Druk nr 1408 Warszawa, 17 maja 2013 r.

SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII kadencja Prezes Rady Ministrów RM-10-30-13 Druk nr 1408 Warszawa, 17 maja 2013 r. Szanowna Pani Marszałek Pani Ewa Kopacz Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy - o ratyfikacji Drugiego Protokołu Fakultatywnego do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych w sprawie zniesienia kary śmierci, przyjętego w Nowym Jorku dnia 15 grudnia 1989 r. W załączeniu przedstawiam także opinię dotyczącą zgodności proponowanych regulacji z prawem Unii Europejskiej. Ponadto uprzejmie informuję, że do prezentowania stanowiska Rządu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych zostali upoważnieni Minister Sprawiedliwości i Minister Spraw Zagranicznych. Z poważaniem (-) Donald Tusk

Projekt W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ podaje do powszechnej wiadomości: W dniu 15 grudnia 1989 r. został przyjęty w Nowym Jorku Drugi Protokół Fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych w sprawie zniesienia kary śmierci. Po zaznajomieniu się z powyższym Protokołem, w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej oświadczam, że: został on uznany za słuszny zarówno w całości, jak i każde z postanowień w nim zawartych, jest przyjęty, ratyfikowany i potwierdzony, będzie niezmiennie zachowywany. Na dowód czego wydany został akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej. Dano w Warszawie dnia PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ PREZES RADY MINISTRÓW 10/05/KC

Projekt USTAWA z dnia o ratyfikacji Drugiego Protokołu Fakultatywnego do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych w sprawie zniesienia kary śmierci, przyjętego w Nowym Jorku dnia 15 grudnia 1989 r. Art. 1. Wyraża się zgodę na dokonanie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ratyfikacji Drugiego Protokołu Fakultatywnego do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych w sprawie zniesienia kary śmierci, przyjętego w Nowym Jorku dnia 15 grudnia 1989 r. Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

UZASADNIENIE Drugi Protokół Fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych w sprawie zniesienia kary śmierci, zwany dalej Protokołem, został przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w dniu 15 grudnia 1989 r. Wszedł on w życie dnia 11 lipca 1991 r., a jego stronami jest 75 państw. Polska podpisała go w dniu 21 marca 2000 r. Protokół wprowadza zakaz stosowania kary śmierci stanowi, iż nie może ona zostać wykonana wobec żadnej osoby podlegającej jurysdykcji Państwa-Strony Protokołu. Zakaz ten ma charakter niemal bezwzględny: art. 2 ust. 1 Protokołu zawiera generalny zakaz składania zastrzeżeń do Protokołu, z jednym jednak wyjątkiem. Państwo w momencie ratyfikacji lub przystąpienia może zastrzec, iż jego przepisy krajowe będą dopuszczały wykonywanie kary śmierci w czasie wojny, lecz tylko za najpoważniejsze przestępstwa o charakterze wojskowym. Państwo składające takie zastrzeżenie zobowiązane jest do podania do wiadomości Sekretarza Generalnego ONZ tekstów odpowiednich przepisów prawa wewnętrznego stosowanych w czasie wojny. Musi ponadto każdorazowo zawiadamiać Sekretarza o początku i zakończeniu stanu wojny. Postanowienia Protokołu mają być stosowane jako dodatkowe postanowienia Paktu. Zgodnie z art. 6 ust. 2 Protokołu, prawo zagwarantowane w art. 1 ust. 1 Protokołu nie może być zawieszone na mocy artykułu 4 Paktu. Protokół przewiduje mechanizm kontroli wykonywania jego postanowień. Jego strony zobowiązane są do uwzględniania działań podjętych dla realizacji Protokołu w okresowych sprawozdaniach przedstawianych Komitetowi Praw Człowieka ONZ na mocy art. 40 Paktu. Ponadto art. 5 Protokołu stanowi, że w stosunku do państw, które uznały przez związanie się (Pierwszym) Protokołem Fakultatywnym kompetencję Komitetu do przyjmowania i rozpatrywania skarg jednostek na działania państwa naruszające ich prawa gwarantowane przepisami Paktu, kompetencja ta w momencie związania się Protokołem automatycznie rozszerza się na jego postanowienia. Skutek ten państwo może wyłączyć, składając stosowne oświadczenie. Identyczne rozwiązanie przyjęto dla zawiadomień o nieprzestrzeganiu przez państwo postanowień Protokołu przedstawianych przez inne Państwa-Strony. 2

