Ocena stanu sanitarnego przygotowania tras, miejscowości i obiektów turystycznych na terenie województwa lubelskiego do sezonu turystycznego 2010r. Walory przyrodnicze i krajobrazowe województwa lubelskiego sprawiają, Ŝe region naleŝy do jednych z najbardziej interesujących w Polsce. Najcenniejsze pod względem przyrodniczym obszary to: Polesie ( w tym Pojezierze Łęczyńsko - Włodawskie), Roztocze z Puszczą Solską oraz doliny Wisły i Bugu. Obszary prawnie chronione zajmują 22,7% powierzchni województwa wśród nich moŝemy wyróŝnić m.in.: 2 parki narodowe (Poleski PN i Roztoczański PN), 17 obszarów chronionego krajobrazu, 17 parków krajobrazowych, 85 rezerwatów przyrody, 554 pomniki przyrody, 768,8 ha pow. to zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, 7 093,5 ha pow. to uŝytki ekologiczne. Układ sieci dróg krajowych i wojewódzkich zaspakaja podstawowe potrzeby obsługi ruchu międzynarodowego i regionalnego, natomiast powaŝnym problemem jest jakość dróg. Trasy wiodące do miejsc wypoczynku i miejscowości turystycznych znajdujących się na terenie województwa lubelskiego, to: - trójkąt turystyczny Kazimierz Nałęczów Puławy - główne trasy turystyczne: Lublin Warszawa, Lublin Zamość, Lublin Chełm, Lublin Biała Podlaska Na obszarze województwa znajdują się miejscowości turystyczne o znaczeniu międzynarodowym: Lublin, Kazimierz Dolny, Nałęczów, Kozłówka, Puławy, Janów Podlaski. Tereny o walorach wypoczynkowych na Lubelszczyźnie to: Pojezierze Łęczyńsko Włodawskie, Roztocze, kompleksy lasów Puszczy Solskiej i Lasy Janowskie. Bardzo atrakcyjne pod względem turystycznym i przyrodniczym są: dolina Wisły oraz dzika, naturalna dolina Bugu i Wieprza. I. Ogólny stan czystości miejscowości i tras turystycznych. Kontrole sanitarne prowadzone przed sezonem turystycznym wykazały, Ŝe organy samorządowe angaŝują się w działania mające na celu utrzymanie właściwego stanu sanitarno-porządkowego tras komunikacyjnych na terenie województwa lubelskiego. W wielu rejonach na bieŝąco prowadzone były prace związane z porządkowaniem poboczy dróg, miejsc i wiat przystankowych, a takŝe przydroŝnych parkingów. W wielu miejscowościach są remontowane drogi dojazdowe, chodniki dla pieszych jak i ścieŝki rowerowe. Tereny rekreacyjne są na bieŝąco sprzątane przez słuŝby komunalne lub firmy odpowiadające za utrzymanie czystości na danym obszarze. Odnawiane są sukcesywnie oznakowania ulic i placów. Przy drogach zwłaszcza w kierunku przejść granicznych ustawiane są dodatkowe kosze i kontenery na śmieci, a takŝe kabiny sanitarne TOI-TOI. 1
Parkingi Na terenie województwa lubelskiego nadal stwierdza się niedobór parkingów z pełną infrastrukturą zlokalizowanych przy drogach dojazdowych do miejscowości turystycznych. Na terenach miast istnieje moŝliwość korzystania z miejsc postojowych w wyznaczonych miejscach, przy trasach turystycznych podróŝni mogą korzystać z parkingów leśnych lub parkingów przy stacjach paliw. Zdecydowana większość parkingów to parkingi posiadające tylko podstawowe wyposaŝenie, w skład którego wchodzą miejsca do siedzenia, stoliki, nie skanalizowane ubikacje lub kabiny TOI - TOI. Ze względu na niski standard wyposaŝenia rzadko są wykorzystywane przez turystów, którzy chętniej korzystają z parkingów przy stacjach paliw posiadających zaplecze gastronomiczne i sanitarne. Wszystkie