Pasożytnicze zagrożenia na wakacjach
Cryptosporidium spp. las, pole, łąka, woda Giardia spp. Toxocara canis, T. cati Echinococcus multilocularis warzywa Giardia, Toxocara spp. mięso Toxoplasma gondii Trichinella spiralis
Nadzorowi i rejestracji w Unii Europejskiej podlega 6 chorób inwazyjnych (spośród 44 infekcyjnych) malaria kryptosporydioza toksoplazmoza giardiaza bąblowica włośnica jednojamowa Echinococcus granulosus wielojamowa E. multilocularis
Choroby pasożytnicze spełniające kryteria emerging diseases (wg WHO/FAO): - kryptosporidioza - inwazja Cyclospora cayetanensis - bąblowica wielojamowa - włośnica W Polsce kryteria te spełniają: - malaria - kryptosporidioza - bąblowica wielojamowa - włośnica - dirofilarioza - strongyloidoza - toksokaroza (Knap, 2008)
Co nam zagraża na wakacjach? choroby odkleszczowe toksoplazmoza bąblowica wielojamowa włośnica emerging toksokaroza Kryteria zaliczenia do zagrożeń wakacyjnych : - faktyczne zagrożenie - medialne nagłośnienie (bąblowica wielojamowa) - coś wiemy na ten temat
Choroby odkleszczowe - borelioza (krętek - Borelia burgdorferi) - kleszczowe zapalenie mózgu (Flaviwirus) - babeszjoza (Babesia microti) kleszcz pospolity - Ixodes ricinus kleszcz łąkowy - Dermacentor reticulatus kleszcz psi - Rhipicephalus sanguineus
Choroby odkleszczowe - borelioza (krętek - Borelia burgdorferi) - kleszczowe zapalenie mózgu (Flaviwirus) - babeszjoza (Babesia microti) drobne gryzonie - rezerwuar krętków i wirusów zwierzyna płowa (sarny) - rezerwuar krętków kleszcze to wektor i rezerwuar patogenów (przenoszone transowarialnie) imago - jaja - larwy - nimfy
Zarażenie kleszcza pospolitego (I. ricinus) krętkami Borelia burgdorferi Pierwsze stwierdzenie - okolice Olsztyna (1993) Gdańsk (biotopy leśne) 6,5%-11,5% Szczecin (biotopy leśne) 7,3%-14,6% Krosno, Tarnów, Zamość, Lublin 3,6%-25,0% Radom, Warszawa 22,2%-23,7% (1998) Warszawa (Las Bielański, Kabacki) - 10,7%-20,0% (2003-04) Przypadki boreliozy w Polsce: 2006-6694 2007-7735
Kleszczowe zapalenie mózgu Przełomowy rok 1993 - trzydziestokrotny wzrost liczby zachorowań w Polsce 250 przypadków w woj. białostockim (zapadalność 16/100.000)
Kleszcze atakują do wysokości 1 metra!!! Kleszcz długo poszukuje miejsca ssania krwi przemieszcza się na skórze!
Kleszcze atakują do wysokości 1 metra!!! Ochrona odpowiednie ubranie Kapelusz na głowie? Żeby dodać sobie szyku!!!
Co nam zagraża na wakacjach? choroby odkleszczowe toksoplazmoza bąblowica wielojamowa włośnica
Pytania i wątpliwości właścicieli kotów Czy kot stanowi zagrożenie toksoplazmozą dla kobiety w ciąży? NIE!!! Jak można stwierdzić czy te zwierzęta nie rozsiewają oocyst Toxoplazma? Jakie są możliwości stosowania profilaktyki? Źródłem zarażenia dla ludzi jest mięso!
Czy koty chorują na toksoplazmozę? młode kocięta - faza jelitowa (biegunka ok. 2-3 tygodnie) koty dorosłe - forma przewlekła: spadek masy ciała, niedokrwistość, ronienia, bezpłodność koty w różnym wieku - w przebiegu schorzeń ze spadkiem odporności: choroby wirusowe (białaczki, FIV, FIP) Feline Immunodeficiency Syndrome Feline Infectious Peritonitis toksoplazmoza - inwazja oportunistyczna
Kiedy występuje rzeczywiste zagrożenie toksoplazmozą? chore młode kocięta - biegunka w przebiegu fazy jelitowej /2-3 tygodnie/ dorosłe koty - gdy wskutek spadku odporności dochodzi do wznowienia fazy jelitowej i wydalania oocyst T. gondii gdy nie sprzątamy kocich odchodów /czas na sporulację oocyst do formy inwazyjnej/ Wydalanie z kałem oocyst (do 20mln/dobę przez 3-21 dni) Oocysty w środowisku zewn. 12-18 mies.
Zwyczaje kota Zagrożenie - czy wychodzi na dwór? - czy poluje na gryzonie? Kot, który nie jest siewcą oocyst nie stanowi zagrożenia dla otoczenia!!! 0,28-0,9% of cats actively shedding Toxoplasma oocysts (Kijstra and Jongert. 2009. Toxoplasma-safe meat: close to reality. Trends in Parasitol., 25, 18-22.)
Badania kotów w kierunku toksoplazmy ELISA dyskusyjna zasadność/wartość badań w kierunku stwierdzenia nosicielstwa u kota Wynik pozytywny dowód na co? - kot zjadł surowe mięso przygotowane do smażenia - kot polował na myszy - w przeszłości przechorował (jest więc zdrowy!) U dorosłego, zdrowego kota nie dochodzi do rozwoju formy jelitowej!!!