W związku z faktem, że Polska jest stroną (Pierwszego) Protokołu Fakultatywnego (Dz. U. z 1994 r. Nr 23 poz. 80) oraz uznała kompetencję Komitetu do rozpatrywania skarg pochodzących od innych Państw-Stron Paktu, powyższe rozwiązania wywołają skutki prawne w sferze jej praw i obowiązków. Wobec konstytucyjnej gwarancji ochrony życia, Polska nie przewiduje złożenia przy ratyfikacji Protokołu zastrzeżenia, o którym mowa w art. 2 ust. 1 Protokołu dopuszczającego wykonywanie kary śmierci w czasie wojny, ani oświadczenia wyłączającego kompetencję Komitetu w zakresie rozpatrywania skarg jednostek, o którym mowa w art. 5 Protokołu. Ratyfikacja Protokołu stanowić będzie wypełnienie zobowiązania, jakie Polska przyjęła na forum Komitetu Praw Człowieka ONZ w 2004 r. w czasie rozpatrywania V sprawozdania okresowego z przestrzegania przez RP postanowień Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (dalej: MPPOiP). Do ratyfikacji Protokołu Polska zobowiązała się również w latach 2008 oraz 2012 w związku z poddaniem jej, odpowiednio, Pierwszemu i Drugiemu Powszechnemu Przeglądowi Okresowemu Rady Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych. Ponadto Polska zobowiązała się do dokonania ratyfikacji przedmiotowej umowy międzynarodowej w VI sprawozdaniu okresowym z realizacji postanowień MPPOiP, przekazanym Komitetowi Praw Człowieka w 2009 r. Należy przy tym dodać, że Komitet wezwał Polskę do ratyfikacji Protokołu w uwagach końcowych, przedstawionych w 2010 r., po rozpatrzeniu sprawozdania Polski. Potrzeba ratyfikacji Protokołu wynika także z zasady spójności prawnej w związku z faktem, iż RP jest stroną Protokołu nr 6 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności dotyczącego zniesienia kary śmierci. Protokół ten reguluje kwestię zniesienia kary śmierci w sposób niemalże identyczny jak Drugi Protokół Fakultatywny do MPPOiP. Związanie się przez Polskę postanowieniami Protokołu przyczyni się do umocnienia jej pozycji na arenie międzynarodowej oraz jej wiarygodności jako państwa stojącego na straży przestrzegania praw człowieka, będąc jednocześnie wyrazem poważnego zaangażowania Polski w ich ochronę. Ma to tym istotniejsze znaczenie, że z dniem 1 stycznia 2013 r. Polska objęła przewodnictwo w Radzie Praw Człowieka, jednym z podstawowych organów Narodów Zjednoczonych odpowiedzialnych za promowanie praw człowieka i podstawowych wolności. 3

Ratyfikacja Protokołu nie pociągnie za sobą negatywnych skutków społecznych i gospodarczych. Ratyfikacja Protokołu nie pociągnie za sobą obciążeń finansowych. Ratyfikacja Protokołu nie pociąga za sobą konieczności zmian w prawie krajowym. Art. 38 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm.) stanowi, iż Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia. Ponadto przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.) nie przewidują kary śmierci. W związku z faktem, iż materia Protokołu dotyczy praw i obowiązków określonych w rozdziale II Konstytucji RP prawa do życia (art. 38 Konstytucji), jego ratyfikacja powinna odbyć się w trybie przewidzianym w art. 89 ust. 1 Konstytucji RP. 4