parkingi wyposaŝone były w pojemniki lub kontenery na odpadki. Stacje paliw W trakcie oceny stanu przygotowania tras turystycznych do sezonu pracownicy inspekcji sanitarnej objęli nadzorem sanitarnym część stacji paliw znajdujących się przy trasach turystycznych województwa lubelskiego. Pozostałe obiekty z tej grupy zostaną skontrolowane w trakcie trwania sezonu letniego. Na terenie województwa jedynie kilka stacji zapewnia moŝliwość odbioru ścieków z autokarów. Zdecydowana większość stacji paliw to obiekty o dobrym stanie sanitarno-technicznym dysponujące szeroką gamą usług dla podróŝnych: oferujące m.in. usługi noclegowe czy gastronomiczne. Placówki te mogą równieŝ pełnić rolę parkingów zorganizowanych zwłaszcza, Ŝe posiadają utwardzone place manewrowe do czasowego parkowania pojazdów. Stacje otoczone są pasami zieleni, tereny wokół obiektów utrzymane są czysto. Odpady komunalne usuwane są do koszy lub stelaŝy wyposaŝonych w worki foliowe. Obiekty tego typu umoŝliwiają podróŝującym skorzystanie z sanitariatów posiadających często oprócz toalet pełne węzły sanitarne. W stacjach paliw, w których nie ma wydzielonych toalet ogólnodostępnych dla podróŝnych udostępniane są toalety dla personelu. Podczas przeprowadzonych kontroli pracownicy PIS nie stwierdzili większych zaniedbań natury sanitarno - technicznej w w/w obiektach. Jedynie w trzech przypadkach wydano decyzje administracyjne na poprawę zaistniałego stanu. Dworce autobusowe i kolejowe Budynki dworcowe na terenie województwa lubelskiego to obiekty funkcjonujące od wielu lat, większość wymaga remontów i modernizacji. Sytuacja w tej grupie obiektów uległa zmianie w porównaniu do analogicznego okresu sprawozdawczego: - przekwalifikowano dworzec PKS w Międzyrzecu Podlaskim na przystanek autobusowy (od 01.01. 2010), - przekształcono Dworzec Autobusowy PKS przy ul. Dworcowej w Lublinie w przystanek autobusowy ( od 28.12.2009r.), - przekształcono Dworzec Autobusowy PKS w BełŜycach w Punkt Informacyjny (od 18.05.1010r.), - zlikwidowano Dworzec PKP Północ ul. Gospodarcza w Lublinie (od 21.09.2009r.), - Dworzec PKP w Kraśniku pełni jedynie funkcję przystanku kolejowego, administrator wystosował pismo do PKP S. A. w Lublinie dot. zajęcia stanowiska w sprawie utrzymywania pomieszczeń WC - Dworzec PKS w Kraśniku znajduje się w stanie upadłości likwidacyjnej - wyłączono z uŝytkowania budynek dworca PKP w Krasnymstawie (od 01.09.2009r.) w związku z brakiem połączeń kolejowych, 2
- wyłączono z uŝytkowania pomieszczenia ogólnodostępne na stacji BełŜec i Susiec (od 01.09.2009r.) ze względu na brak połączeń kolejowych, - wyłączono z uŝytkowania na czas remontu dworzec PKP w Terespolu (przewidywany termin realizacji do końca bieŝącego roku), - w Szczebrzeszynie oddano do eksploatacji budynek wielofunkcyjny, w którym zlokalizowano pomieszczenia dworca autobusowego. Na dworcach podróŝni mają moŝliwość korzystania z wydzielonych skanalizowanych ubikacji usytuowanych w budynkach dworców lub z szaletów publicznych usytuowanych w ich pobliŝu. W wyniku przeprowadzonych kontroli w niektórych skontrolowanych obiektach stwierdzono zaniedbania natury sanitarno - technicznej. Najczęstsze zaniedbania dotyczyły min.: ścian w pomieszczeniach poczekalni dla podróŝnych, pomieszczeń socjalnych, złego stanu sanitarno-higienicznego sanitariatów czy