Nawozowo na MTAS (cz. II)

60 Nawozowo na MTAS (cz. II) W tym numerze prezentujemy oferty kolejnych kilku firm dystrybuujących różnego typu produkty nawozowe, przedstawione podczas IX Międzynarodowych Targów Agrotechniki Sadowniczej (11 12 stycznia br.). Ograniczyć szkody przymrozkowe W tym roku firma Compo Expert, obok dobrze już znanej polskim sadownikom serii nawozów Basacote do startowego nawożenia drzewek i krzewów, oferowała także nowe produkty. Szczególną uwagę zwrócono na środek zapobiegający występowaniu uszkodzeń przymrozkowych w uprawach sadowniczych i warzywniczych Compo Frost Protect (fot. 1). Jest to unikalne połączenie krioprotektantów z naturalnym związkiem antystresowym α-dl-tokoferolem (witamina E) oraz stabilizującym borem i adiuwantami umożliwiającymi szybkie i efektywne pobieranie substancji aktywnych. W sytuacji przechłodzenia roślin (stres oksydacyjny) α-dl-tokoferol eliminuje wolne rodniki tlenu i stabilizuje błonę komórkową rośliny. Natomiast krioprotektanty zapobiegają tworzeniu się kryształków lodu, a bor stabilizuje ściany komórkowe i reguluje przepuszczalność błony. Nawóz ten należy zastosować co najmniej 24 godziny przed spodziewanym przymrozkiem (w dawce 1 1,2 l/ha). Zalecana ilość wody to 200 l/ha (stężenie 0,5 0,6%). Stosowany po przymrozku jest nieskuteczny. Warto zwrócić uwagę, że Compo Frost Protect po naniesieniu na rośliny wykazuje działanie przez około 7 dni. Jeśli spodziewamy się kolejnego przymrozku po upływie tygodnia od ostatniego zabiegu, zaleca się ponowne zastosowanie preparatu. Z nawozów dolistnych polecano zaś serię produktów Basfoliar, m.in. Basfoliar Aktiv, Basfoliar Combi-Stipp. Basfoliar Aktiv to nawóz dolistny produkowany na bazie ekstraktu z alg morskich. Zawiera hormony roślinne, aminokwasy, witaminy oraz mikroelementy. Składniki zawarte w tym nawozie są łatwo i szybko pobierane przez rośliny zarówno przez liście, jak i korzenie. Preparat zapewnia dynamiczny rozwój systemu korzeniowego, wzmaga fotosyntezę, poprawia

61 jakość i wysokość plonu oraz gwarantuje lepszą kondycję roślin. W naturalny sposób zwiększa wytrzymałość i witalność drzew. Natomiast Basfoliar Combi-Stipp to wieloskładnikowy nawóz dolistny o wysokiej zawartości wapnia, wzbogacony magnezem, manganem, borem i cynkiem w optymalnych proporcjach. Przeznaczony jest do niwelowania niedoborów wapnia. Zapobiega występowaniu wielu chorób fizjologicznych, takich jak: gorzka plamistość podskórna czy rozpady miąższu. Fot. 1. Mirosław Błasiak polecał m.in. środek zapobiegający występowaniu uszkodzeń przymrozkowych w uprawach sadowniczych i warzywniczych Compo Frost Protect Naturalne minerały Na stoisku firmy NaturalCrop (fot. 2) oferowano nawozy dolistne Herbagreen, NaturalCrop SL i doglebowy Fertil. Podstawowym surowcem do produkcji nawozu Herbagreen są naturalne minerały (kalcyt) poddane opatentowanej technologii mikronizacji i elektrostatycznej aktywacji. W roztworze nasyconym ph tego nawozu wynosi 8 9,5. Zawarty w nim krzem wzmacnia strukturę komórek. W wyniku tego tkanka rośliny jest mniej podatna na zasiedlanie Fot. 2. Na stoisku firmy NaturalCrop nawozy dolistne Herbagreen, NaturalCrop SL i doglebowy Fertil, oferowali (od lewej) Krzysztof Dudziński i Dominik Poszywała

