NAUKOWY KALKULATOR KIESZONKOWY LCD-8510S INSTRUKCJA OBSŁUGI Olympia Business Systems Vertriebs GmbH Zum Kraftwerk 1 45527 Hattingen
Wskazówki bezpieczeństwa... 4 Przeznaczenie zgodnie z zastosowaniem... 4 Baterie... 4 Usuwanie zużytego urządzenia... 4 Środki ostrożności przy zastosowaniu... 5 Dwuwierszowy wyświetlacz... 6 Zanim zaczniemy liczyć...... 6 Rodzaje pracy (tryby)... 6 Pojemność wprowadzenia informacji... 7 Korekty wyrażenia w trakcie wprowadzania... 8 Funkcja powtórzenia... 8 Pozycja błędu... 8 Wyrażenia wielozdaniowe... 8 Formaty wyświetlania wykładniczego... 9 Kropka dziesiętna i znaki oddzielające... 9 Inicjalizowanie kalkulatora... 10 Obliczanie podstawowe... 10 Działania arytmetyczne... 10 Obliczanie ułamków... 10 Przekształcenie wartości dziesiętnej w ułamek... 12 Przekształcenie wartości ułamkowej w dziesiętną... 12 Przeliczenie mieszanych wartości ułamkowych na ułamki niewłaściwe 12 Obliczanie procentów... 13 Obliczanie stopni, minut, sekund... 14 FIX, SCI, RND... 14 Obliczenia pamięciowe... 15 Pamięć wyniku... 15 Wykonywanie serii obliczeń... 16 Pamięć niezależna... 16 Zmienne... 16 Obliczenia z funkcjami naukowymi... 17 Funkcje trygonometryczne / Miara łukowa kąta... 17 Funkcja hiperboliczna / Areafunkcja (funkcja odwrotna do funkcji hiperbolicznej)... 18 Briggssche i naturalne logarytmy / antylogarytmy... 18 Pierwiastki kwadratowe, pierwiastki trzeciego stopnia, pierwiastkowanie, potęga druga, potęga trzecia, wartości odwrotne, silnie, liczby losowe, i permutacje/kombinacje... 19 Przekształcanie jednostki miary kąta... 20 2
Przeliczanie współrzędnych (Pol (x, y), Rec (r, ))... 20 Obliczenia z zapisem technicznym... 21 Obliczenia statystyczne... 21 Odchyłka standardowa (SD-Modus)... 21 Środki ostrożności przy wprowadzaniu danych... 22 Obliczanie regresji (REG-Modus)... 24 Regresja liniowa... 26 Regresja logarytmiczna, wykładnicza, potęgowa i odwrotna... 27 Regresja kwadratowa... 27 Środki ostrożności przy wprowadzaniu danych... 28 Informacje techniczne... 28 Meldunek błędu... 29 Zasada kolejności działańn... 30 Stosy... 31 Obszary wprowadzeń... 32 Wymiana baterii... 34 Automatyczne wyłączanie... 34 Czyszczenie i konserwacja... 34 Gwarancja... 35 3
Wskazówki bezpieczeństwa Przed użyciem kalkulatora należy koniecznie zapoznać się z następującymi wskazówkami bezpieczeństwa. Następnie zachować starannie instrukcję do późniejszego celu sprawdzania. Przeznaczenie zgodnie z zastosowaniem Kalkulator ten służy wyłącznie do przeprowadzania zadań obliczeniowych w pomieszczeniach. Inne zastosowanie nie jest zgodne z jego przeznaczeniem. Baterie Po wyjęciu baterii z kalkulatora należy je przechowywać w bezpiecznym, niedostępnym dla małych dzieci miejscu, żeby uniknąć ryzyka przypadkowego połknięcia. W razie przypadkowego połknięcia baterii należy natychmiast zasięgnąć pomocy lekarskiej. Nigdy nie należy ładować, rozmontowywać ani zwierać baterii. Baterie nie mogą być narażone na bezpośrednie działanie wysokich temperatur ani usuwane w drodze spalania. Nieprawidłowe użytkowanie baterii może spowodować wyciek elektrolitu, który może prowadzić do uszkodzenia znajdujących się w pobliżu przedmiotów oraz spowodować ryzyko pożaru i obrażeń ciała. Podczas wkładania baterii do kalkulatora należy zawsze sprawdzać, czy bieguny dodatnie (+) i ujemne (-) są zwrócone we właściwym kierunku. Jeżeli kalkulator nie będzie używany przez dłuższy czas, należy wyjąć z niego baterie. Należy stosować wyłącznie rodzaj baterii podany w niniejszej instrukcji. Zabrania się wyrzucania zużytych baterii do odpadów z gospodarstwa domowego! Zużyte baterie należy oddawać do odpowiednich punktów zbiórki baterii lub punktów zbiórki odpadów o charakterze szczególnym. Usuwanie zużytego urządzenia Zużyte urządzenie należy zanieść do odpowiedniego punktu zbiórki odpadów w swojej gminie (np. punkt recyklingu). Zgodnie z ustawą o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym posiadacze zużytych urządzeń są ustawowo zobowiązani do oddzielnego usuwania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Przedstawiony obok symbol oznacza, że zabrania się wyrzucania urządzenia do odpadów domowych! Po 4
zakończeniu użytkowania urządzenia należy wyjąć z niego baterie i zutylizować je oddzielnie. Akumulatory i baterie stanowią zagrożenie dla zdrowia i środowiska naturalnego! Nigdy nie należy otwierać, uszkadzać, połykać ani wprowadzać akumulatorów i baterii do środowiska. Mogą one zawierać trujące i szkodliwe dla środowiska metale ciężkie. Są Państwo ustawowo zobowiązani do bezpiecznego usuwania akumulatorów i baterii poprzez ich oddawanie w punktach sprzedaży baterii oraz we właściwych punktach zbiórki, które udostępniają odpowiednie pojemniki. W przypadku wycieku baterii należy zachować szczególną ostrożność podczas ich wyjmowania z urządzenia. Uwaga: Niebezpieczeństwo poparzenia! Usuwanie jest bezpłatne. Przedstawione symbole oznaczają, że zabrania się wyrzucania akumulatorów i baterii do odpadów domowych oraz że należy je utylizować poprzez punkty zbiórki tych odpadów. Opakowanie należy utylizować zgodnie z lokalnymi przepisami. Środki ostrożności przy zastosowaniu Koniecznie