Informacje ogólne Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego powstał w 1975 roku. Na dzień 30 listopada 2000 roku w Instytucie zatrudnionych było (w przeliczeniu na pełne etaty) 52 osoby, w tym: z tytułem profesora - 4, ze stopniem doktora habilitowanego - 9, ze stopniem doktora - 31 osób oraz 8 asystentów. Dyrektorem Instytutu jest prof. zw. dr hab. Piotr Dobrowolski Obecnie w skład Instytutu wchodzi siedem zakładów. Badaniem problemów z zakresu spraw międzynarodowych zajmują się przede wszystkim pracownicy Zakładu Międzynarodowych Stosunków Politycznych XX wieku. Kierownikiem Zakładu jest prof. zw. dr hab. Jan Przewłocki. Problematyka międzynarodowa jest również przedmiotem badań pracowników innych Zakładów. Łącznie w naszym Instytucie badaniem polityki zagranicznej państw i stosunków międzynarodowych zajmuje się 15 pracowników naukowodydaktycznych. W ramach zajęć dydaktycznych ze studentami na wszystkich specjalnościach studiów magisterskich, tak dziennych jak i zaocznych, wykładany jest przedmiot "Międzynarodowe stosunki polityczne". Oprócz tego, w zależności od specjalności studiów, prowadzone są wykłady i ćwiczenia z następujących przedmiotów z zakresu spraw międzynarodowych: teoria stosunków międzynarodowych, międzynarodowe stosunki gospodarcze, międzynarodowe stosunki kulturalne, europejski ład międzynarodowy. W roku akademickim 2000/2001 do programu studiów realizowanych przez nasz Instytut wprowadzona została specjalność europejska. Ma ona rozwijać szeroko rozumianą wiedzę o Europie, głównych problemach i procesach występujących wewnątrz państw oraz w relacjach między nimi, ze szczególnym wyeksponowaniem spraw związanych z integracją europejską w ramach Unii Europejskiej oraz bezpieczeństwem narodowym i międzynarodowym w Europie. W ramach tej specjalności realizowane są m.in. następujące przedmioty: cywilizacyjne i kulturowe podstawy Europy, europejska integracja gospodarcza i polityczna, prawo wspólnot europejskich, regionalizm europejski, bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe w Europie. W ramach Studium Doktoranckiego istniejącego na Wydziale Nauk Społecznych prowadzone są, obok innych, studia doktoranckie z politologii(trwają 4 lata). Znaczna część doktorantów politologii w swoich rozprawach doktorskich podejmuje problemy z zakresu spraw międzynarodowych. 1
Tematy badawcze z zakresu stosunków międzynarodowych realizowane w roku akademickim 2000/2001 w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach - Temat: Europejska polityka Rosji u progu XXI wieku Kierownik tematu: prof. dr hab. Bogdan Łomiński - Temat: Polska wobec procesów integracji europejskiej Kierownik tematu: prof. dr hab. Jan Przewłocki Poza w/w tematami pracownicy Instytutu w ramach prowadzonych przez siebie badań indywidualnych podejmują następujące zagadnienia z zakresu polityki zagranicznej i stosunków międzynarodowych: polityka zagraniczna RP, Polska w procesie stowarzyszenia i członkostwa z Unią Europejską, euroregiony i ich znaczenie dla stosunków Polski z sąsiadami, stosunki polsko-niemieckie, stosunki polsko-rosyjskie, problemy integracji europejskiej, tendencje i dylematy bezpieczeństwa europejskiego u progu XXI wieku, problemy mniejszości narodowych w polityce zagranicznej państw i w stosunkach międzynarodowych 2
Wykaz ważniejszych publikacji książkowych(monografie autorskie i prace zbiorowe) pracowników INPiDz UŚ z zakresu stosunków międzynarodowych w latach 1995-2000. 1. Bezpieczeństwo państw Grupy Wyszehradzkiej. Nadzieje i realia. Red. J. Przewłocki. Wyd. UŚ. Katowice 1995, ss. 100. 2. Bezpieczeństwo państw Europy. Red. B. Łomiński. Wyd. UŚ. Katowice 1997, ss.159. 3. Europa Środkowa jako obszar interesów regionalnych. Red. J. Przewłocki. Wyd. UŚ. Katowice 1999, ss. 108. 4. Kochnowski R.: Spór o Niemcy. Wydawnictwo UŚ. Katowice 1999, ss. 160. 5. Liszka J.: Niemcy - świadomość polityczna społeczeństwa. Wyd. UŚ. Katowice 1997, ss. 165. 6. Polska i jej sąsiedzi w latach dziewięćdziesiątych. Polityczne i ekonomiczne aspekty współpracy i integracji. Red. B. Łomiński, M. Stolarczyk. Wyd. UŚ. Katowice 1998, ss. 416. 7. Stolarczyk M.: Podział i zjednoczenie Niemiec jako elementy ładów europejskich po drugiej wojnie światowej. Wyd. UŚ. Katowice 1995, ss. 252. 8. Stosunki polsko-niemieckie w okresie przemian ustrojowych w Polsce. Wybrane problemy. Red. P. Dobrowolski. Wyd. UŚ. Katowice 197, ss. 106. 9. Świeca J.: Bliskowschodni proces pokojowy. Idee - Inicjatywy - dyplomacja. Wyd. UŚ. Katowice 1996, ss. 174. 3
