Załącznik do uchwały nr VIII/37/2011 Rady Miasta Tomaszów Lubelski z dnia 25 marca 2011 roku Program przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie dla Miasta Tomaszów Lubelski na lata 2011-2013 Tomaszów Lubelski 2011
Spis treści I. Wstęp. 2 II. III. IV. Diagnoza problemu.... 3 Skala przemocy na terenie Miasta Tomaszów Lubelski.....4 Cele Programu.....6 V. Zadania przewidziane do realizacji w ramach Programu i instytucje odpowiedzialne za ich realizację. 6 VI. VII. VIII. Finansowanie Programu... 9 Przewidywane efekty realizacji Programu..... 9 Monitoring i ewaluacja Programu.. 9
I. Wstęp Założeniem Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla miasta Tomaszów Lubelski na lata 2011 2013 jest minimalizacja zjawiska przemocy domowej oraz łagodzenie jej negatywnych skutków. Program będzie realizowany w oparciu o następujące dokumenty: 1. Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2006-2016. 2. Ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r., Nr 180, poz. 1493 z póżn. zm.). 3. Ustawę z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r., Nr 70, poz. 437 z późn. zm.). 4. Ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2005 r., Nr 179, poz. 1485 z późn. zm.). 5. Ustawę z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r., Nr 175, poz. 1362, z późn. zm.). 6. Ustawę z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964 r., Nr 9, poz. 59, z późn. zm.). 7. Ustawę z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny ( Dz. U. z 1997 r., Nr 88, poz. 553, z późn. zm.). 8. Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Miasta Tomaszów Lubelski na lata 2005 2020 przyjętą uchwałą Rady Miasta Tomaszów Lubelski Nr XXIX/285/2005 z dnia 12.10.2005 r. 9. Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla Miasta Tomaszów Lubelski. II. Diagnoza problemu Rodzina jest podstawową grupą społeczną, środowiskiem kształtującym osobowość, system wartości, poglądy i styl życia. Ważną rolę w prawidłowo funkcjonującej rodzinie odgrywają wzajemne relacje pomiędzy rodzicami, oparte na miłości i zrozumieniu. W przypadku dezorganizacji, rodzina nie jest w stanie realizować podstawowych zadań. Role wewnątrzrodzinne ulegają zaburzeniu, łamane są reguły, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się bardziej niezgodne z normami prawnymi i moralnymi oraz oczekiwaniami społecznymi.
Mówiąc o przemocy należy pamiętać, iż jest ona zjawiskiem występującym powszechnie w naszym społeczeństwie, jest ona obecna w codziennym życiu. Zjawisko przemocy w rodzinie ma charakter złożony i rozpatrywane jest zarówno w aspekcie psychologicznym, prawnym, społecznym jak i etycznym. Przemoc doznawana w rodzinie rodzi konsekwencje niezmiernie głębokie i szkodliwe, dając o sobie znać w postaci zaburzeń emocjonalnych w bliższej lub dalszej perspektywie czasowej. Według definicji zawartej w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, przemoc to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członka rodziny lub innej osoby wspólnie zamieszkującej lub gospodarującej, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienie i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. Najczęściej występujące formy przemocy to: przemoc psychiczna, fizyczna i ekonomiczna. Przemoc domowa zazwyczaj jest ukrywana i dochodzi do niej za zamkniętymi drzwiami domów. Występuje w rodzinach niezależnie od poziomu wykształcenia, statusu społecznego, materialnego, narodowości czy kultury. Powoduje negatywne skutki zdrowotne, ekonomiczne i społeczne. W mieście Tomaszów Lubelski, z perspektywy działalności Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, przemoc najczęściej występuje w rodzinach najuboższych. Jest powiązana z uzależnieniami, bezrobociem, niskim wykształceniem lub brakiem wykształcenia jak również małą świadomością społeczną. Najczęściej ofiarami przemocy są kobiety i dzieci. Ofiary przemocy boją się mówić o swoim problemie, często go zatajają w obawie o swoje zdrowie. Postawa taka sprzyja sprawcy dając mu poczucie bezkarności, a ofiarę zniewala. Utrudnia świadkom reagowanie i niesienie pomocy. Z uwagi na to, iż występowanie przemocy w rodzinie zaburza jej prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie konieczne jest podjecie działań profilaktycznych, zmierzających do wzrostu świadomości społecznej o zjawisku przemocy i sposobach jej zapobiegania, a także zapewnienie profesjonalnej pomocy zarówno sprawcom jak i ofiarom, ze szczególną troską o dzieci wychowujące się w rodzinach dotkniętych problemem przemocy.