otoczenia budynków. W związku z powyŝszym w 7 przypadkach wszczęto postępowania administracyjne. W dwóch obiektach postępowanie administracyjne jest prowadzone w dalszym ciągu. W kilku obiektach wydano zalecenia dotyczące doprowadzenia do właściwego stanu nawierzchni placu manewrowego, uzupełnienia zapasu środków czystościowych i dezynfekcyjnych, usunięcia zacieków. Do końca roku planowane jest przez przedsiębiorstwo przewozowe odnowienie budynku dworca PKS w Białej Podlaskiej W związku z rozpoczęciem sezonu turystycznego skontrolowano równieŝ wyrywkowo przystanki zlokalizowane przy drogach krajowych i wojewódzkich. W kilku przypadkach wystosowano wystąpienia w sprawie podjęcia działań mających na celu uzyskanie poprawy stanu sanitarnego jak i estetyki tych obiektów. II. Zaopatrzenie w wodę. Większość ośrodków wczasowych zaopatrywana jest w wodę przeznaczoną do spoŝycia przez ludzi pochodzącą z wodociągów zbiorowego zaopatrzenia. Badania próbek wody w większości ośrodków turystycznych na terenie województwa lubelskiego wykazały, Ŝe wodociągi zbiorowego zaopatrzenia podawały wodę spełniającą wymagania wody przeznaczonej do spoŝycia zgodnie z rozp. M. Z. z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie wody przeznaczonej do spoŝycia przez ludzi ( Dz. U. Nr 61, poz. 417z późn. zm.). W obiektach zlokalizowanych przy trasach turystycznych na terenie większości powiatów województwa lubelskiego nie odnotowywano pogorszenia jakości oraz deficytów wody. W związku z wystąpieniem powodzi na terenie woj. lubelskiego jeden z wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w powiecie opolskim (wzz Lubomira) został wyłączony z eksploatacji. Część obiektów turystycznych korzysta z własnych ujęć wody. Próbki wody są pobierane do badania w miarę zgłaszania obiektów do sezonu przez właścicieli. Nadal obowiązuje decyzja (z terminem realizacji do 31.07.2010r.) ze względu na ponadnormatywną zawartość Ŝelaza w wodzie rozprowadzanej przez sieć wodociągu zbiorowego zaopatrzenia Nowy Orzechów gm. Sosnowica (powiat parczewski), zaopatrującego Ośrodek Wypoczynkowy i pole namiotowe nad j. Zagłębocze. W dniu 31.05.2010r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny we Włodawie wydał decyzję dot. wprowadzenia stałej dezynfekcji wody pochodzącej z wodociągu zbiorowego zaopatrzenia Okuninka, nadal obowiązuje jednak decyzja o warunkowej przydatności wody do spoŝycia (termin realizacji do 06.07.10r.) ze względu na przekroczenia dopuszczalnej wartości jonu amonowego. 3
W/w wodociąg zaopatruje w wodę ośrodki turystyczne znajdujące się na terenie przylegającym do jeziora Białego gm. Okuninka. Wodę nie spełniającą wymagań bakteriologicznych odnotowano w źródłach naturalnych w Kazimierzu Dolnym (ul. Czerniawy oraz ul. Puławska) oraz w Wąwolnicy k/ Kościoła i w Wierzchoniowie. Próby wody pobrane ze źródła Miłość w Nałęczowie za budynkiem Palmiarni wykazały, iŝ woda spełnia wymagania bakteriologiczne i fizyko chemiczne. Usuwanie nieczystości stałych Nieczystości stałe z terenów rekreacyjnych oraz z miejscowości połoŝonych przy trasach turystycznych gromadzone są w sezonie letnim do typowych kontenerów i pojemników. Coraz częściej wprowadzane są pojemniki do selektywnej zbiórki odpadów. Usuwaniem tych nieczystości na składowiska odpadów komunalnych zajmują się podmioty gospodarcze bądź