Fundacja Rzecznik Praw Rodziców Adres biura: ul. Dąbrowskiego 42/2 02-561 Warszawa Adres e-mail: biuro@rzecznikrodzicow.pl Warszawa, dn. 16 marca 2016 r. Wojewoda Mazowiecki Pan Zdzisław Sipiera Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie pl. Bankowy 3/5, 00-950 Warszawa SKARGA NA ZARZĄDZENIA PREZYDENTA M. ST. WARSZAWY DOT. REKRUTACJI I ORGANIZACJI EDUKACJI PRZEDSZKOLNEJ W ROKU SZKOLNYM 2016/17 Niniejszym składam skargę na zarządzenia prezydenta m.st. Warszawy dot. zasad rekrutacji oraz organizacji wychowania przedszkolnego w roku szkolnym 2016/17. Skarga dotyczy zasad dot. rekrutacji i organizacji edukacji przedszkolnej określonych w następujących dokumentach opublikowanych na stronie internetowej Biura Edukacji m.st. Warszawy (http://edukacja.warszawa.pl/dla-ucznia-i-rodzica/rekrutacja/przedszkolaki): - Organizacja oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych w roku szkolnym 2016/2017 data publikacji: 2 lutego 2016 r., godz. 13:03 - Zasady rekrutacji do przedszkoli i oddziałów przedszkolnych data publikacji: 8 lutego 2016 r. godz. 12:54 Dokumenty te zostały upublicznione przez Biuro Edukacji m.st. Warszawy, które wykonuje zadania Prezydenta m.st. Warszawy w zakresie organizacji wychowania przedszkolnego (w imieniu Prezydenta m.st. Warszawy zadania z zakresu edukacji, polityki społecznej, sportu i rekreacji oraz ochrony konserwatorskiej zabytków prowadzi Zastępca Prezydenta m.st. Warszawy Włodzimierz Paszyński. Zgodnie z zarządzeniem Prezydenta m.st. Warszawy nr 1639/2011 z 14 października 2011 r. sprawuje on m.in. nadzór nad Biurem Edukacji Urzędu m.st. Warszawy). Dokumenty te nie mają formalnie charakteru zarządzeń. Biorąc jednak pod uwagę fakt, iż nie wydano zarządzeń dotyczących zasad i harmonogramów rekrutacji oraz organizacji wychowania przedszkolnego w roku szkolnym 2016/2017, a przedmiotowe dokumenty są jedynymi określającymi przyjęte przez m.st. Warszawę zasady w tym zakresie, należy uznać, iż są one w istocie zarządzeniami, choć nie nadano im takiego tytułu. Strona 1 z 7
W dokumentach tych zawarto następujące zapisy niezgodne z Ustawą o systemie oświaty: Zasady rekrutacji do przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych prowadzonych przez m.st. Warszawę w punkcie 5: Kontynuacja wychowania przedszkolnego przez dzieci uczęszczających do przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych w bieżącym roku szkolnym (2015/2016) Rodzice/prawni opiekunowie dzieci urodzonych w latach 2013-2011, które obecnie uczęszczają do przedszkoli/oddziałów przedszkolnych, składają deklarację o kontynuowaniu wychowania przedszkolnego w kolejnym roku szkolnym w przedszkolu/szkole, do której uczęszcza dziecko. Rodzice/prawni opiekunowie dzieci, urodzonych w 2010 roku oraz dzieci z odroczonym obowiązkiem szkolnym mogą potwierdzić kontynuację edukacji przedszkolnej w przedszkolu/szkole, jeżeli w roku szkolnym 2016/2017 przedszkole/szkoła będzie prowadziło oddziały dla dzieci 6 letnich. Jeżeli przedszkole/szkoła nie organizuje oddziałów dla 6 latków, to dziecko uczestniczy w postępowaniu rekrutacyjnym. Organizacja oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych w roku szkolnym 2016/2017 : Jeżeli dziecko sześcioletnie nie jest jeszcze gotowe do rozpoczęcia nauki w klasie pierwszej, to będzie mogło realizować obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne w oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej. Cytowane zasady różnicują sytuację dzieci w zależności od wieku. Rodzicom/prawnym opiekunom dzieci urodzonych w latach 2011-2013 przyznają nieograniczone w żaden sposób prawo do złożenia deklaracji o kontynuowaniu wychowania przedszkolnego w kolejnym roku w przedszkolu/szkole, do której uczęszcza dziecko. W odniesieniu do dzieci urodzonych w 2010 roku natomiast prawo rodziców/opiekunów do potwierdzenia kontynuacji edukacji przedszkolnej w przedszkolu/szkole jest