UCHWAŁA NR LI/334/10 RADY MIEJSKIEJ W SIERAKOWIE z dnia 26 października 2010 r. w sprawie: uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Sieraków na lata 2011-2013. Na podstawie: art.6 ust.2 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr 180, poz. 1493 1 ) Rada Miejska w Sierakowie uchwala, co następuje: 1. Uchwala się Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Sieraków na lata 2011-2013, stanowiący załącznik nr 1 do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Gminy. 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i ma zastosowanie od 1 stycznia 2011r. Przewodniczący Rady Miejskiej Grzegorz Adamczak Zmiany tekstu wymienionej ustawy zostały ogłoszone (Dz.U. z 2009 r. Nr 206, poz. 1598; Dz.U. z 2010 r. Nr 28, poz. 146, Nr 125, poz. 842) 1
UZASADNIENIE do Uchwały Nr LI/334/10 Rady Miejskiej w Sierakowie z dnia 26 października 2010 r., w sprawie: uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Sieraków na lata 2011-2013. Zgodnie powyższego art. 6 ust. 2 pkt. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, do zadań własnych gminy należy opracowanie i realizacja Programu Przeciwdziałania Przemocy Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie. Wobec powyższego podjecie uchwały uważa się za uzasadnione. Burmistrz Gminy Mieczysław Trafis 2
Załącznik do Uchwały nr LI/334/10 Rady Miejskiej w Sierakowie z dnia 26 października 2010 r. GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE DLA GMINY SIERAKÓW NA LATA 2011-2013 URZĄD GMINY SIERAKÓW UL. 8 STYCZNIA 38 64-410 SIERAKÓW www.sierakow.pl PAŹDZIERNIK 2010 3
I. Określenie problemu Na zagadnienie przemocy w rodzinie można spojrzeć z wielu pespektyw. Przemocą domową zajmuje się szereg dyscyplin naukowych takich jak: psychologa, pedagogika, prawo, socjologia, polityka społeczna itp. Na potrzeby Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie, przy definiowaniu przemocy domowej, należy zwrócić uwagę na najbardziej charakterystyczne jej wyznaczniki z punktu widzenia polityki społecznej. Najbardziej adekwatna jest tu definicja zawarta w ustawie z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr 180, poz. 1493 ze zm.), która przemoc w rodzinie określa jako ( ) jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób najbliższych lub innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, w szczególności narażając te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu psychicznym lub fizycznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą (art. 2 pkt. 2). Zgodnie z kodeksem karnym, do czynów, które naruszają dobro osobiste członków rodziny zaliczamy: - pozostawienie osoby, względem której jest się zobowiązanym do opieki, w sytuacjach zagrażających bezpośrednio jej życiu lub zdrowiu, - groźby popełnienia przestępstwa na szkodę najbliższych, - zmuszanie do określonych zachowań, - zgwałcenie, - nakłanianie i zmuszanie do czynów nierządnych przy wykorzystaniu stosunku zależności, - dopuszczanie się czynu lubieżnego względem osoby poniżej 15 lat, - znęcanie się psychiczne lub fizyczne, - rozpijanie małoletniego, - uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego, - porzucenie małoletniego lub osoby nieporadnej, - uprowadzenie lub zatrzymanie małoletniego wbrew woli osoby powołanej do opieki, - naruszenie nietykalności cielesnej, - kradzież na rzecz osoby najbliższej, - niszczenie mienia. 1 1 H.D. Sasal: Przewodnik do procedury interwencji wobec przemocy w rodzinie, PARPA, Warszawa 2005r., s. 137 4