gminne jednostki, które posiadają stosowne zezwolenia. Odbiór odpadów odbywa się zgodnie z zawartymi umowami lub na telefoniczne zgłoszenia. Usuwanie nieczystości płynnych. Na terenie województwa lubelskiego wszystkie większe miejscowości turystyczne są skanalizowane. Nieczystości płynne z obiektów wczasowo-turystycznych znajdujących się na terenach nie skanalizowanych odprowadzane są do zbiorników bezodpływowych lub własnych oczyszczalni biologicznych. Wywozem nieczystości płynnych zajmują się wyspecjalizowane firmy bądź przewoźnicy posiadający koncesje na wykonywanie tego typu usług. Odbiór nieczystości odbywa się zgodnie z podpisanymi umowami, a takŝe na telefoniczne zgłoszenie klienta. Ustępy publiczne Szalety ogólnodostępne posiadają wszystkie większe miejscowości turystyczne jednak nadal uwagę zwraca zróŝnicowany standard techniczny tych obiektów. Przeprowadzone przez pracowników PIS kontrole sanitarne wykazały, Ŝe stan sanitarny obiektów nie budził większych zastrzeŝeń obiekty były na bieŝąco sprzątane i dezynfekowane. Zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne i czystościowe wystarczające. W jednym przypadku za stwierdzone uchybienia natury sanitarnej nałoŝono mandat karny w wysokości 100 zł. W kilku przypadkach w wyniku stwierdzenia nieprawidłowości wszczęto postępowanie administracyjne ( wydano 4 decyzje w tym: 1 wykonana w całości; wystosowano 2 wystąpienia ). Na terenie wielu miast lub w pobliŝu zorganizowanych kąpielisk ustawiane są w zaleŝności od potrzeb tymczasowe kabiny sanitarne, które ułatwiają zachowanie czystości w momencie zwiększenia natęŝenia ruchu turystycznego. Aktualnie na większości plaŝ nie rozpoczęto jeszcze sezonu w związku z powyŝszym nie ma jeszcze toalet przenośnych i nie wszystkie toalety sezonowe juŝ funkcjonują. Przez sezonem kontrolowane są równieŝ obiekty związane z obsługą ruchu turystycznego np.: hotele, dworce, gdzie sprawdzany jest stan sanitarno higieniczny toalet ogólnodostępnych. III. Ogólnodostępna baza noclegowa. Ogólnodostępną bazę noclegową na terenie województwa lubelskiego stanowią obiekty sezonowe oraz funkcjonujące w ciągu całego roku. Miejsca noclegowe w w/w obiektach udostępniane są zorganizowanym grupom, a takŝe osobom indywidualnym. Baza noclegowa jest zróŝnicowana pod względem wyposaŝenia oraz standardu świadczonych usług. 4
Właściciele obiektów w miarę potrzeb prowadzą prace polegające na odnowieniu pomieszczeń, doposaŝeniu w niezbędny sprzęt.w przypadku obiektów sezonowych bazę noclegową w większości stanowią nie ogrzewane pawilony mieszkalne lub domki campingowe. Termin otwarcia tej grupy obiektów przewidywany jest na drugą połowę czerwca. W związku z powyŝszym w większości z nich trwają jeszcze prace przygotowawcze do sezonu. Kontrole sanitarne w obiektach świadczących usługi noclegowe, przeprowadzone przez pracowników PIS przed rozpoczęciem sezonu turystycznego w większości wykazały ich przygotowanie do świadczenia usług. W kilku przypadkach stwierdzono jednak zaniedbania natury sanitarno-technicznej. W związku z powyŝszym nałoŝono trzy mandaty karne na łączną kwotę 300 zł, wszczęto 5 postępowań administracyjnych. W przypadku dwóch obiektów wydano zalecenia pokontrolne. W sześciu obiektach prowadzone jest postępowanie administracyjne wszczęte w poprzednim roku. Podjęte przez pracowników