nacisnąć przycisk -, zanim kalkulator zostanie włączony po raz pierwszy. Nawet w przypadku normalnej eksploatacji kalkulatora należy wymieniać baterie co najmniej raz na trzy lata. Zużyta bateria może wyciekać i spowodować nieprawidłowe działanie lub uszkodzenie kalkulatora. Nigdy nie pozostawiaj zużytej baterii w kalkulatorze. Dostarczona wraz z kalkulatorem bateria ulega podczas transportu i magazynowania powolnemu wyładowywaniu. W związku z tym bateria musi zostać wymieniona wcześniej niż wynosi jej normalny okres eksploatacji. Niski stopień naładowania baterii może spowodować częściową lub całkowitą utratę zawartości pamięci. Dlatego też należy zawsze sporządzać pisemne kopie bezpieczeństwa wszystkich ważnych danych. Unikaj użytkowania i przechowywania kalkulatora w miejscach narażonych na ekstremalne temperatury. Bardzo niskie temperatury mogą spowodować spowolnienie pracy wyświetlacza, awarię wyświetlacza lub skrócenie okresu użytkowania baterii. Unikaj również pozostawiania kalkulatora w bezpośrednim świetle słonecznym, w pobliżu okna lub grzejnika bądź też w innym miejscu, gdzie może być narażony na bardzo wysokie temperatury. Wysoka temperatura może spowodować przebarwienie lub deformację obudowy kalkulatora i uszkodzenie wewnętrznych układów urządzenia. 5
Unikaj użytkowania i przechowywania kalkulatora w miejscach, gdzie może być narażony na zamoczenie, nadmierną wilgoć lub kurz. Takie warunki mogą uszkodzić wewnętrzny układ kalkulatora. Nigdy nie upuszczaj kalkulatora ani nie narażaj go na silne uderzenia. Nigdy nie skręcaj i nie zginaj kalkulatora. Nigdy nie próbuj rozkładać kalkulatora na części. Nigdy nie naciskać przycisków przy pomocy długopisu albo innego ostrego przedmiotu. Dwuwierszowy wyświetlacz Dzięki dwuwierszowemu wyświetlaczowi możliwe jest równoczesne obserwowanie wprowadzonego wzoru i wyniku obliczeń. W górnym wierszu widoczny jest wprowadzony wzór. W dolnym wierszu wyświetlany jest wynik obliczenia. Jeżeli część mantysy w liczbach całkowitych ma więcej niż trzy miejsca, znak oddzielający jest wyświetlany co trzy miejsca. Zanim zaczniemy liczyć... Rodzaje pracy (tryby) Przed rozpoczęciem obliczeń należy wywołać odpowiedni tryb zgodnie z informacjami podanymi w poniższej tabeli. W celu wykonania tego typu obliczenia: Działania arytmetyczne Odchylenie standardowe Obliczenia regresji Potwierdzić tym przyciskiem: Oznaczenia trybów COMP SD REG 6
Naciskaj kilkakrotnie na przycisk -żeby wyświetlić dodatkowe oznaczenia ustawień. Oznaczenia ustawień zostały opisane w tych punktach niniejszej instrukcji obsługi, w których są one rzeczywiście używane w celu zmiany ustawień kalkulatora. W instrukcji obsługi określenie trybu, który należy wywołać w celu dokonania określonych obliczeń, zostało opisane w nagłówku każdego punktu. Przykład: Obliczenia statystyczne: SD; REG Wskazówka! Żeby zresetować kalkulator do początkowego trybu obliczania i ustawień, jakie podano poniżej, naciśnij na przyciski (Mode). Tryb obliczeniowy: COMP Jednostka miary kąta: Deg Format wyświetlacza wykładniczego: Norm 1 Format wyświetlacza ułamkowego: a b / c Znak miejsca dziesiętnego: Dot (kropka) Symbole wybranego trybu są widoczne w górnej części wyświetlacza. Przed rozpoczęciem obliczeń należy koniecznie sprawdzić aktualny tryb obliczeniowy (SD, REG, COMP) oraz ustawienia jednostki miary kąta (Deg (stare stopnie), Rad (łukowa miara kąta), Gra (nowa miara kąta-grady). Pojemność wprowadzenia informacji Obszar pamięci dla wprowadzania obliczeń może pomieścić 79 kroków. Każde naciśnięcie przycisku cyfrowego lub arytmetycznego przycisku operacyjnego (,,, ) oznacza wykorzystanie jednego kroku. Naciśnięcie na przycisk - lub -nie stanowi wykorzystania kroku, co oznacza, że wprowadzenie np. liczy się jako tylko jeden krok. W jednym obliczeniu można wprowadzić do 79 kroków. Jeżeli wprowadzisz siedemdziesiąty trzeci krok w jednym obliczeniu, kursor zmieni się z _ na, żeby zasygnalizować, że pojemność pamięci zostanie wkrótce wyczerpana. Jeżeli musisz wprowadzić więcej niż 79 kroków, obliczenie należy podzielić na dwie lub więcej części. Naciśnięcie na przycisk -spowoduje wywołanie ostatniego uzyskanego wyniku, który możesz następnie wykorzystać w dalszych obliczeniach. Więcej informacji na temat stosowania przycisku -znajdziesz w punkcie Pamięć wyniku. 7
Korekty wyrażenia w trakcie wprowadzania Proszę używać przycisku - oraz przycisków -żeby przesunąć kursor w żądane miejsce. Proszę nacisnąć na przycisk -żeby wykasować znak w obecnej pozycji kursora. Proszę nacisnąć na przyciski, żeby przełączyć się na kursor wstawiania. Następnie wprowadź jakiś znak w czasie, kiedy na wyświetlaczu widoczny jest kursor wstawiania. Proszę nacisnąć na przyciski lub na przyciski -żeby przejść z kursora wstawiania z powrotem na normalny kursor. Funkcja powtórzenia Każdorazowo kiedy wykonujesz obliczenie, funkcja powtórzenia zapisuje wzór obliczeniowy oraz wynik w pamięci powtórzenia. Proszę nacisnąć na przycisk -eby wyświetlić wzór obliczeniowy oraz wynik ostatniego wykonywanego obliczenia. Naciśniej ponownie na przycisk -żeby stopniowo przełączać się pomiędzy już wykonanymi obliczeniami (od nowego do starego). Naciśnięcie przycisku - lub -przy wyświetlonym obliczeniu z pamięci powtórzeniowej powoduje przełączenie na wyświetlacz edytowania. Naciśnij na przycisk - lub - od razu po zakończeniu obliczenia, żeby otrzymać wyświetlacz edytowania dla tego obliczenia. Naciśnięcie na przycisk -nie powoduje skasowania zawartości pamięci powtórzeniowej, dzięki czemu także po naciśnięciu na przycisk -można ponownie wywołać ostatnie obliczenie. Pojemność pamięci powtórzeniowej wynosi 128 bajtów i pozwala ona na zapisywanie zarówno wyrażeń jak i wyników. Zawartość pamięci powtórzeniowej można wykasować w jeden z poniższych sposobów. Poprzez naciśnięcie na przycisk. Kiedy inicjujesz tryby pracy i ustawienia poprzez naciśnięcie na przyciski (lub ) Kiedy przełączysz się z jednego trybu obliczeniowego na inny. Kiedy wyłączysz kalkulator. Pozycja błędu Poprzez naciśnięcie na przycisk - lub -po wystąpieniu błędu, na wyświetlaczu zostanie wyświetlone obliczenie, przy czym kursor będzie ustawiony w miejscu wystąpienia błędu. Wyrażenia wielozdaniowe Wyrażenie wielozdaniowe oznacza wyrażenie, które składa się z dwóch bądź większej ilości mniejszych wyrażeń połączonych dwukropkiem (:). 8
Przykład: Chcesz dodać 2 + 3, a następnie pomnożyć wynik razy 4. 2+3 2 3 : 4 20. Formaty wyświetlania wykładniczego Kalkulator pokazuje wartości maksymalnie do dziesięciu miejsc. Większe wartości będą automatycznie przedstawione wykładniczo. Przy wartościach dziesiętnych można wybierać pomiędzy dwoma formatami, które wyznaczają, od którego punktu będzie użyte przedstawienie wykładnicze. W celu zmiany formatu wyświetlania wykładniczego naciskaj kilkakrotnie na przycisk - aż na przedstawionym na dole wskazaniu ustawień pojawi się symbol formatu wyświetlania wykładniczego. FIX SCI Norm 1 2 3 Naciśnij na przycisk. Na ukazanym wyświetlaczu wyboru formatu naciśnij lub, żeby wybrać tryb Norm 1 lub Norm 2. Norm 1 W trybie Norm 1 prezentacja w postaci wykładniczej jest wybierana automatycznie dla wartości w całych liczbach powyżej dziesięciu miejsc, a dla wartości dziesiętnych powyżej dwóch miejsc dziesiętnych. Norm 2 W trybie Norm 2 prezentacja w postaci wykładniczej jest wybierana automatycznie dla wartości w całych liczbach jako powyżej dziesięciu miejsc dziesiętnych, a dla wartości dziesiętnych powyżej dziewięciu miejsc dziesiętnych. Wszystkie przykładowe obliczenia podane w niniejszej instrukcji obsługi korzystają z formatu Norm 1. Kropka dziesiętna i znaki oddzielające Możesz skorzystać ze wskazania ustawień wyświetlacza (Disp), żeby dokonać specyfikacji symboli, których chciałbyś używać jako kropkę dziesiętną i znak oddzielający po każdych kolejnych trzech miejscach. W celu dokonania zmiany ustawień kropki dziesiętnej i znaku oddzielającego naciskaj kilkakrotnie na przycisk -aż na wyświetlaczu pojawi się przedstawiony poniżej symbol ustawień. Disp 1 9 Ans x 4 5. DISP
Wyświetl symbol ustawień. Naciśnij na przycisk cyfrowy ( lub ), który odpowiada żądanemu ustawieniu. (Dot): kropka dziesiętna, przecinek jako znak oddzielający (Comma): przecinek zamiast kropki dziesiętnej, kropka jako znak oddzielający Inicjalizowanie kalkulatora Naciśnij na poniższe przyciski, żeby zainicjalizować tryb obliczeniowy oraz i inne ustawienia oraz skasować pamięć powtórzeniową i zmienne. (All) Obliczanie podstawowe Wskazówka! Proszę używać przycisku, aby przywołać COMP-Modus, jeżeli chcemy wykonać obliczenia podstawowe. COMP Działania arytmetyczne Wartości ujemne w obliczeniach muszą być podane w nawiasach. Szczegółowe informacje znajdziesz w punkcie Zasada kolejności działań. Ujemnego wykładnika nie trzeba podawać w nawiasach. sin 2.34 x 10-5 2.34 5 Przykład 1: 3x(5x10-9 ) 3 5 9 1.5-08 Przykład 2: 5x(9+7) 5 9 7 80. Możesz -opuścić wszystkie operacje - przed przyciskiem. Obliczanie ułamków Wartości są automatycznie wyświetlane w formacie dziesiętnym, jeżeli suma miejsc wartości ułamkowej (liczba całkowita + licznik + mianownik + znak oddzielający) przekracza 10. Przykład 1: 2 + 1 3 5 2 3 1 5 1315. Przykład 2: 1 + 1.6 2 10
1 2 1.6 2.1 Wyniki mieszanych obliczeń ułamkowych/dziesiętnych są zawsze wyświetlane w formacie dziesiętnym. 11
Przekształcenie wartości dziesiętnej w ułamek Wykonaj następujące operacje w celu przekształcenia wyników obliczenia pomiędzy wartościami dziesiętnymi a wartościami ułamkowymi. Pamiętaj, że wykonanie operacji przekształcenia może zająć do 2 sekund. Przykład 1: 2.75³ 2 3 4 2.75 2.75 234. 114. Przekształcenie wartości ułamkowej w dziesiętną Przykład 1: 1 2 0.5 (wartość ułamkowa wartość dziesiętna) 1 2 12. 0.5 12. Przeliczenie mieszanych wartości ułamkowych na ułamki niewłaściwe Przykład 1: 1 2 5 3 3 1 2 3 123. 53. 123. Możesz użyć wskazania ustawień wyświetlacza (Disp) w celu określenia formatu wskazania, jeżeli wynik obliczenia ułamkowego jest większy niż jeden (1). W celu zmiany formaty wskazania ułamków naciskaj kilkakrotnie na przycisk -aż na wyświetlaczu pojawi się przedstawiony poniżej symbol ustawień. Disp 1 Wyświetl wskazanie ustawień. 12