62 przez sprawców chorób i szkodniki. Zwiększa też intensywność fotosyntezy, stabilizuje ph soku komórkowego, poprawia gospodarkę wodną roślin, skutecznie uzupełnia w nich niedobory pierwiastków i zwiększa zawartość przeciwutleniaczy. Wspomaga też regenerację roślin po wystąpieniu stresu (m.in. poparzenia herbicydowe, przemarznięcia, gradobicie, susza, zalanie). Natomiast w przypadku jabłoni łatwo przyswajalny wapń ogranicza wystąpienie gorzkiej plamistości podskórnej i skorkowacenia miąższu. Natomiast nawóz NaturalCrop SL wytwarzany jest z naturalnych surowców pochodzenia organicznego. Jest całkowicie rozpuszczalny w wodzie (ph 5 6). Łączy funkcję nawozu azotowego (zawiera 9% azotu organicznego), biostymulatora (ponad 54% aminokwasów ogółem, z czego 80% lewoskrętnych) i adiuwanta (po naniesieniu na rośliny tworzy powłokę polipeptydową ograniczającą odparowywanie oraz spłukiwanie cieczy roboczej). Charakteryzuje się wysoką zawartością węgla organicznego (24,5%). Najważniejszą jego zaletą, jak zapewniali przedstawiciele firmy, jest wysoka koncentracja lewoskrętnych aminokwasów. Stosowany w uprawie jabłoni w okresie różowego pąka i na zawiązki (u gruszy przed i po kwitnieniu) wpływa na lepsze zawiązywanie i poprawę jakości owoców. Natomiast stosowany w uprawie drzew pestkowych ogranicza obumieranie zawiązków oraz polepsza zawiązywanie i jakość owoców. Do stosowania doglebowego polecano zaś organiczny nawóz azotowy o spowolnionym uwalnianiu azotu Fertil. Zawiera on m.in. azot organiczny (12,5%) i węgiel organiczny pochodzenia biologicznego (42%), który jest wykorzystywany przez mikroorganizmy żyjące w glebie w strefie korzeniowej rośliny. Produkt ten ma formę peletu. Sprzyja absorpcji składników odżywczych i wspomaga wzrost Fot. 3. Stoisko firmy ProCam Polska korzeni, szczególnie w pierwszych etapach rozwoju rośliny. 40% azotu organicznego z produktu jest dostępne dla roślin w ciągu pierwszych 2 3 tygodni od zastosowania, zaś pozostała część 60% jest stopniowo uwalniana w ciągu 3 5 miesięcy. Spowolnione uwalnianie azotu pozwala na intensywne, zrównoważone odżywianie rośliny dostosowane do jej potrzeb w trakcie całego cyklu wegetacyjnego. Polepsza żyzność gleb, wpływa na odtworzenie próchnicy w glebie i wchłanianie składników pokarmowych oraz poprawia retencję wody i sprawność kompleksu sorpcyjnego gleby. Nawozy dolistne, biostymulatory, adiuwanty Wśród produktów oferowanych przez firmę ProCam Polska (fot. 3) znalazły się w tym roku m.in. nawozy dolistne (takie jak: ProChelat MAX, ProCam MAG, Proleaf MAKRO P, ProHorti K, ProHorti P, Proleaf TOTAL, ProKali+, BMg Pro+, ProCam CYNK Pro+, Pro- Cam Bor Pro+, Extra Bor Pro+, Active Mn Pro+), a także biostymulatory, m.in. Calkorium Liquide, Reflets Pro+ i Santaura Pro+. Calkorium Liquide zawiera rozpuszczalne wapń i magnez, mikroelementy (miedź, cynk, bor, mangan, molibden) oraz aminokwasy. Korzystnie oddziałuje na wzrost i rozwój roślin, wielkość i jakość plonu oraz zwiększa wytrzymałość roślin na stres (m.in. przymrozek, suszę). Jest szczególnie polecany do stosowania w warunkach, gdy rośliny mają problemy z pobraniem wody i składników pokarmowych przez