Gospodarka wodno-ściekowa w małej i średniej firmie

Gospodarka wodno-ściekowa w małej i średniej firmie 1 Blok B Pozwolenie wodnoprawne i analityka wody i ścieków 2 1

Prezentacja uczestników Imię i nazwisko, Firma Zajmowane stanowisko, Zakres zainteresowań w ramach gospodarki wodno-ściekowej 3 08.30 10.00 10.00 10.15 10.15 11.15 11.15 11.30 11.30 12.30 12.30 13.15 13.15 14.15 14.15 14.30 14.30 15.30 15.30 16.00 Program szkolenia Moduł I. Pozwolenie wodnoprawne i przygotowanie operatu wodnoprawnego Przerwa Moduł II. Wymogi stawiane wodzie i ściekom w przepisach Przerwa Moduł III. Wskaźniki jakości wody, ścieków i osadów Przerwa obiadowa Moduł III. c.d. Przerwa Moduł IV. Badania laboratoryjne wody, ścieków i osadów Zakończenie szkolenia. 4 2

Moduł I Pozwolenie wodnoprawne i przygotowanie operatu wodnoprawnego 5 Ćwiczenie 1 Konieczność uzyskania pozwolenia wodnoprawnego W oparciu o informacje przekazane w bloku A określić, zakres wymaganego pozwolenia wodnoprawnego dla następujących zakładów: Przykład 1 Zakład eksploatuje ujęcie wód podziemnych obejmujące: dwie studnie głębinowe stację uzdatniania wody, w której skład wchodzi: układ ciśnieniowego napowietrzania wody (2 aeratory ciśnieniowe) dwa filtry wody I stopnia dwa filtry wody II stopnia cztery hydrofory dwie pompy wody płuczącej awaryjny układ dezynfekcji wody podchlorynem sodu układ oczyszczania popłuczyn, składający się z: jednokomorowego odstojnika o objętości odpowiadającej dwukrotnej ilości popłuczyn powstających podczas jednego płukania filtra kolektora zrzutowego ścieków do pobliskiej rzeki 6 3

Przykład 2 Ćwiczenie 1 c.d. Zakład mleczarski posiada własne ujęcie wód podziemnych ze stacją uzdatniania i zmiękczania wody. Ścieki poprodukcyjne i z SUW oraz socjalno-bytowe odprowadza do kanalizacji komunalnej, natomiast ścieki opadowe i wody pochłodnicze odprowadza wspólnym kolektorem do pobliskiej rzeki. Przykład 3 Zakład produkujący przetwory owocowo-warzywne pobiera wodę z wodociągu miejskiego. W zakładzie eksploatowana jest mechanicznobiologiczna oczyszczalnia ścieków przyjmująca ścieki z zakładu (technologiczne i socjalno-bytowe) oraz ścieki bytowe z pobliskiego osiedla domów jednorodzinnych (10 budynków mieszkalnych). Wody opadowe odprowadzane są do komunalnej sieci kanalizacji deszczowej. 7 Ćwiczenie 1 c.d. Przykład 4 Mały zakład usługowy (produkcja wyrobów jubilerskich) odprowadza ścieki do lokalnej przydomowej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej na terenie działki. Łączny pobór wody (przez mieszkańców domu oraz zakład) wynosi średnio 1,5 m 3 /d. Wody opadowe z dachów budynku odprowadzane są na powierzchni terenu działki. Na terenie zakładu nie występują parkingi. Przykład 5 Zakład galwanizeryjny eksploatuje oddzielne 3 sieci kanalizacyjne: ścieków bytowych odprowadzanych bezpośrednio do kanalizacji komunalnej, ścieków technologicznych podczyszczanych w mechaniczno-chemicznej oczyszczalni zakładowej i odprowadzanych do kanalizacji komunalnej; ścieków opadowych podczyszczanych w separatorze szlamu i substancji ropopochodnych i odprowadzanych własnym kolektorem do rzeki Rozwiązanie ćwiczenia 8 4