Ofiarami przemocy są na ogół kobiety i dzieci, rzadziej mężczyźni. Kategorią ofiar przemocy, o której mówi się nieco rzadziej niż o dzieciach i kobietach, to osoby niepełnosprawne i ludzie starzy. Są to osoby słabe psychicznie, fizycznie, o niskim poczuciu własnej wartości, zależne od sprawcy. Zależność ta może mieć charakter psychiczny, fizyczny i ekonomiczny, co czasami prowadzi do tego, że ofiara staje się ofiarą z przyzwyczajenia. Według polskich regulacji prawnych przemoc wobec najbliższych jest przestępstwem ściganym z urzędu (art. 207 k.k.). Wszystkie instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swoją działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu są zobowiązane niezwłocznie poinformować o tym prokuraturę lub Policję. Zaniechanie tego obowiązku może skutkować odpowiedzialnością karną. Każdy, kto poweźmie informację o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Sieraków na lata 2011-2013 jest zgodny z Krajowym Programem Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i stanowić będzie integralną część Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Sieraków, w której wspieranie rodziny w wypełnianiu jej funkcji jest jednym z kluczowych celów. II. Diagnoza zjawiska przemocy w rodzinie Z danych uzyskanych z Komisariatu Policji w Sierakowie (stan na 30.06.2010r.) wynika, iż liczba przeprowadzanych interwencji domowych pozostaje na stałym poziomie. Nieznacznie maleje natomiast liczba interwencji przeprowadzanych przy użyciu procedury Niebieskiej Karty. Szczegółowe dane przedstawiono w tabeli nr 1: Tabela 1: Liczba interwencji domowych policji. INTERWENCJE DOMOWE LICZBA INTERWENCJI W ROKU 2009 2010 PRZEMOC W RODZINIE 100 42 PROCEDURA NIEBIESKIEJ KARTY 11 4 Podczas interwencji policja podejmuje także podejrzenia popełnienia przestępstwa z art. 207 kodeksu karnego tj., znęcania się, w wyniku, których wszczęto postępowania karne. Szczegóły przedstawiono w tabeli nr 2. Tabela 2: Liczba wszczętych postępowań przez policję. 5
WSZCZĘTE POSTĘPOWANIA W ZWIĄZKU LICZBA INTERWENCJI W ROKU Z ART. 207 KK 2009 2010 WSZCZĘCIE SPRAWY 4 ---- WNIESIENIE AKTU OSKARŻENIA 6 ---- W rejestrze Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych figurują 153 osoby (stan na 24.09.2010r.) zgłoszone zarówno przez członków najbliższej rodziny, jak i prokuraturę, policję, pracowników socjalnych oraz inne osoby, w celu rozpoczęcia procedury zobowiązania do podjęcia leczenia odwykowego. Na podstawie analizy ankiet zgłoszeniowych Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych ustalono, iż w około 85% przypadkach pojawiają się informacje dotyczące wszczynania awantur, używania siły fizycznej, wyzwisk, popychania i szarpania. III. Analiza SWOT w zakresie sytuacji rozwiązywania problemów społecznych w Gminie Sieraków. 1) Mocne strony: - strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Gminy Sieraków, uwzględniająca problem rodziny, dziecka a także przemocy w rodzinie, - działalność Punktu Konsultacyjno-Informacyjnego dla osób uzależnionych i współuzależnionych - wnikliwa znajomość problemu i dobrze działające służby zajmujące się profilaktyką i wsparciem rodzin zagrożonych patologiami, - dobra współpraca z instytucjami i organizacjami pozarządowymi, - umiejętność wykorzystania istniejącego potencjału w realizacji zadań zakresu problematyki przemocy, - wysoka świadomość wśród kadr działających w instytucjach, co do rangi problemu przemocy. 2) Słabe strony: - niewystarczająca infrastruktura socjalna gminy brak mieszkania interwencyjnego dla ofiar przemocy, - brak wypracowanych standardów i określonych procedur monitorowania i interweniowania w sytuacjach przemocy domowej, - brak spójnego systemu współpracy pomiędzy podmiotami działającymi na rzecz rodzin zagrożonych przemocą (prokuratura, policja, pomoc społeczna, służba zdrowia, szkoła, GKRPA), 6