PIS działania miały na celu poprawę warunków sanitarnych w obiektach świadczących usługi noclegowe. Na terenie województwa lubelskiego usługi noclegowe świadczone są równieŝ w gospodarstwach agroturystycznych. Większość kontroli w tego typu obiektach zaplanowano w trakcie trwania sezonu turystycznego. Kontrole przeprowadzone przed rozpoczęciem sezonu w obiektach świadczących usługi w ramach agroturystyki wykazały ich dobry stan sanitarny. IV. Stan sanitarny basenów i kąpielisk. Kąpieliska Przed sezonem letnim wysłane zostały pisma do zarządców kąpielisk zarówno zorganizowanych jak równieŝ wykorzystywanych tradycyjnie w sprawie określenia terminu rozpoczęcia i zakończenia sezonu kąpielowego na poszczególnych zbiornikach. Część właścicieli kąpielisk znajdujących się na terenie województwa lubelskiego rozpocznie sezon letni ok. tygodnia przed zakończeniem roku szkolnego tj. 17-20 czerwca, w związku z tym próby wody oraz kontrole stanu sanitarno technicznego terenów przyległych rozpoczną się w najbliŝszych dniach. Na większości kąpielisk trwają ostatnie prace porządkowe, rozstawiane są kosze na nieczystości stałe, porządkuje się teren plaŝ i pól namiotowych. O rozpoczęciu sezonu poinformowali do dnia 15.06.2010r. zarządcy następujących kąpielisk: Kąpieliska zorganizowane: 1. Zalew w Zamościu Ośrodka Sportu i Rekreacji woda została przebadana jest przydatna do kąpieli; 2. Zalew Krasnobród na rz. Wieprz sezon został otwarty woda została przebadana jest przydatna do kąpieli; 3. Jezioro Białe powiat włodawski woda została przebadana jest przydatna do kąpieli; Kąpieliska niezorganizowane: Jeziora: ; j. Miejskie k/ Ostrowa; j. Czarne gm. Dębowa Kłoda; j. Firlej kąpielisko GOSiR, kąpielisko efes, kąpielisko POLESIE, kąpielisko WODNIK, kąpielisko MARTA; kąpielisko RIVIERA n/j Krasne; j. Łukcze LUBZEL; j. Łukcze kąpielisko przy Ośr. Wyp. Raczek; j. Rogoźno kąpielisko przy Ośrodku Sportów Wędkarskich Lubelski Węgiel Bogdanka 5
S.A; j. Bialskie kąpielisko przy Ośrodku Wypoczynkowym Red-Lion, przy Ośrodku Wypoczynkowym MPWiK, przy Ośrodku Wypoczynkowym Dom Harcerza, j. Zagłębocze gm. Sosnowica- przy Ośrodku Wypoczynkowym SGS SCh, j. Rotcze; j. BuŜysko, j. Kleszczów kąpielisko przy Stanicy MłodzieŜowej oraz kąp. Pod Brzozą (obydwa kąpieliska będą działały czasowo jedynie podczas obozów harcerskich) Zalewy: zalew Kobylany gm Biała Podlaska; zalew Biłgoraj; Biszcza gm. śary; śółtańce gm. Chełm; Parypse gm. Chełm; Dębowy Las w Wołkowianach gm. śmudŝ; Puszcza gm. śmudźwoda została juŝ przebadana jest przydatna do kąpieli; Parypse gm. Chełm; Natalin gm. Chełm; Husynne gm. Dorohusk; zalew w Janowie Lubelskim( kąpielisko DuŜe, Duo, Molo, Społeczne)- woda ze wszystkich kąpielisk została przebadana jest przydatna do kąpieli; zbiornik retencyjny Kraśnik (woda przebadana- jest przydatna do kąpieli); zalew Poniatowa; zbiornik retencyjny w Opolu Lubelskim; ; Rzeki: Starosiele gm. Dubienka; Majdan Sopocki na rz. Sopot; Stawy: Echo w Zwierzyńcu Wyrobiska: Kubiki w Chotyłowie (powiat bialski); Glinianki Horodyskie w Chełmie (woda przebadana- jest przydatna do kąpieli); wyrobisko po piachu w Międzyrzecu Podlaskim ; Łowiska: kąpielisko w Hucie Zadybskiej gm. Kłoczew woda przebadana jest przydatna do kąpieli; Pozostaje grupa kąpielisk, których właściciele nie zgłosili jeszcze terminu rozpoczęcia