Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2010 Załącznik do Uchwały nr... Rady Miejskiej w Sosnowcu z dnia... Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, a także ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie stanowią, że prowadzenie działań związanych z profilaktyką uzależnień, rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracją społeczną osób uzależnionych, a także przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie należy do zadań własnych gminy. Działania Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2010 stanowią część Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Sosnowca w latach 2002 2010 i kierowane są do mieszkańców miasta Sosnowca, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży. Celem programu jest: - przygotowywanie młodego pokolenia do zdrowego trzeźwego stylu życia - pomoc w rozwiązywaniu problemów alkoholowych osobom pijącym alkohol w sposób ryzykowny lub szkodliwy oraz członkom ich rodzin doznającym szkód z tego powodu - ograniczanie dostępności do alkoholu i narkotyków szczególnie osobom młodym - zmniejszanie szkód związanych z używaniem alkoholu i narkotyków - przeciwdziałanie przemocy domowej - ochrona przed marginalizacją społeczną i wykluczeniem społecznym osób i rodzin z problemem uzależnień - reintegracja społeczna i zawodowa osób uzależnionych od alkoholu i środków psychoaktywnych. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych inicjuje zadania Programu mające na celu: I. W zakresie funkcjonowania Programu : 1. Zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu lub zagrożonych uzależnieniem. a) realizację programu Miejskiego Ośrodka Psychoterapii i Leczenia Uzależnienia od Alkoholu w Sosnowcu (w tym oddziału dziennego leczenia uzależnienia od alkoholu) dla osób uzależnionych, współuzależnionych i ich rodzin b) realizowanie programów i podejmowanie działań interwencyjnych wobec osób młodych spożywających alkohol w sposób szkodliwy c) podejmowanie czynności zmierzających do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu w zakładzie lecznictwa odwykowego d) realizację ponadstandardowych programów terapeutycznych w ośrodkach leczenia odwykowego leczących mieszkańców Sosnowca oraz wspieranie działań profilaktycznych podejmowanych na rzecz tych pacjentów e) realizację programów terapeutyczno integracyjnych dla mieszkańców Sosnowca w ramach obozów z programem terapeutycznym dla osób uzależnionych i ich rodzin f) podnoszenie jakości usług w lecznictwie odwykowym i placówkach pomocowych 1
g) realizację programów wspierających proces zdrowienia osób uzależnionych od alkoholu organizowanych przez organizacje, stowarzyszenia, instytucje h) zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej w placówkach specjalistycznych dla osób uzależnionych, współuzależnionych oraz dla ofiar przemocy i) wspieranie szkoleń zwiększających kompetencje w zakresie prowadzenia terapii uzależnień j) realizację programów informacyjno edukacyjnych dla osób z problemem alkoholowym oraz doświadczających przemocy domowej - w punktach konsultacyjno-informacyjnych prowadzonych przez MOPS, placówki służby zdrowia, stowarzyszenia i organizacje pozarządowe, instytucje k) podejmowanie działań na rzecz rozszerzania dostępności do informacji o miejscach, programach i metodach leczenia uzależnień l) udzielanie pomocy osobom będącym pod wpływem środków psychoaktywnych znajdującym się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu ł) udzielanie pomocy osobom, których życie lub zdrowie jest zagrożone przez osoby będące pod wpływem środków psychoaktywnych m) działania mające na celu reintegrację społeczną osób uzależnionych od alkoholu oraz sprzyjające ochronie rodzin z problemem uzależnień przed marginalizacją społeczną n) wspieranie realizacji programów umożliwiających reintegrację społeczną i zawodową osób uzależnionych od alkoholu o) podejmowanie i wspieranie działań w zakresie stosowania metod wczesnego diagnozowania problemów alkoholowych i wczesnej interwencji p) podejmowanie z osobami z problemem uzależnień, w tym alkoholowym, rozmów motywujących do podjęcia leczenia odwykowego. 2. Udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe i narkomanii, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie. a) realizację programu Miejskiego Ośrodka Wspierania Rodziny w Sosnowcu świadczącego pomoc, dla ofiar przemocy domowej b) zwiększanie skuteczności działań w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania przemocy domowej przez wspieranie szkoleń różnych grup zawodowych działających w zakresie uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej, np. policjantów, pedagogów, nauczycieli, pielęgniarek, higienistek, lekarzy, pracowników socjalnych, kuratorów sądowych, wolontariuszy, i innych c) wspieranie działalności grup wsparcia dla osób współuzależnionych, ofiar przemocy domowej, grup DDA i wolontariuszy podejmujących działania w tym zakresie d) udzielanie informacji, konsultacji i porad w zakresie rozwiązywania problemów uzależnień i przemocy domowej przez konsultantów Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, Ośrodka Interwencji Kryzysowej, członków Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, przez konsultantów w Punktach informacyjno konsultacyjnych w zakresie przeciwdziałania uzależnieniom od środków psychoaktywnych e) działania Policji w zakresie zwiększania skuteczności interwencji prawno - administracyjnych w sytuacjach przemocy domowej f) przeciwdziałanie przemocy domowej z uwzględnieniem procedury Niebieskiej Karty g) działania na rzecz wdrażania i realizacji programów korekcyjno edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie h) prowadzenie działań edukacyjnych promujących abstynencję w czasie ciąży i) udzielanie pomocy prawnej i socjalnej w zakresie problemów uzależnień i przemocy 2
domowej przez konsultantów Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, organizacje pozarządowe, instytucje j) działalność telefonu zaufania i telefonów informacyjnych przy placówkach specjalistycznych i organizacjach pozarządowych propagujących trzeźwość i przeciwdziałanie przemocy domowej k) działalność punktów konsultacyjno informacyjnych w zakresie rozwiązywania problemów uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej l) działalność policyjnych punktów informacyjnych przy zespołach pomocy środowiskowej ł) działalność punktu pomocy ofiarom przestępstw, w tym ofiarom przemocy domowej m) rozpowszechnianie informacji o istnieniu, działaniach i miejscach spotkań grup samopomocowych (np. AA, Al Anon, Al Ateen, DDA, AN, AH, AŻ), grup wsparcia, stowarzyszeń abstynenckich i trzeźwościowych. 3. Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej, edukacyjnej oraz szkoleniowej w zakresie rozwiązywania problemów uzależnień w szczególności dla dzieci, młodzieży i dorosłych. a) realizacje programów z zakresu psychoedukacji i profilaktyki uzależnień oraz socjoterapii w świetlicach środowiskowo socjoterapeutycznych działających przy szkołach podstawowych, placówkach oświatowo wychowawczych i organizacjach pozarządowych b) realizacje programów z zakresu psychoedukacji i profilaktyki uzależnień dla środowiskowych grup dzieci i młodzieży c) realizacje w przedszkolach, szkołach i środowisku lokalnym programów z zakresu psychoedukacji, profilaktyki uzależnień, przeciwdziałania agresji i promocji zdrowego trzeźwego stylu życia, odpowiadających standardom wyznaczonym przez technologie profilaktyczne d) realizacje programów profilaktyczno - wychowawczych w zakresie organizacji czasu wolnego dzieci i młodzieży stanowiących alternatywę dla zachowań ryzykownych e) działania informacyjne i edukacyjne w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień oraz przeciwdziałania przemocy domowej adresowane do rodziców, opiekunów, dorosłych f) profilaktyczne przedstawienia teatralne z zakresu psychoedukacji, profilaktyki uzależnień i profilaktyki przemocy dla dzieci, młodzieży, dorosłych, będące integralnym elementem realizowanych w przedszkolach i szkołach programów profilaktycznych g) wspieranie szkoleń instruktorów i realizatorów programów z zakresu psychoedukacji, profilaktyki uzależnień i przeciwdziałania przemocy h) wspieranie szkoleń liderów młodzieżowych przygotowujących ich do podejmowania działań edukacyjno profilaktycznych adresowanych do dzieci i młodzieży i) wspieranie i finansowanie szkoleń