uzależnione od tego, czy w roku szkolnym 2016/2017 przedszkole/szkoła będzie prowadziło oddziały dla dzieci 6 letnich. Należy podkreślić, że Takie ograniczenie prawa do złożenia deklaracji o kontynuowaniu edukacji przedszkolnej w tej samej placówce, do której obecnie uczęszcza dziecko, jest niezgodne z art. 20 w. ustawy o systemie oświaty: Art. 20w. 1. Postępowanie rekrutacyjne do publicznych przedszkoli i publicznych innych form wychowania przedszkolnego przeprowadza się co roku na kolejny rok szkolny na wolne miejsca w publicznym przedszkolu lub w publicznej innej formie wychowania przedszkolnego. 2. Rodzice dzieci przyjętych do danego publicznego przedszkola lub danej publicznej innej formy wychowania przedszkolnego corocznie składają na kolejny rok szkolny deklarację o kontynuowaniu wychowania przedszkolnego w tym przedszkolu lub tej innej formie wychowania przedszkolnego, w terminie 7 dni poprzedzających termin rozpoczęcia postępowania rekrutacyjnego, określony w przepisach wydanych na podstawie art. 20l. Strona 2 z 7
Zgodnie z powyższym przepisem każde dziecko objęte wychowaniem przedszkolnym ma prawo do kontynuacji nauki w przedszkolu, a deklaracje rodziców w tym zakresie przyjmowane są jeszcze przed rozpoczęciem postępowania rekrutacyjnego do placówki. Ustawodawca nie przewidział wyłączenia z tego prawa dzieci sześcioletnich. Nie upoważnił także organu prowadzącego przedszkole do decydowania o fakcie zorganizowania oddziału przedszkolnego w oderwaniu od wyrażanej przez rodziców/opiekunów woli pozostawienia dzieci w przedszkolach. To, czy dane przedszkole będzie prowadziło w następnym roku szkolnym oddział dla dzieci sześcioletnich powinno zależeć od tego, czy rodzice/opiekunowie złożą deklaracje o kontynuowaniu w nim wychowania przedszkolnego przez swoje dzieci. Przyjęcie odwrotnej zasady, zgodnie z którą możliwość złożenia deklaracji jest uzależniona od arbitralnej decyzji organu prowadzącego o prowadzeniu lub nieprowadzeniu takiego oddziału, jest niezgodna z powyższym przepisem. Należy podkreślić, że rekrutację do przedszkola organ prowadzący powinien prowadzić na wolne miejsca pozostałe po złożeniu przez rodziców/opiekunów deklaracji o kontynuowaniu wychowania przedszkolnego. Powyższe zasady rekrutacji i organizacji edukacji przedszkolnej wynikające z zarządzenia prezydenta m.st. Warszawy są także niezgodne z następującymi przepisami ustawy o systemie oświaty: art. 14.1 uoso (w brzmieniu po nowelizacji z dn.29.12.2015): Art. 14. 1. Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci od początku roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 3 lata, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat. Wychowanie przedszkolne jest realizowane w przedszkolach oraz w innych formach wychowania przedszkolnego. Z przepisu tego wynika, że w wychowaniu przedszkolnym uczestniczą dzieci w wieku 3-7 lat, na równych zasadach. Art. 14. 3 Uoso (w brzmieniu po nowelizacji z dn. 29.12.2015) 14.3. Dziecko w wieku 6 lat jest obowiązane odbyć roczne przygotowanie przedszkolne w przedszkolu lub w innej formie wychowania przedszkolnego. Dzieci 6-letnie mają zatem prawo do korzystania z wychowania przedszkolnego w przedszkolu. Art. 1.pkt 1 oraz 6.1 uoso: Art. 1. System oświaty zapewnia w szczególności: 1) realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju; Art. 6. 1. Przedszkolem publicznym jest przedszkole, które: ( )przeprowadza rekrutację dzieci w oparciu o zasadę powszechnej dostępności; Przepisy te określają zasadę powszechnego dostępu do edukacji. Ograniczanie dzieciom sześcioletnim możliwości kontynuowania edukacji przedszkolnej w przedszkolu, do którego uczęszczały jako pięciolatki, narusza tą zasadę. Cytowany zapis z dokumentu Organizacja oddziałów przedszkolnych wskazuje, że jedynym miejscem realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci sześcioletnich w Warszawie w roku 2016/2017 mają być oddziały przedszkolne zorganizowane w szkołach podstawowych. Ograniczenie prawa kontynuowania wychowania Strona 3 z 7