III. Skala przemocy na terenie Miasta Tomaszów Lubelski Tab. 1. Liczba stwierdzonych przypadków przemocy w rodzinie na terenie Miasta Tomaszów Lubelski w latach 2009 2010 2009 rok 2010 rok Dane MOPS Dane KPP Dane OIK Dane MOPS Dane KPP Dane OIK 32 5 102 50 9 89 Źródło: dane MOPS, KPP i OIK w Tomaszowie Lubelskim Tab. 2. Liczba ofiar przemocy w rodzinie na terenie Miasta Tomaszów Lubelski w latach 2009 2010 2009 rok 2010 rok Dane MOPS Dane KPP Dane MOPS Dane KPP Kobiety 21 6 25 8 Mężczyźni 3-7 2 Dzieci 16-18 - Źródło: dane MOPS i KPP w Tomaszowie Lubelskim Tab. 3. Powody stosowania przemocy w rodzinach na terenie Miasta Tomaszów Lubelski w latach 2009 2010 Przyczyny przemocy 2009 2010 Nadużywanie alkoholu 5 9 Źródło: KPP w Tomaszowie Lubelskim Tab. 4. Liczba głównych przejawów przemocy domowej na terenie Miasta Tomaszów Lubelski w latach 2009-2010 2009 2010 Znęcanie psychiczne 22 22 Bicie i kaleczenie 3 3 Gwałt i próba gwałtu - 1 Molestowanie seksualne dzieci 1 1 Zakłócanie spokoju 25 37 Zaniedbywanie dzieci 1 9 Ograniczanie środków - 1 na utrzymanie rodziny Źródło: dane MOPS w Tomaszowie Lubelskim IV. Cele Programu Cel główny Programu:
Minimalizowanie zjawiska przemocy domowej i zmniejszanie jej negatywnych skutków na terenie Miasta Tomaszów Lubelski. Cel główny Programu będzie realizowany poprzez następujące cele szczegółowe: 1. Ograniczenie zjawiska przemocy w rodzinie. 2. Zapewnienie bezpieczeństwa ofiarom przemocy. 3. Zmiana postaw społecznych wobec zjawiska przemocy podniesienie poziomu wiedzy, rozwijanie empatii, odpowiedzialności i kompetencji społecznych wobec problemu przemocy. 4. Rozwijanie i usprawnianie interdyscyplinarnego systemu interwencji i wsparcia rodziny dotkniętej przemocą podniesienie skuteczności interwencji wobec problemu przemocy. 5. Rozwój specjalistycznej oferty pomocowej dla rodzin uwikłanych w przemoc. V. Zadania przewidziane do realizacji w ramach Programu i instytucje odpowiedzialne za ich realizację L.p. Zadania przewidziane do realizacji w ramach Programu Instytucje odpowiedzialne za realizację zadania 1. Wdrażanie procedury Niebieskiej Karty interwencja i monitoring w rodzinach z problemem przemocy Lubelskim Komenda Powiatowa Policji w Tomaszowie Lubelskim 2. Utworzenie punktu konsultacyjno - informacyjnego dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie Lubelskim 3. Wdrażanie programów pracy ze sprawcami przemocy, prowadzenie oddziaływań korekcyjno - edukacyjnych oraz grup terapeutycznych Lubelskim 4. Prowadzenie zespołu interdyscyplinarnego dla osób/rodzin dotkniętych przemocą domową w zakresie świadczenia poradnictwa specjalistycznego oraz wsparcia w rozwiązywaniu problemów wynikających z sytuacji Lubelskim we współpracy z instytucjami zapewniającymi
kryzysowych spowodowanych przemocą w rodzinie. Skład zespołu powinien odpowiadać na potrzeby i problemy wynikające ze złożoności zagadnienia przemocy w rodzinie. Przygotowanie procedury reagowania i interwencji w rodzinach doświadczających przemocy specjalistyczne wsparcie i wiedzę w zakresie rozwiązywania problemów wynikających z przemocy w rodzinie (psycholog, pedagog, prawnik, pracownik socjalny, policjant, konsultant ds. osób niepełnosprawnych, Pełnomocnik ds. Profilaktyki, Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Narkomanii, terapeuta, lekarz, kurator) 