członków Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zwiększających kompetencje w zakresie realizacji zadań Gminnego Programu j) wspieranie szkoleń merytorycznych dla przedstawicieli grup zawodowych działających w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień i przeciwdziałania przemocy domowej k) wspieranie konkursów, przeglądów twórczości, festynów, zawodów sportowych i innych imprez o charakterze trzeźwościowym oraz promujących zdrowy, trzeźwy styl życia będących integralnym elementem realizowanych programów profilaktycznych l) wspieranie realizacji programów wychowawczo profilaktycznych w przedszkolach i szkołach przez prenumeratę czasopism profilaktycznych 3
ł) zakup i dystrybucję specjalistycznych pomocy dydaktycznych do prowadzenia działalności edukacyjno - profilaktycznej (np. literatury, prenumeraty czasopism m.in. Remedium, Świat Problemów, Niebieska Linia, materiałów informacyjnych, audycji na nośnikach audio wideo, i innych) m) wdrażanie ogólnopolskich i regionalnych kampanii i inicjatyw w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień oraz przeciwdziałania przemocy domowej n) realizacje programów wychowawczych profilaktyczno edukacyjnych z zakresu profilaktyki uzależnień, zdrowia psychicznego na koloniach i innych formach wypoczynku letniego dzieci i młodzieży o) wsparcie udziału dzieci i młodzieży - mieszkańców Sosnowca - przebywających w ośrodkach specjalistycznych, w organizowanych dla nich programach o charakterze profilaktycznym i socjoterapeutycznym p) propagowanie wśród dzieci i młodzieży stylu trzeźwego spędzania wolnego czasu przez realizację programów pozalekcyjnych zajęć profilaktycznych o charakterze rekreacyjno - sportowym r) wspieranie przedsięwzięć profilaktycznych, opracowanych i realizowanych przez młodzież, liderów młodzieżowych i wolontariuszy, skierowanych do grup rówieśniczych s) wspieranie działań w zakresie propagowania trzeźwego stylu życia organizowanych w placówkach oświatowo wychowawczych i kulturalnych, służby zdrowia, zakładach pracy, klubach osiedlowych t) prowadzenie działalności informacyjno-edukacyjnej punktów konsultacyjno - informacyjnych prowadzonych przez m.in. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Policję, ośrodki pomocowe, placówki służby zdrowia, instytucje, stowarzyszenia abstynenckie, i inne podmioty działające na rzecz propagowania trzeźwego stylu życia q) działalność informacyjno edukacyjną w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień, ze szczególnym uwzględnieniem problemów alkoholowych oraz przemocy, prowadzoną w placówkach dla osób bezdomnych w Sosnowcu u) prowadzenie działalności informacyjno edukacyjnej, konsultacyjnej oraz wczesnej interwencji skierowanej szczególnie wobec młodzieży upijającej się w) wspieranie działań na rzecz tworzenia grup wsparcia dla młodzieży po inicjacji alkoholowej lub narkotykowej i dla ich rodziców/opiekunów x) podejmowanie działań profilaktycznych identyfikujących posiadanie narkotyków przez młodzież y) realizowanie programów informacyjno edukacyjnych i warsztatów wsparcia dla rodziców, szczególnie dzieci i młodzieży po inicjacji narkotykowej z) opracowywanie i druk publikacji o tematyce trzeźwościowej oraz dystrybucja materiałów informacyjno - edukacyjnych (np. broszury, ulotki, informatory, itp.) ze szczególnym uwzględnieniem miejsc pomocy i wsparcia dla mieszkańców Sosnowca ź) edukację społeczną w zakresie problematyki uzależnień w środkach masowego przekazu (w tym w mediach lokalnych) ż) monitoring problemów alkoholowych, narkotykowych i przemocy domowej w mieście. 4. Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i organizacji pozarządowych służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych i przeciwdziałaniu narkomanii. a) wspieranie realizacji programów profilaktycznych: informacyjno edukacyjno - integracyjnych wykonywanych przez stowarzyszenia abstynenckie b) wykonywanie i finansowanie badań osób w przedmiocie uzależnienia od alkoholu przez zespoły biegłych sądowych 4