- brak drożnego przepływu informacji i właściwej koordynacji działań różnych instytucji i organizacji na rzecz rodzin zagrożonych przemocą domową, - niewystarczające środki finansowe na uzupełnienie infrastruktury socjalnej o miejsca pomocy osobom doświadczającym przemocy. 3) Szanse: - akceptacja społeczna dla działań podejmowanych na rzecz zapobiegania przemocy w rodzinie, - zmiany prawne umożliwiające skuteczniejsze formy udzielania pomocy rodzinom zagrożonym przemocą domową i skuteczniejszą ochronę ofiar przemocy w rodzinie, - polityka prospołeczna państwa, - wprowadzenie procedury Niebieskiej Karty do instytucji zajmujących się problemami rodziny. 4) Zagrożenia - wzrost patologii społecznych, - słaba kondycja ekonomiczna rodzin, - negatywne wzorce zachowań społecznych, - bezradność i bierność rodzin w rozwiązywaniu własnych problemów, - niewydolność opiekuńczo-wychowawcza rodzin o niskim poziomie wykształcenia, - osamotnienie rodzin zagrożonych przemocą i brak umiejętności uzyskania wsparcia. IV. Program CELE GŁÓWNE Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie oraz zwiększenie skuteczności pomocy dla rodzin poprzez stworzenie jednolitego, profesjonalnego systemu interwencji i wsparcia dla osób zagrożonych bądź uwikłanych w zjawisko przemocy. CELE SZCZEGÓŁOWE I ZADANIA I. Koordynacja działań lokalnych podmiotów. Zadanie 1: Powierzenie Pełnomocnikowi ds. Uzależnień zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy. 1. Zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie Burmistrz Gminy Sieraków powierza Pełnomocnikowi ds. uzależnień zwanego dalej pełnomocnikiem. 2. Do zadań pełnomocnika należeć będzie w szczególności: 1) gromadzenie danych na temat placówek wsparcia dla ofiar i sprawców przemocy w rodzinie, 7
2) współpraca z instytucjami, organizacjami pozarządowymi i osobami działającymi na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy, 3) organizacja i koordynacja pracy Interdyscyplinarnego Zespołu ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, 4) udział w posiedzeniach Interdyscyplinarnego Zespołu ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, 5) prowadzenie dokumentacji, 6) zbieranie danych dotyczących skali i dynamiki zjawiska przemocy na terenie Gminy, 7) występowanie do instytucji i organizacji z wnioskami o udzielenie informacji, w sprawach gdzie ujawniono zagrożenie przemocą w rodzinie. 3. Pełnomocnik w realizacji swoich zadań ma prawo korzystać z obsługi organizacyjno-technicznej ośrodka pomocy społecznej na zasadach ustalonych w odrębnym porozumieniu. Zadanie 2: Podpisanie Porozumienia o partnerstwie na rzecz przeciwdziałania przemocy. Ideą partnerstwa jest wspólne współdziałanie wszystkich partnerów tj.: Ośrodka Pomocy Społecznej, Policji, Publicznej Służy Zdrowia, Kuratorskiej Służby Sądowej, Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Szkół, na rzecz ograniczenia zjawiska przemocy w rodzinie. Zadanie 3: Interdyscyplinarny Zespół ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. 1. Celem zespołu jest szybkie i skuteczne podejmowanie działań zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa oraz zatrzymania przemocy w rodzinie, a także planowanie i realizacja działań pomocowych w oparciu o diagnozę potrzeb. 2. W skład zespołu wchodzą: pracownicy socjalni, członek Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, policjant, kuratorzy sądowi, przedstawiciel służby zdrowia, pedagodzy szkolni. 3. Do zadań zespołu należy, w szczególności: 1) Kompleksowa pomoc rodzinom dotkniętym zjawiskiem przemocy, 2) Wypracowanie procedur interwencji kryzysowej wobec ofiar i sprawców przemocy, oraz opracowanie adekwatnej strategii postępowania, 8
3) Kierowanie ofiar i sprawców przemocy do specjalistów działających w ramach Punktu Informacyjno-Konsultacyjno, bądź też do innych specjalistycznych placówek dla ofiar i sprawców przemocy, 4) Monitorowanie sytuacji w rodzinach, w których dochodzi do przemocy, poprzez uruchomienie współpracy pomiędzy przedstawicielami różnych służb, 5) Zbieranie materiałów dowodowych zgodnie z procedurą Niebieskiej Karty. Zadanie 4: Działalność Punktu Konsultacyjno-Informacyjnego dla osób uzależnionych i współuzależnionych oraz ofiar i sprawców przemocy. 