczno gospodarczej

Raport o sytuacji społeczno gospodarczej 2010

WSTĘP Za najważniejsze determinanty rozwoju miast w ostatnich latach uważa się globalizację, metropolizację i rozwój technologii. Czynniki te zmieniły perspektywę myślenia o rozwoju miasta, w tym miasta Leszna. Znacząco wzrosła konkurencja pomiędzy miastami o kapitał tworzący nowe miejsca pracy oraz o mieszkańców. Większego znaczenia oprócz akumulacji kapitału fizycznego nabrały takie czynniki wzrostu miast jak kapitał ludzki, kapitał społeczny i kapitał wiedzy. Wzmacnianie tych zasobów, dążenie do tworzenia powiązań i sprzężeń zwrotnych pomiędzy nimi będzie prowadzić do samowzmacniania gospodarki miasta, które poprzez wzrost endogeniczny może stać się siłą napędową współczesnego Leszna. Dlatego dane o mieście przygotowaliśmy w ujęciu uwzględniającym podział na różne rodzaje kapitału akumulowanego w Lesznie. Ułatwi to obserwację i ocenę rozwoju miasta jako całości, a także jego poszczególnych elementów. Raport przygotowano na podstawie danych statystycznych GUS oraz badań i danych własnych Urzędu Miasta Leszna oraz podległych jednostek. Niestety cykl produkcji danych przez Urząd Statystyczny jest bardzo długi i ostatnie dane potrzebne do skonstruowania raportu za rok 2010 udało się pozyskać dopiero w listopadzie 2011 roku. Raport w całości został zamieszczony na stronie internetowej miasta www.leszno.pl w dziale Nasze miasto - Dane o mieście. Wszelkie uwagi i sugestie dotyczące raportu prosimy składać w Wydziale Promocji i Rozwoju, Beata Nawrocka, tel. 65 529 46 35, e-mail: bnawrocka@leszno.pl Wydział Promocji i Rozwoju Urząd Miasta Leszna Wydział Promocji i Rozwoju 2

Spis Treści WSTĘP... 2 Leszno w rankingach w 2010r.... 5 LESZNO W SKRÓCIE... 7 I. GOSPODARKA... 10 I.1 Podmioty gospodarcze... 10 I.2. Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach (nie zaktualizowano w BDL)... 13 I.3. Wartość brutto środków trwałych w przedsiębiorstwach (nie zaktualizowano w BDL)... 14 I.4 Przychody... 16 I.5 Koszty... 17 I.6. Wyniki finansowe... 18 I.7 Fundusz Poręczeń Kredytowych... 19 I.8 TURYSTYKA... 20 I.8.1. Miejsca noclegowe... 20 II. KAPITAŁ LUDZKI... 24 II.1. DEMOGRAFIA... 24 II.1.1. Przyrost naturalny... 26 II.1.2 Migracje... 27 II.1.3.Ludność wg wieku... 30 II.1.4.Struktura społeczno-zawodowa... 31 II.1.5 Trwanie życia... 34 II.1.6. Ludność wg wykształcenia... 35 II.2. EDUKACJA... 40 II.2.1 Wychowanie przedszkolne... 40 II.2.2 Szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne (bez specjalnych)... 41 II.2.3. Komputeryzacja... 43 II.2.4. Szkolnictwo ponadgimnazjalne... 44 II.2.5. Szkolnictwo wyższe... 46 II.3. RYNEK PRACY... 49 II.3.1. Pracujący wg PKD... 49 II.3.2. Pracujący wg sektorów własności... 50 (ostatnie dostępne dane z 2009r.)... 50 II.3.3. Pracujący wg statusu zatrudnienia... 51 II.4. BEZROBOCIE... 52 II.4.1 Liczba bezrobotnych... 52 II.4.2 Wskaźnik bezrobocia... 54 II.4.3. Struktura bezrobotnych wg wieku... 56 II.4.4. Struktura bezrobotnych wg wykształcenia... 59 II.5. PŁACE... 61 II.5.1 Zeznania podatkowe... 62 III. KAPITAŁ SPOŁECZNY... 65 III.1. SAMORZĄD TERYTORIALNY - RADA MIEJSKA... 66 III.1.1 Lokalna aktywność obywatelska... 67 III.2 ORGANIZACJE POZARZĄDOWE... 67 III.3. MEDIA LOKALNE... 68 III.4. BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE... 69 III.4.1 Policja... 69 III.4.2 Straż Miejska... 70 III.4.3 Straż pożarna... 71 III.5.1 Biblioteki... 72 III.5.2. Imprezy kulturalne... 73 Wydział Promocji i Rozwoju 3

III.7. ZIELEŃ W MIEŚCIE... 75 III.8. SŁUŻBA ZDROWIA... 76 III.8.1 Personel służby zdrowia... 76 III.8.2 Stan zdrowia mieszkańców Leszna... 78 III.9 POMOC SPOŁECZNA... 80 III.9.1 Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie... 80 III.9.2 Dodatki mieszkaniowe... 82 III.10 STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO... 84 III.10.1 Powietrze... 84 III.10.2 Woda... 89 IV. KAPITAŁ FIZYCZNY... 91 IV.1. POWIERZCHNIA MIASTA... 91 IV.1.1 Struktura powierzchni... 91 IV.1.2 Obrót gruntami skomunalizowanymi... 92 IV.2. INFRASTRUKTURA... 93 IV.2.1. Drogi... 93 IV.2.2. Sieć wodociągowa... 94 IV.2.2 Kanalizacja... 95 IV.2.3. Sieć gazowa... 95 IV.3. MIESZKANIA... 96 IV.3.1 Zasoby mieszkaniowe... 97 IV.3.2. Mieszkania oddane do użytku - 2010r... 99 IV.3.3 Działalność Miejskiego Zakładu Budynków Komunalnych... 100 IV.4 TRANSPORT WEWNĘTRZNY... 100 IV.4.1 Samochody... 100 IV.4.2 Parkingi... 101 IV.4.3 Komunikacja miejska... 102 IV.5 HANDEL... 103 IV.5.1 Sklepy wg branży... 103 IV.6 BUDŻET MIASTA LESZNA... 105 IV.6.1 Dochody... 105 IV.6.2 Wydatki... 107 IV.6.3 Fundusze europejskie... 110 V. KAPITAŁ WIEDZY... 112 V.1 SZKOŁY WYŻSZE... 112 V.2 DZIAŁALNOŚĆ INNOWACYJNA... 116 Wydział Promocji i Rozwoju 4

Leszno w rankingach w 2010r. Kondycja finansowa samorządów nadwyżka bieżąca operacyjna. Wspólnota (nr 5/959,30.01.10) Leszno 16 miejsce wśród 30 miast na prawach powiatu Kryteria: Dochody obliczone od dochodów ogółem obejmują: Dotacje na zadania inwestycyjne Dochody z przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności Dochody z nabycia prawa własności i prawa użytkowania wieczystego Dochody ze zbycia praw majątkowych Dochody ze sprzedaży składników majątkowych Ranking samorządów Rzeczpospolitej, (Rzeczpospolita, 21.07.2010r.) Leszno zajęło 20 miejsce wśród 50 miast na prawach powiatu. Na 100 możliwych punktów uzyskaliśmy 56,69. Kryteria: sytuacja finansowa zarządzanie Ranking gmin najlepiej sięgających po unijne dotacje (Rzeczpospolita, 8.03.2010r.) Leszno 39 miejsce wśród 50 miast na prawach powiatu. Dotacje na 1 mieszkańca wyniosły 810 zł, a wartość dotacji ogółem 51 947zł. Wykorzystanie funduszy z regionalnych programów operacyjnych Leszno 19 miejsce wśród 25 miast na prawach powiatu, pierwsze miejsce w Wielkopolsce dotacje na mieszkańca 758 zł, wartość dotacji ogółem 48 619 zł. Kryteria: Wartość dotacji z UE w podpisanych umowach w programach operacyjnych Infrastruktura i środowisko, Innowacyjna gospodarka, Kapitał ludzki, Rozwój Polski wschodniej oraz 16 programach regionalnych. Wydział Promocji i Rozwoju 5

Ranking wykorzystanie środków z UE (Wspólnota nr 45/999, 6.11.2010r.) Kryteria: 1. wielkość wydatków per capita suma poniesionych w latach 2004-2009 wydatków w przeliczeniu na mieszkańca z uwzględnieniem inflacji (wartości w cenach stałych 2009) Leszno 33 miejsce (na 47 miast powiatów grodzkich) 360,01 zł 2. Odsetek funduszy unijnych w całości wydatków majątkowych JST Leszno 36 miejsce (na 47 miast powiatów grodzkich) 8,22% Ranking Sukces kadencji - porównanie wyników z lat 2002-2006 i 2006-2010 (Wspólnota 23.10.2011r.) Kryteria: Sukces finansowy (wzrost dochodów budżetowych, wzrost dochodów własnych) z 16 miejsca na 9 (25 miast na prawach powiatu) Sukces ekonomiczny (spadek bezrobocia, wzrost liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych, wzrost liczby zarejestrowanych spółek z udziałem kapitału zagranicznego, wzrost wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych, wzrost wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych 15 miejsce bez zmian Wydział Promocji i Rozwoju 6

LESZNO W SKRÓCIE GOSPODARKA W Lesznie działa 8 806 firm (o 54 więcej niż w roku 2009). 97,7% to firmy prywatne. Najwięcej jest podmiotów zatrudniających do 9 osób 93,8% ogółu podmiotów FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW Wysokość nakładów inwestycyjnych po gwałtownym wzroście w 2006r, w 2007r. spadła do 120,3 mln zł., a w 2008 i 2009r. wzrosła do 168,6 mln zł. Wynik finansowy netto wyniósł w leszczyńskich podmiotach gospodarczych (zatrudniających powyżej 9 osób) 70,1 mln zł (spadek o 23% w porównaniu z rokiem poprzednim). TURYSTYKA Z noclegów w Lesznie skorzystało w 2010r. 21 292 turystów (wzrost o 4,5 tys. osób w porównaniu z2009r.). 19% stanowili turyści zagraniczni. Pokoje w 8 obiektach noclegowych były wykorzystane w 40,69 %. KAPITAŁ LUDZKI DEMOGRAFIA W 2010r. w Lesznie mieszkały 64 432 osoby. Przyrost naturalny nadal był dodatni i stosunkowo wysoki, wynosił 2,4 promila. Zanotowano ujemne saldo migracji 59 osób. W 2010r.wymeldowało się z Leszna 30 osób mniej niż przed rokiem, natomiast o 33 osoby zwiększyła się liczba osób, które do Leszna napłynęły. EDUKACJA Do 21 przedszkoli istniejących w mieście uczęszczało 2 305 dzieci. (90,89 % populacji). W 11 szkołach podstawowych uczyło się 3 832 uczniów, a w 11 gimnazjach 2 206 gimnazjalistów. Do szkół ponadgimnazjalnych uczęszczało 6 407 uczniów. Na 3 uczelniach wyższych studiowało 5 267 studentów. Wydział Promocji i Rozwoju 7

RYNEK PRACY Ogółem w Lesznie były 21 654 osoby pracujące (w jednostkach zatrudniających więcej niż 9 osób, wg faktycznego miejsca pracy). Najwięcej osób, w tej grupie firm, pracowało w przetwórstwie przemysłowym: 34 % ogółu pracujących. W 2010r. wzrosła liczba bezrobotnych i wyniosła na koniec roku 2 744 osób. Wskaźnik bezrobocia kształtował się na poziomie 8,3% i był niższy od wskaźnika dla kraju o 4 pkt. W ostatnich 10 latach (2000-2010r.) zmieniła się struktura bezrobotnych wg wieku zmniejszył się udział najmłodszych bezrobotnych z 32 do 23%. Zwiększyła się natomiast grupa najstarszych bezrobotnych powyżej 54 lat z 1 do 9%. Nastąpił wzrost procentowego udziału osób z wykształceniem wyższym ( z 4 do 15%) oraz średnim ogólnokształcącym ( z 7 do 11%) w ogólnej liczbie bezrobotnych. Spadł natomiast udział bezrobotnych z wykształceniem zasadniczym zawodowym (z 37 do 26%). PŁACE Przeciętne wynagrodzenie brutto w Lesznie w 2010 r. wynosiło 2 689 zł, w porównaniu z rokiem ubiegłym wzrosło o 3,7%. Najwyższe było w Działalności finansowej i ubezpieczeniowej. Średnia płaca w Polsce była o 20% wyższa niż w Lesznie. KAPITAŁ SPOŁECZNY AKTYWNOŚĆ OBYWATELSKA W Lesznie zarejestrowanych było 261 fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych (wzrost o 69 w porównaniu z poprzednim rokiem). BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE W 2010r. zanotowano w rejonie Leszna (Leszno i powiat leszczyński) 3 097 przestępstwa (o 484 więcej niż w poprzednim roku). Wykrywalność przestępstw ogółem w regionie leszczyńskim jest stosunkowo wysoka i wynosi 80,6% (dla kraju jest to wskaźnik 68,3%). Straż pożarna wzywana była do 193 pożarów. KULTURA Liczba wypożyczeń na 1 czytelnika wynosiła 28,3 wolumina. Wskaźnik ten jest znacznie wyższy od wskaźnika dla miast Wielkopolski, dla których wynosił 20,2 woluminów. POMOC SPOŁECZNA Wydział Promocji i Rozwoju 8

Liczba rodzin objętych pomocą społeczną w 2010r. w porównaniu z rokiem poprzednim nieznacznie się zwiększyła - o 373 rodziny. Wzrosła też kwota wypłaconych zasiłków o 28 587zł (o 0,14%). KAPITAŁ FIZYCZNY INFRASTRUKTURA Ogólna długość dróg w Lesznie wynosi 209,3 km. W 2010r. oddano do użytku 101 mieszkań (o 47 mniej niż w roku poprzednim). Długość czynnej sieci rozdzielczej (wodociągowej) wynosiła 158,3 km. Długość czynnej sieci kanalizacyjnej wynosiła 172,4 km. KAPITAŁ WIEDZY DZIAŁALNOŚĆ INNOWACYJNA Wzrosła liczba firm (w systemie REGON) sklasyfikowanych wg zawartości B+R z 607 w 2006r. do 702 w roku 2009. BUDŻET MIASTA LESZNA Dochody w budżecie miasta Leszna wyniosły 241 355 296 zł.- dochody własne stanowią 49% ogółu dochodów. Spośród ogółu wydatków (286 459 794 zł.) 22% stanowią wydatki majątkowe. Wydział Promocji i Rozwoju 9