Zagadnienie pozwoleń wodnoprawnych regulują dwie ustawy ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r.- Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627, z późn. zm.) ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z późn.zm.) 9 Pozwolenia wodnoprawne Uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego jest wymagane m. in. na: Szczególne korzystanie z wód, Rolnicze wykorzystanie ścieków, w zakresie nie objętym zwykłym korzystaniem z wód, Wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych, będących własnością innych podmiotów, ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego 10 5

Pozwolenie wodnoprawne Pozwolenie wodnoprawne wydaje się na wniosek zainteresowanego, do którego dołącza się: 1) operat wodnoprawny, zwany dalej operatem, 2) decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeŝeli na podstawie odrębnych przepisów jest ona wymagana; jeŝeli decyzja ta nie jest wymagana wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jeŝeli plan ten został sporządzony, 3) opis prowadzenia zamierzonej działalności sporządzony w języku nietechnicznym. 11 Operat wodnoprawny Operat sporządza się w formie opisowej i graficznej. Część opisowa operatu zawiera: 1) oznaczenie zakładu ubiegającego się o wydanie pozwolenia, jego siedziby i adresu, 2) wyszczególnienie: a) celu i zakresu zamierzonego korzystania z wód, c) stanu prawnego nieruchomości usytuowanych w zasięgu oddziaływania zamierzonego korzystania z wód lub planowanych do wykonania urządzeń wodnych, d) obowiązków ubiegającego się o wydanie pozwolenia w stosunku do osób trzecich, 12 6

Operat wodnoprawny Część opisowa operatu zawiera: 3) charakterystykę wód objętych pozwoleniem wodnoprawnym, 4) ustalenia wynikające z warunków korzystania z wód regionu wodnego, 5) określenie wpływu gospodarki wodnej zakładu na wody powierzchniowe oraz podziemne, 6) sposób postępowania w przypadku rozruchu, zatrzymania działalności bądź wystąpienia awarii, jak równieŝ rozmiar i warunki korzystania z wód oraz urządzeń wodnych w tych sytuacjach. 13 Część graficzna operatu zawiera: Operat wodnoprawny 1) plan urządzeń wodnych, naniesiony na mapę sytuacyjno-wysokościową terenu z zaznaczonymi nieruchomościami, usytuowanymi w zasięgu oddziaływania zamierzonego korzystania z wód lub planowanych do wykonania urządzeń wodnych, z oznaczeniem powierzchni nieruchomości oraz właścicieli, ich siedzib i adresów, 2) zasadnicze przekroje podłuŝne i poprzeczne urządzeń wodnych oraz koryt wody płynącej w zasięgu oddziaływania tych urządzeń, 4) schemat funkcjonalny lub technologiczny urządzeń wodnych. 14 7

Operat wodnoprawny Operat, na którego podstawie wydaje się pozwolenie wodnoprawne na pobór wód, oprócz odpowiednich danych, zawiera dodatkowo: 1) określenie wielkości średniego dobowego poboru wody z podaniem bilansu zapotrzebowania wody w okresie obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego, 2) opis techniczny urządzeń słuŝących do poboru wody, 3) określenie rodzajów urządzeń słuŝących do rejestracji oraz pomiaru poboru wody, 4) określenie zakresu i częstotliwości wykonywania wymaganych analiz pobieranej wody. 15 Operat wodnoprawny Operat, na podstawie którego wydaje się pozwolenie wodnoprawne na wprowadzanie ścieków do wód, ziemi lub do urządzeń kanalizacyjnych, oprócz odpowiednich danych, zawiera dodatkowo: 1) określenie ilości, stanu i składu ścieków oraz przewidywanego sposobu i efektu ich oczyszczania, 2) opis instalacji i urządzeń słuŝących do gromadzenia, oczyszczania oraz odprowadzania ścieków, 3) określenie zakresu i częstotliwości wykonywania wymaganych analiz odprowadzanych ścieków oraz wód podziemnych lub wód powierzchniowych powyŝej i poniŝej miejsca zrzutu ścieków, 4) opis urządzeń słuŝących do pomiaru oraz rejestracji ilości, stanu i składu odprowadzanych ścieków, 5) opis jakości wody w miejscu zamierzonego wprowadzania ścieków, 6) informację o sposobie zagospodarowania osadów ściekowych. 16 8