Naciśnij na przycisk cyfrowy ( lub ), który odpowiada żądanemu ustawieniu. (a b / c ): Ułamek mieszany (d/c): Ułamek niewłaściwy Wskazówka! Wskazówka!Jeżeli usiłujesz wprowadzić ułamek mieszany, kiedy wybrany został format wskazania (d/c), pojawi się informacja o błędzie. Obliczanie procentów Wskazówka! Proszę używać przycisku -w celu wywołania trybu COMP, jeżeli chcesz wykonać obliczenia procentowe. COMP Przykład 1: obliczanie 12 % zn 1500 1500 12 180. Przykład 2: Ile procent z 880 stanowi 660? 660 880 75. Przykład 3: dodawanie 15 % do 2500 2500 15 2875. Przykład 4: odejmowanie 25 % od 3500 3500 25 2625. Przykład 5: Od sumy 168 i 98 i 734 obliczyć przyznany rabat w wysokości 20% 168 98 734 800. * 20 * Jak pokazano na tym rysunku należy przyporządkować tę wartość w pamięci wyniku do jednej zmiennej, a następnie użyć tej zmiennej w obliczeniu narzutu/upustu, jeżeli chcesz użyć obecnej wartości w pamięci wyniku w obliczeniu narzutu/upustu. Jest to spowodowane tym, że działanie wykonane poprzez naciśnięcie na przycisk zachowuje wynik w pamięci wyniku, zanim zostanie naciśnięty przycisk. Przykład 6: Do ilu procent wzrośnie masa próbki o pierwotnej masie 500 gram, jeżeli dodamy 300 gram? 300 500 160. Przykład 7: O ile procent wzrosła temperatura, jeżeli zmieni się ona z 40 C na 46 C? Ile wynosi ta procentowa zmiana w przypadku 48? 13
46 40 15. 8 20. Obliczanie stopni, minut, sekund Można wykonać obliczenia sześćdziesiętne w stopniach (godzinach), minutach i sekundach i przeliczać pomiędzy wartościami sześćdziesiętymi i dziesiętnymi. Przykład 1: Przeliczenie wartości dziesiętnej 2.258 w wartość sześćdziesiętną, a następnie ponownie w wartość dziesiętną. 2.258 2.258 2 15 31.2 2.258 Przykład 2: Wykonaj poniższe obliczenie w następujący sposób: 12 34'56 x 3.45 12 34 56 3.45 0. 43 24 31.2 FIX, SCI, RND W celu dokonania zmiany ustawień aktualnej liczby miejsc dziesiętnych, liczby miejsc wartościowych lub formatu wskazania wykładniczego naciskaj kilkakrotnie na przycisk -, aż na wyświetlaczu pojawi się przedstawiony poniżej symbol ustawienia. FIX SCI Norm 1 2 3 Naciśnij na przycisk cyfrowy (, lub ), odpowiadający zmienianej pozycji ustawień. (Fix): Liczba miejsc dziesiętnych (Sci): Liczba miejsc wartościowych (Norm): Format wskazania wykładniczego Przykład 1: 200 7 x 14 200 7 14 400. (Daje trzy miejsca dziesiętne.) (Fix) 400.000 Fix 14
(Dalsze obliczenie odbywa się z 12 miejscami.) 200 7 14 28.571 400.000 Przeprowadzanie tego samego obliczenia z podaną liczbą miejsc dziesiętnych. 200 7 28.571 (Zaokrąglenie wewnętrzne) 28.571 14 Naciśnij na (Norm), aby skasować wprowadzenie-fix. 399.994 Przykład 2: 13, Pokazać wyniki z dwoma poufnymi cyframi (SCI2). (SCI) 1 3 3.3-01 SCl Naciśnij na (Norm), aby skasować wprowadzenie-sci. Obliczenia pamięciowe Wskazówka! Proszę używać przycisku, aby przywołać COMP-Modus, jeżeli chcemy wykonać obliczenia przy użyciu pamięci. COMP Pamięć wyniku Naciśnięcie na przycisk -po wprowadzeniu wartości lub wyrażenia powoduje automatyczne zapisanie obliczonego wyniku w pamięci wyniku, powodując zaktualizowanie jej zawartości. Oprócz użycia przycisku -zawartość pamięci wyniku zostaje również zaktualizowana po naciśnięciu przycisków,, lub a następnie litery (A do F lub M, X lub Y). Zawartość pamięci wyniku można wywołać poprzez naciśnięcie na przycisk -. W pamięci wyniku można magazynować wartości o maksymalnie 12 miejscach dla mantysy i dwóch miejscach dla wykładnika. Zawartość pamięci wyniku nie zostaje zaktualizowana, jeżeli obliczenia wykonane przy pomocy powyższych operacji prowadzą do błędu. 15
Wykonywanie serii obliczeń Wskazywany aktualnie na wyświetlaczu (i zachowany również w pamięci wyniku) wynik obliczeń można użyć jako pierwszą wartość do następnego obliczenia. Należy jednak pamiętać, że naciśnięcie przycisku operacyjnego podczas wyświetlania wyniku powoduje zmianę wyświetlanej wartości na "Ans, żeby zasygnalizować w ten sposób, że chodzi o wartość zmagazynowaną aktualnie w pamięci wyniku. Wynik obliczenia może również zostać wykorzystany w następującej po nim funkcji typu A (x 2, x 3, x -1, x!, DRG) oraz z +, -,, x, x,, i. Pamięć niezależna Wartości można wprowadzać bezpośrednio do pamięci, albo dodawać do pamięci, albo od pamięci odejmować. Pamięć niezależna nadaje się w szczególności do obliczania sum skumulowanych. Pamięć niezależna korzysta z tego samego zakresu pamięci co zmienna M. W celu wyczyszczenia zawartości pamięci niezależnej (M), należy wprowadzić. Przykład 1: 23+9=32 53 6=47 )45x2=90 (Suma) 11 23 9 32. 53 6 47. 45 2 90. -11. Zmienne Kalkulator dysponuje 9 zmiennymi (A do F, M, X oraz Y), które mogą być wykorzystywane na potrzeby magazynowania danych, wartości stałych, wyników oraz innych wartości. W celu wykasowania danych przyporządkowanych do określonej zmiennej wykonaj następujące operacje:. Ta operacja powoduje wykasowanie danych przyporządkowanych do zmiennej A. W celu wykasowania wartości przyporządkowanych do wszystkich zmiennych naciśnij następujące przyciski. (McL). 16