przedszkolnego w tej samej placówce przez dziecko w szczególny sposób dotyczy więc przedszkoli. Ogłoszone zasady rekrutacji wpływają wprawdzie negatywnie również na dzieci uczęszczające obecnie do oddziałów przedszkolnych w szkołach (w sytuacji, gdy organ prowadzący zdecydował odgórnie o nieprowadzeniu takiego oddziału w kolejnym roku szkolnym), jednak nadrzędnym celem ich przyjęcia jest uniemożliwienie rodzicom pozostawienie dzieci z rocznika 2010 w przedszkolach i przeniesienie ich do oddziałów przedszkolnych w szkołach. Potwierdza to również List Dyrektora Biura Edukacji do Rodziców dzieci sześcioletnich (opublikowany 26 lutego 2016 r. godz: 15:04 na stronie internetowej: http://edukacja.warszawa.pl/content/10264-list-dyrektora-biura-edukacji-do-rodzicow-dzieciszescioletnich), w którym napisano m.in.: W Warszawie edukacja dla sześciolatków zorganizowana będzie, wzorem ostatnich lat, w szkołach podstawowych. Rodzice, którzy zdecydowani są zapisać dziecko do pierwszej klasy, mogą to uczynić od 1 kwietnia. Pozostali rodzice zapisują dzieci do oddziałów przedszkolnych w szkołach (...) Będą także organizowane oddziały zamiejscowe przedszkoli w sąsiednich szkołach podstawowych. Kolejnym naruszeniem prawa spowodowanym przedmiotowymi zarządzeniami jest niezgodność organizacji procesu rekrutacji do przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach z przyjętą uchwałą ws. kryteriów branych pod uwagę w procesie rekrutacji (UCHWAŁA NR XXIII/581/2016 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 28 stycznia 2016 r. zmieniająca uchwałę w sprawie określenia kryteriów rekrutacji do przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych prowadzonych przez m.st. Warszawę, które będą brane pod uwagę na drugim etapie postępowania rekrutacyjnego, określenia liczby punktów za każde z tych kryteriów i dokumentów niezbędnych do ich potwierdzenia całość kryteriów jest określona w tekście ujednoliconym Uchwały nr IV/55/2015 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 15 stycznia 2015 r. w tej sprawie). Mimo, że wśród kryteriów branych pod uwagę na drugim etapie postępowania rekrutacyjnego jest następujący zapis: dziecko sześcioletnie objęte obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym oraz dziecko pięcioletnie i dziecko z odroczonym obowiązkiem szkolnym, ubiegające się o przyjęcie do przedszkola lub oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej położonej w odległości do 3 km od miejsca zamieszkania - 130 pkt. - m.st. Warszawa nie prowadzi naboru dzieci sześcioletnich do przedszkoli (dziecko sześcioletnie można zapisać tylko do oddziału przedszkolnego w szkole). Wysoka punktacja kryterium wieku 6 lat w połączeniu z zamieszkaniem w promieniu 3 km od placówki nie idzie więc w parze z umożliwieniem dostępu do wszystkich placówek, którymi potencjalnie mogliby być zainteresowani rodzice dziecka. Łamie to również zasadę powszechnej dostępności rekrutacji do publicznych przedszkoli (art. 6.1 Uoso). Należy wskazać, że cytowane wyżej dokumenty: Zasady rekrutacji do przedszkoli i oddziałów przedszkolnych oraz Organizacja oddziałów przedszkolnych w szkołach Strona 4 z 7
podstawowych w roku szkolnym 2016/2017, mające w istocie charakter zarządzeń, doprowadziły do szeroko zakrojonych negatywnych skutków. Sama publikacja tych zarządzeń (i towarzyszących im komunikatów takich jak wymieniony list dyrektor Biura Edukacji) doprowadziła do wprowadzenia w błąd ogółu rodziców co do przysługujących im praw. Skutkiem realizacji zarządzeń przez dyrektorów przedszkoli i szkół oraz urzędy dzielnic m.st. Warszawy było bezpośrednie pozbawienie rodziców możliwości złożenia deklaracji o kontynuowaniu wychowania przedszkolnego. Fundacja Rzecznik Praw Rodziców w okresie od połowy stycznia 2016 do dnia dzisiejszego