I. GOSPODARKA Według Ministerstwa Gospodarki ( ANALIZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ POLSKI W 2010 R ) sytuacja Polski na tle innych krajów Europy prezentowała się korzystnie. PKB w 2010r. wzrósł o 3,8% w porównaniu z 2009r. Był to jeden z najlepszych wyników w UE. Źródła wzrostu gospodarczego (ożywienie popytu inwestycyjnego, wysoki wzrost konsumpcji i dynamicznie rosnący eksport) spowodowały że Polska była krajem najszybciej rozwijającym się w Europie. I.1 Podmioty gospodarcze Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON na koniec 2010 r. wynosiła 8 806 i nieznacznie wzrosła w porównaniu z 2009 r. Biorąc pod uwagę formę własności firm widoczna jest bardzo duża przewaga ilości firm prywatnych 8 601 (97,7%) nad podmiotami sektora publicznego 205 podmiotów. Podmioty gospodarcze w rejestrze REGON w Lesznie w latach 2000-2009 9 000 8 800 8 600 8 484 8 555 8 525 8 509 8 583 8 733 8 752 8 806 8 400 8 200 8 000 8 245 8 284 7 800 7 713 7 600 7 400 7 200 7 000 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 W ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez Wydział Spraw Obywatelskich Urzędu Miasta Leszna zarejestrowanych było na koniec 2010r. 7 631 Wydział Promocji i Rozwoju 10

firm (o 10 więcej niż w roku 2009). Mniejsza liczba firm w rejestrze miejskim w porównaniu z danymi z Urzędu Statystycznego, wynika z tego, że ujęte są w nim tylko podmioty prowadzone przez osoby fizyczne. Tab. I..1.1 Podmioty wg klas wielkości Leszno 2006-2010 2006 2007 2008 2009 2010 ogółem 8 509 8 583 8 733 8 752 8 806 0-9 7 934 8 003 8162 8 209 8 283 10-49 447 455 451 431 414 50-249 114 110 107 98 95 250 i więcej 14 14 13 14 12 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Struktura firm wg liczby zatrudnionych osób kształtowała się podobnie jak w latach poprzednich. Dominują firmy mikro zatrudniające do 9 osób stanowią 94% wszystkich firm. Wydział Promocji i Rozwoju 11

Tab. I.1.2 Podmioty gospodarcze wg sektora własności i sekcji PKD2007 (Leszno 2010r.) Ogółem podmioty Sektor publiczny Sektor prywatny Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 216 0 216 Górnictwo i wydobywanie 4 0 4 Przetwórstwo przemysłowe 761 6 755 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 5 1 4 Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 13 2 11 Budownictwo 1 083 1 1 082 Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 2 519 2 2 517 Transport i gospodarka magazynowa 412 1 411 Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Informacja i komunikacja 219 191 2 0 217 191 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 344 0 344 Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 316 65 251 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 874 2 872 Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 205 1 204 Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 27 20 7 Edukacja Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 281 591 87 5 194 586 Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Pozostała działalność usługowa Organizacje i zespoły eksterytorialne Źródło: Główny Urząd Statystyczny 190 554 10 0 180 554 1 0 1 8 806 205 8 601 Wydział Promocji i Rozwoju 12

Najwięcej firm, 29% ogółu, należy do sekcji Handel i naprawy, 12 % stanowią firmy zajmujące się budownictwem. W przemyśle działa 9% wszystkich podmiotów. W ostatnich latach struktura firm wg sekcji nie zmieniała się. I.2. Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach (nie zaktualizowano w BDL) (dane dotyczą podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób) Wielkość nakładów inwestycyjnych przedsiębiorstw jest wskaźnikiem ich kondycji finansowej oraz tendencji rozwojowych. Wydział Promocji i Rozwoju 13

Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach w Lesznie (w mln zł) 205,2 200,0 160,8 168,6 150,0 112,4 132,1 120,3 100,0 78,9 95,2 50,0 0,0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Analizując wielkość środków finansowych inwestowanych w leszczyńskich firmach należy stwierdzić, że ich sytuacja w ostatnim roku poprawiła się. Po spadku nakładów w 2007r. wysokość poniesionych w 2008r. nakładów inwestycyjnych wzrosła. Tendencja wzrostowa utrzymała się w 2009r. (wzrost o 7,8 mln zł). Gorzej sytuacja wyglądała w kraju. W gospodarce polskiej (Ministerstwo Gospodarki Polska 2011 Raport o stanie gospodarki ) w II półroczu 2008 roku gospodarka polska zaczęła odczuwać skutki globalnego kryzysu ekonomicznego. Nastąpiło istotne ograniczenie aktywności inwestycyjnej. Tempo wzrostu nakładów inwestycyjnych w 2008 roku (10,7%) w stosunku do roku poprzedniego zmniejszyło się dwukrotnie (w cenach stałych). W kolejnych dwóch latach odnotowano już bezwzględne spadki inwestycji (o 0,8% w 2009 roku i o 0,2% w roku następnym). I.3. Wartość brutto środków trwałych w przedsiębiorstwach (nie zaktualizowano w BDL) (dane dotyczą podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób) Wydział Promocji i Rozwoju 14

Poniesione w przedsiębiorstwach nakłady inwestycyjne powodują wzrost wartości środków trwałych. Obrazuje to poniższy wykres. Wartość brutto środków trwałych w przedsiębiorstwach w mln zł w Lesznie 1 123,6 1 158,9 1 211,9 1 276,5 1 492,6 1 477,2 1 595 1 600,70 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Wartość brutto środków trwałych w przedsiębiorstwach (bez potrącenia wartości zużycia) wzrastała. Wyjątkiem jest 2007r., gdy w wyniku szczególnie dużego spadku nakładów inwestycyjnych, również wartość środków trwałych spadła. Wartość brutto środków trwałych w przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 9 osób wyniosła przeszło 1 600 mln zł. Wydział Promocji i Rozwoju 15

I.4 Przychody Po gwałtownym spadku przychodów firm w 2009r. (kryzys gospodarczy) ostatni rok pokazuje, że sytuacja uległa niewielkiej poprawie. Przychody z całokształtu działalności w 2010r. wyniosły 2 136 541 tys. zł. Były wyższe od przychodów w 2009r. o 68 837 tys. zł (o 3%) Tab.I.4.1 Przychody netto ze sprzedaży produktów Przychody firm z Leszna w 2010r. (w tys. zł) Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów Pozostałe przychody operacyjne Dotacje Przychody finansowe 1 719 176 333 193 71 196 10 199 12 976 Tab.I.4.2 Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów w Lesznie w 2010r. wg sekcji PKD2007 (w tys. zł) Przetwórstwo przemysłowe 1 319 655 Budownictwo 254 297 Handel hurtowy i detaliczny 293 308 Ogółem 2 052 369 Wydział Promocji i Rozwoju 16

W Polsce przychody z całokształtu działalności wyniosły 2 029 mld zł i były niższe niż w 2009 roku o 13%. I.5 Koszty Tab. I.5.1 Koszty w podmiotach gospodarczych w Lesznie w 2010r. (w tys. zł) Koszty uzyskania przychodów z całokształtu działalności Koszt własny sprzedanych produktów Wartość sprzedanych towarów i materiałów Pozostałe koszty operacyjne Koszty finansowe 2 043 727 1 704 616 286 728 35 433 16 950 O G Ó Ł E M Źródło: Główny Urząd Statystyczny Wysokość ponoszonych zgodnie z tendencją zmian przychodów. w podmiotach gospodarczych kosztów zmieniała się Tab.I.5.2 Koszty w podmiotach gospodarczych w Lesznie w 2010r. wg sekcji PKD2007 (w tys. zł) Koszt własny sprzedanych produktów Wskaźnik poziomu kosztów z całokształtu działalności* Przetwórstwo przemysłowe 1 289 367 96,3 Budownictwo 232 443 94,0 Wydział Promocji i Rozwoju 17

Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych 282 393 94,0 * Relacja kosztów uzyskania przychodów do przychodów z całokształtu działalności, wyrażona w procentach. I.6. Wyniki finansowe Tab. I.6.1 Wynik finansowy w tys. zł w Lesznie w 2010r. w podmiotach zatrudniających więcej niż 9 osób Wynik finansowy na Sprzedaży produktów, towarów i materiałów działalności gospodarczej Wynik finansowy brutto Wynik finansowy netto O G Ó Ł E M 61 025 92 814 92 835 73 446 Przetwórstwo przemysłowe 30 288 X 51 240 38 931 Budownictwo 21 854 X 15 713 11 507 Handel hurtowy i detaliczny 10 915 X 18 440 16 798 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Wydział Promocji i Rozwoju 18

Po wysokim poziomie wyniku finansowego w latach 2007-2008r., kolejny rok przyniósł spadek o 21 mln zł. W 2010r. kwota zwiększyła się o 3,3 mln zł. I.7 Fundusz Poręczeń Kredytowych Leszczyńscy przedsiębiorcy korzystają z poręczeń kredytowych udzielanych przez Samorządowy Fundusz Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o. w Gostyniu. Tab. I.7.1 Kwota poręczenia w zł. 2007 2008 2009 2010 Samorządowy Fundusz Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o. w Gostyniu 2 366 520 2 694 000 3 563 307 3 515 300 Ilość poręczeń udzielonych w SFPK 22 19 31 28 Źródło: Samorządowy Fundusz Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o. w Gostyniu Wydział Promocji i Rozwoju 19

Zainteresowanie firm korzystaniem z tej formy wsparcia w ostatnich latach znacznie wzrosło. Ustabilizowało się w 2010r. osiągając poziom ok. 3,5 mln zł. przy 28 udzielonych poręczeniach. I.8 TURYSTYKA O atrakcyjności turystycznej miasta świadczy liczba odwiedzających go turystów. Leszno przyciąga turystów głównie walorami kulturowymi oraz bogatym zapleczem sportowo-rekreacyjnym umożliwiającym korzystanie z różnorodnych form wypoczynku. Leszno jako centrum regionu ciekawego pod względem krajobrazowym i przyrodniczym stanowi doskonałą bazę wypadową oferującą 392 miejsca noclegowe w 8 obiektach całorocznego zakwaterowania. I.8.1. Miejsca noclegowe Tab. I.8.1.1 Rodzaje obiektów Korzystający z noclegów Turyści zagraniczni Ogółem Udzielone noclegi Turystom zagranicznym Ogółem Obiekty ogółem (hotele, motele, pensjonaty, domy wycieczkowe, pozostałe) 21 292 3 559 33 160 7 391 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Korzystający z noclegów liczba osób wynajmujących pokoje Wynajęte pokoje liczba pokoi wynajętych przez osoby korzystające z noclegów (w tym pokoje wieloosobowe) Udzielone noclegi noclegi udzielone osobom korzystającym z noclegów (w tym pobyty kilkudniowe) Po dużym spadku w 2007r. liczby osób korzystających z noclegów, w kolejnych latach ich liczba wzrosła, w ostatnim roku osiągnęła wysoki poziom ponad 21 tys. Ostatni rok przyniósł też wzrost liczby turystów zagranicznych, którzy stanowili 19 % wszystkich korzystających z miejsc noclegowych w Lesznie (tak jak w 2009r). Wydział Promocji i Rozwoju 20

Wydział Promocji i Rozwoju 21

W 2010r. wynajęto o 3 788 pokoi więcej niż w roku poprzednim. Znacznie wzrosła liczba udzielonych noclegów o 5 209. Wydział Promocji i Rozwoju 22

W ostatnim roku wykorzystanie pokoi w obiektach noclegowych zauważalnie spadło (o 5,4 punktu procentowego) podobna tendencja wystąpiła też w wykorzystaniu miejsc noclegowych. Niekorzystny trend utrzymywał się w dwóch ostatnich latach. Wydział Promocji i Rozwoju 23

II. KAPITAŁ LUDZKI Termin kapitał ludzki jest pojęciem oznaczającym zasób wiedzy, umiejętności oraz potencjału zawartego w każdym człowieku i w społeczeństwie jako całości, określającym zdolności do pracy, adaptacji do zmian w otoczeniu oraz możliwości tworzenia nowych rozwiązań 1. W ramach analizy kapitału ludzkiego w Lesznie prezentujemy następujące zagadnienia: demografia edukacja rynek pracy płace II.1. DEMOGRAFIA W 2010r. w Lesznie mieszkały 64 432 osoby. W porównaniu z rokiem poprzednim liczba ludności wzrosła o 94 osoby. Utrzymała się tendencja wzrostowa zanotowana w poprzednich latach. Wyjątkiem był 2006r., w którym wystąpił niewielki spadek liczby ludności. W strukturze mieszkańców Leszna wg płci dominują kobiety. W 2010r. wskaźnik feminizacji wynosił 52,5%. Na 1 km 2 powierzchni miasta przypadało 2 020 osób. Tab. I.1.1 Ludność wg faktycznego miejsca zamieszkania 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 ogółem 63 634 63 663 63 787 63 970 63 955 64 057 64 142 64 338 64 432 mężczyźni 30 407 30 382 30 416 30 490 30 453 30 443 30 481 30 559 30 616 kobiety 33 227 33 281 33 371 33 480 33 502 33 614 33 661 33 779 33 816 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych 1 Definicja za Ministerstwem Rozwoju Regionalnego Program Operacyjny Kapitał Ludzki Wydział Promocji i Rozwoju 24

Biorąc pod uwagę, płodność, umieralność oraz migracje Główny Urząd Statystyczny przygotował prognozę liczby ludności do 2035r. Według prognoz liczba ludności Leszna zacznie spadać ok. roku 2022. Wydział Promocji i Rozwoju 25

II.1.1. Przyrost naturalny Przyrost naturalny określany jest jako różnica pomiędzy urodzeniami a zgonami. Tab. I.1.1.1 Demografia w Lesznie Lata Małżeństwa Urodzenia Zgony Przyrost naturalny Przyrost naturalny na tys. mieszkańców 2001 356 583 523 60 1,0 2002 344 574 467 107 1,7 2003 371 635 522 113 1,8 2004 342 601 496 105 1,7 2005 370 652 570 82 1,3 2006 380 634 568 66 1,0 2007 459 633 538 95 1,5 2008 421 733 566 167 2,6 2009 445 798 569 229 3,6 2010 387 747 594 153 2,4 Źródło: Główny Urząd Statystyczny W ostatnim roku liczba zawieranych w Lesznie małżeństw spadła do poziomu 387 małżeństw rocznie. Po wyjątkowo dużej liczbie urodzeń, która wystąpiła w 2009r.w ostatnim roku urodziło się o 51 dzieci mniej. Uwzględniając ten fakt oraz wzrost liczby zgonów przyrost naturalny był w rezultacie niższy niż w ubiegłym roku, ale nadal na wysokim poziomie i wyniósł 153 osoby. Wydział Promocji i Rozwoju 26