Przykład 1: 193.2:23=8.4 193.2:28=6.9 193.2 23 28 8.4 6.9 Obliczenia z funkcjami naukowymi Wskazówka! Proszę używać przycisku -w celu wywołania trybu COMP, jeżeli chcesz wykonać obliczenia z funkcjami naukowymi. COMP. COMP Niektóre rodzaje obliczeń potrzebują dłuższego czasu na ich wykonanie. Przed rozpoczęciem następnego obliczenia należy poczekać, aż na wyświetlaczu pojawi się wynik. 3.14159265359 Funkcje trygonometryczne / Miara łukowa kąta W celu zmiany domyślnej jednostki miary kąta (stare stopnie, łukowa miara kąta, nowe stopnie grady) naciskaj kilkakrotnie na przycisk -aż na wyświetlaczu pojawi się przedstawione poniżej wskazanie ustawień dla jednostki miary kąta. DEG Rad GRA 1 2 3 Naciśnij na przycisk cyfrowy (, lub ), odpowiadający żądanej jednostce miary kąta. Przykład 1: ( 90 = Miara łukowa = 100 nowych stopni ) 2 sin63 52'41" 63 52 41 (Deg) 0.897859012 17
Przykład 2: Przykład 3: cos ( rad ) 3 cos -1 2 2 = Przykład 4: tan -1 0.741 4 rad 3 2 2 (Rad) (Rad) (Deg) 0.741 0.5 0.785398163 0.25 36.53844577 Funkcja hiperboliczna / Areafunkcja (funkcja odwrotna do funkcji hiperbolicznej) Przykład 1: sinh 3.6 Przykład 2: sinh -1 30 3.6 30 18.28545536 4.094622224 Briggssche i naturalne logarytmy / antylogarytmy Przykład 1: log 1.23 1.23 Przykład 2: ln 90(=log e 90) 90 0.089905111 4.49980967 Przykład 3: e 10 10 22026.46579 Przykład 4: 10 1.5 1.5 31.6227766 Przykład 5: 2-3 2 3 0.125 18
Przykład 6: (-2) 4 2 4 16 Wartości ujemne w obliczeniach muszą być podane w nawiasach. Szczegółowe informacje znajdziesz w punkcie Zasada kolejności działań. Pierwiastki kwadratowe, pierwiastki trzeciego stopnia, pierwiastkowanie, potęga druga, potęga trzecia, wartości odwrotne, silnie, liczby losowe, i permutacje/kombinacje Przykład 1: /2 + 3 x 5 2 3 5 5.287196909 3 3 Przykład 2: 5 + -27 5 27 1 Przykład 3: 7 7 123 ( = 123 ) 7 123-1.290024053 1.988647795 Przykład 4: 123 + 30 2 123 30 1023 Przykład 5: 12 3 12 Przykład 6: 1 3 1-1 4 3 4 12. Przykład 7: 8! 8 40320. Przykład 8: Tworzenie liczby losowej pomiędzy 0.000a 0.999. (Wyniki są zawsze różne). 0.664 Przykład 9: 3 3 9.424777961 19 1728
Przykład 10: Należy określić, ile różnych czteromiejscowych wartości można utworzyć przy pomocy cyfr od 1 do 7. Cyfry nie mogą być użyte dwukrotnie w ramach jednej wartości czteromiejscowej (dozwolone jest 1234, ale nie jest dozwolone 1123). 7 4 840. Przykład 11: Należy określić, ile różnych grup można utworzyć z każdorazowo czterech członków z grupy liczącej 10 osób. 10 4 210. Przekształcanie jednostki miary kąta Nacisnąć na, aby pokazało się następujące menu: Naciśnięcie na, lub, powoduje przeliczenie wskazywanej wartości na odpowiednią jednostkę miary kąta. Przykład 1: 4.25 w łukowej mierze kąta należy przekształcić na stare stopnie. (Deg) 4.25 (R) Przeliczanie współrzędnych (Pol (x, y), Rec (r, )) Wyniki przeliczeń będą automatycznie przyporządkowane zmiennym E i F. Przykład 1: Przeliczanie współrzędnych biegunowych (r=2, =60 ) na współrzędne prostokątne (x, y) (Deg). x 2 60 1. y 1.732050808 Kolejność przycisków lub wyświetla wartość dla x wzgl. y. Przykład 2: Przeliczanie współrzędnych prostokątnych (1, 3) na współrzędne biegunowe (r, ) tryb RAD) R 1 3 2. 20 4.25r 243.5070629
1.047197551 Kolejność przycisków lub wyświetla wartość dla r wzgl.. Obliczenia z zapisem technicznym Przykład 1: Przeliczyć 56088 metrów na kilometry 56088 Przykład 2: Przeliczyć 0.08125 gramów na miligramy 0.08125 Obliczenia statystyczne Wskazówka! Proszę używać przycisku, aby przywołaćsd-modus, jeżeli chcemy wykonać obliczenia statystyczne z odchyleniem standardowym. SD: Odchyłka standardowa (SD-Modus) W trybie SD oraz w trybie Reg przycisk -działa jak przycisk -. Wprowadzanie danych należy zawsze zaczynać od przycisków (Scl), żeby wykasować zawartość pamięci statystycznej. Należy wprowadzać dane, stosując następującą kolejność przycisków. <x-wartość danych>. Wprowadzone dane są wykorzystywane do obliczenia wartości dla,,,,, -1 które możesz następnie wywołać przy pomocy poniższych przycisków. W celu wywołania tej wartości: 56.088 03 81.25-03 Wykonaj następującą operację na przyciskach: 21
Przykład 1: Należy obliczyć,,,,, dla następujących danych : 55, 54, 51, 55, 53, 53, 54, 52 IW trybie SD wprowadź następującą kombinację przycisków: (Scl) (Stat clear) n= 55 SD 1. Wskazówka! Każde naciśnięcie na przycisk -w celu zarejestrowania wprowadzonych danych powoduje wskazanie na wyświetlaczu ilości wprowadzonych do tego momentu danych(wartość n). 54 51 55 53 54 52 (Odchylenie standardowe dla prób losowych -1 ) (Odchylenie standardowe dla populacji generalnej ) (Średnia arytmetyczna ) (Liczba danych ) (Suma wartości ) (Suma wartości kwadratów ) Środki ostrożności przy wprowadzaniu danych Przy pomocy ta sama wartość danych zostaje wprowadzona dwukrotnie. Możesz również dokonać kilkakrotnego wprowadzenia tej samej wartości danych, stosując przyciski. Np. w celu dziesięciokrotnego wprowadzenia wartości 110, naciśnij przyciski 110 10. Powyższe operacje na klawiszach możesz wykonywać w dowolnej kolejności, to znaczy nie muszą one być koniecznie wykonywane w kolejności pokazanej w niniejszej instrukcji. Podczas wprowadzania danych lub po zakończeniu wprowadzania danych możesz użyć przycisków - i -żeby przewinąć wprowadzone dane. Jeżeli dokonałeś kilkakrotnego wprowadzenia tej samej wartości danych przy pomocy przycisków żeby 22 52. SD... 1.407885953 1.316956719 53.375 8. 427. 22805.