odbierała od rodziców szereg zgłoszeń (telefonicznych i za pośrednictwem poczty elektronicznej) dotyczących nieprawidłowości wynikających z powyższych zarządzeń. Łącznie z Warszawy Fundacja odebrała ok. 90 zgłoszeń. Na podstawie analizy zgłoszeń można opisać typowy schemat negatywnych skutków przyjęcia i realizacji przedmiotowych zarządzeń: Rodzice byli szeroko informowani o tym, że nie będzie możliwości pozostawienia dzieci na kolejny rok w placówkach, do których uczęszczają, ponieważ edukacja przedszkolna dla 6-latków będzie realizowana w zerówkach szkolnych (informacje były przekazywane na stronie Biura Edukacji m.st. Warszawy, w przedszkolach na zebraniach, w trakcie spotkań informacyjnych w szkołach, poprzez ogłoszenia i listy urzędów dzielnic wybrane przykłady w załączeniu) Z relacji rodziców wynika, że w przedszkolach zdarzały się sytuacje podsuwania rodzicom do podpisu deklaracji, zgodnie z którymi rodzice zobowiązywali się do zapisania dziecka do oddziału przedszkolnego w szkole (np. przedszkole nr 164 w dzielnicy Praga Północ) W dniu 19 lutego minister edukacji pani Anna Zalewska skierowała pisma do gmin i dyrektorów przedszkoli, w których podkreśliła m.in., że dzieci sześcioletnie mają prawo do kontynuowania edukacji przedszkolnej w placówkach, do których obecnie uczęszczają. Nastąpiło to bezpośrednio przed rozpoczęciem biegu terminu składania deklaracji o kontynuowaniu wychowania przedszkolnego, przewidzianego przez Harmonogram rekrutacji do przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych w roku szkolnym 2016/2017 tj. 23-29 lutego 2016 r. Jedynie mała część rodziców w ciągu tygodnia przewidzianego na składanie deklaracji zdążyła dowiedzieć się, że przekazywane im wcześniej informacje nie były zgodne z prawdą. List MEN został przekazany do wiadomości rodziców jedynie w części placówek. Wielu rodziców nadal było zdezinformowanych komunikatami pierwotnie przekazanymi im przez dyrekcję placówek i urzędników dzielnic / Biura Edukacji. Dodatkowo, w przedszkolach i na stronie Biura Edukacji m.st. Warszawy (cytowany list dyrektor biura pani Joanny Gospodarczyk) pojawiły się zapowiedzi skierowania dzieci, których rodzice pozostawiają w przedszkolach deklaracje o kontynuowaniu przedszkola, do oddziałów zamiejscowych przedszkoli (w większości mających dopiero zostać utworzonymi), zamiast pozostawienia ich w tych samych budynkach. Należy to rozumieć jako kolejny element realizacji przedmiotowych zarządzeń, zgodnie z którymi wychowanie przedszkolne dzieci 6-letnich ma się opierać na oddziałach zlokalizowanych w szkołach (przypisanie dziecka do oddziału zamiejscowego oznacza, że choć formalnie w sensie Strona 5 z 7
administracyjnym pozostanie w tym samym przedszkolu, fizycznie w rozumieniu budynku, miejsca, i tak zostanie z niego przeniesione do szkoły). Dochodziło do sytuacji, w której dyrektorzy placówek informowali rodziców pod presją czasu (np. dając im 2 godziny do namysłu), że pozostawiając deklaracje o kontynuowaniu wychowania przedszkolnego, narażają dzieci na przeniesienie do tzw. zerówki w nieznanej jeszcze lokalizacji lub do budynku gimnazjum czy technikum. W takich sytuacjach dyrektorzy radzili rodzicom wycofanie deklaracji i zgłoszenie dziecka w rekrutacji do oddziałów zlokalizowanych przy szkołach podstawowych, wskazując, że planowany oddział zamiejscowy będzie stanowić gorsze rozwiązanie niż istniejący przy szkole podstawowej oddział przedszkolny. Tworzenie tego rodzaju presji w stosunku do rodziców było możliwe dzięki specyfice działania elektronicznego systemu rekrutacji. Złożenie deklaracji kontynuowania przedszkola blokuje możliwość zapisania dziecka do innych oddziałów przedszkolnych. Wielu rodziców wystraszonych wizją oddziału zamiejscowego w nieznanej im dotąd lub nieakceptowanej lokalizacji, nie mogąc na wszelki wypadek jednocześnie zabezpieczyć dziecku miejsca w zerówce w szkole obwodowej lub