korzenie. Ograniczona ilość wody w glebie zwiększa bowiem koncentrację roztworu glebowego, który może negatywnie wpływać na system korzeniowy roślin. Można stosować go samodzielnie lub łącznie z większością fungicydów (przed użyciem w mieszaninie zaleca się wykonanie próby w małej ilości wody celem wykluczenia ewentualnych mineralizacji i wytrącania z cieczy roboczej). Natomiast Reflets Pro+ poleca się w celu zmniejszenia stresu termicznego roślin. Produkt ten zawiera alkohole tłuszczowe i azot. Po naniesieniu na rośliny tworzy na ich powierzchni filtr ochronny, reguluje pracę aparatów szparkowych, zmniejsza transpirację, dzięki czemu może regulować turgor roślin i stabilizować proces fotosyntezy, ponadto obniża temperaturę liści w czasie wysokiej temperatury i, co ważne, podnosi tolerancję kwiatów i zawiązków owocowych na przemarzanie podczas wiosennych spadków temperatury. Zaleca się stosować go dolistnie przed spodziewanym przymrozkiem. Nawóz Santaura Pro+ zawiera zaś ekstrakt z alg morskich Ascophyllum nodosum, azot pochodzenia organicznego oraz potas. Poprawia wigor roślin, stymuluje wzrost i rozwój

63 ich części nadziemnej i podziemnej, usprawnia proces fotosyntezy oraz poprawia pobieranie innych składników pokarmowych. Zalecany jest do użycia w czasie intensywnego wzrostu roślin. Nie należy stosować go podczas wysokiej temperatury powietrza. Ponadto w ofercie firmy znajduje się również kondycjoner Isotak Pro+, który po dodaniu w odpowiedniej ilości do wody w beczce opryskiwacza obniża jej ph. Kompleksowe odżywienie Na stoisku ZZO Warka (fot. 4) polecano do zastosowania w uprawach sadowniczych m.in. nawóz Megafol. Zawiera on potas (K 2 O) 7%, azot (N) 2%, substancję organiczną 40% (w tym węgiel organiczny 9%) i aminokwasy roślinne 28%. Nawóz ten zwiększa produktywność roślin poprzez intensyfikację pobierania składników pokarmowych oraz wspomaga ich regenerację w przypadku wystąpienia stresu. Zawarte w Megafolu aminokwasy oddziałują na przepuszczalność Fot. 4. Nadal ważną pozycję w ofercie tej firmy zajmują nawozy dolistne FruitAkademia błony komórkowej, co przekłada się na zwiększenie pobierania przez roślinę substancji zawartych w nawozie. Dzięki temu procesowi, stosując nawet niższe dawki produktów nawozowych, można uzyskać o wiele lepsze efekty w odżywieniu drzew. Dodanie do stosowanych dolistnie nawozów lub środków ochrony roślin produktu aminokwasowego jest więc sposobem na znaczne zwiększenie ich przyswajalności, a przez to efektywności działania. Nowością w ofercie ZZO Warka jest McCream firmy Valagro. Jest to wyciąg roślinny z alg morskich (A. nodosum) do stosowania w sytuacjach zaburzonego rozwoju, dla poprawienia ogólnej kondycji i wigoru roślin. Zapewnia optymalny rozwój wegetatywny, wzrost plonu, antystresowe działanie oraz lepsze wchłanianie substancji odżywczych. W jego skład wchodzą ekstrakty z alg zawierające w odpowiednich proporcjach: betainy (odgrywają ważną rolę w reakcji roślin na czynniki stresowe), aminokwasy (jedne z najbardziej skomplikowanych związków