wyszczególnić częstotliwość danych (liczbę pozycji danych) w sposób opisany powyżej, to wskutek przewijania danych zachowane zostaną odrębne wskazania dla pozycji danych i częstotliwości danych (Freq). Jeżeli chcesz, możesz edytować wyświetlane dane. Wprowadź nową wartość i naciśnij na przycisk. -żeby zastąpić starą wartość nową wartością. Oznacza to również, że musisz zawsze nacisnąć najpierw na przycisk -żeby opuścić wyświetlanie danych, zanim przejdziesz do wykonywania innej operacji (działanie, wywołanie statystycznych wyników itd.). Jeżeli naciśniesz na przycisk -zamiast na przycisk -po dokonanej zmianie wartości na wyświetlaczu, wprowadzona przez Ciebie wartość zostanie zarejestrowana jako nowa pozycja danych, a stara wartość zostanie pozostawiona w postaci niezmienionej. Możesz skasować wartość danych wyświetloną przy użyciu przycisku - oraz przycisku -poprzez naciśnięcie tych przycisków. DWykasowanie jakiejś wartości danych powoduje przesunięcie w górę wszystkich kolejnych wartości. Darejestrowane przez Ciebie wartości danych są normalnie odkładane w pamięci obliczeniowej. Na wyświetlaczu pojawi się komunikat Data Full" i nie możesz wprowadzać kolejnych danych, jeżeli nie dysponujesz wolnym miejscem w pamięci na potrzeby zapisania kolejnych danych. W takiej sytuacji naciśnij przycisk -żeby wywołać następujące wskazanie. Edit Off Esc 1 2 Naciśnij na przycisk, żeby przerwać wprowadzanie danych bez rejestrowania aktualnie wprowadzanej wartości. Naciśnij na przycisk Naciśnij na przycisk, jeżeli chcesz zarejestrować aktualnie wprowadzaną wartość bez jej zapisywania w pamięci. Po wykonaniu tej operacji nie będziesz mógł wyświetlać ani edytować wprowadzonych danych. W celu wykasowania aktualnie wprowadzanej wartości danych naciśnij na przyciski. Po wprowadzeniu danych statystycznych w trybie SD lub trybie REG, nie będziesz już mógł wyświetlać ani edytować indywidualnych pozycji danych po wykonaniu jednej z poniższych operacji. Przejście na inny tryb Zmiana typu regresji (Lin, Log, Exp, Pwr, Inv, Quad) 23
Obliczanie regresji (REG-Modus) Wskazówka! Proszę używać przycisku, aby przywołać Reg-Modus, jeżeli chcemy wykonać obliczenia statystyczne z regresją. REG: W trybie SD oraz w trybie REG przycisk -działa jakoprzycisk -. Po wywołaniu trybu REG na wyświetlaczu pojawi się poniższe wskazanie. Lin Log Exp 1 2 3 Pwr Inv Quad 1 2 3 Naciśnij na przycisk cyfrowy (, lub ), odpowiadający temu typowi regresji, który będziesz stosować. (Lin): Regresja liniowa (Log): Regresja logarytmiczna (Exp): Regresja wykładnicza (Pwr): Regresja potęgowa (Inv): Regresja odwrotna (Quad): Regresja kwadratowa Wprowadzanie danych należy zawsze zaczynać od przycisków (Scl), żeby wykasować zawartość pamięci statystycznej. Należy wprowadzać dane, stosując następującą kolejność przycisków. <x-wartość danych> <y-wartość danych>. Wartości uzyskane z obliczenia regresji zależą od wprowadzonych wartości, a wyniki można wywołać za pomocą przycisków przedstawionych w poniższej tabeli. W celu wywołania tej wartości: Wykonaj następującą operację na przyciskach: 24
Współczynnik regresji A Współczynnik regresji B inne niż regresje kwadratowe Współczynnik korelacji r W poniższej tabeli przedstawiono czynności, które należy wykonać w celu wywołania wyników w przypadku regresji kwadratowej. W celu wywołania tej wartości: Wykonaj następującą operację na przyciskach: Współczynnik regresji C Wartości w powyższej tabeli mogą być stosowane w obrębie wyrażeń, w taki sam sposób, w jaki stosujesz zmienne. 25
Regresja liniowa Wzór regresji dla regresji liniowej jest następujący: y = A+Bx. Przykład 1: Ciśnienie powietrza w porównaniu z temperaturą Temperatura Ciśnienie powietrza 10 C 1003 hpa 15 C 1005 hpa 20 C 1010 hpa 25 C 1011 hpa 30 C 1014 hpa Wyznaczyć regresję liniową w celu określenia termów i współczynnika korelacji ze wzoru na regresję dla danych obok. Następnie wykorzystać wzór na regresję do oszacowania ciśnienia powietrza w temperaturze 5 C oraz temperatury przy ciśnieniu 1000 hpa. Na koniec obliczyć jeszcze stopień pewności (r 2 ) oraz kowariancje próbek. W trybie REG: (Lin) (SCI) (Stat clear) 10 1003 Wskazówka! Z każdym naciśnięciem przycisku -w celu zarejestrowania wprowadzonych danych na wyświetlaczu pokazywana jest liczba wprowadzonych do tego momentu danych (wartość n). 15 1005 20 1010 25 1011 30 1014 (Współczynnik regresji A) n= REG 1. (Współczynnik regresji B) (Współczynnik korelacji r) (Ciśnienie powietrza przy temp. -5 C) 5 (Temperatura przy 1000 hpa) 1000 (Stopień pewności) 26 997.4 0.56 0.982607368 994,6 4.642857143 0.965517241