Testy serologiczne - epidemiologia inwazji u kotów Badania wykazują: - najwyższy odsetek kotów z IgG w młodym wieku tj. po przechorowaniu pierwotnej inwazji - zdecydowanie wyższy odsetek u kotów wychodzących - więcej kotów seropozytywnych powyżej 5-go roku życia (5%-8%, 30%-60% populacji kotów jest seropozytywna)
Jak ograniczyć ryzyko zarażenia za pośrednictwem mięsa? I. Ograniczenie zarażeń u zwierząt gospodarskich - zapobieganie kontaktowi z kotami - głównym źródłem inwazji dla świń są szczury i myszy - zwalczanie gryzoni II. Zabiegi kulinarne - mrożenie mięsa (48h) - gotowanie
Co nam zagraża na wakacjach? choroby odkleszczowe toksoplazmoza bąblowica wielojamowa włośnica
ALWEOLARNA ECHINOKOKOZA (ALVEOCOCCOSIS) Formy larwalne lokalizują się w wątrobie
Echinococcus multilocularis ok. 2,5mm moneta 10 groszy
Żywiciel ostateczny Tasiemce w jelicie cienkim Jenot Dojrzały człon zawierający jaja Forma larwalna w wątrobie gryzonia Człowiek - żywiciel przypadkowy Żywiciel pośredni - gryzoń
68 przypadków alweokokozy
Patogeneza: Rozrost w wątrobie (99% przypadków), rzadziej w płucach, mózgowiu i innych narządach - drobne torbiele (0,5-10mm) Naciekowy rozrost wzdłuż naczyń krwionośnych Niszczenie dróg żółciowych i miąższu wątroby Rozwój podobny do nowotworu!!! Brak bariery łącznotkankowej wokół torbieli (ułatwiona penetracja narządu, przerzuty)
Jeśli mieszkasz/przebywasz w rejonie, gdzie stwierdza się tasiemca wielojamowego u lisów (i jenotów): - uniemożliwiaj psom i kotom łapanie gryzoni - gdy to zaobserwujesz, skonsultuj się z lek. wet. (odrobaczanie) - nie jedz owoców leśnych zbieranych z podłoża - nie pij surowej wody z otwartych ujęć - ogradzaj posesję, aby zapobiec dostępowi dzikich drapieżników - nie nęć dzikich zwierząt (lisów) na teren swojej posesji!!! oswajanie młodych lisów!!!
Co nam zagraża na wakacjach? choroby odkleszczowe toksoplazmoza bąblowica wielojamowa włośnica
włośnica (trichinosis) żywiciele: człowiek, różne gatunki ssaków zwierzęta mięsożerne (pies, kot, lis, jenot, wilk, ryś) zwierzęta wszystkożerne (świnia, dzik) zwierzęta roślinożerne (królik, owca, koń) gryzonie (szczur, mysz) Występowanie: środowisko synantropijne (działalność człowieka) świnie szczury środowisko leśne dziki lisy jenoty wilki
Rozwój: pełny cykl w 1 żywicielu I. formy dorosłe II. larwy: nowonarodzone migrujące mięśniowe człowiek dzik, świnia, mięsożerne
Włośnica u zwierząt w Polsce liczba przypadków świnie T. spiralis, T. britovi (1 przyp. ) 679/125 mln (1996-2003) dziki* T. spiralis, T. britovi (20%) 993/390.000 (1997-2004) lisy T. britovi, T. spiralis (12%) 81/1290 konie T. spiralis, T. britovi 4 (?) co cztery setny dzik stanowi zagrożenie włośnicą!!! *spośród ok. 50.000 dzików strzelanych rocznie 100-150 zarażonych (0,2%-0,3%)
Włośnica u koni Istotne w epidemiologii - długotrwała żywotność larw w końskim mięsie (4 tyg. w -18 0 C) Zarażenie koni włośniami skarmianie resztkami mięsnymi
Przypadki włośnicy u ludzi w Europie i Polsce Raport European Food Safety Authority 1993 1994 1997 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 UE???? 67 53 48 56 270 175 761 779 PL 594 131 20 263 36 64 42 40 172 70 177 217 kwiecień 2006 - woj. wielkopolskie 42 osoby hospitalizowane, 135 leczonych ambulatoryjnie źródło inwazji: kiełbasa z dzika z masarni!
Zagrożenie włośnicą w Polsce Źródło zarażenia: - przetwory z mięsa dzika - wyroby mieszane (mięso dzika + wieprzowina) Patogeneza: uszkodzenia wielonarządowe Objawy: początkowo objawy alergiczne, później bóle mięśniowe
Objawy włośnicy u ludzi: przebieg ostry I. Faza jelitowa (do 7 dni po zarażeniu) - bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka, gorączka, obrzęk powiek, obrzęk twarzy, nastrzyknięcie spojówek II. Faza mięśniowa (10 dni po zarażeniu) - bóle mięśniowe (osiedlanie się larw w tkance mięśniowej trwa 6 tyg.) przebieg łagodny Faza I - bezobjawowa, Faza II - bóle mięśniowe Zarażenie dużą ilością larw: przebieg ostry - objawy zapalenia płuc, opon mózgowo-rdzeniowych, uszkodzenie nerek, mięśnia sercowego Choroba może być śmiertelna!!!
Profilaktyka Świadomość!!! Racjonalne zachowania!!!