64 organicznych będących podstawowym elementem składowym komórek roślinnych i zwierzęcych), hormony roślinne (naturalne związki organiczne produkowane przez rośliny, regulujące procesy związane z różnicowaniem i rozwojem roślin), auksyny (zwiększają wzrost systemu korzeniowego i wpływają na wielkość owoców), cytokininy (ułatwiają regenerację tkanek roślinnych, opóźniają procesy starzenia), a także gibereliny, węglowodany, kwas alginowy, mangan, magnez i cynk. Nadal ważną pozycję w ofercie tej firmy zajmują nawozy dolistne FruitAkademia, które zostały opracowane na bazie doświadczeń holenderskiej firmy doradczej FruitConsult. Są to specjalistyczne nawozy w postaci krystalicznej służące do dokarmiania jabłoni. Dla wygody stosowania każda z mieszanek przeznaczona jest zawsze na 2 ha owocującego sadu. Ilość składników pokarmowych w danym nawozie jest dopasowana do poszczególnych faz fenologicznych (FruitAkademia na Początek Wegetacji, FruitAkademia na Mysie Ucho, FruitAkademia na Zielony Pąk, FruitAkademia na Różowy Pąk, FruitAkademia na Kwitnienie, FruitAkademia na Wzrost Owoców I, FruitAkademia na Wzrost Owoców II, FruitAkademia po Zbiorach). Optymalny okres zastosowania nawozu oznaczony jest na opakowaniach piktogramem. W sezonach, w których nie występują niestandardowe zjawiska (m.in. anomalie pogodowe, klęski nieurodzaju), nawozy FruitAkademia w pełni pokrywają zapotrzebowanie jabłoni na makro- i mikroelementy. Siła aminokwasów Jak informował Marcin Oleszczak (fot. 5) z firmy Ekoplon S.A., na bieżący sezon firma ta przygotowała kilka innowacyjnych rozwiązań. Marka Maximus została wzbogacona o nową linię krystalicznych nawozów mikroelementowych Maximus AminoMicro, dedykowanych do poszczególnych upraw. Umożliwiają one szybkie uzupełnianie nawet ukrytych niedoborów mikroelementów. Kolejną nowością w palecie Ekoplonu jest Nitrospeed 39 dolistny nawóz azotowy z formułą Fot. 5. Marcin Oleszczak (od lewej), Tomasz Kwiecień i Michał Gajda z firmy Ekoplon S.A. SPEED składającą się ze starannie dobranego układu molibdenu, niklu i tytanu trzech ważnych mikroelementów w metabolizmie roślin. Są one najważniejsze z punktu widzenia przemian i przetwarzania azotu, a w roślinie usprawniają przemiany i wykorzystanie azotu oraz zwiększają jej wytrzymałość na stresy abiotyczne. W linii nawozów AminoPower obecnie są trzy produkty: AminoPower Wapniowy 11 (bezazotanowy, krystaliczny dolistny nawóz zawierający wapń 11% CaO i mikroelementy) wprowadzony na rynek latem ub. r. oraz nowości: AminoPower Antystres Micro oraz AminoPower Resiphos PK. Nawozy z linii AminoPower, dzięki zawartości aminokwasów (glicyny, proliny i kwasu glutaminowego), wykazują właściwości biostymulujące rośliny do prawidłowego wzrostu i rozwoju. Ponadto charakteryzują się silnymi właściwościami antystresowymi, co pozwala opryskiwanym roślinom szybko i efektywnie wychodzić ze stresów abiotycznych i biotycznych. AminoPower Antystres Micro jest bogaty w: magnez, mikroelementy ważne dla metabolizmu roślin oraz wolne aminokwasy i krótkie peptydy. Natomiast AminoPower Resiphos PK to, jak informował M. Oleszczak, unikalne połączenie wolnych aminokwasów i peptydów. Zawarte w nich składniki indukują powstawanie naturalnych fitoaleksyn, elicitorów, związków fenolowych czy nadwrażliwość porażonych komórek. Nowe, krystaliczne W bieżącym sezonie firma Kazgod