Wykaz ważniejszych artykułów opublikowanych w latach 1998-2000 1. P. Dobrowolski: Euroregiony w procesie demokracji i tworzenia się nowego sąsiedztwa Polski. W: Rola demokracji lokalnej w przyśpieszeniu integracji z Unią Europejską. Red. J. Gierczycka. Wyd. Śląska Wyższa Szkoła Zarządzania. Katowice 1998, ss. 17-34. 2. Łomiński B.: Polityka poradzieckiej Rosji wobec Europy Środkowej. "Polityka Wschodnia" 1997, nr 2, ss. 7-20. 3. M. Stolarczyk: Integracja Polski z Unią Europejską - szanse i zagrożenia dla realizacji polskich interesów. W: Jaka Europa? Red. E. Stadtmuller. Wyd. "Alta 2". Wrocław 1998, ss. 83-115. 4. M. Stolarczyk: Wokół formuły: "polsko-niemiecka wspólnota interesów". "Przegląd Zachodni" 1998, nr 1, ss. 51-73. 5. B. Osadnik: Postrzeganie pokoju. Wymiar historyczny i współczesny. W: Między realizmem a utopią. Red. J. Świeca. Wyd. UŚ. Katowice 1998, ss. 37-53. 6. J. Świeca: metodologiczne aspekty polemologii i peace research u schyłku XX wieku. W: Między realizmem a utopią. Red. J. Świeca. Wyd. UŚ. Katowice 1998, ss. 21-36. 7. Z. Oniszczuk: Ekspansja kapitału niemieckiego na rynku prasowym Węgier, Polski i Czech. "Zeszyty Prasoznawcze" 1998, nr 1-2, ss. 93-103. 8. M. Stolarczyk: Idea jedności europejskiej a bezpieczeństwo międzynarodowe w pozimnowojennej Europie. "Sprawy Międzynarodowe" 1999, nr 2, s. 123-150. 9. M. Stolarczyk: Polska i Europa Środkowa w polityce zagranicznej Niemiec w latach dziewięćdziesiątych. "Stosunki Międzynarodowe" 1999, T. 20, ss. 53-83. 10. B. Łomiński: Polityka Stanów Zjednoczonych wobec Rosji w latach 90. "Przegląd Politologiczny" 1998, nr 3-4, ss. 19-33. 11. P. Dobrowolski: Euregion"Nysa-Nisa-Neisse" i jego znaczenie w procesach integracji na obszarze Europy Środkowej. W: Rola CEFTA w integrującej się europie. Red. P. Bożyk. Warszawa 1999, s. 141-156. 12. P. Dobrowolski: Współpraca transgraniczna we współczesnych stosunkach polskoniemieckich. W: Polska polityka zagraniczna. Ośrodek Badań Naukowych. Red. A. Żukowski. Olsztyn 1999, ss. 264-288. 4
13. J. Liszka: Ojczyzna, narod, państwo i region w procesie integracji europejskiej. W: Społeczeństwo wobec problemów transformacji i integracji. Red. J. Liszka. Ustroń 2000, s.179-195. 14. M. Stolarczyk: Polityczne aspekty integracji Polski z Unią Europejską. W: Społeczeństwo wobec problemów transformacji i integracji. Red. J. Liszka. Ustroń 2000, s. 195-217. 15. B. Podsiadło: Uwarunkowania i niektóre elementy polityki zagranicznej rządu Tadeusza mazowieckiego. W: Społeczeństwo wobec probemów transformacji i integracji. Red. J. Liszka. Ustroń 2000, ss. 139153. 16. P. Dobrowolski: Regionalizm i współpraca międzyregionalna na tle europejskich procesów integracyjnych. W: Polityka: przedmiot badań i formy jej przejawiania się. Red. P. Dobrowolski i M. Stolarczyk. Wyd. UŚ. Katowice 2000, ss.328-345. 17. S. M. Grochalski, W. Poniatowska: Unia Europejska a problem suwerenności państwa. W: Polityka: przedmiot badań i formy jej przejawiania się. Red. P. Dobrowolski i M. Stolarczyk. Wyd. UŚ. Katowice 2000, ss. 31-328. 18. B. Łomiński: Zachód w rosyjskiej polityce zagranicznej. W: Polityka: przedmiot badań..., ss. 345-362. 19. M. Stolarczyk: Interwencja NATO w Jugosławii i jej implikacje dla bezpieczeństwa międzynarodowego. W: Polityka: przedmiot badań..., ss. 362-393. 20. B. Osadnik: Pozawojskowe aspekty bezpieczeństwa międzynarodowego. W: Polityka: przedmiot badań i formy jej przejawiania się. Red. P. Dobrowolski i M. Stolarczyk.Wyd. UŚ. Katowice 2000, ss. 393-403. 5