Przyrost naturalny dla całego województwa był wyższy i wynosił 2,9. W skali kraju od 2002 do 2005 roku notowano ujemny przyrost naturalny. W ostatnich latach liczba urodzeń przewyższyła liczbę zgonów. W przeliczeniu na 1000 mieszkańców przyrost naturalny w Polsce w 2010r. wynosił 0,9 (taki sam w ostatnich trzech latach). II.1.2 Migracje Migracje to przemieszczanie się ludności między różnymi miejscami zamieszkania. Migracje wewnętrzne oznaczają zmianę miejsca zamieszkania w granicach Polski, natomiast migracje zewnętrzne to ruch ludności między Polską, a innymi krajami. Saldo migracji stanowi różnicę między liczbą ludności napływającej, a liczbą ludności odpływającej z danego miejsca. Tab. I.1.2.1 Migracje w Lesznie Lata Saldo migracji Odpływ Napływ 2000 84 590 674 2001 274 547 819 2002 6 595 601 2003-47 741 694 2004 6 700 706 2005 51 675 726 2006-2 795 793 2007-110 864 754 Wydział Promocji i Rozwoju 27

2008-93 787 694 2009-122 786 664 2010-59 756 697 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Od pięciu lat utrzymuje się w Lesznie ujemne saldo migracji. W 2010r. liczba osób, które wymeldowały się z Leszna zmniejszyła się o 30 osób. Wzrosła natomiast liczba osób, które się w Lesznie zameldowały o 33 osoby. W efekcie ujemne saldo migracji zmniejszyło się do poziomu -59 osób. Tab. I.1.2.2 Kierunki migracji wewnętrznych(leszno 2000-2009) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Napływ ludności 492 330 390 374 396 364 331 332 283 296 z miast Napływ ludności 325 271 292 329 326 419 401 402 338 368 ze wsi Odpływ ludności do miast 256 270 307 277 268 282 318 319 284 264 Odpływ ludności na wieś Źródło: Główny Urząd Statystyczny 291 291 415 411 373 402 487 488 474 453 Wydział Promocji i Rozwoju 28

Od roku 2003 dominuje odpływ mieszkańców na wieś. Wynika to z ogólnopolskiej tendencji osiedlanie się na przedmieściach miast. Migracje zewnętrzne 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 zameldowania z zagranicy 7 2 2 0 12 3 4 10 22 14 43 33 wymeldowania za granicę 0 0 0 34 19 12 34 111 59 42 28 39 saldo migracji zagranicznych 7 2 2-34 -7-9 -30-101 -37-28 15-6 2006r. był wyjątkowy pod względem rekordowo wysokiej liczby wymeldowań za granicę. W kolejnych latach liczba stałych wymeldowań za granicę zmniejszała się, natomiast w ostatnim roku nieznacznie wzrosła (o 11 osób). W 2009 i 2010r. wystąpiła duża liczba zameldowań w Lesznie osób z zagranicy (być może są to osoby, które wróciły z emigracji). Wydział Promocji i Rozwoju 29

II.1.3.Ludność wg wieku Tab. I.1.3.1 Struktura wiekowa mieszkańców Leszna w latach 2008-2010r. WIEK 2008 2009 2010 MĘŻCZYŹNI KOBIETY 0-4 lat 3 265 3 461 3 519 1 824 1 695 5-9 3 119 3 117 3 110 1 581 1 529 10-14 3 383 3 239 3 254 1 666 1 588 15-19 4 259 4 158 3 880 1 983 1 897 20-24 5 184 4 901 4 728 2 315 2 413 25-29 5 429 5 473 5 501 2 822 2 679 30-34 5 421 5 541 5 597 2 723 2 874 35-39 4 392 4 570 4 741 2 331 2 410 40-44 3 813 3 791 3 788 1 909 1 879 45-49 4 251 4 087 3 937 1 845 2 092 50-54 5 206 5 063 4 816 2 241 2 575 55-59 5 036 5 032 5 064 2 271 2 793 60-64 3 746 4 205 4 710 2 128 2 582 65-69 2 293 2 229 2 200 925 1 275 70 i więcej 5 345 5 471 5 587 2 052 3 535 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Wydział Promocji i Rozwoju 30

W wyniku wyżu demograficznego z przełomu lat 70 i 80-tych obecnie najliczniej reprezentowana jest grupa z przedziału wieku 25-29 i 30-34 lat. Wyż demograficzny występuje również w grupie osób od 50 do 54 oraz 55-59 lat. W ostatnich trzech latach widoczne jest przesuwanie się wyżów do kolejnych przedziałów wiekowych. II.1.4.Struktura społeczno-zawodowa Struktura społeczno-zawodowa mieszkańców określa udział poszczególnych grup mieszkańców wg wieku zdolności do pracy. Wiek produkcyjny dotyczy kobiet od 18 do 59 roku życia, natomiast dla mężczyzn jest to przedział od 18 do 64 lat. Tab. I.1.4.1 Struktura społeczno - zawodowa mieszkańców Leszna w 2010r. Wiek przedprodukcyjny (0-17 lat) Wiek produkcyjny (18-59/64 lata) Wiek poprodukcyjny 12 063 42 000 10 369 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Wydział Promocji i Rozwoju 31

W Lesznie osoby w wieku produkcyjnym stanowią 65,2% ogółu mieszkańców. Ludność w wieku poprodukcyjnym to 16,1% ogółu Leszczynian, a przedprodukcyjnym 18,7% ludności. Struktura jest podobna jak w latach poprzednim. Analizując grupę osób w wieku produkcyjnym rozróżnić można osoby w wieku mobilnym i niemobilnym. Wiek mobilny obejmuje osoby w przedziale wieku 18-44, które są zdolne do zmiany stanowiska, miejsca pracy lub ewentualnego przekwalifikowania się. Osoby te stanowią 62% osób w wieku produkcyjnym. Wydział Promocji i Rozwoju 32

W ostatnich latach struktura społeczno-zawodowa mieszkańców Leszna wykazuje nieznaczne przesunięcia między poszczególnymi grupami Tendencje zmian są niekorzystne, polegają na zwiększaniu się grupy osób w wieku nieprodukcyjnym, a zmniejszaniu udziału osób młodszych w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym. Współczynnik obciążenia demograficznego, czyli liczba ludności w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym wynosił w Lesznie 53,4 osoby (podobnie jak w latach ubiegłych). Dla kraju współczynnik ten był wyższy 55,2 osoby. Zarówno w Lesznie jak i w Polsce udział najmłodszych mieszkańców, w wieku przedprodukcyjnym był identyczny i wynosił 18,7%. Niewielkie różnice występują w dwóch pozostałych grupach ludności. W kraju większa jest grupa osób w wieku nieprodukcyjnym 16,9%, w Lesznie z kolei grupa osób w wieku produkcyjnym jest większa o 0,8 punktu procentowego od podobnej grupy w kraju. Wydział Promocji i Rozwoju 33

II.1.5 Trwanie życia Tab.I.1.5.1 Struktura ludności wg wieku i płci Mężczyźni Kobiety Wyszczególnienie w wieku lat 0 15 30 45 60 0 15 30 45 60 POLSKA 72,10 57,64 43,34 29,67 18,25 80,59 66,10 51,30 36,80 23,47 Wielkopolskamiasta 73,10 58,48 44,02 30,15 18,42 80,41 65,88 51,11 36,60 23,20 Podregion leszczyński - miasta 72,5 58,0 43,5 29,8 17,9 79,8 65,3 50,6 36,2 22,9 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Od 1992 roku obserwuje się w kraju nieprzerwany wzrost średniej długości trwania życia. Dla osób urodzonych w 2010r. przeciętne trwanie życia w Polsce szacuje się na 72,10 lat dla mężczyzn oraz 80,59 dla kobiet. W Wielkopolsce mężczyźni będą żyli trochę dłużej 73,10. Kobiety natomiast będą żyły nieco krócej niż w kraju 80,41. Dla miast podregionu leszczyńskiego trwanie życia dla mężczyzn to 72,5 lat, a kobiet 79,8 lat. Wydział Promocji i Rozwoju 34

II.1.6. Ludność wg wykształcenia Na jakość kapitału ludzkiego miasta wpływa wykształcenie jego mieszkańców. Niestety Urząd Statystyczny nie posiada aktualnych danych dotyczących ludności według wykształcenia. Ostatnie dostępne dane pochodzą z Narodowego Spisu Powszechnego (2002r.). Ludność Leszna wg wykształcenia w 2002r. (dane wg Narodowego Spisu Powszechnego) Podstaw ow e i bez w ykształcenia szkolnego 24% Wyższe 13% Zasadnicze zaw odow e 23% Średnie 40% Wydział Promocji i Rozwoju 35

Struktura ludności wg wykształcenia (%) Leszno na tle Wielkopolski i Polski (Narodowy Spis Powszechny 2002r.) 60 58 55 56 50 40 30 20 10 10 13 9 9 8 9 33 30 40 25 33 32 28 24 23 21 20 17 17 15 16 0 Wyższe Policealne i średnie Zasadnicze zawodowe Podstawowe, bez wykształcenia i z nieustalonym wykształceniem Polska Wielkopolska Leszno Kalisz Ostrów Wlkp. Konin Na tle Polski, Wielkopolski i wybranych miast województwa struktura mieszkańców Leszna wg wykształcenia przedstawia się korzystnie. Szczególnie biorąc pod uwagę udział osób z wykształceniem wyższym w Lesznie jest najwyższy i wynosi 13%. Biorąc pod uwagę osoby z wykształceniem policealnym i średnim w Lesznie jest ich więcej niż przeciętna w kraju i województwie, ale mniej niż w porównywanych miastach. Udział mieszkańców z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz podstawowym jest wyższy w Lesznie niż w Ostrowie Wlkp., Kaliszu i Koninie. Jeszcze wyższy występuje w Polsce i Wielkopolsce. Porównując wyniki dwóch ostatnich spisów powszechnych widoczny jest wzrost udziału osób z wykształceniem wyższym (z 9% w 1988r. do 13% w 2002r.) i średnim (z 31% do 39%) oraz spadek udziału mieszkańców z wykształceniem zasadniczym zawodowym (z 27% do 23%) oraz podstawowym i bez wykształcenia (z 33% do 24%). Wydział Promocji i Rozwoju 36

Struktura ludności wg wykształcenia (%) Leszno 1988r. i 2002r. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 24 33 23 27 39 31 9 13 1988r. 2002r. Podstaw ow e i bez w ykształcenia szkolnego Zasadnicze zaw odow e Średnie Wyższe Źródło: Narodowy Spis Powszechny Prezentowana poniżej struktura wykształcenia mieszkańców Leszna opiera się na badaniach opinii mieszkańców prowadzonych na reprezentatywnej próbie. Od pierwszego badania przeprowadzonego w 1995r. występuje tendencja wzrostowa udziału osób z wykształceniem wyższym, maleje natomiast udział osób z wykształceniem podstawowym. Struktura ludności wg wykształcenia (%)Leszno (na podstawie próby do badania opinii mieszkanców) Wyższe Średnie Zasadnicze zawodowe Podstawowe 13 12,4 10 9,5 7,2 30 31 29,1 23 23,6 44 43,8 43,7 48 43,6 13 12,8 17,2 19,4 25,6 1995 1999 2002 2005 2009 Wydział Promocji i Rozwoju 37

Znajomość języków obcych W badaniu opinii mieszkańców przeprowadzonym w 2009r. zapytaliśmy o znajomość języków obcych (w różnym stopniu zaawansowania). Odsetek Leszczynian znających język obcy jest wyższy niż wskaźnik dla kraju (według przeprowadzonego przez CBOS w 2009r. badania Wyjazdy zagraniczne Polaków i znajomość języków obcych ). W Lesznie dominuje język rosyjski, ale głównie znajomość w stopniu podstawowym deklarowana jest przez starszych mieszkańców (system edukacyjny PRL). Źródło: Polska-badanie CBOS, Leszno-badanie Życie w Lesznie Wykorzystanie komputerów i dostęp do Internetu Urząd Statystyczny nie prowadzi badań dotyczących wykorzystania komputerów i dostępu do Internetu na poziomie miast. Ostatnie dostępne dane dla Leszna na ten temat pochodzą z badania Życie w Lesznie 2009r.. Według wyników badania opinii mieszkańców w Lesznie komputer w domu posiadało 77,1% gospodarstw domowych ( w Polsce 63,4%). Spośród 64,8% badanych mieszkańców Leszna, deklarujących korzystanie z Internetu, 97% miało dostęp do Internetu w domu. W kraju 69% gospodarstw domowych posiadało techniczną możliwość dostępu do Internetu (źródło: Wykorzystanie technologii informacyjno (tele)komunikacyjnych w przedsiębiorstwach i gospodarstwach domowych w 2010 r. - GUS.) Wydział Promocji i Rozwoju 38

Wydział Promocji i Rozwoju 39

II.2. EDUKACJA II.2.1 Wychowanie przedszkolne W 2010 roku na terenie miasta funkcjonowało ogółem 20 przedszkoli, w tym 15 przedszkoli miejskich. Ponadto przy SP nr 9 działał 1 oddział przedszkolny. Liczba dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym na terenie miasta wynosiła średnio 2 305 dzieci. Od 2000 roku następował wzrost udziału dzieci korzystających z przedszkola wśród ogółu dzieci z roczników przedszkolnych. W 2008 roku wskaźnik ten osiągnął wysoki poziom 92,46% dzieci z roczników przedszkolnych. W kolejnych latach wskaźnik był niższy, ale nadal ponad 90% dzieci korzystało z przedszkola Wydział Promocji i Rozwoju 40

W ostatnich dwóch latach wystąpił duży wzrost liczby dzieci w przedszkolach. Jest to wynik uzupełnienia oferty przedszkoli miejskich przez przedszkola prywatne (5 placówek) II.2.2 Szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne (bez specjalnych) Wydział Promocji i Rozwoju 41

W roku szkolnym 2010/11 do 11 szkół podstawowych (sześć lat nauki) uczęszczało 3 832 uczniów. Od 2001 r. liczba dzieci w szkołach podstawowych spadała, zmniejszała się też liczba absolwentów. W ostatnim roku natomiast tendencja ta zmieniła się, liczba dzieci w szkołach podstawowych zwiększyła się o 26 osób do poziomu 3 832. Do 11 gimnazjów funkcjonujących w mieście (3 lata nauki po szkole podstawowej) uczęszczało 2 206 uczniów. Liczba gimnazjalistów od 2005r. spada. Egzamin gimnazjalny Wydział Promocji i Rozwoju 42

Porównując wyniki egzaminu gimnazjalnego w Lesznie z innymi miastami Wielkopolski uczniowie z Leszna otrzymali małą liczbę punktów, jedynie w Koninie wyniki były niższe (podobnie było w dwóch poprzednich latach). II.2.3. Komputeryzacja Tab. II.2.3.1 Uczniowie przypadający na 1 komputer 2005 2006 2007 2008 2009 2010 szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży bez specjalnych 24 20 19,5 14,67 15,66 15,15 gimnazja dla dzieci i młodzieży bez specjalnych 24 21 17,4 15,42 15,39 14,64 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Sytuacja w leszczyńskich szkołach pod względem komputeryzacji jest nieco lepsza niż w miastach Wielkopolski. W Lesznie na 1 komputer w szkołach podstawowych przypadało niewiele ponad 15 uczniów, dla gimnazjów wskaźnik jest korzystniejszy 14,64 ucznia na 1 komputer. Duży wpływ na kształtowanie się wskaźnika mają zmiany liczby uczniów poszczególnego rodzaju szkół ( w szkołach podstawowych liczba uczniów wzrasta, natomiast w gimnazjach spada). Wydział Promocji i Rozwoju 43