c) wykonywanie czynności przez członków Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rzecz realizacji zadań Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii d) wspieranie szkoleń zwiększających kompetencje przedstawicieli grup zawodowych mających w zakresie działania terapię lub profilaktykę uzależnień, rozwiązywanie problemów alkoholowych i narkomanii, przeciwdziałanie przemocy domowej, reintegrację społeczną i zawodową osób uzależnionych od alkoholu lub środków psychoaktywnych e) realizację programów profilaktycznych i socjoterapeutycznych w świetlicach prowadzonych przez stowarzyszenia i organizacje pozarządowe oraz instytucje f) wspieranie programów podejmowanych na rzecz minimalizowania problemów rodzin z problemem uzależnień, realizowanych przez organizacje pozarządowe, instytucje h) wspieranie udziału osób uzależnionych i współuzależnionych w programach integracyjno - terapeutycznych realizowanych na obozach z programem terapeutycznym zorganizowanych przez podmioty działające na rzecz trzeźwości i) wspieranie realizacji oraz podnoszenia jakości programów profilaktycznych i socjoterapeutycznych podejmowanych przez placówki oświatowo wychowawcze, organizacje pozarządowe i instytucje i) wspieranie programów edukacyjnych dla osób - mieszkańców Sosnowca -przebywających w zakładach karnych i areszcie śledczym j) wspieranie działań Policji w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej, profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień oraz przeciwdziałania nietrzeźwości kierowców i pieszych użytkowników dróg k) utrzymanie stanowisk obsługi zadań Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii l) modernizację boisk szkolnych przy szkołach celem polepszenia warunków do prowadzenia profilaktycznych zajęć propagujących zdrowy trzeźwy styl życia i będących alternatywą dla zachowań ryzykownych ł) realizację programów informacyjno edukacyjnych i wczesnej interwencji dla osób z problemem alkoholowym będących użytkownikami placówek dla osób bezdomnych lub zagrożonych bezdomnością m) wspieranie realizacji programów punktów informacyjno konsultacyjnych w zakresie uzależnienia od narkotyków lub innych środków psychoaktywnych n) opiniowanie, przez Gminną Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, wniosków o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych w zakresie zgodności lokalizacji punktów sprzedaży napojów alkoholowych uchwałami Rady Miejskiej w Sosnowcu o) kontrolę przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwoleń na sprzedaż/ podawanie napojów alkoholowych p) podejmowanie działań kontrolnych i interwencyjnych w zakresie przestrzegania zakazu sprzedaży i podawania napojów alkoholowych osobom nieletnim i nietrzeźwym r) podejmowanie działań na rzecz ograniczania dostępności do alkoholu ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży s) wspieranie organizacji zajęć profilaktyczno - wychowawczych mających na celu zagospodarowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży stanowiących alternatywę dla zachowań ryzykownych t) działania podejmowane na rzecz przeciwdziałania nietrzeźwości kierowców i pieszych użytkowników dróg u) wspieranie działań profilaktycznych Policji mających na celu diagnozowanie kierowców prowadzących pojazdy pod wpływem alkoholu i narkotyków w) działania informacyjno edukacyjne dla dzieci i młodzieży w zakresie bezpiecznego korzystania z dróg publicznych 5
II. Realizacja zadań, wykonawcy, ewaluacja zadań. Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2010 realizowany jest przez Urząd Miejski w Sosnowcu. Wymienione w Programie zadania będą realizowane przez cały rok 2010 w formie zadań krótkoterminowych i ciągłych. Realizacja zadań jest objęta ewaluacją wyników odrębną dla każdego programu. Realizatorami zadań będą pracownicy placówek, w których będzie świadczona pomoc terapeutyczna i socjoterapeutyczna, instruktorzy i realizatorzy programów profilaktycznych, w tym pedagodzy szkolni i nauczyciele, terapeuci uzależnień, lekarze i psycholodzy, pracownicy socjalni, policjanci i strażnicy miejscy, pielęgniarki i higienistki szkolne, kuratorzy sądowi, przeszkoleni członkowie stowarzyszeń abstynenckich, członkowie Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, wykonawcy profilaktycznych spektakli teatralnych. Wykonawcy zadań będą realizować je w oparciu o szczegółowe programy, w których określone będą: diagnoza problemu, cele