Operat wodnoprawny Procedura wydawania pozwolenia wodnoprawnego przewiduje moŝliwość przeprowadzenia rozprawy wodnoprawnej (tylko, gdy jest taka konieczność) 17 Ćwiczenie 2 Problematyka przygotowania operatu wodnoprawnego W oparciu o doświadczenia własne z zakresu gospodarki wodnościekowej zakładu w aspekcie uzyskania pozwoleń wodnoprawnych proszę zaprezentować zagadnienie wymagające rozwiązania lub wyjaśnienia Rozwiązanie ćwiczenia 18 9

Ćwiczenie 3 Przygotowanie operatu wodnoprawnego W oparciu o informacje zawarte w Ustawie Prawo Wodne proszę określić jakie informacje naleŝy zamieścić, w celu przedstawienia: 1. celu zamierzonego korzystania z wód dla zakładu ujmującego wody i/lub odprowadzającego ścieki 2. zasięgu oddziaływania zamierzonego korzystania z wód (przy poborze wód podziemnych i wprowadzaniu ścieków do rzeki); 3. charakterystykę wód podziemnych (ujmowanych), powierzchniowych (do których wprowadzamy ścieki) 4. wpływu gospodarki wodnej zakładu na wody powierzchniowe (przy odprowadzaniu ścieków) oraz podziemne (przy ich poborze) 5. sposobu postępowania w przypadku rozruchu, zatrzymania działalności bądź wystąpienia awarii, jak równieŝ rozmiar i warunki korzystania z wód oraz urządzeń wodnych w tych sytuacjach 6. urządzeń słuŝących do rejestracji oraz pomiaru poboru wody lub zrzutu ścieków 7. określenie zakresu i częstotliwości wykonywania wymaganych analiz wód lub ścieków Rozwiązanie ćwiczenia 19 Przerwa 10.00 10.15 20 10

Moduł II Wymogi stawiane wodzie i ściekom w przepisach 21 NajwaŜniejsze akty prawne Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spoŝycia przez ludzi. (Dz.U. Nr 203 poz.1718) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawie warunków, jakie naleŝy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U. Nr 168 poz.1763) 22 11

NajwaŜniejsze akty prawne Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2005 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, których wprowadzanie w ściekach przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego (Dz.U. Nr 233 poz.1988) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 lipca 2002 r. w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych (Dz.U. Nr129 poz.1108) 23 Ćwiczenie 4 Jakość ujmowanej wody podziemnej W oparciu o zapisy Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. ocenić, jakość ujmowanej wody podziemnej w odniesieniu do moŝliwości jej uzdatniania na cele spoŝycia przez ludzi: Przykład 1 ujmowana woda charakteryzuje się następującymi parametrami: Ŝelazo ogólne 0,08 mg/dm 3 ; mangan ogólny 0,011 mg/dm 3 ; azot amonowy 2,16 mg/dm 3 ; azot azotanowy 4,15 mg/dm 3 ; utlenialność 10,12 mg/dm 3 ; Escherichia coli 2 szt./100 cm 3. 24 12

Przykład 2 Ćwiczenie 4 c.d. ujmowana woda charakteryzuje się następującymi parametrami: Ŝelazo ogólne 0,18 mg/dm 3 ; mangan ogólny 0,018 mg/dm 3 ; azot amonowy 1,62 mg/dm 3 ; azot azotanowy 3,57 mg/dm 3 ; utlenialność 2,27 mg/dm 3 ; ogólna liczba bakterii w 37 0 C 31 szt./1 cm 3. 25 Przykład 3 Ćwiczenie 4 c.d. ujmowana woda charakteryzuje się następującymi parametrami: Ŝelazo ogólne 0,82 mg/dm 3 ; mangan ogólny 0,018 mg/dm 3 ; azot amonowy 1,62 mg/dm 3 ; azot azotanowy 1,71 mg/dm 3 ; utlenialność 1,77 mg/dm 3 ; ogólna liczba bakterii w 37 0 C 2 szt./1 cm 3 ; Escherichia coli 0 szt./100 cm 3. 26 13