II.2.4. Szkolnictwo ponadgimnazjalne Tab. II.2.4.1 Szkoły 2006/ 2007 2007/ 2008 2008/ 2009 2009/ 2010 2010/ 2011 Ponadgimnazjalne 32 35 31 28 20 zasadnicze zawodowe (bez specjalnych) 5 5 5 5 5 licea profilowane 4 3 2 0 0 technika 15 15 15 5 5 technika uzupełniające (dla dorosłych), artystyczne dające uprawnienia zawodowe, specjalne szkoły przysposabiające do pracy 7 11 8 7 5 Licea ogólnokształcące 7 7 6 6 6 Policealne i pomaturalne (dla dorosłych) 38 30 31 28 20 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Tab. II.2.4.2 SZKOŁY U c z n i o w i e Absolwenci Ponadgimnazjalne 6 407 1 857 zasadnicze zawodowe (bez specjalnych) 874 308 technika 2 540 587 technika uzupełniające (dla dorosłych), artystyczne dające uprawnienia zawodowe, specjalne szkoły przysposabiające do pracy (471+77+29) 577 (142 +10+6) 158 licea ogólnokształcące 2 416 804 Policealne i pomaturalne (dla dorosłych) 1 343 491 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Wydział Promocji i Rozwoju 44

Tab. II.2.4.3 Uczniowie 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 Ponadgimnazjalne 7 362 7 084 6 720 6 407 zasadnicze zawodowe (ze specjalnymi) 1004 938 963 874 licea profilowane 114 35 0 technika 2 639 2 673 2 681 2 540 technika uzupełniające (dla dorosłych), artystyczne dające uprawnienia zawodowe, specjalne szkoły przysposabiające do pracy 976 887 608 577 Licea ogólnokształcące 2 629 2 551 2 468 2 416 Policealne i pomaturalne (dla dorosłych) 1 698 1 939 1 312 1 343 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Najwięcej 40% uczniów kształcących się po skończeniu gimnazjum wybrało edukację w technikum, nieco mniej w liceum ogólnokształcącym 38%. Do 20 szkół policealnych i pomaturalnych uczęszczało 1 343 osób. Wydział Promocji i Rozwoju 45

Państwow a Wyższa Szkoła Zawodowa Raport o sytuacji społeczno-gospodarczej Leszno 2010 II.2.5. Szkolnictwo wyższe W Lesznie w roku akademickim 2010/2011 działały 3 szkoły wyższe. Tab. II.2.5.1 Szkoły wyższe 2009/2010 Na studiach ogółem stacjonarnych niestacjonarnych Wyższa Szkoła Humanistyczna w Lesznie 2 209 13 2 196 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. J. A. Komeńskiego w Lesznie 2 751 1 773 978 Wyższa Szkoła Marketingu i Zarządzania w Lesznie 307 0 307 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Ponadto 204 osoby uczęszczały do Nauczycielskiego Kolegium Języków Obcych (Zakład Kształcenia Nauczycieli). Wg klasyfikacji Urzędu Statystycznego słuchacze tej szkoły nie są uwzględniani w ogólnej liczbie studentów Łącznie w 2010 r. studiowało w Lesznie 5 471osób. II.2.5.2 Liczba studentów w Lesznie (PWSZ, WSMiZ, WSH) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Ogółem 4 059 5 304 6 187 7 256 7 807 7 641 7 383 6 939 6 012 5 267 Dzienne 1 521 2 151 2 500 3 038 2 864 2 941 2 782 2 487 2 067 1 786 Zaoczne 2 538 3 153 3 687 4 218 4 943 4 700 4 601 4 452 3 945 3 481 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Studenci szkół wyższych oraz kierunków II.2.5.3.Studenci i absolwenci leszczyńskich uczelni(dane bezpośrednio z uczelni) Studenci 2010/2011 Uczelnia Kierunek Absolwenci Stacjonarne Niestacjonarne Razem 2010 Ekonomia 127 85 212 156 Rolnictwo 60 73 133 116 Wydział Promocji i Rozwoju 46

Wyż sza Szk oła Hum anis tycz na Wyższa Szkoła Marketingu i Zarządzania Raport o sytuacji społeczno-gospodarczej Leszno 2010 Mechanika i budowa maszyn 102 130 232 68 Elektrotechnika 81 92 173 73 Pedagogika 212 50 262 270 Wychowanie fizyczne 189 53 242 102 Turystyka i rekreacja 212 50 262 145 Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej 28 0 28 9 Ogółem 1 011 533 1 544 939 Zarządzanie w logistyce 0 64 64 0 Zarządzanie zasobami ludzkimi 0 45 45 0 Zarządzanie w administracji 0 82 82 26 Marketing i zarządzanie 0 52 52 40 Samorząd terytorialny i polityka społeczna 0 0 0 25 Zarządzanie ośrodkami hodowli i rekreacji konnej 0 0 0 0 Zarządzanie finansami przedsiębiorstw 0 61 61 35 Informatyka w zarządzaniu 0 0 0 14 Hotelarstwo i gastronomia 0 0 0 1 Zarządzanie w służbie zdrowia i instytucjach niedochodowych 0 0 0 0 Zarządzanie miastem i środowiskiem 0 0 0 0 Zarządzanie w hotelarstwie i rekreacji konnej 0 7 7 5 Ogółem 0 311 311 146 Pedagogika I stopień 0 711 711 266 Wydział Promocji i Rozwoju 47

PedagogikaI II stopień 0 1 263 1 263 667 Kosmetologia 13 75 88 0 Socjologia 0 130 130 332 RAZEM Ogółem 13 2 179 2 192 1 265 1 024 3 023 4 047 2 350 Źródło: dane z PWSZ, WSMiZ, WSH Od pięciu lat występuje w Lesznie spadek liczby studentów (ogółem o 2 540 osób). Początkowo było to spowodowane zmniejszeniem liczby studentów zaocznych, ale w ostatnich latach obniżyła się znacznie liczba studentów studiujących w systemie dziennym. Absolwenci 51 % wszystkich absolwentów studiów wyższych(w ubiegłym roku 57%) stanowią absolwenci pedagogiki. Natomiast z badań przeprowadzonych wśród leszczyńskich Wydział Promocji i Rozwoju 48

przedsiębiorców wynika, że na rynku pracy jest głównie zapotrzebowanie na absolwentów kierunków technicznych, inżynierskich. Oznacza to, że kierunki kształcenia w leszczyńskich uczelniach są niedostosowane do potrzeb lokalnej gospodarki. Potwierdzeniem jest też wskazanie przez PUP pedagogów jako jednej z najliczniejszych grup bezrobotnych. II.3. RYNEK PRACY II.3.1. Pracujący wg PKD (dotyczy gospodarki narodowej, bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób, rolnictwa indywidualnego, zatrudnionych w organizacjach społecznych, politycznych., związkach zawodowych oraz zatrudnionych w zakresie obronności, działalności dotyczącej porządku i bezpieczeństwa publicznego) Ogółem w Lesznie w 2010r. było 21 654 osób pracujących (osoby wykonujące pracę przynoszącą im zarobek lub dochód). W porównaniu z 2009r. liczba pracujących spadła o 863 osoby. Poniżej przedstawiona jest liczba pracujących w poszczególnych sekcjach wg Polskiej Klasyfikacji Działalności. Najwięcej osób pracuje w przetwórstwie przemysłowym (łącznie z górnictwem i wydobywaniem) 33% ogółu zatrudnionych, kolejnym działem pod względem liczby pracujących osób jest Handel i naprawy 14% oraz Edukacja 10%. Tab. II.3.1.1. Liczba pracujących wg faktycznego miejsca pracy wg sekcji Leszno 2009, 2010 Sekcje PKD2007 2009 2010 Liczba pracujących w osobach Liczba pracujących w osobach Zmiany 2010:2009 Udział % Ogółem 22 517 21654-863 Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 69 64-5 0,3 Przetwórstwo przemysłowe 7860 7382-478 34,1 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę 1 690 1522-168 7,0 Budownictwo 3 158 3146-12 14,5 Handel i naprawy 1 611 1569-42 7,2 Hotele i restauracje 300 277-23 1,3 Transport, gospodarka 285 259-26 1,2 Wydział Promocji i Rozwoju 49

magazynowa i łączność Pośrednictwo finansowe 715 490-225 2,3 Obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 511 507-4 2,3 Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne 137 155 18 0,7 Edukacja 832 844 12 3,9 Ochrona zdrowia i opieka społeczna 1 497 1495-2 6,9 Pozostała działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna 2 255 2269 14 10,5 Źródło: Główny Urząd Statystyczny II.3.2. Pracujący wg sektorów własności (ostatnie dostępne dane z 2009r.) Tab.II.3.2.1 Pracujący wg sektorów własności, Leszno 2009r. Liczba pracujących w osobach O G Ó Ł E M 21 654 SEKTOR PUBLICZNY 7 198 SEKTOR PRYWATNY 15 319 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Porównując liczbę zatrudnionych osób w poszczególnych sektorach własności w latach 2008, 2009 w ostatnim roku zauważyć można przyrost liczby osób pracujących w sektorze publicznym (o 197 osób) oraz spadek liczby osób pracujących w sektorze prywatnym (o 671 osób). Wydział Promocji i Rozwoju 50

Podmioty i pracujący wg sektorów własności w Lesznie w 2009r. 20 000 15 000 15 319 8 552 10 000 7 198 5 000 0 Sektor prywatny 200 Sektor publiczny Pracujący Podmioty gospodarcze W sektorze publicznym stanowiącym tylko 2,3 % ogółu firm, zatrudnionych jest aż 32 % wszystkich pracujących (według faktycznego miejsca pracy, w podmiotach zatrudniających więcej niż 9 osób). Tab. II.3.2.2. Podmioty i pracujący wg sektorów własności w Lesznie 2006 2007 2008 2009 Sektor prywatny Sektor publiczny Sektor prywatny Sektor publiczny Sektor prywatny Sektor publiczny Sektor prywatny Sektor publiczny Liczba pracujących w osobach 13 691 7 025 15 201 6 970 15 990 7 001 15 319 7 198 Liczba podmiotów gospodarczyc h 8 285 240 8 349 234 8 518 215 8 552 200 II.3.3. Pracujący wg statusu zatrudnienia Struktura pracujących osób wg statusu zatrudnienia (ostatnie dostępne dane z Narodowego Spisu Powszechnego) jest w Lesznie podobna jak w innych miastach. Największy udział mają pracownicy najemni 83%, pracodawcy stanowią 7%, natomiast pracujący na własny rachunek 10% ogółu pracujących. Wydział Promocji i Rozwoju 51

Struktura pracujących wg statusu zatrudnienia (%) 2002r. 100% 95% 90% 85% 80% 75% 70% 65% 60% 1 0 2 3 10 8 10 9 5 7 6 5 83 87 83 82 Leszno Piła Kalisz Poznań Nieustalony status zatrudnienia Pomagający członkowie rodziny Pracujący na własny rachunek Pracodawcy Pracownicy najemni W Lesznie (w porównaniu z Piłą, Kaliszem i Poznaniem) stosunkowo wysoki był udział pracodawców i pracujących na własny rachunek. II.4. BEZROBOCIE Oprócz informacji o bezrobociu w Lesznie podane zostały również dane dla rejonu leszczyńskiego obejmującego Leszno oraz powiat leszczyński. Szersze ujęcie zjawiska bezrobocia wynika z faktu, że Leszno w dużej mierze stanowi rynek pracy dla osób zamieszkujących okolice miasta. II.4.1 Liczba bezrobotnych Tab. II.4.1.1 Bezrobotni w Lesznie i Rejonie (Leszno oraz powiat leszczyński) w latach 2000-2010 Lata Leszno Rejon Leszna 2000 3 164 5 502 2001 4 008 7 001 2002 4 428 7 514 2003 4 263 7 416 Wydział Promocji i Rozwoju 52

2004 3 968 6 950 2005 3 214 5 734 2006 2 515 4 423 2007 1 830 3 154 2008 1 596 2 721 2009 2 556 4 284 2010 2 744 4 634 Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu Po okresie spadku bezrobocia w latach 2003-2008 w ostatnich dwóch latach wystąpił znaczny wzrost liczby bezrobotnych osób. Tendencja dla miasta i rejonu jest podobna. Pokrywa się również z tendencją dla całego kraju. Wg danych PUP w Lesznie najliczniej reprezentowane grupy zawodowe wśród bezrobotnych to: sprzedawca, pracownik ds.ekonomii i administracji, kucharz, krawiec, szwacz, ślusarz, pedagog, murarz, stolarz, robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, mechanik pojazdów samochodowych, fryzjer, malarz, kelner, cukiernik, robotnik budowlany. Liczna grupa bezrobotnych nie posiada zawodu. Najczęściej ostatnim miejscem pracy bezrobotnych (według rodzaju działalności) Wydział Promocji i Rozwoju 53

był handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych wliczając motocykle - w okresie 12 miesięcy zarejestrowało się 1 738 osób, przetwórstwo przemysłowe 1 588, budownictwo 869. II.4.2 Wskaźnik bezrobocia Tab.II.4.2.1 Wskaźnik bezrobocia w Lesznie i Rejonie w latach 2000-2010 Lata w latach Leszno 2000-2005 Rejon Leszna 2000 10,0 10,3 2001 12,6 13,5 2002 14,8 14,5 2003 14,5 14,4 2004 13,5 14,3 2005 11,0 11,9 2006 8,5 9,2 2007 6,0 6,3 2008 5,0 5,3 2009 7,7 8,0 2010 8,3 8,8 Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu Wydział Promocji i Rozwoju 54

Po kilkuletnim okresie spadku wskaźnik bezrobocia w Lesznie i w Rejonie zaczął wzrastać. Podobna tendencja wystąpiła w kraju. Jednak cały czas wskaźnik bezrobocia dla Leszna i Rejonu Leszna jest niższy od wskaźnika dla Polski. Wydział Promocji i Rozwoju 55

II.4.3. Struktura bezrobotnych wg wieku Tab. II.4.3.1 Bezrobotni wg wieku w Lesznie i Rejonie w 2010r. 24 i mniej 25-34 35-44 45-54 55 i więcej Leszno 624 849 469 547 255 Rejon Leszna 1 247 1 355 771 859 402 Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu Wydział Promocji i Rozwoju 56

