Caraco i spódnica, 1770 80 Według rysunku Daniela Chodowieckiego Odwiedziny u Panien Rosenberg (rys. 75 w katalogu wystawy z 2002 Daniela Chodowieckiego podróż Berlina do Gdańska w 1773 roku). Rekonstrukcję wykonała i opisała Aleksandra Kajdańska. ETAP 1. Pierwszym krokiem jest podjęcie pracy badawczej nad obiektem, który będziemy rekonstruować. Zbieramy bibliografię, ikonografię i wszystko to, co jest interesujące dla danego ubioru (obiektu). Rekonstrukcji nie da się przeprowadzić bez tych wstępnych badań. Dopiero, gdy będziemy pewni tego, że wiemy już wystarczająco na temat danego ubioru, przygotowujemy się do wyboru materiału, nici oraz opracowań dotyczących szycia w danym okresie. Jeśli zakładamy, że nasz strój będzie szyty ręcznie, musimy wiedzieć o tym, jakie techniki szycia istniały w danym czasie. Jeśli szyjemy maszynowo, to najważniejszy jest odpowiedni dobór materiału. Materiały: bawełna z jedwabną nicią (zachowane caraco z Victoria & Albert Museum jest uszyte z bawełny) bawełna na podszewkę nici bawełniane (firma Gutermann) nici jedwabne (firma Gutermann) bawełniana tasiemka do sznurowania W XVIII wieku wykorzystywano na ubrania tkaniny lekkie, jak tafty, bawełny, muśliny, bawełny drukowane, malowane, satynę (zwłaszcza na spódnice), aksamity jedwabne stosowano tylko do męskich ubiorów. Na podszewkę używane było przede wszystkim bawełniane oraz lniane płótno.
Użyte ściegi: Ścieg za igłą (źródło https://www.austintatiousofferings.com/pages.php?pid=5&cdpath=1). Fastryga (źródło - http://www.embroiderersguild.com/stitch/stitches/running.html). ETAP 2. Caraco Wykonujemy wykrój. Trzeba pamiętać, że wykrój musi być większy niż nasze wymiary, bo pod spodem znajdzie się bielizna, taka jak gorset, spódnica spodnia i rogówka lub wypchany wałek z waty na biodra. Czyli strój szyjemy wtedy, gdy mamy już gotową bieliznę. Wykrój: Janet Arnold, Pattern of Fashion 1 (Jacket C 1720 1740, Snowshill Manor) str. 26 27
Mój wykrój został dostosowany do fasonu caraco z tej strony. Zmiany dotyczą przede wszystkim rękawów. Rękaw zamiast angażantów ma mankiet. Wybrałam ten styl, ponieważ chciałam odtworzyć sposób, w jaki wszywano w rękaw taki mankiet. Drugi powód to fakt, że szyłam strój mieszczanki gdańskiej, który służył raczej jako wygodny ubiór domowy. ETAP 3. Zszywamy tył caraco, zarówno z materiału, jak i z podszewki, następnie części boczne i przednie. Zszywamy ramiona, które należy wyrównać do własnych rozmiarów. Wszystkie przymiarki wykonujemy na gorset i resztę bielizny. Tylne szwy szyjemy małym ściegiem za igłą. Dotyczy to również szycia podszewki. Brzegi materiału zawijamy do siebie i razem zszywamy fastrygą.
Ścieg za igłą. Odcinamy brzegi i formujemy je do środka.
Brzegi zagięte do środka szwu. Wykończenie fastrygą. Do bocznych szwów używamy ściegu za igłą i fastrygi.
Wykończone boczne szwy. Wszystkie pozostałe brzegi zszywamy ze sobą ściegiem przed igłą. Na części zachowanych ubiorów często występuje dodatkowy wzmacniający ścieg (ścieg za igłą), który pełni także rolę dekoracyjną. Na koniec wykonujemy stebnówkę (w odstępie ok. 1 1,5 cm), która będzie wzmacniać szew i tworzyć ścieg dekoracyjny. Nici do tego ściegu należy dobrać bardzo dokładnie pod kolor materiału. Szwy na ramionach szyjemy również ściegiem za igłą. ETAP 4. Po zszyciu wszystkich części góry łącznie z podszewką, całość zszywamy razem ze sobą (górę z podszewką). Używamy ściegu krytego. Ilustracja z książki Patchworkowe torebki Ellen Kharade.