Przykład 4 Ćwiczenie 4 c.d. ujmowana woda charakteryzuje się następującymi parametrami: Ŝelazo ogólne 2,21 mg/dm 3 ; mangan ogólny 0,25 mg/dm 3 ; azot amonowy 0,21 mg/dm 3 ; azot azotanowy 0,89 mg/dm 3 ; utlenialność 1,11 mg/dm 3 ; ogólna liczba bakterii w 37 0 C 12 szt./1 cm 3 ; Escherichia coli 0 szt./100 cm 3. Rozwiązanie ćwiczenia 27 Ćwiczenie 5 Jakość ścieków oczyszczonych W oparciu o informacje przekazane w bloku A oraz zapisy odpowiednich Rozporządzeń przedstawić proponowaną w operacie wodnoprawnym jakość ścieków odprowadzanych do odbiornika: Przykład 1 Oczyszczalnia komunalna odbiera ścieki pochodzące od 12560 mieszkańców znajdujących się w jej zlewni, oraz średnio 100 m 3 /d ścieków z ubojni o stęŝeniu BZT 5 wynoszącym 4800 mg/dm 3. 28 14

Ćwiczenie 5 c.d. Przykład 2 Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia przy zakładzie przerobu odpadów zwierzęcych przyjmuje ścieki z procesów technologicznych oraz ścieki bytowo-socjalne, w których ładunek zanieczyszczeń odpowiada 48 000 RLM. Dodatkowo do oczyszczalni kierowane są ścieki opadowe z rejonu rampy rozładunkowej surowca oraz ze stacji uzdatniania wody. 29 Ćwiczenie 5 c.d. Przykład 3 Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia przy zakładzie mleczarskim odbiera ścieki z procesów technologicznych oraz ścieki bytowo-socjalne z zakładu w ilości 500 m 3 /d o średnim stęŝeniu BZT 5 wynoszącym 6,8 g O 2 /dm 3. Dodatkowo do oczyszczalni doprowadzane są ścieki bytowe z osiedla mieszkaniowego w którym jest 12 budynków jednorodzinnych. 30 15

Ćwiczenie 5 c.d. Przykład 4 Zakład przetwórstwa owocowo-warzywnego odprowadza średnio 500 m3/d ścieków technologicznych do kanalizacji komunalnej. Oczyszczalnia komunalna została zaprojektowana na obciąŝenie ładunkiem zanieczyszczeń wynoszącym: BZT 5 4200 kg/d; ChZT 8400 kg/d; Fosfor ogólny 140 kg/d. Aktualna wielkość obciąŝenia oczyszczalni tymi zanieczyszczeniami wynosi BZT 5 3800 kg/d; ChZT 7000 kg/d; Fosfor ogólny 90 kg/d. Udział ścieków przemysłowych w ściekach dopływających do tej oczyszczalni wynosi 7,8 %. Rozwiązanie ćwiczenia 31 Przerwa 11.15 11.30 32 16

Moduł III Wskaźniki jakości wody, ścieków i osadów 33 BZT [mg O 2 /dm 3 ] Parametr ten określa ilość tlenu potrzebną mikroorganizmom (głównie bakteriom heterotroficznym) do utlenienia biologicznie rozkładalnych substancji organicznych zawartych w ściekach w temperaturze 20 0C, w ciemności po określonym czasie inkubacji standardowo oznaczamy wielkość zuŝycia tlenu po 5 dniach inkubacji (maksymalnie po 20 dniach) podczas utleniania substancji organicznych zachodzi takŝe nitryfikacja azotu amonowego zawartego w tych związkach, co powoduje wzrost zuŝycia tlenu - dlatego aktualnie zaleca się wykonywanie oznacza BZT z dodatkiem inhibitorów nitryfikacji przetrzymywanie w ciemności przeciwdziała wytwarzaniu tlenu w badanej próbce w wyniku procesu fotosyntezy 34 17