Wśród ogółu bezrobotnych w Rejonie Leszna prawie połowa (56%) to ludzie młodzi do 34 lat. W Lesznie ich udział jest nieco niższy 54%. Tab. II.4.3.2 Liczba bezrobotnych w Lesznie wg 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 wieku 24 i mniej 1 288 1 315 1 098 921 598 455 251 286 585 624 25-34 996 1 120 1 115 1 043 828 622 478 448 769 849 35-44 896 987 940 833 667 505 343 276 440 469 45-54 788 937 1 010 1 024 935 756 573 439 550 547 55 i więcej 40 69 100 147 186 177 185 147 212 255 Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu W ostatnich dziesięciu latach zmieniła się struktura bezrobotnych wg wieku zmniejszył się udział najmłodszych bezrobotnych z 32 (1 288 osób) do 23% (624 osoby), natomiast wzrósł z 25 do 31% udział nieco starszych bezrobotnych (25-34 lat)- największy wzrost w ostatnich czterech latach. Zwiększyła się też grupa najstarszych bezrobotnych powyżej 54 lat (40 osób) z 1 do 9% (255 osób). Podobna tendencja występowała w Rejonie Leszna, a także w kraju. Wydział Promocji i Rozwoju 57

Wydział Promocji i Rozwoju 58

II.4.4. Struktura bezrobotnych wg wykształcenia Zarówno w Lesznie jak i Rejonie Leszna ok. połowa wszystkich bezrobotnych to osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym i niższym. Wydział Promocji i Rozwoju 59

Tab.II.4.4.1 Liczba bezrobotnych wg wykształcenia w Lesznie 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 wyższe 198 225 275 259 252 212 227 361 399 policealne, średnie zawodowe 1 102 1 029 1 022 869 656 467 409 625 646 średnie ogólnokształcące 338 321 338 289 236 176 166 276 301 zasadnicze zawodowe 1 621 1 561 1 311 954 725 493 410 682 711 gimnazjalne i poniżej 1 169 1 127 1 022 843 646 482 384 612 687 Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu W ostatnich dziesięciu latach nastąpił wzrost udziału osób z wykształceniem wyższym ( z 4 do 15%) oraz średnim ogólnokształcącym ( z 7 do 11%) w ogólnej liczbie bezrobotnych. Tak duży wzrost udziału bezrobotnych z wykształceniem wyższym może wynikać z niedostosowania kierunków kształcenia do potrzeb rynku pracy. W stosunku do 2001r. spadł udział bezrobotnych z wykształceniem zasadniczym zawodowym wynika to z małej liczby osób kształconych obecnie w szkołach zawodowych. Udział bezrobotnych z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym w ostatnich 10 latach utrzymuje się na poziomie ok. 25%. Podobna tendencja występowała w Rejonie Leszna. Wydział Promocji i Rozwoju 60

II.5. PŁACE Przeciętne wynagrodzenie brutto w Lesznie w 2010 r. wynosiło 2 689 zł, w porównaniu z rokiem ubiegłym wzrosło o 3,7% (przy wskaźniku inflacji 2,6%). Wynagrodzenie w kraju w 2009r. wynosiło 3 430 zł i było o 28% wyższe od wynagrodzenia w Lesznie Analizując przeciętne wynagrodzenie brutto wg głównych działów gospodarki w Lesznie należy zauważyć, że osoby zatrudnione w dziale Działalność finansowa i ubezpieczeniowa otrzymały najwyższe wynagrodzenie, kolejna była administracja publiczna i obrona narodowa oraz edukacja. Najniższe wynagrodzenie było w sekcji administrowanie i działalność wspierająca (zaledwie 66% przeciętnego wynagrodzenia ogółem). Wydział Promocji i Rozwoju 61

Tab. II.5.1 Przeciętne wynagrodzenie miesięczne brutto w zł Leszno Sekcje PKD2007 2009 2010 Ogółem 2 593,63 2 689,37 Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 3 025,44 X Przetwórstwo przemysłowe 2 261,69 2 358,09 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energie elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę X X Dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami, rekultywacja X X Budownictwo 2 432,16 2 650,61 Handel, naprawa pojazdów samochodowych 2 431,18 2 666,68 Transport i gospodarka magazynowa 2 311,32 2 296,53 Zakwaterowanie i gastronomia 1 798,89 1 866,35 Informacja i komunikacja 2 030,43 2 238,86 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 4 015,28 3 885,92 Obsługa rynku nieruchomości 2 917,69 2 980,14 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 2 251,25 2 473,45 Administrowanie i działalność wspierająca 1 770,51 1 783,90 Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ubezpieczenia społeczne 3 869,89 3 824,57 Edukacja 3 361,63 3 491,17 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 3 130,69 3 142,09 Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 2 673,22 2 547,06 Pozostała działalność usługowa 1 535,71 X X dane objęte tajemnicą statystyczną (mniej niż 3 podmioty) II.5.1 Zeznania podatkowe Od 2009 obowiązują dwa progi podatkowe - 18 i 32 procent. Przed zmianami rozliczaliśmy się wg trzech stawek podatkowych 19, 30 i 40 procent. Podatnik płacąc podatek od dochodów uzyskanych w 2010 roku za pierwsze 85 528 zł oblicza podatek wg stawki 18%, a dopiero całą nadwyżkę - czyli dochody powyżej 85 528 zł opodatkowuje się stawką 32% podatku dochodowego. Według danych Urzędu Skarbowego w Lesznie 42 674 mieszkańców osiągnęło dochód (przychód pomniejszony o koszty związane z jego osiągnięciem), natomiast 1 765 osób osiągnęło przychód (ryczałt ewidencjonowany - podatek oblicza się od Wydział Promocji i Rozwoju 62

przychodów bez uwzględnienia kosztów uzyskania przychodów). Wśród osób prawnych 329 osób osiągnęło dochody. Na podstawie zwiększonych kosztów uzyskania przychodu ustalono liczbę osób zatrudnionych poza Lesznem. W 2010r. były to 2 972 osoby. Tab. II.5.1.1 Zeznania podatkowe mieszkańców Leszna 2007 2008 2009 2010 Liczba mieszkańców osiągających dochód 43 255 43 984 43 549 42 674 Liczba mieszkańców osiągających przychód ryczałt ewidencjonowany 1 168 1 174 1 642 1 765 Liczba osób prawnych osiągających dochody 124 119 286 329 Liczba mieszkańców Leszna zatrudnionych poza Lesznem 2 717 2 844 2 916 2 972 Źródło: Urząd Skarbowy w Lesznie Najwięcej, bo aż 95% mieszkańców złożyło zeznanie podatkowe wg najniższego progu podatkowego. Tab. II.5.1.2 Zeznanie podatkowe mieszkańców Leszna wg stawek podatkowych oraz podatek liniowy w latach 2004-2010 I próg podatkowy II próg podatkowy III próg podatkowy Podatek liniowy Ogółem 2004 30 322 1 786 574 620 33 302 % udział 91 5 2 2 2005 30 744 1 969 575 772 34 060 % udział 90 6 2 2 Wydział Promocji i Rozwoju 63

2006 31 803 2 210 654 946 35 613 % udział 89 6 2 3 2007 32 105 1 875 562 1 082 35 624 % udział 90 5 2 3 2008 31 948 2 291 726 1 241 % udział 88 6 2 4 36 206 2009 34 383 465 X 934 35 782 % udział 96 1 X 3 2010 41 334 1 340 X 952 43 626 % udział 95 3 X 2 Źródło: Urząd Skarbowy w Lesznie X W 2009 PIT rozliczano według dwóch stawek: 18 i 32% zamiast dotychczasowych 19, 30 i 40 procent. W ostatnim roku 43 626 mieszkańców złożyło zeznania podatkowe. Spośród nich 41 334 osób zapłaciło podatek według I progu podatkowego Podatek wg II progu podatkowego płaciło 1340 osób. Z podatku liniowego skorzystały 952 osoby. Wydział Promocji i Rozwoju 64

III. KAPITAŁ SPOŁECZNY W bezpośredniej korelacji z kapitałem ludzkim pozostaje kapitał społeczny 2, oznaczający zasoby umiejętności, informacji, kultury, wiedzy i kreatywności jednostek oraz związki pomiędzy ludźmi i organizacjami. Przy czym podkreślić należy, iż kapitał społeczny nie jest tylko prostą sumą kapitałów jednostek, ale jest także kreowany przez instytucje oraz pomnażany poprzez ich zdolność do współdziałania. W ramach kapitału społecznego przedstawiamy w niniejszym raporcie następujące obszary tematyczne: Samorząd terytorialny Organizacje pozarządowe Media lokalne Kultura Sport Turystyka Zieleń w mieście Służba zdrowia Pomoc społeczna Stan i ochrona środowiska Bezpieczeństwo Gospodarka powiązania z otoczeniem W przeprowadzonym w 2009r. badaniu opinii publicznej mieszkańców Leszna Życie w Lesznie 2009 zbadano poziom zaufania do osób publicznych. Poziom zaufania do osób publicznych Zdecydowani e tak Raczej tak Trudno powiedzieć Raczej nie Zdecydowanie nie 1. Prezydent Miasta 38,9 37,9 14,5 6,4 2,3 2. Przewodniczący Rady Miejskiej 14,6 30,5 43,0 9,4 2,5 3. Radni 8,0 35,9 36,3 15,8 3,9 4. Urzędnicy w Urzędzie Miasta 13,1 43,0 34,4 7,4 2,1 %, dane 2009 W rankingu deklarowanego zaufania do osób i instytucji publicznych, podobnie jak przed czterema laty, zdecydowanie najwyższym zaufaniem cieszy się Prezydent 2 Definicja za Ministerstwem Rozwoju Regionalnego Program Operacyjny Kapitał Ludzki Wydział Promocji i Rozwoju 65

Miasta Leszna. W przypadku Przewodniczącego Rady, Radnych oraz Urzędników UM, duży odsetek respondentów uchylał się od deklaracji, czy im ufają, czy też nie. Jednocześnie należy zauważyć, że na przestrzeni ostatnich czterech lat zaobserwowano istotny wzrost rejestrowanych poziomów zaufania do wszystkich poddawanych ewaluacji osób i instytucji publicznych w Lesznie. III.1. SAMORZĄD TERYTORIALNY - RADA MIEJSKA Przedstawiając kapitał społeczny miasta należy zaprezentować strukturę radnych Rady Miejskiej. Spośród 23 radnych Rady Miejskiej Leszna sprawujących swój mandat na dzień 31 grudnia 2010-17 osób posiada wykształcenie wyższe, a 6 wykształcenie średnie. Biorąc pod uwagę reprezentowane przez radnych grupy zawodowe najwięcej wśród radnych jest specjalistów 14 osób, 5 osób to technicy i inny średni personel. Większość radnych to mężczyźni 18 osób. Źródło:GUS Wydział Promocji i Rozwoju 66

III.1.1 Lokalna aktywność obywatelska W wyborach samorządowych w 2010r. frekwencja w Lesznie wyniosła prawie 42,15%, była wyższa niż w porównywanych miastach Wielkopolski ale niższa od frekwencji w Wielkopolsce i kraju. III.2 ORGANIZACJE POZARZĄDOWE Tworzenie kapitału społecznego na poziomie lokalnym często jest inicjowane przez organizacje pozarządowe. Duża liczba organizacji non-profit świadczy o szerokiej sieci powiązań między mieszkańcami miasta. W Lesznie istnieją obecnie 192 organizacje działające w różnych dziedzinach. Głównie jest to działalność socjalna, ale również kulturalna, sportowa. Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne w rejestrze REGON 2008 2009 2010 Miasta Liczba jednostek na tys. mieszkańców Liczba jednostek na tys. mieszkańców Liczba jednostek na tys. mieszkańców Leszno 188 2,93 188 2,93 261 4,08 Ostrów Wielkopolski 187 2,58 187 2,58 221 3,07 Piła 180 2,41 180 2,41 242 3,23 Kalisz 265 2,47 265 2,47 329 3,07 Wydział Promocji i Rozwoju 67

W ostatnich trzech latach liczba organizacji pozarządowych zarejestrowanych w Lesznie znacznie wzrosła (o 73 jednostki). W porównaniu z innymi miastami Wielkopolski (w przeliczeniu na tysiąc mieszkańców) widoczna jest dużo większa aktywność Leszczynian w zakresie działalności społecznej. Przewaga Leszna utrzymuje się w ostatnich 5 latach, w ostatnim roku jest wyjątkowo duża na tys. mieszkańców przypadają ponad 4 organizacje społeczne III.3. MEDIA LOKALNE Dużą rolę w integrowaniu społeczności lokalnej, kształtowaniu opinii publicznej odgrywają media lokalne. W Lesznie funkcjonują następujące media: Lokalne gazety: - ABC - w piątkowej gazecie ABC zamieszczana jest wkładka Wiadomości miasta Leszna redagowana przez samorząd leszczyński. - Panorama Leszczyńska - Głos Wielkopolski - Kalejdoskop leszczyński - Dzień dobry - Elka Dodatek Wydział Promocji i Rozwoju 68

Lata Ogółem Wskaźnik wykrywalności O charakterze kryminalnym Wskaźnik wykrywalności Gospodarcze Wskaźnik wykrywalności Drogowe Wskaźnik wykrywalności Inne Raport o sytuacji społeczno-gospodarczej Leszno 2010 Stacje radiowe: - Radio Elka - Radio Eska - Radio Merkury Stacje telewizyjne: - Telewizja Leszno Portale internetowe: - www.elka.pl - www.leszno24.pl - www.telewizjaleszno.pl - www.gazeta-leszno.pl - www.panorama.media.pl III.4. BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE Jednym z czynników wpływających na kapitał społeczny jest poczucie bezpieczeństwa wśród mieszkańców miasta. III.4.1 Policja O bezpieczeństwo publiczne dbają w mieście m.in. funkcjonariusze Policji. Stwierdzili oni w Lesznie i powiecie leszczyńskim w 2010r. 3 097 przestępstw. 2000 2 923 66,0 2 005 51,3 846 98,9 23 100,0 49 2001 4 084 68,7 2 330 45,6 959 99,5 359 99,4 436 2002 4 297 73,3 2 459 54,0 1 297 99,4 451 99,8 90 Wydział Promocji i Rozwoju 69