Wykaz państw sygnatariuszy oraz stron Drugiego Protokołu Fakultatywnego do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych w sprawie zniesienia kary śmierci przyjętego w Nowym Jorku dnia 15 grudnia 1989 r. Stan na 14 marca 2013 r. Sygnatariusze: 1. Republika Gwinei Bissau 2. Republika Madagaskaru 3. Rzeczpospolita Polska 4. Demokratyczna Republika Wysp Św. Tomasza i Książęcej 1. Republika Albanii 2. Księstwo Andory 3. Związek Australijski 4. Republika Austrii 5. Republika Argentyny 6. Republika Azerbejdżanu 7. Królestwo Belgii 8. Republika Beninu 9. Bośnia i Hercegowina 10. Federacyjna Republika Brazylii 11. Republika Bułgarii 12. Republika Chile 13. Republika Chorwacji 14. Republika Cypryjska 15. Czarnogóra 16. Republika Czeska 17. Królestwo Danii 18. Republika Dżibuti 19. Republika Ekwadoru 20. Republika Estońska 21. Republika Finlandii 22. Republika Filipin 23. Republika Francuska 24. Republika Grecka 25. Gruzja 26. Królestwo Hiszpanii 27. Republika Hondurasu 28. Irlandia 29. Republika Islandii 30. Kanada 31. Republika Kirgiska 32. Republika Kolumbii 33. Republika Kostaryki Strony: 1

34. Republika Liberii 35. Księstwo Liechtensteinu 36. Republika Litewska 37. Wielkie Księstwo Luksemburga 38. Była Jugosłowiańska Republika Macedonii 39. Republika Malty 40. Meksykańskie Stany Zjednoczone 41. Republika Mołdowy 42. Księstwo Monako 43. Mongolia 44. Republika Mozambiku 45. Republika Namibii 46. Królestwo Nepalu 47. Królestwo Niderlandów 48. Republika Nikaragui 49. Republika Federalna Niemiec 50. Nowa Zelandia 51. Królestwo Norwegii 52. Republika Panamy 53. Republika Paragwaju 54. Republika Południowej Afryki 55. Republika Portugalska 56. Rumunia 57. Republika Ruandy 58. Republika San Marino 59. Republika Serbii 60. Republika Seszeli 61. Republika Słowacka 62. Republika Słowenii 63. Konfederacja Szwajcarska 64. Królestwo Szwecji 65. Demokratyczna Republika Timoru Wschodniego 66. Republika Turcji 67. Turkmenistan 68. Ukraina 69. Wschodnia Republika Urugwaju 70. Republika Uzbekistanu 71. Boliwariańska Republika Wenezueli 72. Republika Węgierska 73. Republika Włoska 74. Republika Zielonego Przylądka 75. Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej 2

Drugi Protokół Fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych w sprawie zniesienia kary śmierci Państwa-Strony niniejszego Protokołu, wierząc, że zniesienie kary śmierci przyczynia się do wzmocnienia poszanowania ludzkiej godności i stopniowego rozwoju praw człowieka, przypominając artykuł 3 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka przyjętej 10 grudnia 1948 r. i artykuł 6 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, przyjętego 16 grudnia 1966 r., biorąc pod uwagę, że artykuł 6 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych nawiązuje do zniesienia kary śmierci w sposób, który wyraźnie sugeruje, iż takie zniesienie kary śmierci jest pożądane, przekonane, że wszystkie sposoby zniesienia kary śmierci powinny być uznane za postęp w korzystaniu z prawa do życia, pragnąc podjąć niniejszym międzynarodowe zobowiązanie dotyczące zniesienia kary śmierci, Artykuł 1 uzgodniły co następuje: 1. Wobec żadnej osoby pozostającej pod jurysdykcją Państwa-Strony niniejszego Protokołu nie wykona się kary śmierci. 2. Każde Państwo-Strona podejmie wszelkie niezbędne środki celem zniesienia kary śmierci w ramach własnej jurysdykcji. Artykuł 2 1. Niedopuszczalne jest jakiekolwiek zastrzeżenie do niniejszego Protokołu z wyjątkiem zastrzeżenia złożonego w momencie ratyfikacji lub przystąpienia, które przewiduje dopuszczalność stosowania kary śmierci w czasie wojny, w wyniku skazania za najpoważniejsze przestępstwo o charakterze wojskowym popełnione w czasie wojny. 2. Państwo-Strona, składając takie zastrzeżenie, w momencie ratyfikacji lub przystąpienia zawiadomi Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych o przepisach prawa krajowego stosowanych w czasie wojny. 3. Państwo-Strona, złożywszy takie zastrzeżenie, poinformuje każdorazowo Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych o początku i końcu stanu wojny na swoim terytorium. Artykuł 3 Państwa-Strony niniejszego Protokołu zamieszczą w sprawozdaniach, które przedkładają Komitetowi Praw Człowieka zgodnie z artykułem 40 Paktu, informacje dotyczące środków, które zostały przez nie podjęte celem wykonania niniejszego Protokołu. 1