programu, harmonogram i metody pracy, uczestnicy zadań, ich liczba i sposób ich rekrutacji, miejsce i czas realizacji zadań programu oraz środki i materiały niezbędne do jego realizacji, a także sposób ewaluacji programu i sposób jego rozliczenia. Szczegółowe plany realizacji programów ciągłych będą zatwierdzane i rozliczane z uwzględnieniem ewaluacji programów przez kierowników placówek i koordynatorów zadań. Zadania ciągłe realizowane przez cały rok rozliczane będą okresowo oraz na podstawie sprawozdania rzeczowego i finansowego po zakończeniu programu. Rozliczenia finansowe odbywać się będą w okresach miesięcznych, kwartalnych i półrocznych. Programy krótkoterminowe rozliczane będą w oparciu o sprawozdania rzeczowe uwzględniające ewaluację programu i finansowe w sposób określony w umowach zawartych o realizację programów. Koordynatorem realizacji zadań Programu jest pełnomocnik ds. rozwiązywania problemów alkoholowych. Obsługę administracyjną Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz obsługę realizacji zadań Programu zapewnia Wydział Zdrowia i Opieki Społecznej Urzędu Miejskiego, który jest koordynatorem Programu. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych podejmuje działania zgodnie z Regulaminem zatwierdzonym przez Prezydenta Miasta. Zadania wymienione w Programie będą realizowane z inicjatywy: 1. Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2. Wydziału Zdrowia i Opieki Społecznej Urzędu Miejskiego 3. zainteresowanych podmiotów, takich jak np. placówki oświatowe, placówki służby zdrowia, organizacje pozarządowe, placówki specjalistyczne, i inne instytucje przez złożenie oferty programów na realizację zadań Programu. Podmioty, o których mowa w punkcie 3 będą realizowały zadania na podstawie statutów / regulaminów tych podmiotów, a także po rozstrzygnięciu konkursu ofert na realizację programów z zakresu wychowania w trzeźwości, przeciwdziałania narkomanii i przeciwdziałania przemocy domowej dla mieszkańców Sosnowca, ogłoszonego przez Prezydenta Miasta. Zasady i tryb przyjmowania wniosków o dofinansowanie realizacji zadań Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii określa Prezydent Miasta w drodze zarządzenia. Ostateczna liczba zadań będzie uzależniona od wartości ofert przyjętych w drodze konkursu ofert i wielkości środków finansowych pochodzących z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. 6
III. Finansowanie zadań Programu. Źródłem finansowania zadań Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2010 są środki finansowe pochodzące z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Podstawą do wydatkowania środków finansowych jest Plan wydatków Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2010 w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi będący załącznikiem nr 4 do Gminnego Programu oraz Plan wydatków Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2010 w zakresie przeciwdziałania narkomanii będący załącznikiem nr 5 do Gminnego Programu. Finansowanie programów przyjętych do realizacji odbywa się w oparciu o umowę zawartą pomiędzy Gminą Sosnowiec, a podmiotem realizującym program. Środki finansowe na realizację programów przekazywane będą w trybie i na warunkach określonych w umowach zawartych z wykonawcami programów. Wydatkowanie środków finansowych podlega kontroli prowadzonej przez Wydział Zdrowia i Opieki Społecznej Urzędu Miejskiego w Sosnowcu oraz rozliczaniu według zasad określonych w umowach. Członkowie Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych za czynności wykonywane na każdym posiedzeniu zespołów roboczych Gminnej Komisji otrzymują zryczałtowane wynagrodzenie w wysokości 7% minimalnego wynagrodzenia określonego na 2010r. w Obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów, a za czynności wykonywane na posiedzeniach plenarnych Gminnej Komisji otrzymują zryczałtowane wynagrodzenie w wysokości 30,00 zł brutto za każde posiedzenie. Wynagrodzenie wypłacane jest z dołu po wykonaniu czynności w danym miesiącu, na podstawie listy obecności potwierdzonej przez przewodniczących zespołów i zaakceptowanej przez przewodniczącego Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Sosnowiec, listopad 2009r. 7