poszerza linię nawozów dolistnych FoliQ o serię nawozów krystalicznych FoliQ krystaliczny 20-20-20 i FoliQ krystaliczny bor. Nawozy te, jak podkreślał przedstawiciel firmy (fot. 6), są mocno skoncentrowane, w pełni rozpuszczalne w wodzie. Zapewniają szybką regenerację i efektywne zaopatrzenie roślin w substancje odżywcze. FoliQ krystaliczny 20-20-20 to zrównoważony nawóz przeznaczony do ogólnego stosowania w celu silnej stymulacji rozwoju roślin w sytuacjach stresowych, zwłaszcza gdy rośliny mają ograniczone możliwości pobierania składników pokarmowych z gleby. Zrównoważony skład nawozu umożliwia jego zastosowanie Fot. 6. Na stoisku firmy Kazgod nawozy FoliQ promował Jacek Sawicki praktycznie w każdej uprawie. FoliQ krystaliczny bor to dobrze rozpuszczalny nawóz z wysoką zawartością boru. Stosowanie go w optymalnej dawce i terminach pozwala uzyskać wysokie plony oraz zabezpieczyć rośliny przed deficytem boru. Wprowadzenie nawozów krystalicznych było odpowiedzią na zapotrzebowanie rynku. Przedstawiciele firmy uważają jednak, iż jest całkiem spora grupa producentów, którzy

65 preferują nawozy w postaci granulatów do samodzielnego przygotowywania mieszanin. Na dobry początek Jak informował Andrzej Grenda (fot. 7), w ofercie firmy Yara Poland wciąż ważną pozycję zajmuje dobrze znany sadownikom bezchlorkowy nawóz Yara Mila Complex. W swoim składzie, oprócz bezchlorkowego i całkowicie rozpuszczalnego w wodzie potasu, wysokiej zawartości łatwo przyswajalnych siarki i magnezu, ma dwie równomiernie uruchamiane formy azotu (N-NO 3 i N-NH 4 ) oraz kompleks niezbędnych mikroelementów (Fe, Mn, B i Zn) oraz bardzo aktywną polifosforanową formę fosforu. Polecany jest do stosowania na początku wegetacji w dawce 200 300 kg/ha w rzędy drzew. Natomiast w linii nawozów do użycia w okresie kwitnienia są nawozy serii YaraLiva: Nitrabor i Tropicote oraz saletra potasowo-wapniowa Unika Calcium. Są to produkty, które szybko rozpuszczają się i tym Fot. 7. Przedstawiciele Yara Poland (od lewej): Wojciech Wojcieszek, Andrzej Grenda i Henryk Wilczyński samym zawarte w nich składniki (azot, wapń i potas) są szybko wykorzystywane przez rośliny w porównaniu np. z saletrzakiem. W okresie okołokwitnieniowym do stosowania w sadach Yara oferuje wieloskładnikowy nawóz dolistny KristaLeaf Fruit Controller, zawierający pierwiastki niezbędne w tym okresie: cynk dla zwiększenia wytrzymałości roślin na niską temperaturę, a w szczególności wzmocnienia pąków kwiatowych i kwiatów, molibden oraz siarkę stymulujące rośliny do szybszego wbudowywania i wykorzystania mobilnych frakcji azotu w roślinie, bor dla lepszego zawiązania owoców, a także magnez i fosfor. A. Grenda podkreślił także znaczenie niedocenianego przez niektórych sadowników pierwiastka krzemu, który naturalnie występuje zwykle w formach nieprzyswajalnych dla roślin. Innowacyjną formę kwasu ortokrzemowego wzbogaconą choliną i wapniem zawiera mikroelementowy nawóz dolistny o wysokiej koncentracji składników pokarmowych Yara Vita Actisil, który skutecznie równoważy niedobory mikroelementów i poprawia przebieg procesów fizjologicznych w roślinie. Jest wysoce skuteczny nawet w okresie suszy. Nawóz ten zawiera 0,6% krzemu.