1. Udzielenie specjalistycznego wsparcia dla ofiar przemocy, 2. Działania korekcyjno-edukacyjne oraz wsparcie psychologiczne dla sprawców przemocy. Zadanie 5: Budowa Gminnego Systemu Przeciwdziałania Przemocy w rodzinie 1. Budowa Gminnego Systemu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie zwanego siecią, którego celem jest wymiana informacji, rozwijanie i umacnianie współpracy różnych instytucji w zakresie rozpoznawania przemocy wobec dorosłych i dzieci oraz podejmowanie działań mających na celu jej zatrzymanie. II. Systematyczna edukacja środowiska lokalnego Zadanie 1: Przygotowanie i udostępnienie materiałów o charakterze informacyjnym i edukacyjnym 1. Upowszechnianie informacji na temat przemocy w rodzinie, a w szczególności czynników ryzyka, możliwości przeciwdziałania i ochrony przed przemocą oraz podnoszenie wrażliwości społecznej wobec przemocy w rodzinie. 2. Udział w kampaniach społecznych ukierunkowanych na przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, promujących życie bez agresji i przemocy. 3. Prowadzenie akcji informacyjnych wśród społeczności lokalnej nt. zjawiska przemocy, sposobów jej przeciwdziałania oraz możliwościach uzyskania profesjonalnej pomocy na terenie Gminy. Zadanie 2: Promowanie właściwych sposobów rozwiązywania konfliktów oraz radzenia sobie z agresją 1. Współuczestniczenie w realizacji szkolnych programów profilaktyki przemocy. 2. Prowadzenie zajęć edukacyjno-wychowawczych w szkołach i świetlicy opiekuńczo-wychowawczej. 9
III. Systematyczna edukacja przedstawicieli różnych grup zawodowych stykających się z problematyką przemocy w rodzinie Zadanie 1: Zwiększenie umiejętności diagnozowania przemocy w rodzinie i podejmowania skutecznych działań przez przedstawicieli różnych służ społecznych. 1. Podniesienie poziomu wiedzy specjalistów różnych grup zawodowych stykających się z problematyką przemocy. ADRESACI PROGRAMU 1. Rodziny i osoby dotknięte zjawiskiem przemocy. 2. Rodziny i osoby zagrożone zjawiskiem przemocy. 3. Przedstawiciele insynuacji i służb pracujących z osobami i rodzinami zagrożonymi lub tez już dotkniętymi przemocą tj.: pracownicy socjalni, policjanci, nauczyciele, pracownicy służby zdrowia, kuratorzy sądowi, członkowie Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. REALIZATOR PROGRAMU Koordynatorem Programu jest Pełnomocnik Burmistrza ds. Uzależnień przy współpracy z: 1) Ośrodkiem Pomocy Społecznej, 2) Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 3) Szkołami, 4) Policją, 5) Kuratorską Służbą Sądową, 6) Publiczną Służbą Zdrowia, 7) Organizacjami pozarządowymi, kościołem i związkami wyznaniowymi. PROGNOZOWANE EFEKTY 1. Zwiększenie dostępności pomocy dla ofiar przemocy. 2. Wzrost wiedzy i wrażliwości społecznej wobec zjawiska przemocy w rodzinie. TERMIN REALIZACJI Program realizowany będzie w okresie od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2013 r. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA 10
Działania podejmowane w ramach realizacji programu, związane z osiągnięciem wyznaczonych celów, finansowane będą ze środków własnych budżetu Gminy Sieraków, których wysokość określać będą uchwały w sprawie uchwalenia budżetu Gminy Sieraków na poszczególne lata. Przewiduje się również współudział w finansowaniu ww. działań ze środków budżetu państwa oraz pozyskanie środków z Unii Europejskiej w ramach działań wspólnotowych. MONITORING, EWALUACJA, SPRAWOZDAWCZOŚĆ PROGRAMU 1. Monitoring programu będzie prowadził Pełnomocnik Burmistrza ds. Uzależnień, na podstawie zebranych informacji przekazywanych przez jednostki uczestniczące w realizacji. 2. Wskaźniki osiągnięcia zamierzonych celów Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2011-2013 będą mierzone systematycznie w okresach rocznych i przedstawiane będą Radzie Miejskiej do końca I kwartału roku następnego w formie sprawozdania. 3. Ostateczne efekty realizacji programu zostaną przedstawione Radzie Miejskiej w Sierakowie do końca w I kwartale 2014r., po zakończeniu przewidzianego okresu jego realizacji. 11