przynajmniej innej wybranej przez siebie, zrezygnowało ze złożenia deklaracji lub wycofało już złożone dokumenty z przedszkoli (takie sytuacje miały miejsce m.in. w przedszkolu nr 94, 123, 150). Należy zauważyć, że w ramach procesu rekrutacji w m.st. Warszawa można zapisywać dziecko do nieograniczonej liczby placówek, nie ma więc uzasadnienia dla braku możliwości jednoczesnego złożenia deklaracji kontynuacji w przedszkolu i zapisania dziecka do tzw. zerówki szkolnej. Zapisu, który by tego zabraniał, nie ma w ustawie ani w zasadach rekrutacji obowiązujących w Warszawie ograniczenia nakładane przez system elektroniczny nie mają więc podstawy prawnej. W części placówek, w których rodzice mimo zapowiedzi utworzenia oddziałów zamiejscowych nie wycofali deklaracji, rodzice protestowali lub nadal protestują przeciwko utworzeniu takich oddziałów. W kilku znanych Fundacji przypadkach protest społeczny doprowadził do rezygnacji burmistrzów dzielnicy z przenoszenia dzieci do oddziałów zamiejscowych (przedszkola nr 178, 392 Praga Południe oraz 170 i 391 Mokotów), w pozostałych sytuacja dzieci jest wciąż niejasna (rodzice protestują przeciwko przeniesieniu dzieci do oddziałów zamiejscowych m.in. w Przedszkolach nr 94 i 150 na Targówku, w Przedszkolu nr 131 na Żoliborzu i Przedszkolu nr 139 na Mokotowie). Należy wskazać, że realizacja przedmiotowych zarządzeń w formie przenoszenia oddziałów zamiejscowych przedszkoli, odbywa się z rażącym naruszeniem prawa. Oddziały zamiejscowe, do których Biuro Edukacji m.st. Warszawy i burmistrzowie dzielnic przyporządkowują dzieci, najczęściej nie istnieją w sensie formalnym ani faktycznym (np. w przypadku przedszkoli nr 94, 150, 131, 139). Nie zostały one przewidziane w sieci przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w m.st. Warszawie (Uchwała nr XXIII/582/2016 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 28 stycznia 2016 r. w sprawie ustalenia sieci publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych w m.st. Warszawie), nie zostały też zorganizowane w sensie lokalowym. Na etapie składania przez rodziców deklaracji o kontynuowaniu wychowania przedszkolnego istnienie takich oddziałów nie było wpisane w statuty przedszkoli. Tymczasem w elektronicznym systemie rekrutacji Strona 6 z 7
dziecko, którego rodzice złożyli deklarację o kontynuowaniu wychowania przedszkolnego w tej placówce, do której dziecko uczęszcza, figuruje jako przyjęte do oddziału zamiejscowego (choć w tym momencie istnieje on tylko wirtualnie ). Należy podkreślić, że rodzice zgłaszając dziecko do kontynuacji edukacji w tej samej placówce, nie mogli wyrazić zgody na przeniesienie dziecka do innego oddziału, skoro w momencie składania deklaracji taki oddział nawet nie istniał. Domniemanie istnienia takiej zgody i arbitralne przypisanie dziecka do nieistniejącego oddziału zamiejscowego stanowi złamanie prawa do kontynuowania edukacji przedszkolnej wyrażonego w art. 20 w. ust 2 Uoso. Z informacji przekazywanych w mediach przez władze Warszawy wynika, że łącznie jedynie ok. 19 proc. rodziców sześciolatków w Warszawie pozostawiło deklaracje kontynuacji w przedszkolu. W świetle przedstawionych wyżej faktów należy to rozumieć jako wynik nie wyboru rodziców, lecz dezinformacji i manipulacji spowodowanych realizacją przedmiotowych zarządzeń prezydenta m.st. Warszawy co do zasad rekrutacji i organizacji edukacji przedszkolnej. Mając to wszystko na uwadze, wnoszę o uchylenie przez Wojewodę przedmiotowych zarządzeń w części (cytowanej w skardze) dotyczącej zasad rekrutacji i organizacji edukacji przedszkolnej dla dzieci z rocznika 2010. Z poważaniem W imieniu zarządu Fundacji Małgorzata Lusar Załączniki: 1) Ogłoszenie Naczelnika Wydziału Oświaty i Wychowania dla Dzielnicy Praga-Północ Włodzimierza Siessa dot. dzieci z rocznika 2010 2) Ogłoszenie dot. planu organizacji oddziałów w przedszkolach w Dzielnicy Mokotów Strona 7 z 7