(Kowariancja próbek) Regresja logarytmiczna, wykładnicza, potęgowa i odwrotna Naciskaj na te same przyciski jak w przypadku regresji liniowej, żeby wywołać wyniki dla tych typów regresji. Poniżej podano wzory na regresję dla każdego typu regresji. Regresja logarytmiczna y = A + B * ln x Regresja wykładnicza y = A * e Bx (ln y = ln A + Bx) Regresja procentowa y = A * x B (ln y = ln A + B*lnx) Regresja odwrotna y = A + B * 1/x 35 Regresja kwadratowa Wzór regresji dla regresji kwadratowej jest następujący: y = A+Bx+Cx 2 Przykład 1: xi yi 29 1.6 50 23.5 74 38.0 103 46.4 118 48.0 W trybie REG: (Quad) (Scl) (Stat clear) 29 1.6 50 23.5 74 38.0 103 46.4 118 48.0 Wyznacz regresję kwadratową w celu określenia termów ze wzoru na regresję dla danych obok.następnie wykorzystaj wzór na regresję do oszacowania wartości (wartość szacunkowa y) dla xi = 16 oraz (wartość szacunkowa x) dla yi = 20. (Współczynnik regresji A) (Współczynnik regresji B) (Współczynnik regresji C) ( weżeli xi = 16)16 ( 1 jeżeli yi = 20)20 27-35.59856934 1.495939414-6.71629667-03 -13.38291067 47.14556728
( 2 jeżeli yi = 20) 20 175.5872105 Środki ostrożności przy wprowadzaniu danych Naciśnięcie na powoduje dwukrotne wprowadzenie tych samych danych. Możesz również dokonać powtórnego wprowadzenia tej samej wartości, posługując się przyciskami. Na przykład w celu pięciokrotnego wprowadzenia danych "20 i 30", naciśnij przyciski 20 30 5. Powyższe wyniki można uzyskać w dowolnej kolejności, tzn. nie trzeba koniecznie przestrzegać podanej powyżej kolejności. Środki ostrożności podczas edytowania danych wprowadzanych dla odchylenia standardowego obowiązują również dla obliczeń regresji. Nie stosuj zmiennych A do F, X lub Y na potrzeby zapamiętywania danych podczas wykonywania obliczeń statystycznych. Te zmienne są stosowane jako pamięć tymczasowa w obliczeniach statystycznych, w związku z czym podczas obliczeń statystycznych dane przyporządkowane do tych zmiennych mogą zostać zastąpione innymi danymi. Wywołanie trybu REG oraz wybór typu regresji (Lin, Log, Exp, Pwr, Inv, Quad) powoduje skasowanie zmiennych A do F, X oraz Y. Zmienne są wykasowywane również w przypadku, jeżeli w trybie REG przełączysz się z jednego typu regresji na drugi. Informacje techniczne Kiedy wystąpi problem... Jeżeli wyniki obliczeń nie są zgodne z oczekiwaniami lub jeżeli wystąpi błąd, wykonaj następujące kroki. 1 Proszę nacisnąć na przyciski (Mode) zainicjalizować wszystkie tryby i ustawienia., żeby 2 Sprawdź poprawność stosowanego wzoru. 3 Wwołaj tryb pracy przeznaczony do wykonywania danego działania i spróbuj ponownie wykonać obliczenie. Jeżeli opisane powyżej działania nie rozwiążą problemu, naciśnij na przycisk -. Kalkulator wykona wówczas automatyczny test samosprawdzający i w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości usunie wszystkie dane z pamięci. Pamiętaj, żeby zawsze sporządzać pisemne kopie wszystkich ważnych danych. 28
Meldunek błędu W momencie wyświetlenia na wyświetlaczu komunikatu o błędzie kalkulator zostaje zablokowany. Naciśnij na przycisk - żeby skasować błąd, bądź naciśnij na przycisk - lub przycisk -żeby wyświetlić obliczenie i usunąć nieprawidłowości. Szczegółowe informacje znajdziesz w punkcie Błąd w działaniu". Math ERROR Przyczyna Wynik obliczenia nie mieści się w dopuszczalnym obszarze obliczeniowym. Podjęto próbę wykonania działania na wartości wykraczającej poza dopuszczalny obszar wprowadzania danych. Usiłowano wykonać nielogiczne działanie (dzielenie przez zero itd.). Usuwanie problemu Sprawdź, czy wprowadzane wartości mieszczą się w dopuszczalnym obszarze. Zwróć szczególną uwagę na wykorzystywane obszary pamięci. Stack ERROR Przyczyna Wykonywane obliczenie przekroczyło pojemność stosu liczbowego lub stosu poleceń. Usuwanie problemu Należy uprościć działanie. Stos liczbowy składa się z 10 poziomów, natomiast stos poleceń posiada 24 poziomy. Podziel obliczenie na dwie lub więcej części. Syntax ERROR Przyczyna Podjęto próbę wykonania operacji niepoprawnej z matematycznego punktu widzenia. Usuwanie problemu Naciśnij na przycisk - lub żeby wyświetlić miejsce powstania błędu, a następnie dokonaj niezbędnych poprawek. Arg ERROR Przyczyna Niepoprawne użycie argumentu. Usuwanie problemu Naciśnij na przycisk - lub żeby wyświetlić miejsce powstania błędu, a następnie dokonaj niezbędnych poprawek. 29
Zasada kolejności działańn Poszczególne działania są wykonywane w następującej kolejności działań. 