Staramy się tak ułożyć podszewkę, aby nie stykała się z brzegiem materiału (odległość ok. 0,5 cm). Następnie wykonujemy fastrygę dla wzmocnienia szwu i dla dekoracji. Widoczna fastryga po lewej stronie caraco. Fastryga na prawej stronie caraco, nici dobrane pod kolor materiału.
Baskina Przykładamy podszewkę do materiału wierzchniego i modelujemy plisy. Według wykroju robimy plisy na baskinie. Górę baskiny należy dopasować do talii. Podwijamy brzegi baskiny i zszywamy razem, pozostawiając trochę luźnego miejsca na brzegu tuż przy krawędzi talii baskiny, gdyż właśnie w tym miejscu będziemy później przyszywać ją do caraco. Obszycie kończymy ozdobną fastrygą. Przyszywamy gotową baskinę do caraco ściegiem za igłą i później fastrygą (tylko materiał wierzchni). Podszewkę zawijamy do środka i przyszywamy do podszewki caraco ściegiem krytym. Zapięcie z przodu caraco Wykonujemy dwa panele z bawełny, z której szyliśmy podszewkę. Panele trzeba dopasowywać, gdy już całe caraco będzie gotowe. Należy ustalić szerokość i długość paneli. Moje wymiary paneli to: szerokość 4,5 cm, długość 30 cm. Panele szyjemy tak, jak zwykły pasek materiału. Wykrawamy pas materiału takiej długości, by po złożeniu go na pół miał oczekiwaną przez nas długość i zszywamy ściegiem krytym wszystkie brzegi. Prasujemy. Następnie wykonujemy dziurki. Odległości dziurek ustalamy sami w zależności od długości naszych paneli. Nacinamy dziurki małymi nożyczkami i obszywamy je ściegiem na okrętkę, najlepiej kordonkiem w kolorze tkaniny. Następnie wszywamy panele po wewnętrznej stronie caraco do podszewki i przetykamy przez nią tasiemkę, która będzie trzymać całe caraco i bawet.
Wszyty panel z dziurkami do sznurowania. Sznurowanie caraco Z resztek materiału wykrawamy paski w zależności od tego, jaką chcemy mieć szerokość. Najlepiej sprawdzają się jak najdłuższe pasy materiału, nie trzeba się będzie martwić, że go zabraknie. Taśmy ozdobne w XVIII wieku były wycinane w zygzaki (wystarczy użyć odpowiednich nożyc z ząbkowanym ostrzem). Taśma w zygzaki.
Sposób ułożenia plisek w taśmie. Zszywamy je ściegiem za igłą. ETAP 5. Wszywanie rękawów. Zszywamy rękawy osobno z podszewki i osobno z materiału właściwego. Ścieg stębnówkowy plus ścieg za igłą. Oddzielnie szyjemy paski mankietu z podszewki i z materiału wierzchniego, później przykładamy do siebie właściwymi stronami i zszywamy razem ściegiem za igłą, a później ozdobną fastrygą w kolorze materiału właściwego. Szwy mankietu.
Mankiet wykończony fastrygą i przyszyty do rękawa (strona lewa). Rękaw z mankietem (strona prawa). Mankiet Podszewkę składamy na pół i zszywamy brzegi razem ściegiem za igłą. To samo robimy z materiałem właściwym. Potem łączymy podszewkę z materiałem. Zszywamy brzegi podszewki i materiału ze sobą (tak samo jak brzegi caraco) i wykonujemy fastrygę otrzymujemy dekoracyjny ścieg wzmacniający. Rękawy Po dopasowaniu zszywamy brzegi tak w podszewce, jak i w materiale. Brzegi zaginamy, wzmacniamy fastrygą i w podszewce, i w materiale. Dopasowujemy materiał i podszewkę razem, formujemy rękaw. Dolne brzegi rękawa podszewki i materiału (tam, gdzie później będzie przyszyty mankiet) zawijamy do środka i zszywamy ściegiem krytym. Przyprasowujemy, aby dokładnie widzieć linie formy brzegu rękawa. Przykładamy do mankietu. Górne brzegi mankietu, które będziemy przyszywać, są na wierzchu rękawa, tak więc będą widoczne i tworzą całą linię stylistyczną mankietu.