2003 4 266 74,4 2 382 55,1 1 198 98,8 609 99,8 77 2004 3 948 73,1 2 082 50,4 980 98,1 633 100,0 253 2005 3 820 73,0 2 028 51,0 1 004 97,2 578 99,3 210 2006 3 827 76,7 2 013 57,5 1 024 98 552 99,1 238 2007 3 322 76,1 1 949 60,3 748 98,4 479 99,2 146 2008 3 342 80,7 1 801 65,7 1 087 98,1 354 99,4 100 2009 3 581 83,1 1 878 69,3 1 127 98 446 99,8 130 2010 3 097 80,6 1 735 67,4 929 97,2 359 99,4 74 W ostatnim roku zanotowano dość duży spadek liczby przestępstw. Wykrywalność przestępstw ogółem w regionie leszczyńskim jest stosunkowo wysoka i wynosi 80,6% (spadek w porównaniu z rokiem poprzednim o 2,5 punktu procentowego). Dla Polski wskaźnik wykrywalności przestępstw był niższy i wynosił 68,3%. III.4.2 Straż Miejska Funkcjonariusze Straży Miejskiej (17 osób) ujawnili 2 756 wykroczeń (wzrost w porównaniu z 2009r. o 67 wykroczeń), z czego 1 177 sprawców ukarano Wydział Promocji i Rozwoju 70

mandatami, pouczono 1 524 ukaranie do Sądu Rejonowego. sprawców, a przeciwko 55 skierowano wnioski o III.4.3 Straż pożarna W 2010 roku na terenie powiatu zanotowano 1068 zdarzeń, w tym 193 pożary, 872 miejscowe zagrożenia i 3 alarmy fałszywe. W porównaniu z 2009 spadła liczba pożarów o 2,5%, straty z nimi związane wyniosły 1 218 500 złotych. Ilość pożarów według najczęściej występującego miejsca powstania: Tab. III.4.3.1 Miejsce 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 powstania Obiekty 30 26 24 30 64 32 44 49 36 mieszkalne Środki transportu 16 13 19 24 25 18 25 20 24 Uprawy, rolnictwo 54 86 49 60 69 28 49 30 39 Inne obiekty 23 162 126 133 166 127 133 87 83 Źródło: Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej Wydział Promocji i Rozwoju 71

III.5. KULTURA W Lesznie funkcjonują następujące instytucje kultury: Miejska Biblioteka Publiczna oraz jej filie Miejski Ośrodek Kultury Miejskie Biuro Wystaw Artystycznych Centrum Kultury i Sztuki Muzeum Okręgowe III.5.1 Biblioteki Tab. III.5.1.1 Lata Placówki biblioteczne Biblioteki i filie ogółem w tym filie biblioteczne Biblioteki publiczne - Leszno punkty biblioteczne Księgozbiór w woluminach Czytelnicy Wypożyczenia księgozbioru w woluminach Ogółem na 1 czytelnika 2004 8 12 225 509 17 913 26,4 2005 8 13 224 393 17 785 475 495 26,7 2006 8 11 221 303 16 579 459 167 27,7 2007 8 14 222 918 17 155 473 184 27,6 2008 8 13 225 324 18 526 493 886 26,7 2009 8 12 218 779 18 423 493 945 26,8 2010 8 14 220 775 17 840 504 747 28,3 Źródło: Główny Urząd Statystyczny W Lesznie funkcjonuje 1 biblioteka publiczna i 7 filii. Ponadto książki można wypożyczyć w 14 punktach bibliotecznych. Spadła też liczba czytelników o 758 osób. Ważnym miernikiem branym pod uwagę przy ocenie kapitału społecznego jest liczba wypożyczeń na 1 czytelnika. W Lesznie liczba ta w ostatnim roku wzrosła o 1,5 punktu procentowego. Wskaźnik ten jest znacznie wyższy od wskaźnika dla miast Wielkopolski, dla których wynosił 20,2 woluminów. Wydział Promocji i Rozwoju 72

Ponadto przy Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Ustawicznego funkcjonuje Publiczna Biblioteka Pedagogiczna. Biblioteki funkcjonują również przy działających w Lesznie szkołach wyższych. Ich księgozbiór związany jest tematycznie z kierunkami kształcenia. III.5.2. Imprezy kulturalne Życie kulturalne Leszna opiera się na wielu imprezach, które już na stałe wpisały się w krajobraz miasta. Należą do nich: Dni Leszna (pokazy artystyczne, koncerty kameralne, programy rozrywkowe itp.) Juwenalia oraz Dni Nauki i Kultury ( imprezy studenckie) Koncerty Noworoczne XVIII Koncert Piosenki Religijnej VIII Jarmark Leszczyński Szlifowanie bruku XXI Leszczyńskie Dni Literatury XX Dni Kultury Chrześcijańskiej Poezja Jesienią Wydział Promocji i Rozwoju 73

XIII Turniej Poezji Biesiadnej XX Leszczyńskie Spotkania Teatralne XI Leszno Inter Festiwal 2010 Koncerty z cyklu Jazz w Ratuszu Wiele z organizowanych imprez miało znaczenie ponadlokalne: XIII Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego VI Międzynarodowe Leszczyńskie Warsztaty Jazzowe Ogólnopolski Konkurs na Grafikę i Rzeźbę otematyce Muzycznej IX Międzynarodowe Dni Muzyki i Folkloru XXIX Ogólnopolski Konkurs Literacko-Plastyczno Fotograficzny "Konfrontacje 2010" VIII Konkurs Literacko-Plastyczno Fotograficzny Małe Konfrontacje 2010 XII Leszczyński Festiwal Muzyczny im. R. Maciejewskiego Międzynarodowe Lato z Folklorem Integracje 2010 Dzień Leszczyński Międzynarodowego Listopada Poetyckiego Limerykon V Działalność Miejskiego Ośrodka Kultury obejmowała różne formy, w tym: 139 imprez estradowych 65 156 widzów, 11 imprez towarzyszących obchodom rocznic, świąt lokalnych i państwowych 2 400 uczestników, 9 konkursów, turniejów, przeglądów, festiwali 2 480 uczestników i widzów, 5 wystaw 920 zwiedzających, 131 innych form działalności kulturalnej 8 984 uczestników. Oprócz jednostek samorządowych zajmujących się kulturą istnieją w Lesznie również inne instytucje : Centrum Kultury i Sztuki, Muzeum Okręgowe, 3 kluby osiedlowe przy spółdzielniach mieszkaniowych. Należy zaznaczyć ważną dla mieszkańców sprawę, a mianowicie brak kina w Lesznie, przy CKiS funkcjonuje jedynie jedna mała sala kinowa. Wydział Promocji i Rozwoju 74

III.7. ZIELEŃ W MIEŚCIE Tereny zieleni pełnią w mieście wiele funkcji m.in.: rekreacyjną, ekologiczną, zdrowotną. Wpływają na złagodzenie uciążliwości życia w obszarach silnie zurbanizowanych. Wprowadzają ład przestrzenny oraz nadają specyficzny i indywidualny charakter miastu. Tab. III.2.4.1 Zieleń wg rodzaju (w ha) 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Tereny zieleni osiedlowej 53,2 53,2 69,5 69,5 80,6 80,6 85,6 85,6 Zieleń uliczna 32,7 32 32 34,5 35,2 44,4 31,9 43,9 Lasy gminne (mienie komunalne) 58 58 58 58 58 55,2 55,2 55,2 Zieleńce 21,7 22 25,2 25,2 25,2 25,2 14,5 16,5 Parki spacerowo - wypoczynkowe 14,7 14,7 14,7 14,7 14,7 14,7 11,5 11,5 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Największą powierzchnię zajmuje w Lesznie zieleń osiedlowa. Obecnie jest to obszar 85,6 ha. Drugą grupę stanowią lasy komunalne, które od lat zajmują obszar Wydział Promocji i Rozwoju 75

55,2 ha. Obszar zieleni ulicznej w ostatnim roku znacznie się zwiększył i wyniósł 43,9 ha. Swą powierzchnie zwiększyły też zieleńce o 2 ha Dwa istniejące w Lesznie parki spacerowo-wypoczynkowe położone są na obszarze 11,5 ha. W mieście rośnie ponadto przeszło 57 km żywopłotów. Leszno nie posiada obszarów prawnie chronionych, natomiast są u nas 3 pomniki przyrody (wszystkie drzewa w parku na Placu Kościuszki, 3 lipy przy kościele św. Jana, dąb na Placu Metziga). III.8. SŁUŻBA ZDROWIA III.8.1 Personel służby zdrowia Leszno jako centrum regionu pełni również funkcję centrum usług medycznych. Znaczącą rolę w sferze ochrony zdrowia w Lesznie odgrywa Wojewódzki Szpital Zespolony ze specjalistycznymi poradniami. Tab. II.8.1 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Lekarze 141 176 199 175 175 181 161 187 Dentyści 23 26 29 30 21 16 25 14 Pielęgniarki 562 439 379 432 432 421 405 437 Apteki 21 21 23 23 23 21 25 24 Farmaceuci 65 49 48 51 44 45 48 45 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Spośród personelu medycznego w ostatnim roku zwiększyła się znacznie liczba lekarzy oraz pielęgniarek. Prawie o połowę zmniejszyła się natomiast liczba dentystów. Wydział Promocji i Rozwoju 76

Porównując Leszno z innymi miastami Wielkopolski pod względem liczby ludności przypadającej na 1 aptekę ogólnodostępną należy zauważyć że od 2006 roku wskaźnik ten w Lesznie był na gorszym poziomie niż w miastach Wielkopolski. Liczba porad ogólnodostępnych udzielonych w placówkach ambulatoryjnych w ostatnim roku znacznie wzrosła o 13%. Wydział Promocji i Rozwoju 77

III.8.2 Stan zdrowia mieszkańców Leszna ( na podstawie Informatora liczbowego ochrony zdrowia województwa wielkopolskiego za 2009r. Wielkopolskiego Centrum Zdrowia Publicznego w Poznaniu, dane za 2010r. nie zostały jeszcze opublikowane) Tab. III.8.2.1 Wyniki badań profilaktycznych dorosłych wg wybranych grup chorobowych 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Gruźlica 17 16 19 11 11 3 8 Nowotwory 358 360 481 541 598 196 392 Choroby tarczycy 635 612 603 748 850 210 238 Cukrzyca 867 991 1 187 1 381 1 312 397 747 Niedokrwistość 144 194 219 173 395 79 196 Choroby układu krążenia 5 394 6 982 8 622 10 659 10 324 2 263 3 561 Choroby układu nerwowego 1 459 1 602 1 664 1615 1 815 644 1 514 Źródło: Wielkopolskie Centrum Zdrowia Publicznego w Poznaniu Dane za 2009r. znacznie odbiegają od danych z lat poprzednich, ponieważ po wprowadzeniu sprawozdawczości elektronicznej przysłano znacznie mniej sprawozdań ( 2009r. - 493 sprawozdania, 2008r. - 703 sprawozdania). Nadal najczęstszą chorobą występującą u mieszkańców Leszna jest choroba układu krążenia, na koniec 2010r. stwierdzono ją u ponad 3,5 tys. osób. Porównanie stanu zdrowia mieszkańców Leszna z mieszkańcami Wielkopolski i wybranych miast Tab. III.8.2.2 Liczba osób dorosłych, u których lekarz rodzinny stwierdził chorobę na tys. mieszkańców 2006 2007 2008 2009 2010 Leszno 331 355 380 99 128 Wielkopolska 225 250 231 130 169 Kalisz 175 176 162 84 185 Poznań 220 280 239 142 211 Źródło: Wielkopolskie Centrum Zdrowia Publicznego w Poznaniu Duże zróżnicowanie danych statystycznych wynika z liczby sprawozdań nadsyłanych do WCZP. Najmniej sprawozdań nadesłano w 2009r. wynikało to z wprowadzenia sprawozdawczości elektronicznej. Wydział Promocji i Rozwoju 78

Tab. III.8.2.4 Zgony wg przyczyn 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Ogółem 522 496 545 549 545 549 569 Choroby zakaźne i pasożytnicze 3 1 2 3 3 6 3 Nowotwory 120 138 159 162 165 167 159 Choroby krwi i narządów krwiotwórczych 1 0 1 1 2 3 4 Zaburzenia wydzielania wewnętrznego 8 14 7 16 19 16 X Zaburzenia psychiczne 0 2 0 0 0 0 0 Choroby układu nerwowego 6 7 9 10 9 8 10 Choroby układu krążenia 272 237 268 242 224 207 214 Choroby układu oddechowego 12 16 16 24 15 21 19 Choroby układu trawiennego 25 22 21 27 28 24 27 Choroby układu moczowo-płciowego 6 6 5 4 11 11 8 Choroby układu kostno-stawowego 0 0 3 1 2 0 3 N.stany rozpoczynające się w okresie okołoporodowym 3 4 1 2 3 4 1 Wady rozwojowe wrodzone 2 1 1 3 2 3 2 Objawy, cechy chorobowe 27 17 11 18 34 35 65 Zewnętrzne przyczyny 37 31 41 36 28 40 37 Źródło: Wielkopolskie Centrum Zdrowia Publicznego w Poznaniu (ostatnie dostępne dane z 2009r.) Wydział Promocji i Rozwoju 79

Podobnie jak wśród zdiagnozowanych chorób najczęściej występują choroby układu krążenia tak też są one najczęstszą przyczyną zgonów - 41% wszystkich zgonów, kolejną przyczyną zgonów są nowotwory (31% zgonów). Porównując przyczyny zgonów z 2003r. widoczny jest spadek liczby zgonów wynikających z chorób układu krążenia oraz wzrost liczby zgonów z powodu nowotworów. III.9 POMOC SPOŁECZNA III.9.1 Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie objął w 2010r. pomocą 5 919 rodzin o 373 rodziny więcej niż w roku poprzednim. Nieznacznie zwiększyła się kwota wypłaconych zasiłków o 28 587zł (o 0,14%). Tab. III.9.1.1 Liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej Kwota wypłaconych zasiłków w zł Lata 1998 2 175 2 914 202 1999 2 241 3 558 509 2000 2 117 4 319 323 Wydział Promocji i Rozwoju 80

2001 3 372 5 139 796 2002 4 717 6 469 549 2003 4 826 6 038 538 2004 5 743 9 013 937 2005 5 926 13 052 790 2006 5 948 17 078 188 2007 5 948 19 767 117 2008 5 546 24 454 454 2009 5 546 20 267 958 2010 5 919 20 296 545 Źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Lesznie (wzrost od 2004 roku wynikał z przejęcia przez MOPR nowych zadań dotyczących świadczeń w postaci zasiłków) Tab.III.9.1.2 Pomoc społeczna w Lesznie 2006 2007 2008 2009 2010 Zadania zlecone Liczba osób / rodzin Zasiłki rodzinne 4212 6850 4455 4308 4534 Zasiłki pielęgnacyjne 924 952 963 1769 1 909 Zadania własne Sprawienie pogrzebu 2 2 4 3 5 Opał 1410 1029 839 868 878 Wydział Promocji i Rozwoju 81