TYPOWY PRZEBIEG ZMIAN BZT 35 ChZT [mg O 2 /dm 3 ] Parametr ten określa ilość tlenu zuŝywanego do utlenienia związków organicznych i niektórych nieorganicznych (siarczki, azotyny, amoniak) dostarczanego w postaci silnego związku utleniającego w praktyce jako utleniacz stosowany jest dwuchromian potasu (ChZT-Cr) lub nadmanganian potasu (ChZT-Mn lub utlenialność) ilość utlenionych związków zaleŝy od siły utleniacza, i dlatego wyŝsze wartości uzyskujemy dla ChZT-Cr (90-100% węgla organicznego) niŝ dla ChZT-Mn (50-80% węgla organicznego) Wartość ChZT-Cr jest zawsze większa od BZT 5 (a nawet BZT 20 ) Czas wykonania tego oznaczenia wynosi ok. 2 godzin ale wymaga mineralizacji 36 18

Podział ChZT na frakcje 37 Ćwiczenie 6 Co moŝna powiedzieć o zaleŝnościach występujących pomiędzy wartościami BZT 5 i ChZT dla następujących ścieków przemysłowych: ścieki zawierające tylko łatworozkładalne biologicznie substancje organiczne ścieki zawierające łatworozkładalne biologicznie substancje organiczne oraz metale cięŝkie Rozwiązanie ćwiczenia 38 19

Sucha pozostałość [mg/dm 3 ] Parametr ten określa całkowitą ilość zanieczyszczeń zawartych w ściekach. Jest to masa zanieczyszczeń pozostałych po odparowaniu próbki i wysuszeniu jej w temperaturze 105 0 C WyróŜniamy takŝe pojęcie strata po praŝeniu (substancje, które utleniły się do związków lotnych podczas praŝenia w temperaturze 600 0 C) i pozostałość po praŝeniu (ta część suchej pozostałości, która pozostała po praŝeniu) 39 Zawiesiny ogólne [mg/dm 3 ] Parametr ten określa ilość zanieczyszczeń które moŝna oddzielić od ścieków w wyniku filtracji przez membrany (sączki) o określonej średnicy porów (najczęściej 0,45 µm) WyróŜniamy takŝe pojęcie zawiesiny lotne (substancje, które utleniły się do związków lotnych podczas praŝenia w temperaturze 600 0 C) i mineralne (ta część zawiesin, która pozostała po praŝeniu) 40 20

Substancje rozpuszczone [mg/dm 3 ] Parametr ten określa masę zanieczyszczeń rozpuszczonych, zarówno mineralnych jak i organicznych zawartych w ściekach. Jest to ta część zanieczyszczeń, która przepływa przez membrany (sączki) stosowane do oznaczania zawiesiny ogólnej WyróŜniamy takŝe pojęcie substancje rozpuszczone lotne (substancje, które utleniły się do związków lotnych podczas praŝenia w temperaturze 600 0 C) i mineralne (ta część substancji rozpuszczonych, które pozostały po praŝeniu) 41 ZaleŜności pomiędzy suchą pozostałością, substancjami rozpuszczonymi i zawiesinami 42 21

Ćwiczenie 7 Jakie zaleŝności pomiędzy suchą pozostałością, substancjami rozpuszczonymi a zawiesiną ogólną będą występować w ściekach zawierających tylko rozpuszczone substancje organiczne w postaci cukrów prostych? Co moŝna powiedzieć o wielkości strat po praŝeniu? Rozwiązanie ćwiczenia 43 ZASADA OZNACZANIA ZAWIESIN ŁATWOOPADAJĄCYCH 44 22