Mocowanie rękawa ściegiem krytym (lewa strona). Mocowanie mankietu ściegiem krytym (prawa strona). Miejsce styku brzegów mankietu przy brzegu rękawa jest przyłapane ściegiem na okrętkę.
Formowanie trzech plis na mankiecie. Najlepiej jest je uformować na manekinie, dostosowując długość mankietu do swoich potrzeb. Plisa środkowa jest dłuższa niż pozostałe dwie, które są względem siebie równe. Mankiet z plisami (lewa strona). Plisy wykonane fastrygą. Prawa strona wykończonego mankietu.
ETAP 6. Spódnica Szycie spódnicy. Wymierzyć obwód spódnicy (powinien być mierzony na złożoną halkę z wałkiem i gorsetem); wymierzyć długość spódnicy. Przód zazwyczaj był krótszy, a tył dłuższy. Warto spódnicę mierzyć w odpowiednim obuwiu. Obuwie barokowe zawsze posiadało obcas, a to wydłuża długość spódnicy. Szycie spódnicy jest bardzo proste. Kawałek tkaniny, który został przeznaczony na spódnicę, składamy na pół i rozcinamy. Mamy dwa kawałki materiału które zszywamy ze sobą, ale nie do końca, gdyż zostawiamy luźny (ok. 30 cm), nie zszyty brzeg z obu stron po bokach tam, gdzie później będzie talia i sznureczki. Spódnicy nie podszywamy. Góra spódnicy z otworami na kieszenie. Brzegi spódnicy zszywamy ściegiem za igłą, zaginamy je i fastrygujemy. Punkt przejścia między rozcięciem a szwem jest zakończony ściegiem wzmacniającym na okrętkę. Rozcięcie jest obszyte tylko fastrygą. Zakończenie rozcięcia jest wzmocnione ściegiem na okrętkę.
Rozcięcie jest wykonane tylko fastrygą. Następnie wykonujemy zakładki w talii spódnicy, dopasowując ją do pożądanych wymiarów. Najlepiej wyliczyć, ile zakładek ma być z przodu i z tylu. Od brzegów rozcięcia pozostawiamy ok. 13 cm bez zaszewek boki mają być gładkie. Od brzegów rozcięcia pozostawiam ok. 13 cm bez zaszewek boki maja być gładkie. Zaszewki powinny być regularne, najlepiej jest je modelować na bieliźnie na manekinie.
Potem przyszywamy troczki. Moje troczki są z taśmy bawełnianej dobranej kolorystycznie do materiału. Prawidłowe mocowanie spódnicy. Otwory po bokach umożliwiały korzystanie z kieszeni, które ubierało się na halkę, tuż pod wierzchnią spódnicą.
ETAP 7. Bawet Szycie bawetu. Bawet szyjemy z podszewki i materiału. Zszywamy razem przód i tył caraco, dodatkowo fastrygujemy brzegi dla wzmocnienia szwów i dla dekoracji. Bawet przypinamy szpilkami do gorsetu. Na gorset nakładamy caraco i wiążemy.
Caraco i spódnica.
BIBLIOGRAFIA: 1. Janet Arnold, Patterns of Fashion 1 (Cut and construction of women s clothing, 1660 1860) 2. Susan North & Avril Hart, Historical Fashion in Detail. The 17th And 18th Centuries 3. Johannes Pietsh, Die Kostümsammlung Hüpsch im Hessischen Landesmuseum Darmstadt, 2008 (Dissertation); http://mediatum2.ub.tum.de/node?id=619442 4. Anna Drążkowska, Odzież grobowa w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku, Toruń 2008 5. M. de Garsault, L art de Lingere, 1769 (ściegi); http://www.marquise.de/en/1700/howto/naehstiche.shtml 6. M. de Garsault, L art du Tailleur, 1769 (ściegi); http://www.marquise.de/en/1700/howto/naehstiche.shtml IKONOGRAFIA: 1. Daniela Chodowieckiego dziennik z podróży do Gdańska z 1773 roku, oprac. Małgorzata Paszylka, Gdańsk 2002 2. Daniela Chodowieckiego podróż z Berlina do Gdańska, katalog wystawy, Dom Uphagena, Gdańsk, red. H. Gutsche, M. Danielewicz, Berlin 2001 3. Caraco i petticoat 1780 90, Victoria & Albert Museum Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie ul. S.K. Potockiego 10/16 02-958 Warszawa