Żywność 4961 3244 4026 4146 3 953 Kolonie, turnusy rehabilitacyjne, 200 214 160 150 200 półkolonie Dopłaty (przedszkola, żłobek) 393 395 286 291 282 Zasiłek celowy specjalny 2556 1788 1944 1814 1 931 Obiady dożywianie 1985 2985 2359 3788 4 485 Zasiłki stałe wyrównawcze 312 342 345 309 324 Zasiłki okresowe 999 788 599 701 836 Składki zdrowotne 275 304 342 311 308 Źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Lesznie W ostatnich pięciu latach mniej rodzin skorzystało z finansowania opału (chociaż w 2009 i 2010 roku nastąpił niewielki wzrost). Największy wzrost wystąpił w zakresie obiadów-dożywiania (wzrost w stosunku do 2005r. o 126%). III.9.2 Dodatki mieszkaniowe Formą pomocy społecznej jest również przyznawanie dodatków mieszkaniowych. Dodatek mieszkaniowy może otrzymać osoba, której średni miesięczny dochód brutto (na każdego domownika) nie przekracza : w gospodarstwie jednoosobowym jest to 175 % najniższej emerytury (od marca 2010r. 706,29 zł), czyli 1 236,00 zł, w gospodarstwie wieloosobowym jest to 125 % najniższej emerytury, czyli 882,86 zł na członka rodziny. Pod uwagę brana jest też powierzchnia użytkowa lokalu, jaki zajmuje osoba, która stara się o dodatek mieszkaniowy. Powierzchnia użytkowa lokalu nie może przekroczyć normatywnej powierzchni o więcej niż 30%. Normatywne powierzchnie są następujące: 35 mkw. dla osoby, 40 mkw. dla 2 osób, 45 mkw. dla 3 osób, 55 mkw. dla 4 osób, 65 mkw. dla 5 osób, 70 mkw. dla 6 osób. Od 2005r. utrzymuje się tendencja spadkowa zarówno ilości wypłaconych dodatków jak i kwoty dodatków wypłacanych mieszkańcom komunalnych zasobów mieszkaniowych. Wydział Promocji i Rozwoju 82

Dodatki mieszkaniowe w pozostałych zasobach mieszkaniowych Tab. III.9.2.9 Kwota dodatków mieszkaniowych w zasobach wg rodzaju 2005 2006 2007 2008 2009 2010 ogółem 3 611 157 3 038 145 2 558 673 1 990 649 1 871 814 2 075 958 gminny 1 222 830 1 030 030 920 355 781 110 706 878 773 200 spółdzielczy 1 502 341 1 227 569 976 389 763 449 713 259 775 830 wspólnot mieszkaniowych 52 182 84 124 87 862 42 279 53 444 70 719 prywatny 677 199 532 793 475 859 329 606 334 151 399 487 towarzystwa budownictwa społecznego 61 621 56 430 48 217 46 594 41 181 34 648 inny 94 984 107 199 49 991 27 611 22 901 22 074 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Wydział Promocji i Rozwoju 83

We wszystkich zasobach mieszkaniowych (porównując okres od 2004 do 2010.) kwota wypłaconych dodatków mieszkaniowych spadała, wyjątek stanowiły zasoby wspólnot mieszkaniowych. Największy spadek nastąpił w zasobach spółdzielczych - o prawie 50%. III.10 STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO III.10.1 Powietrze W wyniku rocznej oceny jakości powietrza w województwie wielkopolskim miasto Leszno zostało zakwalifikowane jako strefa C. Występowały tu bowiem ponadnormatywne stężenia 24-godzinne pyłu zawieszonego PM10. W związku z tym miasto było zobligowane do opracowania Programu ochrony powietrza (POW), i taki dokument został sporządzony. Wydział Promocji i Rozwoju 84

Stężenie pyłu PM10 Lokalizacja stanowiska uśrednianie 24-godzinne częstość przekraczania poziomu dopuszczalnego w roku kalendarzowym średnie dla roku [μg/m 3 ] 2006 2007 2008 2009 2010 2006 2007 2008 2009 2010 Poznań, ul. Polanka Poznań, ul. Dąbrowskiego 62 55 43 67 71 36,7 31,5 29,9 29,9 38,4 53 42 40 69 84 32,2 27,6 29,4 29,4 37,3 Poznań, ul. Szymanowskiego 41 25 41 b.d. b.d 29,5 29,0 30,2 30,2 b.d Poznań, ul. 28 czerwca 1956 r. 63 37 29 32 35,1 27,4 27,4 27,4 Gniezno, ul. Jana Pawła II 83 49 48 45 30 40,6 30,1 30,4 29,5 33,9 Kalisz, ul. H. Sawickiej 130 68 37 63 56 56,9 34,5 28,7 36,3 35,3 Ostrów Wlkp. ul. Wysocka 53 38 18 34 29 35,9 29,5 23,2 28,5 37,8 Konin, ul. Kard. Wyszyńskiego 9 b.d. 4 17 32 17,5 b.d. 22,6 23,9 25,8 Piła, ul. Kusocińskiego 40 42 27 44 61 29,1 28,4 25,2 29,9 32,5 Leszno ul. Paderewskiego 68 18 34 67 96 38,5 23,0 29,0 35,8 39,5 Tarnowo Podgórne 34 32,9 Wągrowiec 44 30,9 przekroczenie wartości dopuszczalnej Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu Korzystniejsza sytuacja przedstawia się w zakresie imisji innych rodzajów zanieczyszczeń (m.in. SO 2, NO 2, Pb, C 6 H 6, CO i O 3 klasa A, wg kryterium ochrony zdrowia). Lokalizacja stanowiska Stężenie średnie roczne [μg/m 3 ] SO 2 NO 2 2006 2007 2008 2009 2010 2006 2007 2008 2009 2010 Leszno ul. Paderewskiego 3,0 1,8 1,9 1,4 1,2 16,3 13,6 14,4 11,9 12,9 Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu Wydział Promocji i Rozwoju 85

Dostępne w Urzędzie Statystycznym dane obrazujące stan środowiska dotyczą emisji zanieczyszczeń gazowych oraz pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych oraz zanieczyszczeń zatrzymanych lub zneutralizowanych w urządzeniach do redukcji Zanieczyszczenia gazowe Ostatni rok charakteryzował się dużym spadkiem emisji zanieczyszczeń gazowych szczególnie tlenku azotu i węgla. Największa emisja dotyczy dwutlenku węgla. Dwutlenek węgla stanowi 99% wszystkich emitowanych zanieczyszczeń gazowych. Wydział Promocji i Rozwoju 86

. Po niewielkim spadku ilości emitowanego dwutlenku węgla w 2009r. w ostatnim roku emisja wzrosła do poziomu ok. 85 tys. ton. Zanieczyszczenia pyłowe Wydział Promocji i Rozwoju 87

W 2010r. wyemitowano z zakładów szczególnie uciążliwych o 115 ton mniej zanieczyszczeń pyłowych. W ostatnim roku zmniejszyła się ilość zanieczyszczeń pyłowych zatrzymanych lub zneutralizowanych w urządzeniach oczyszczających, być może jest to związane z dużym spadkiem emisji zanieczyszczeń pyłowych. Porównując 2010r. z rokiem poprzednim zanieczyszczeń gazowych zatrzymano więcej o 351 ton. Tab. III.10.1.2 Zanieczyszczenia zatrzymane lub zneutralizowane w 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 urządzeniach oczyszczających w t/r pyłowe 2 241 2 382 2 139 1 733 1 659 1 701 1 946 2 310 3 884 5 121 4 600 gazowe 261 308 232 209 188 226 240 235 201 212 563 Wydział Promocji i Rozwoju 88

III.10.2 Woda Zużycie wody Tab. III.10.2.1 Zużycie wody w tys. m 3 (MPWiK) 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Ogółem 2 734,30 2 728,80 2 833,40 2 777,20 2 839,20 2 692,0 2 685,4 Źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji sp. z o.o. w Lesznie Oczyszczanie ścieków Na potrzeby mieszkańców Leszna funkcjonuje oczyszczalnia ścieków z podwyższonym usuwaniem biogenów. Obsługuje ona 99,9% ludności miasta. Wielkość oczyszczalni wyrażona w RLM (równoważna liczba mieszkańców) jest określona na 122 753 osoby. Roczna przepustowość oczyszczalni wynosi 25 526 dam 3 /rok (1 dam 3 =1 000 m 3 ). Wydział Promocji i Rozwoju 89

Nieznacznie zmniejszyła się ogólna ilość odprowadzonych ścieków. Tab. III.10.2.2 Odprowadzone ścieki (MPWiK) J.m. 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Ogółem tys. m 3 3 014 2 958 3 039 3 089 3 091 3 072 2 967 Źródło: Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji sp. z o.o. w Lesznie Główną grupą odprowadzającą ścieki są gospodarstwa domowe. Ilość odprowadzanych ścieków z gospodarstw domowych w ostatnich trzech latach spadła do poziomu 1 986 tys. m 3. Zmniejszyła się również ilość ścieków odprowadzanych z leszczyńskich firm. Wydział Promocji i Rozwoju 90

IV. KAPITAŁ FIZYCZNY Kapitał fizyczny miasta to zasoby jakie w nim istnieją m.in. infrastruktura techniczna, mieszkania, grunty, zasoby leszczyńskich firm (w tym finanse). W rozdziale tym zaprezentowano również środki finansowe jakimi dysponuje Leszno w budżecie miasta. IV.1. POWIERZCHNIA MIASTA IV.1.1 Struktura powierzchni Ogółem powierzchnia miasta wynosi 31,9 km 2.Grunty orne stanowią największą część powierzchni miasta 34%, tereny mieszkalne oraz inne tereny zabudowane to 24% ogólnej powierzchni W ostatnich 4 latach następuje stały proces zmniejszania powierzchni użytków rolnych na rzecz gruntów zabudowanych i zurbanizowanych, a w ostatnim roku także gruntów leśnych.. Wydział Promocji i Rozwoju 91

Tab. IV.1.1.1 Powierzchnia geodezyjna wg kierunków wykorzystania w ha 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Powierzchnia ogółem 3186 3186 3186 3186 3186 3 186 Użytki rolne 1478 1452 1443 1432 1418 1 372 grunty orne 1155 1137 1127 1120 1126 1 099 sady 35 35 35 36 35 35 łąki trwałe 224 225 226 223 204 183 pastwiska trwałe 13 15 15 14 15 15 grunty rolne zabudowane 43 24 23 22 22 22 grunty pod stawami 0 9 9 9 9 9 rowy 8 7 8 8 7 9 Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 233 234 234 236 236 270 lasy 229 228 229 230 230 264 grunty zadrzewione i zakrzewione 4 6 5 6 6 6 Grunty zabudowane i zurbanizowane 1460 1482 1490 1500 1514 1 528 tereny mieszkalne 536 491 498 507 524 536 tereny przemysłowe 116 121 122 123 128 126 inne tereny zabudowane 103 195 200 204 205 218 zurbanizowane tereny niezabudowane 148 129 124 120 111 103 tereny rekreacyjno-wypoczynkowe 96 80 80 81 81 76 tereny komunikacyjne w tym drogi 340 344 344 342 343 346 tereny kolejowe 98 98 98 98 98 98 inne 23 24 24 25 24 25 Nieużytki 13 13 14 14 13 11 Tereny różne 6 5 5 4 4 4 Źródło: Główny Urząd Statystyczny IV.1.2 Obrót gruntami skomunalizowanymi Powierzchnia gruntów skomunalizowanych wg prawnych form użytkowania Tab. IV.1.2.1 Powierzchnia gruntów skomunalizowanych 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 wg prawnych form użytkowania w ha ogółem stan na 31.12 1 033,1 1 011,2 995,5 1 007,6 1 014,0 1 000,4 989,9 tworzące gminny zasób nieruchomości 600,6 588,2 582,4 624,1 608,0 599,1 590,6 przekazane w trwały zarząd gminnym jednostkom organizacyjnym 96,5 95,6 98,9 111,2 185,0 186,3 187,5 przekazane w użytkowanie wieczyste 279,8 236,6 225,7 183,7 181,0 178,8 175,5 Wydział Promocji i Rozwoju 92

przekazane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym 44,8 43,2 41,5 38,2 37,0 37,3 34,8 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Powierzchnia gruntów skomunalizowanych w ostatnim roku zmniejszyła się. Obszary skomunalizowane stanowią obecnie 31% ogólnej powierzchni miasta. Gminny zasób nieruchomości w ostatnim roku spadł o 8,5 ha i wyniósł 590,6 ha. IV.2. INFRASTRUKTURA IV.2.1. Drogi Ogólna długość dróg w Lesznie wynosi 209,3 km, z tego: na drogi krajowe przypada 13,3 km na drogi wojewódzkie 6,3 km na drogi powiatowe 46 km na drogi gminne 144,6 km Długość ścieżek rowerowych oraz ciągów pieszo - rowerowych wynosi obecnie 25,49 km. W ramach modernizacji przebudowano 5,6 km dróg Wydział Promocji i Rozwoju 93

IV.2.2. Sieć wodociągowa Długość czynnej sieci rozdzielczej (wodociągowej) wynosiła 158,3 km, do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania prowadziło 5 661 połączeń (tak jak w poprzednich dwóch latach). Wydział Promocji i Rozwoju 94

IV.2.2 Kanalizacja Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w 2010r. wynosiła 172,4 km (tak jak w latach 2008 i 2009). Nie zmieniła się też liczba połączeń do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania, w ostatnich trzech latach wynosiła 4 703 połączenia. IV.2.3. Sieć gazowa Tab. III.2.3.1 Sieć gazowa w Lesznie 2005 2006 2007 2008 2009 2010 długość czynnej sieci ogółem (km) 178,2 182, 6 187,31 190,8 194,8 195,3 czynne połączenia do budynków mieszkalnych (szt.) 6 583 6 745 6400 6 599 6 858 6 977 odbiorcy gazu (gosp. dom.) 19 845 20 003 20 435 20 552 20 704 20 751 odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem (gosp. dom.) 3 407 4 011 3 494 3 228 3 379 3 482 zużycie gazu w tys. m 3 13 507,4 14 064,2 13 832,2 13 806,7 14 744,4 17 301,3 zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań w tys. m 3 9 181,3 10 290,3 10 097,5 9 318,0 9 963,3 11 436,1 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Wydział Promocji i Rozwoju 95

Długość sieci gazowej w Lesznie wzrasta. Na koniec 20109r. było przeszło 195 km sieci ( o 0,5 km więcej w porównaniu z rokiem poprzednim). Wraz ze wzrostem liczby czynnych połączeń do budynków mieszkalnych wzrosła też liczba odbiorców gazu. W latach 2007 i 2008 wystąpił spadek liczby mieszkańców ogrzewających mieszkania gazem. Natomiast kolejne lata pokazały zmianę trendu, w 2010r. odnotowano wzrost o 103 gospodarstwa domowe korzystające z paliwa gazowego. IV.3. MIESZKANIA Do roku 2007 dane o zasobach mieszkaniowych wg form własności podano na podstawie bilansu zasobów mieszkaniowych, a od 2009 roku ze sprawozdań SG-01 cz.3 i M-01 gdzie nie uwzględnia się danych o mieszkaniach stanowiących własność osób fizycznych. Od roku 2007 zasoby wg form własności są prezentowane w cyklu 2-letnim. Wydział Promocji i Rozwoju 96