sezonu oraz te, które nie zostały jeszcze przygotowane mimo pism przypominających wysłanych przez Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne. Są to: Jeziora: j. Bialskie kąpielisko przy polu namiotowym; Zalewy: Pod Zydorą w Stoczku Łukowskim; Janowice; zalew Zemborzycki w Lublinie kąpieliska Wrotków i Marina; zalew Józefów gm Biłgoraj. Właściciele zorganizowanych w latach ubiegłych na j. Piaseczno przy Ośrodku Wypoczynkowym Jagoda oraz na Stawie w Lubyczy Królewskiej poinformowali PPIS w Łęcznej i Tomaszowie Lubelskim o odstąpieniu od organizowania w sezonie 2010 kąpielisk na tych zbiornikach. Baseny kąpielowe otwarte Na terenie województwa lubelskiego znajduje się 14 basenów odkrytych, zlokalizowanych w większości przy ośrodkach wypoczynkowych bądź jako samodzielne obiekty. Na dzień 15.06 2010r. czynny jest jedynie basen odkryty MOSiR w Kraśniku. Na pozostałych obiektach trwają jeszcze ostatnie prace porządkowe przed rozpoczęciem sezonu letniego. Od 24.07.2009 prowadzone jest postępowanie administracyjne dotyczące złego stanu sanitarno-technicznego pomieszczeń Stacji Uzdatniania Wody oraz tarasu i trybun zlokalizowanych na dachu budynku SUW z przedłuŝeniem terminu realizacji do 31.12.2010r. Baseny kryte W okresie letnim większość basenów krytych będzie nieczynna z powodu konieczności przeprowadzenia niezbędnych napraw technicznych. 6
Baseny kryte w: Zespole Szkół Ogólnokształcących w Bychawie, Basen kryty Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, Residance w Uniszowicach, MOSiR w Lublinie AOS w Lublinie, OSiR w Poniatowej, Kryta Pływalnia ul. Zamoyskiego, basen kryty przy Campingu Duet w Zamościu będą czynne przez większą część wakacji. Baseny kryte w większości utrzymywane są w dobrym stanie sanitarnym. O częstotliwości badania jakości wody decyduje Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny. Zaopatrzenie w środki do uzdatniania wody i dezynfekcji wystarczające. Oznaczanie zawartości chloru w wodzie prowadzone jest na bieŝąco. V. Działalność kontrolno-represyjna. W ramach prowadzonego nadzoru nad obiektami, trasami i miejscowościami turystycznymi przed rozpoczęciem sezonu turystycznego 2010 przeprowadzono 1141 kontroli sanitarnych, 12 rekontroli, wydano 32 decyzje administracyjne w tym 4 prolongujące termin wykonania zaleceń oraz 2 zamykające, nałoŝono 6 mandatów karnych na sumę 650 zł. VI. Wnioski. 1. Cały czas trwają prace związane z przygotowaniem miejscowości, obiektów oraz tras turystycznych do sezonu letniego. 2. Zaopatrzenie w wodę do spoŝycia na terenach turystycznych naleŝy ocenić jako dobre i wystarczające. 3. Nadal nierozwiązany pozostaje problem nie remontowanych dworców i przystanków oraz dostępności do toalet. 4. Na terenie województwa lubelskiego funkcjonują obiekty hotelowe spełniające wysokie wymagania co do wyposaŝenia jak i zapewnienia szeregu dodatkowych usług dla klienta z zakresu m.in. odnowy biologicznej oraz świadczą usługi obiekty spełniające podstawowe wymagania higieniczno-sanitarne. 5. Sukcesywnie ulega estetycznej i sanitarnej poprawie zaplecze kąpielisk organizowanych na otwartych zbiornikach wodnych remontowane są pomosty, zagospodarowywane są plaŝe, a takŝe rozbudowywana jest baza gastronomiczna. Lubelski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Lublinie dr n. med. Janusz Słodziński 7