66 Wspomóc magnezem Na stoisku firmy Tradecorp promowano dwa interesujące produkty: TriPod 2 i Magnitech. Jak informował Dariusz Zmysłowski (fot. 8) z tej firmy, Magnitech to skoncentrowana saletra magnezowa z dodatkiem boru i mikroelementów chelatowanych EDTA (Fe, Mn, Zn). Zawarte w nawozie składniki szybko i efektywnie eliminuje w roślinie wszelkie niedobory magnezu. Może być mieszany z saletrą wapniową i jest kompatybilny z większością nawozów, a także środków ochrony roślin. W uprawach sadowniczych polecany jest do stosowania przed kwitnieniem (2 3 l/ha) oraz w ciągu sezonu wegetacyjnego w kilku zabiegach (ostatni należy przeprowadzić miesiąc przed zbiorem owoców). Natomiast TriPod 2 to produkt wapniowo-magnezowo-węglanowy wzbogacony o koncentrat kwasów humusowych. Dla roślin jest to bogate źródło wapnia i magnezu, a zawarte w nawozie kwasy humusowe zastępują sadu substancją organiczną, np. obornikiem. Nawóz jest dobrze w postaci wygodnych do użycia granul o średnicy Fot. 8. Dariusz Zmysłowski na stoisku Tradecorp 4 6 mm, jest dobrze rozpuszczalny. Jednorazowe zastosowanie w sadzie wiosną lub jesienią (200 300 kg/ha w pasy herbicydowe) dostarcza wapń w formie węglanowej (CaO 59% + MgCO 3 29%), którego ilość zaspokaja potrzeby pokarmowe roślin w ciągu całego sezonu wegetacyjnego oraz zapobiega obniżeniu odczynu gleby. Zawartość kwasów humusowych wzbogaca jej życie biologiczne. Z cząsteczkami nanosrebra Na stoisku firmy Agrosimex nowe nawozy mające w swoim składzie cząsteczki nanosrebra promowali Iwona Polewska-Jankowiak (fot. 10) i Krzysztof Zachaj. Pierwszy z polecanych produktów to Viflo Cal S wapniowy nawóz dolistny. Zapewnia lepsze i szybsze pobieranie wapnia oraz dobre jego przemieszczanie w roślinie. Zdaniem K. Zachaja, preparat ten wpływa pozytywnie na jakość i zdolność przechowalniczą owoców. W doświadczeniach prowadzonych przez firmę wykazano, iż w przypadku jabłek, m.in. odmiany Gala było zdecydowanie mniej owoców z objawami gorzkiej plamistości podskórnej, szarej pleśni i mokrej zgnilizny w stosunku do jabłek z drzew, które nie były nawożone tym nawozem. Przedstawiciele firmy zalecają stosowanie nawozu także do nawożenia truskawek, czereśni i wiśni. Nawóz należy stosować do 2, 3 ostatnich zabiegów przed zbiorem owoców, a w przypadku czereśni i wiśni także po zbiorze owoców. Drugi z nowych produktów to Viflo Chitosol Silver zawierający 25 ppm nanosrebra w postaci chitozanu srebra. Jak informował K. Zachaj, prowadzone w ciągu ostatnich 3 lat u sadowników badania wykazały jego wysoką skuteczność w ograniczaniu chorób drewna. W preparacie tym po raz pierwszy zastosowano połączenie chitozanu i srebra, co, zdaniem K. Zachaja, zapewnia wysoką efektywność produktu w gojeniu ran drzew po cięciu, po wiosennym pękaniu kory oraz po opadach gradu. Biokompatybilność chitozanu z żywymi komórkami umożliwia tworzenie się na powierzchni kory specjalnej powłoki, tzw. filmu, która chroni lub zastępuje (w przypadku uszkodzeń) fizjologiczną powłokę kory. Chitozan stymuluje wytrzymałość roślin w stosunku do wielu grzybów chorobotwórczych. Preparat ten polecano stosować tuż po zimowym cięciu drzew (nanosić bezpośrednio na rany po cięciu Chitosol Silver Żel lub opryskiwać całe drzewa Chitosol Silver). Preparat ten należy też stosować bezpośrednio po gradobiciu (wspomaga zabliźnianie się uszkodzeń gradowych), a także po zbiorach owoców i po opadnięciu liści (zwiększa wytrzymałość roślin na zasiedlenie przez patogeny wywołujące choroby kory i drewna).viflo Chitosol Silver można także używać do moczenia korzeni drzewek przed sadzeniem. Zwiększa wytrzymałość korzeni drzew na infekcje sprawcą guzowatości korzeni, co potwierdziły badania wykonane w SZD w Brzeznej w 2012 r. Ważną zaletą tego produktu jest jego całkowite bezpieczeństwo dla użytkowników. Fot. 9. Stoisko firmy Agrosimex fot. 1 9 D. Łabanowska-Bury Monika Strużyk Dorota Łabanowska-Bury