Artykuł 4 W stosunku do Państw-Stron Paktu, które złożyły oświadczenie w myśl artykułu 41, kompetencja Komitetu Praw Człowieka w zakresie przyjmowania i rozpatrywania zawiadomień w sytuacji, gdy jedno Państwo-Strona twierdzi, że inne Państwo-Strona nie wypełnia swoich zobowiązań, będzie rozszerzona na postanowienia niniejszego Protokołu, chyba że Państwo- Strona, którego zawiadomienie dotyczy, złożyło przeciwne oświadczenie w momencie ratyfikacji lub przystąpienia. Artykuł 5 W stosunku do Państw-Stron Pierwszego Protokołu Fakultatywnego do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych przyjętego 16 grudnia 1966 r., kompetencja Komitetu Praw Człowieka w zakresie przyjmowania i rozpatrywania zawiadomień pochodzących od jednostek podległych ich jurysdykcji będzie rozszerzona na postanowienia niniejszego Protokołu, chyba że dane Państwo-Strona złożyło przeciwne oświadczenie w momencie ratyfikacji lub przystąpienia. Artykuł 6 1. Postanowienia niniejszego Protokołu będą stosowane jako postanowienia dodatkowe do Paktu. 2. Bez wpływu na możliwość założenia zastrzeżenia w myśl artykułu 2 niniejszego Protokołu, prawo zagwarantowane w artykule 1 ustęp 1 niniejszego Protokołu nie może być zawieszone na mocy artykułu 4 Paktu. Artykuł 7 1. Niniejszy Protokół jest otwarty do podpisu dla każdego Państwa, które podpisało Pakt. 2. Niniejszy Protokół podlega ratyfikacji przez każde Państwo, które ratyfikowało Pakt albo przystąpiło do niego. Dokumenty ratyfikacji zostaną złożone Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych. 3. Niniejszy Protokół będzie otwarty do przystąpienia dla każdego Państwa, które ratyfikowało Pakt albo przystąpiło do niego. 4. Przystąpienia dokonuje się przez złożenie dokumentu przystąpienia Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych. 5. Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych zawiadomi wszystkie Państwa, które podpisały niniejszy Protokół albo przystąpiły do niego o złożeniu każdego dokumentu ratyfikacji lub przystąpienia. Artykuł 8 1. Niniejszy Protokół wejdzie w życie po upływie trzech miesięcy od daty złożenia Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych dziesiątego dokumentu ratyfikacji albo przystąpienia. 2. W stosunku do każdego Państwa, które ratyfikuje niniejszy Protokół albo przystąpi do niego po złożeniu dziesiątego dokumentu ratyfikacji albo przystąpienia, niniejszy Protokół wejdzie w życie po upływie trzech miesięcy od daty złożenia przez to Państwo dokumentu ratyfikacji albo przystąpienia. 2