5. Udzielanie pomocy osobom i rodzinom pokrzywdzonym, zapewnienie wsparcia w formie finansowej, w formie porad prawnych oraz w formie schronienia, w tym w ośrodkach wsparcia Lubelskim, Ośrodek Interwencji Kryzysowej 6. Działalność informacyjna dotycząca przemocy w rodzinie: - przygotowanie i upowszechnienie biuletynu informacyjnego, plakatów, ulotek dotyczących problematyki przemocy domowej - przekazanie do publicznej wiadomości informacji o instytucjach udzielających pomocy osobom/rodzinom doświadczającym przemocy Lubelskim we współpracy z instytucjami mogącymi zapewnić wsparcie w realizacji zadania (lokalna prasa, Kościół, szkoły, Ośrodek Interwencji Kryzysowej, Pełnomocnik ds. Profilaktyki, Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Narkomanii) 7. Wzmacnianie zasobów Miasta w zakresie realizacji Programu: - szkolenie pracowników instytucji w zakresie rozpoznawania i interwencji w sytuacji przemocy domowej - szkolenie specjalistów do pracy z osobami/rodzinami doświadczającymi przemocy Lubelskim we współpracy z pracownikami instytucji powołanych do służby społeczeństwu (policja, szkoły, Pełnomocnik ds. Profilaktyki, Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Narkomanii) oraz we współpracy z organizacjami pozarządowymi 8. Profilaktyka przemocy w rodzinie:
- prowadzenie działań edukacyjnych przy współpracy ze szkołami, lokalnymi mediami, Kościołem, służbą zdrowia, poradnią psychologiczno - pedagogiczną - podnoszenie wrażliwości społecznej wobec przemocy w rodzinie - podnoszenie kompetencji w radzeniu sobie z przemocą (treningi, szkolenia) Lubelskim we współpracy ze szkołami, lokalnymi mediami, Kościołem, służbą zdrowia, poradnią psychologiczno pedagogiczną, organizacjami pozarządowymi, Ośrodkiem Interwencji Kryzysowej, Pełnomocnikiem ds. Profilaktyki, Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Narkomanii 9. Promowanie wzorców prawidłowego funkcjonowania rodziny w środowisku lokalnym Lubelskim we współpracy ze szkołami, lokalnymi mediami, Kościołem, służbą zdrowia, poradnią psychologiczno pedagogiczną, organizacjami pozarządowymi, Ośrodkiem Interwencji Kryzysowej VI. Finansowanie Programu Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Miasta Tomaszów Lubelski na lata 2011 2013 będzie finansowany ze środków budżetu gminy oraz ze środków pozabudżetowych, w tym ze środków pozyskanych w ramach programów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego. VII. Przewidywane efekty realizacji Programu 1. Zmniejszenie liczby przypadków przemocy w rodzinie. 2. Usprawnienie systemu i udzielanie profesjonalnej pomocy ofiarom przemocy w rodzinie. 3. Zbudowanie systemu terapeutyczno korekcyjnego dla sprawców przemocy. 4. Zwiększenie zaangażowania społeczności w sprawy przeciwdziałania przemocy.
VIII. Monitoring i ewaluacja Programu Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Miasta Tomaszów Lubelski na lata 2011 2013 będzie monitorowany w ujęciu rocznym, (do końca I kwartału następnego roku po realizacji Programu) przez Miejski Ośrodek Pomocy Lubelskim we współpracy z zespołem interdyscyplinarnym. Na podstawie analizy danych MOPS sporządzi raport ewaluacyjny z realizacji Programu określający skalę zjawiska przemocy, poziom realizacji zadań zawartych w Programie oraz dokona aktualizacji zadań.