Ekstrakt eterowy [mg/dm 3 ] Parametr ten określa masę zanieczyszczeń, które rozpuszczają się w eterze naftowym (rozpuszczalnik organiczny). Parametr ten jest miarą zawartości w ściekach substancji tłuszczowych i olei mineralnych (substancji ropopochodnych) Zasada oznaczenia polega na zapewnieniu kontaktu ścieków z rozpuszczalnikiem, następnie oddzieleniu rozpuszczalnika od ścieków, jego odparowania i zwaŝenia masy substancji, które się w nim rozpuściły Jako rozpuszczalnik bywa stosowany takŝe chloroform, eter izopropylowy, chlorek metylenu 45 Ćwiczenie 8 Dla jakich rodzajów zakładów przemysłowych oraz obiektów usługowych moŝna spodziewać się podwyŝszonych wartości ekstraktu eterowego? Czy istnieją ograniczenia odnośnie wielkości tego wskaźnika w ściekach odprowadzanych z zakładu do odbiornika. Rozwiązanie ćwiczenia 46 23

Odczyn [ph] Parametr ten określa stęŝenie jonów wodorowych w wodzie lub ściekach, podawane jako ujemny logarytm o podstawie 10 z wartości ich rzeczywistego stęŝenia. Oznaczenie odczyny wykonywane jest za pomocą elektrod do ph, współpracujących z ph-metrem, lub dowolnym miernikiem mv 47 Ćwiczenie 9 Jaki jest zakres zmienności odczynu ścieków powstających w Państwa zakładzie? Jaki jest zakres zmienności tego wskaźnika typowy i teoretyczny? Czy istnieją ograniczenia odnośnie wielkości tego wskaźnika w ściekach odprowadzanych z zakładu do odbiornika. Rozwiązanie ćwiczenia 48 24

StęŜenie wybranych rodzajów zanieczyszczeń [mg X/dm 3 ] Zawartość typowych anionów, np. chlorków, fluorków, siarczanów, fosforanów, azotanów Zawartość typowych kationów, np. amonu, sodu, potasu Ilość metali podstawowych, np. Ŝelazo, mangan Ilość metali niebezpiecznych (metale cięŝkie), np. rtęć, ołów, miedz, cynk, kadm Ilość nieorganicznych substancji niebezpiecznych, np. cyjanki, rodanki, chlor Ilość organicznych substancji niebezpiecznych, np. fenole, insektodydy, benzo(a)piren, związki powierzchniowo czynne 49 Ćwiczenie 10 Ile wynosi stęŝenie azotu ogólnego w próbie wody, dla której oznaczono: stęŝenie azotu amonowego 2,1 mg N NH4 /dm 3 ; stęŝenie azotu azotanowego 3,4 mg N NO3 /dm 3 ; stęŝenie azotu azotynowego 0,02 mg N NO2 /dm 3 ; stęŝenie azotu Kiejdahla 7,32 mg N/dm 3? Rozwiązanie ćwiczenia 50 25

Badania biologiczne Badania te mają na celu ocenę składu biologicznego wód, ścieków lub osadów (rodzaj i ilość organizmów Ŝywych) Ocena zagroŝenia sanitarnego ogólna liczba bakterii (w temperaturze 22 i 37 0 C) bakterie wskaźnikowe (np. grupy coli, grupy coli typu kałowego lub Escherichia coli) bakterie chorobotwórcze (np. Salmonella) Określenie liczby Ŝywych jaj pasoŝytów jelitowych Ascaris sp., Trichuris sp., Toxocara sp. (badania osadu) 51 Wskaźniki jakości osadów W ramach analiz osadów wykonuje się szereg oznaczeń właściwości fizycznych i parametrów chemicznych uwodnienie, sucha masa oraz substancje organiczne odczyn (w środowisku H 2 O lub KCl) właściwości organoleptyczne (barwa, zapach, konsystencja) zawartość metali niebezpiecznych (Pb, Cd, Hg, Ni, Zn, Cu, Cr) zawartość wybranych jonów lub związków chemicznych (fosfor, azot ogólny, azot amonowy, wapń, magnez) stopień ustabilizowania osadu (test na zagniwanie) właściwości filtracyjne osadu (np. opór właściwy filtracji) 52 26