Artykuł 9 Postanowienia niniejszego Protokołu rozciągają się na wszystkie części Państw federalnych bez żadnych ograniczeń i wyjątków. Artykuł 10 Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych zawiadomi wszystkie Państwa, o których mowa w artykule 48 ustęp 1 Paktu, o: a) każdym zastrzeżeniu, zawiadomieniu i informacji, o których mowa w artykule 2 niniejszego Protokołu, b) każdym oświadczeniu składanym na mocy artykułu 4 albo artykułu 5 niniejszego Protokołu, c) każdym podpisaniu, ratyfikacji i przystąpieniu dokonywanych zgodnie z artykułem 7 niniejszego Protokołu, d) dacie wejścia w życie niniejszego Protokołu stosownie do jego artykułu 8. Artykuł 11 1. Niniejszy Protokół, którego teksty w języku angielskim, arabskim, chińskim, francuskim, hiszpańskim i rosyjskim są jednakowo autentyczne, będzie złożony w archiwach Organizacji Narodów Zjednoczonych. 2. Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych przekaże uwierzytelnione kopie niniejszego Protokołu wszystkim Państwom, o których mowa w artykule 48 Paktu. 3

Stan na 14 marca 2013 r. ROZDZIAŁ IV PRAWA CZŁOWIEKA Drugi Protokół Fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych w sprawie zniesienia kary śmierci Nowy Jork, 15 grudnia 1989 r. Wejście w życie: 11 lipiec 1991, zgodnie z art. 8 ust. 1 Rejestracja: 11 lipiec 1991, nr 14668 Status: sygnatariuszy: 36, stron: 75 Tekst: United Nations, Treaty Series, vol. 1642, p. 414 Nota: Niniejszy Protokół, którego teksty w języku angielskim, arabskim, chińskim, francuskim, hiszpańskim i rosyjskim są jednakowo autentyczne, został przyjęty mocą rezolucji 44/128 Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych i jest otwarty do podpisu w Kwaterze Głównej Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku przez wszystkie państwa sygnatariuszy Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Deklaracje i zastrzeżenia (jeżeli nie wskazano inaczej, deklaracje i zastrzeżenia zostały złożone w momencie ratyfikacji, przystąpienia albo sukcesji) Azerbejdżan Zastrzeżenie (28 września 2000 r.): Dopuszczalne jest stosowanie kary śmierci w czasie wojny w wyniku skazania za najpoważniejsze przestępstwa o charakterze wojskowym popełnione w czasie wojny. Brazylia Zastrzeżenie: Składa bezpośrednie zastrzeżenie zgodnie z art. 2. Chile Zastrzeżenie: Państwo Chile formułuje zastrzeżenie dopuszczalne na podstawie art. 2 ust. 1 Drugiego Protokołu Fakultatywnego do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych w sprawie zniesienia kary śmierci, co w konsekwencji oznacza możliwość stosowania kary śmierci w czasie wojny w wyniku skazania za najpoważniejsze przestępstwa o charakterze wojskowym popełnione w trakcie jej trwania.

Cypr Zastrzeżenie: 20 czerwca 2003 r. Rząd Cypru poinformował Sekretarza Generalnego o wycofaniu zastrzeżenia złożonego przy ratyfikacji Protokołu Fakultatywnego. Zastrzeżenie miało następującą treść: Republika Cypryjska, zgodnie z art. 2 ust. 1 Protokołu, zastrzega sobie prawo stosowania kary śmierci w czasie wojny w wyniku skazania za najpoważniejsze przestępstwa o charakterze wojskowym popełnione w trakcie jej trwania. Grecja Zastrzeżenie: Dopuszcza się możliwość stosowania kary śmierci w czasie wojny w wyniku skazania za najpoważniejsze przestępstwa o charakterze wojskowym popełnione w trakcie jej trwania zgodnie z art. 2 Protokołu. Malta Zastrzeżenie: W zawiadomieniu otrzymanym przez Sekretarza Generalnego dnia 15 czerwca 2000 r., Rząd Malty poinformował o wycofaniu zastrzeżenia złożonego przy ratyfikacji Protokołu Fakultatywnego. Zastrzeżenie miało następująca treść: Zgodnie z art. 2 Drugiego Protokołu Fakultatywnego, Republika Malty zastrzega sobie prawo stosowania kary śmierci w stosunku do osób podlegających ustawie o Siłach Zbrojnych Republiki Malty (rozdział 220 zmienionej wersji Ustaw Republiki Malty), która stanowi, że kara śmierci może być zasądzona w wyjątkowych i poważnych okolicznościach w niej określonych jedynie w czasie wojny. Mołdowa Deklaracja: Do czasu przywrócenia pełnej integralności terytorialnej Republiki Mołdowy, postanowienia Paktu będą miały zastosowanie wyłącznie na terytorium, nad którym władze Republiki Mołdowy sprawują efektywną kontrolę. Hiszpania Zastrzeżenie: Dnia 13 stycznia 1998 r. Rząd Hiszpanii zawiadomił Sekretarza Generalnego o wycofaniu zastrzeżenia złożonego przy ratyfikacji Protokołu Fakultatywnego. Zastrzeżenie miało następującą treść: Zgodnie z art. 2, Hiszpania zastrzega sobie prawo stosowania kary śmierci w wyjątkowych i szczególnie poważnych okolicznościach w czasie wojny, wskazanych w Ustawie Podstawowej nr 13/1985 z 9 grudnia 1985 r., regulującej Kodeks Karny Wojskowy, w rozumieniu art. 25 niniejszej Ustawy.