IV.3.1 Zasoby mieszkaniowe Tab. IV.3.1.1 Lata Mieszkania w Lesznie w latach 2001-2010 Zasoby mieszkaniowe Powierzchnia użytkowa mieszkania na osobę w m 2 Liczba osób na mieszkanie 2001 19 715 19,8 3,21 2002 20 400 22,1 3,11 2003 21 411 23,3 2,97 2004 21 711 23,0 2,94 2005 21 809 23,8 2,93 2006 21 894 24,0 2,92 2007 21 978 24,2 2,92 2008 22 287 24,6 2,89 2009 22 426 24,9 2,87 2010 22 489 25,1 2,87 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Zasoby mieszkaniowe w Lesznie stale wzrastają. Porównując rok 2010 i 2009 liczba mieszkań zwiększyła się o 63 (na podstawie bilansu uwzględniającego mieszkania oddane do użytkowania oraz ubytki w zasobie mieszkaniowym). Wzrasta również powierzchnia mieszkania przypadająca na 1 mieszkańca (wg ostatnich danych 25,1 m 2 ). Średnia liczba osób przypadających na 1 mieszkanie spadła z 3,21 w 2001 r. do 2,87 w 2010r. Niestety ostatnie przygotowane przez GUS dane o strukturze zasobów mieszkaniowych wg własności dotyczą 2009r. Tab. IV.3.1.2 Zasoby mieszkaniowe w Lesznie w 2009r. Mieszkania wg własności Mieszk ania Powierzchn ia użytkowa mieszkań w m2 Liczba izb w 1 mieszkaniu Przeciętna Powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w m2 gminy 2 518 125 787 3,0 51,5 spółdzielni mieszkaniowych 7 273 379 596 3,7 52,5 zakładów pracy 137 7 188 3,3 50,7 osób fizycznych X X X X Wydział Promocji i Rozwoju 97

TBS 54 2 711 2,6 46,4 wspólnot mieszkaniowych 4 330 233 500 X X innych podmiotów 244 12 669 3,2 51,9 Źródło: Główny Urząd Statystyczny X-brak danych Tab. IV.3.1.2 Zasoby mieszkaniowe wg 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2009 własności w Lesznie gminy 2 727 2 751 2 811 2 640 2 635 2 440 2 518 spółdzielni mieszkaniowych 9 083 9 142 9 198 8 843 8 859 7 930 7 273 zakładów pracy 864 864 864 742 742 628 137 osób fizycznych 8 183 8 343 8 473 9 103 9 177 10 548 X TBS 137 197 251 251 251 188 54 innych podmiotów 114 114 114 230 230 244 244 Wspólnot mieszkaniowych X X X X X X 4 330 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Wydział Promocji i Rozwoju 98

Biorąc pod uwagę dynamikę poszczególnych zasobów mieszkaniowych w ostatnim roku widoczne jest znaczne zmniejszenie zasobów zakładów pracy i TBS. Można przypuszczać, że zmieniła się forma własności w wyniku wykupu mieszkań na własność. Niestety brak danych o zasobach osób fizycznych nie pozwala stwierdzić, czy w tej kategorii nastąpiło zwiększenie. IV.3.2. Mieszkania oddane do użytku - 2010r. Tab. IV.3.2.1 Liczba mieszkań Powierzchnia użytkowa Przeciętna powierzchnia 1 mieszkania Ogółem 101 16 679 165 budownictwo indywidualne 101 16 679 165 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Po 2008r., w którym oddano do użytku wyjątkowo dużą liczbę mieszkań 338, w kolejnych latach liczba ta spadała. W 2010r. oddano do użytku 101 mieszkań, wszystkie dotyczyły budownictwa indywidualnego. Zgodnie z opracowaniem Ministerstwa Gospodarki Polska 2011 Raport o stanie gospodarki badanie koniunktury w budownictwie pokazuje, że przez większość miesięcy 2010 roku ogólne oceny badania koniunktury były ujemne. Na wyniki budownictwa duży wpływ mają bariery ograniczające i utrudniające realizację Wydział Promocji i Rozwoju 99

kontraktów. Odsetek przedsiębiorstw nieodczuwających żadnych barier w prowadzeniu działalności budowlano montażowej kształtował się na poziomie ok. 3% (w grudniu 2009 r. 4,8%). Największe trudności napotykane przez przedsiębiorstwa zgłaszające bariery związane są z warunkami atmosferycznymi (54% w grudniu 2010 r. wobec 24% w grudniu 2009 r.), jest to bariera, której znaczenie w skali roku wzrosło w największym stopniu. Ponadto przedsiębiorstwa jako jedne z większych barier wymieniały konkurencję na rynku oraz koszty zatrudnienia. Bariera, której znaczenie w skali roku spadło w największym stopniu, związana jest z niedostatecznym popytem. IV.3.3 Działalność Miejskiego Zakładu Budynków Komunalnych Na koniec 2010r. MZBK administrował 2 952 lokalami (w roku 2009 było ich o 19 więcej) o łącznej powierzchni 148 017 m 2. Lokale mieszkalne gminy stanowią 82% ogółu lokali komunalnych - 2 419 szt. Spośród ogółu administrowanych lokali 507 to lokale własnościowe (więcej o 26 w porównaniu z rokiem poprzednim). W zakres bieżącej działalności eksploatacyjnej wchodzi również utrzymanie 209 lokali użytkowych. Ponadto sprawowana jest administracja nad 540 garażami, z których 488 jest własnościowych. IV.4 TRANSPORT WEWNĘTRZNY IV.4.1 Samochody Tab. IV.4.1.1 Lata Samochody osobowe w Lesznie w latach 2000-2010 Liczba samochodów osobowych Ilość samochodów na 1000 mieszkańców Liczba mieszkańców na 1 samochód 2000 17 503 279 3,6 2001 18 328 290 3,5 2002 18 561 293 3,4 2003 18 511 291 3,4 2004 19 379 304 3,3 2005 20 975 305 3,0 2006 22 241 348 2,9 Wydział Promocji i Rozwoju 100

2007 23 871 373 2,7 2008 25 751 402 2,5 2009 26 304 409 2,5 2010 27 243 423 2,4 Źródło: Wydział Komunikacji Urzędu Miasta Leszna W 2010r. liczba samochodów zarejestrowanych na prywatnych właścicieli wzrosła w porównaniu z rokiem poprzednim o 939 pojazdów. Wzrosła również liczba samochodów na 1000 mieszkańców, natomiast na 1 samochód przypadają 2,5 osoby. Wskaźniki dla kraju są podobne (ostatnie dostępne dane z 2009r.): Liczba samochodów osobowych na 1000 mieszkańców 432 Liczba mieszkańców na 1 samochód osobowy 2,31 IV.4.2 Parkingi Na koniec 2010r. w Lesznie w Strefie Płatnego Parkowania wyznaczonych było 857 niestrzeżonych płatnych miejsc parkingowych oraz 53 miejsca bezpłatne dla osób Wydział Promocji i Rozwoju 101

niepełnosprawnych. Od 2009r. wydzielone zostały 2 podstrefy A i B. W Strefie Płatnego Parkowania zlokalizowane są 44 parkomaty. Liczba miejsc Liczba miejsc dla niepełnosprawnych Liczba parkomatów Strefa A 554 34 30 Strefa B 303 19 14 Liczba miejsc parkingowych w ostatnim roku wzrosła. IV.4.3 Komunikacja miejska Miejski Zakład Komunikacji przewiózł w 2010r. 3 097 803 pasażerów (o 236 736 osób więcej niż w roku 2009). Liczba ta uwzględnia oprócz osób korzystających z biletów jednorazowych, również te które korzystają z biletów miesięcznych oraz z bezpłatnych przejazdów. Ogólna długość tras autobusów wynosi 80,6 km, autobusy zatrzymują się na 228 przystankach(o 1 mniej niż w roku poprzednim). W dni robocze autobusy wykonują 275 kursów. W porównaniu z poprzednim rokiem długość tras nieznacznie skróciła się. Miejski Zakład Komunikacji posiada 23 autobusy, z czego w ruchu jest 18 ( w roku poprzednim było to odpowiednio 22 i 18 autobusów). Wydział Promocji i Rozwoju 102

IV.5 HANDEL Ostatnie dostępne dane z 2009r. Od kilku lat dane gromadzone przez GUS dotyczą tylko sklepów zatrudniających ponad 9 osób. IV.5.1 Sklepy wg branży Tab. IV.5.1.1 Branże Liczba sklepów Liczba pracujących Powierzchnia sprzedażowa w m2 2006 2007 2008 2009 2006 2007 2008 2009 2006 2007 2008 2009 Ogólnospożywcza i owocowowarzywna 46 40 39 33 543 542 552 517 16 099 15 719 15 588 16 345 Mięsna i rybna 40 41 39 35 98 106 99 35 1 982 2 631 1 921 1 783 Piekarniczociastkarska 35 31 24 33 76 68 60 76 1 035 1 002 798 1 044 Z napojami alkoholowymi, kosmetycznotoaletowa, z wyrobami włókienniczymi 8 9 13 12 37 48 64 68 666 1 263 1 200 1 446 Z odzieżą 14 17 23 24 58 87 132 123 1 832 2 156 4 714 4 447 Obuwie, wyroby skórzane 7 6 11 13 32 20 39 42 822 569 954 1 201 Meble, sprzęt oświetleniowy 6 7 6 5 21 18 18 15 2 206 1 275 1 779 2 616 RTV i AGD 8 9 11 8 54 60 71 42 3 172 3 122 3 800 2 735 Księgarnie, art. papiernicze 4 5 3 X 14 16 8 X 279 479 205 Pojazdy mechaniczne 14 10 12 13 65 57 66 67 3 462 2 062 2 397 2 728 Stacje benzynowe 13 14 13 11 88 93 78 65 0 0 0 0 Pozostałe sklepy 53 53 64 60 310 325 396 377 12 622 11 882 15 976 14 387 Razem sklepy 248 242 258 253 1 396 1 440 1 590 1 507 44 177 42 160 49 332 48 997 Źródło: Główny Urząd Statystyczny W 2009r. były w Lesznie 253 sklepy zatrudniające ponad 9 osób (o 5 sklepów więcej niż w roku 2008r.). Pracowało w nich ogółem 1 507 osób (o 83 osoby mniej niż w roku ubiegłym). Powierzchnia sprzedażowa wynosiła 48 997 m². (o 335 m² Wydział Promocji i Rozwoju 103

mniej niż w 2008r.). W ostatnich trzech latach zmniejszyła się liczba sklepów z branży spożywczej, natomiast wzrosła liczba sklepów z odzieżą, obuwiem. Najwięcej osób pracowało w sklepach ogólnospożywczych i owocowo-warzywnych. Struktura sklepów wg branży Leszno 2009 (jednostki duże i średnie) Ogólnospożywcza i owocowo-warzywna 13% Stacje benzynowe 5% Pozostałe sklepy 24% Mięsna i rybna 14% Pojazdy mechaniczne 5% RTV i AGD 3% Meble, sprzęt oświetleniowy 2% Obuwie, wyroby skórzane 5% Z odzieżą 10% Z wyrobami włókienniczymi 3% Piekarniczociastkarska 13% Kosmetycznotoaletowa 3% W 2009r. najwięcej sklepów było z branży ogólnospożywczej i owocowo-warzywnej, mięsnej i rybnej oraz piekarniczo-ciastkarskiej (podobnie jak w roku poprzednim). IV.5.2 Sklepy wg formy organizacyjnej Tab. III.7.2.1 Sklepy wg formy organizacyjnej Leszno 2008, 2009r. (jednostki duże i średnie) Formy organizacyjne Liczba sklepów Liczba pracujących Powierzchnia sprzedażowa w m2 2008 2009 2008 2009 2008 2009 Dom handlowy, supermarket 19 18 542 427 19 610 14 979 Sklep powszechny* 12 13 80 91 2 181 2 588 Wydział Promocji i Rozwoju 104

Sklep wyspecjalizowany 97 107 477 469 19 999 21 062 Apteka 7 7 53 53 465 461 Stacja benzynowa 13 11 78 65 0 0 Inny** 110 94 360 262 7 077 5 096 Ogółem 258 253 1 590 1 507 49 332 48 997 Źródło: Główny Urząd Statystyczny * powierzchnia od 120 m 2 do 399 m 2, sprzedaż towarów żywnościowych codziennego użytku oraz często nabywanych towarów nieżywnościowych, ** powierzchnia do 119 m 2, sprzedaż towarów żywnościowych codziennego użytku oraz często nabywanych towarów nieżywnościowych, Według formy organizacyjnej dominowały sklepy inne, czyli o małej powierzchni, sprzedające towary codziennego użytku. Najmniej było sklepów powszechnych (12), które również oferują towary codziennego użytku, ale mają większą powierzchnię. W ostatnich dwóch latach znacznie zwiększyła się liczba sklepów wyspecjalizowanych o 32. Zmniejszyła się liczba sklepów powszechnych ( o 5 sklepów) oraz sklepów innych (o 10 sklepów). W pozostałych formach organizacyjnych sklepów wystąpiły spadki o 1 sklep. Pomimo stosunkowo małej liczby domów handlowych i supermarketów (8 % ogółu sklepów średnich i dużych) pracowało w nich 33% ogółu pracujących w dużych i średnich sklepach w Lesznie. IV.6 BUDŻET MIASTA LESZNA Sytuacja budżetów samorządów lokalnych w 2009r. wykazywała już wpływ kryzysu gospodarczego. Wprawdzie nastąpił wzrost dochodów ogółem, ale spadły dochody z tytułu udziału w podatkach. IV.6.1 Dochody Wydział Promocji i Rozwoju 105

Struktura dochodów (w zł) w budżecie miasta Leszna Tab. IV.6.1.1 2007 2008 2009 2010 Dochody ogółem 216 384 054 238 486 650 246 476 525 263 688 343 Dochody własne 113 628 761 127 049 145 120 758 298 128 623 600 Podatki i opłaty lokalne 33 003 986 35 778 599 31 415 646 36 894 845 Udziały w podatkach 57 884 801 64 339 965 61 454 769 61 016 227 Dochody z mienia 15 221 096 16 994 525 14 101 717 17 463 973 Inne dochody 7 518 878 9 936 056 13 786 166 13 248 555 Dochody obce 94 924 099 111 437 505 125 718 227 135 064 744 Dotacje z budżetu 26 021 304 37 941 868 28 539 901 31 548 624 państwa Subwencje 68 902 795 73 495 637 79 339 591 81 183 072 Pozostałe dotacje X X 17 838 735 22 333 048 W tym ze środków unijnych X X 10 184 647 18 552 877 Źródło: Główny Urząd Statystyczny W strukturze dochodów miasta Leszna dochody własne stanowią 49 % ogółu dochodów największe znaczenie mają udziały w podatkach 23 % (ogółu dochodów). Dochody obce to głównie subwencje (31%), dotacje z budżetu państwa stanowią 12% ogółu dochodów. W ostatnim roku największy wzrost nastąpił w podatkach i opłatach lokalnych Wydział Promocji i Rozwoju 106

IV.6.2 Wydatki Tab. IV.6.2.1 Wydatki z budżetu miasta Leszna (w zł) w 2010r. Wydatki ogółem 286 459 794 Wydatki bieżące 223 636 814 Wydatki majątkowe w tym inwestycyjne 62 822 981 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Wydział Promocji i Rozwoju 107