1 Przeliczanie współrzędnych Pol (x, y), Rec (r, ) 2 Działania typu A: w przypadku tego rodzaju funkcji najpierw należy wprowadzić wartość, a następnie nacisnąć przycisk funkcyjny x 3, x 2, x -1, x!,,,, Konwersje jednostek miary kąta (DRG) 3 Potęgowanie i pierwiastkowanie:, x 4 5 Mnożenie z pomijaniem znaku mnożenia przed, e (podstawa logarytmu naturalnego), określanie pamięci lub określanie zmiennych: 2, 3e, 5A, A itd. 6 Funkcje typu B: przy tego rodzaju funkcjach należy najpierw nacisnąć przycisk funkcyjny, a następnie wprowadzić wartość., 3, log, ln,,, sin, cos, tan, sin -1, cos -1, tan -1, sinh, cosh, tanh, sinh -1, cosh -1, tanh -1, (-) 7 Mnożenie z pomijaniem znaku mnożenia przez funkcjami typu B: 23, Alog2 itd. 8 Permutacje i kombinacje: npr, ncr 9 x, 10 +, Funkcje o takim samym priorytecie wykonywania są wykonywane od prawej do lewej strony. In120 e X {In(120)}. Pozostałe funkcje są wykonywane od lewej do prawej strony. Działania podane w nawiasach posiadają najwyższy priorytet. Jeżeli obliczenie zawiera argument stanowiący wartość ujemną, to wartość ujemna musi zostać ujęta w nawias. Znak minus () jest traktowany jak działanie typu B, w związku z czym należy zachować szczególną ostrożność, jeżeli obliczenie zawiera działanie typu A z wyższym priorytetem lub działania potęgowania bądź pierwiastkowania. Przykład: (2) 4 = 16, 2 4 = 16 30
Stosy Podczas wykonywania działań kalkulator używa obszarów pamięci (zwanych stosami") do czasowego zapamiętywania wartości (stosy liczbowe) oraz poleceń (stosy poleceń) w zależności od ich priorytetu. Stos liczbowy posiada 10 poziomów, a stos poleceń ma 24 poziomy. Komunikat o błędzie stosu (Stack ERROR) pojawia się podczas wykonywania zbyt skomplikowanego obliczenia, przekraczającego pojemność jednego z tych stosów. Obliczenia są wykonywane zgodnie z Zasadą kolejności działań. Po wykonaniu działania polecenia i wartości są wykasowywane ze stosu. Przykład : Stos liczbowy Stos poleceń 31
Obszary wprowadzeń Miejsca wewnętrzne: 12 precyzja*: precyzja wynosi generalnie 1 do 10-tej cyfry. Funkcje Obszary wprowadzeń Taki sam jak sinx, z wyjątkiem kiedy Taki sam jak sinx, z wyjątkiem kiedy Taki sam jak sinx, z wyjątkiem kiedy 32
Funkcje Obszary wprowadzeń (x są liczbami całkowitymi) (n, r są liczbami całkowitymi) (n, r są liczbami całkowitymi) (Taki sam jak sin x) (Przekształcenia pomiędzy układem dziesiętnym < > sześćdziesiętnym) Jednakże (n jest liczbą całkowitą) n jest liczbą całkowitą Jednakże Suma miejsc dla liczb całkowitych, liczników i mianowników nie może przekraczać dziesięciu miejsc (włącznie ze znakami oddzielającymi) 33
* la jednego obliczenia błąd wynosi 1 do 10-tej cyfry. (W przypadku wyświetlania wykładowego błąd wynosi 1 do cyfry najmniej znaczącej.) W przypadku wykonywania obliczeń sukcesywnych błędy sumują się, co może wpływać na dokładność działań. (Dotyczy to również obliczeń wewnętrznych wykonywanych w sposób ciągły, na przykład w przypadku, x y, x!, 3, npr, ncr itd.). Błędy sumują się w pobliżu punktu osobliwego funkcji oraz punktu zwrotnego, co może wpływać na dokładność działań. Wymiana baterii (LR44) Słabo widoczne znaki na wyświetlaczu wskazują na niskie napięcie baterii. Dalsze użytkowanie kalkulatora ze słabą baterią może powodować nieprawidłowe działanie urządzenia. Kiedy znaki na wyświetlaczu staną się słabo widoczne, należy jak najszybciej wymienić baterię. 1 Proszę nacisnąć na przyciski, żeby wyłączyć zasilanie kalkulatora. 2 Odkręć śrubę mocującą na tylnej ściance kalkulatora i zdejmij pokrywę baterii. 3 Wyjmij zużytą baterię. 4 Powierzchnię nowej baterii przetrzyj miękką i suchą ściereczką. Następnie włóż baterię do komory stroną dodatnią Śruba + do góry (tak, abyś ją widział). 5 Załóż tylną ściankę kalkulatora i dokręć śrubę mocującą. 6 Naciśnij na przycisk -żeby włączyć kalkulator. Automatyczne wyłączanie Kalkulator wyłącza się automatycznie, jeżeli przez około sześć minut nie zostanie naciśnięty żaden przycisk. W takiej sytuacji naciśnij przycisk -w celu ponownego włączenia zasilania kalkulatora.. Czyszczenie i konserwacja Do czyszczenia zewnętrznych powierzchni kalkulatora używaj zawsze suchej i miękkiej ściereczki. Jeżeli kalkulator jest silnie zabrudzony, przetrzyj go ściereczką namoczoną w łagodnym roztworze wody z mydłem. Przed przetarciem należy silnie wyżąć ściereczkę w celu usunięcia nadmiaru wilgoci. Do czyszczenia kalkulatora nigdy nie używaj rozpuszczalnika, benzyny ani innych środków lotnych. W ten sposób możesz bowiem zetrzeć nadrukowane znaki i uszkodzić obudowę. 34
Gwarancja - Proszę koniecznie zachować! Drodzy Klienci, bardzo cieszymy się z wyboru naszego kalkulatora. Gdyby wbrew oczekiwaniom wystąpiły w urządzeniu problemy techniczne, proszę uwzględnić następujące punkty: Gwarancja na kalkulator jest udzielana na 36 miesięcy. Należy koniecznie zachować dowód zakupu i oryginalne opakowanie. W przypadku problemów prosimy o kontakt z naszą hotline: Infolinia międzynarodowa 00800 100 22 100 service.pl@gsl servicenet.de Jeśli mimo to nie można usunąć usterki, urządzenie należy przesłać w oryginalnym opakowaniu na adres: GSL mbh Am Weimarer Berg 6 99510 Apolda Germany Dziękujemy Państwu za zrozumienie. IAN 92312 Z uprzejmymi pozdrowieniami Olympia Business Systems Vertriebs GmbH LCD-8510S EN 55022: 2006 EN 55024: 1998 + A1: 2001+A2:2003 Olympia Business Systems Vertriebs GmbH Zum Kraftwerk 1 45527 Hattingen 24.05.2013 35
Zastrzegamy sobie zmian zawartości i zmian technicznnych.