Sprzeciwy (jeżeli nie wskazano inaczej, sprzeciwy zostały złożone w momencie ratyfikacji, przystąpienia albo sukcesji) Finlandia Sprzeciw (27 września 2010): W odniesieniu do zastrzeżenia złożonego przez Brazylię przy ratyfikacji [Drugiego Protokołu Fakultatywnego] Rząd Finlandii z zadowoleniem przyjmuje przystąpienie Brazylii do Drugiego Protokołu Fakultatywnego do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, przyjmuje także do wiadomości zastrzeżenie złożone przez Brazylię w związku z art. 2 przedmiotowego aktu w momencie przystąpienia. Rząd Finlandii przypomina, że przedmiotem i celem Drugiego Protokołu Fakultatywnego jest zniesienie kary śmierci we wszystkich okolicznościach i składanie do niego zastrzeżeń jest, co do zasady, niedopuszczalne. Ukierunkowanie na całkowite zniesienie kary śmierci korzysta z pełnego poparcia Finlandii. Rząd zauważa jednakowoż, iż w świetle sformułowania art. 2 ust. 1 zastrzeżenie jest dopuszczalne, jeżeli przewiduje dopuszczalność stosowania kary śmierci w czasie wojny, w wyniku skazania za najpoważniejsze przestępstwa o charakterze wojskowym popełnione w czasie wojny. Dopuszczalność takiego zastrzeżenia zależy od zawiadomienia Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych przez Państwo-Stronę zgłaszające zastrzeżenie o odpowiednich postanowieniach ustawodawstwa krajowego, mających zastosowanie w czasie wojny. Zawiadomienie takie musi być dokonane w momencie ratyfikacji bądź przystąpienia. W związku z powyższym Rząd Finlandii uznałby zastrzeżenie złożone przez Brazylię za dopuszczalne przy założeniu, że czyniłoby zadość wymaganiom określonym w art. 2 ust. 1 i 2. Z informacji, do których dostęp ma Rząd, wynika, że Sekretarz Generalny nie został zawiadomiony w momencie przystąpienia Brazylii do Drugiego Protokołu Fakultatywnego o odpowiednich postanowieniach ustawodawstwa krajowego. W związku z powyższym Rząd Finlandii składa sprzeciw do zastrzeżenia. Sprzeciw mógłby zostać uznany za nieważny w razie zawiadomienia Sekretarza Generalnego o odpowiednich postanowieniach ustawodawstwa krajowego przez Brazylię zgodnie z art. 2 ust. 2. Sprzeciw nie uniemożliwi wejścia Protokołu w życie pomiędzy Brazylią a Finlandią. Protokół będzie obowiązywać w stosunkach między oboma państwami, z tym, że Brazylia nie będzie mogła powoływać się na zastrzeżenie [w stosunkach bilateralnych].