Ćwiczenie 11 Dla partii osadu oznaczono następujące wskaźniki: uwodnienie 99%; sucha masa osadu 5 kg sm /m 3 osadu; zawartość fosforu 20 g P/m 3 osadu. Obliczyć zawartość fosforu w osadzie w gp/kg sm oraz w % s.m. Jak zmieni się objętość oraz zawartość fosforu jeŝeli zmniejszymy uwodnienie do 95%? Rozwiązanie ćwiczenia 53 Przerwa 14.15 14.30 54 27

Moduł IV Badania laboratoryjne wody, ścieków i osadów 55 Pobór prób do badań - monitoring Sposób poboru prób: Próbka uśredniona proporcjonalnie do przepływu Próbka uśredniona proporcjonalnie do czasu Próba chwilowa Miejsce wykonania analiz: Pomiary i oznaczenia on-line Oznaczenia w laboratorium zakładowym lub zewnętrznym Zakres analiz: kaŝdorazowo dobierany do specyfiki danego zakładu 56 28

Ćwiczenie 12 Zaproponuj sposób poboru, magazynowania i transportu miarodajnej próby ścieków przemysłowych w celu: ustalenia miarodajnych wielkości ładunków dla ścieków odpływających grawitacyjnie do kanalizacji komunalnej; ustalenia miarodajnych stęŝeń zanieczyszczeń dla porcji ścieków zmagazynowanych w szczelnym zbiorniku ustalenia przyczyn nietypowego zapachu ścieków płynących kanałem otwartym Rozwiązanie ćwiczenia 57 Stacjonarny autosampler 58 29

Ćwiczenie 13 Przeprowadź weryfikację wiarygodności uzyskanych w trzech zakładach wyników analiz, oraz wskaŝ rodzaj badanego medium: wody powierzchniowe ścieki z róŝnych gałęzi produkcji 59 Przykład 1 Parametr Jednostka Wynik BZT 5 mg O 2 /dm 3 0 ChZT Cr mg O 2 /dm 3 1085 Suma metali cięŝkich mg/dm 3 12 175 Siarczany mg SO 4 /dm 3 117 540 Zawiesina mg/dm 3 330 Substancje rozpuszczone mg/dm 3 20 60 30

Przykład 2 Parametr Jednostka Wynik BZT 5 mg O 2 /dm 3 560 ChZT Cr mg O 2 /dm 3 490 Azot azotanowy mg N NO3 /dm 3 35,4 Azot azotynowy mg N NO2 /dm 3 0,3 Azot amonowy mg N NH4 /dm 3 12,7 Azot Kiejdahla mg N/dm 3 27,6 Azot ogólny mg N/dm 3 75,7 61 Przykład 3 Parametr Jednostka Wynik BZT 5 mg O 2 /dm 3 0,0 ChZT Cr mg O 2 /dm 3 11,1 ChZT Mn mg O 2 /dm 3 11,4 Fosforany mg P PO4 /dm 3 0,71 Fosfor ogólny mg P/dm 3 0,69 Sucha pozostałość mg/dm 3 27,6 Substancje rozpuszczone mg/dm 3 31,2 Rozwiązanie ćwiczenia 62 31

Ćwiczenie 14 Zaproponuj sposób wykonania badań mających na celu wyznaczenie RLM zgodnie z zapisem przedstawionym w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 8 lipca 2004 r.: ObciąŜenie oczyszczalni ścieków wyraŝone równowaŝną liczbą mieszkańców, zwaną dalej "RLM",.., oblicza się na podstawie maksymalnego średniego tygodniowego ładunku zanieczyszczenia wyraŝonego wskaźnikiem BZT 5 dopływającego do oczyszczalni w ciągu roku, z wyłączeniem sytuacji nietypowych,.. Rozwiązanie ćwiczenia 63 Uwagi i pytania 64 32

Zakończenie szkolenia Dziękujemy za uwagę!!! 65 33