Załącznik nr 9 Źródła finansowania działań wybrane propozycje Spis treści

Załącznik nr 9 Źródła finansowania działań wybrane propozycje Spis treści 1 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie... 2 1.1. Ochrona atmosfery... 2 1.1.1 Poprawa efektywności energetycznej... 2 1.1.2 Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii... 3 1.2. Międzydziedzinowe... 6 2 Program Infrastruktura i środowisko 2014-2020... 7 3 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu... 19 3.1. Program pilotażowy KAWKA... 20 4 Regionalny Program Operacyjny Województwa Wielkopolskiego na lata 2014-2020... 21 5 Opis innych, wybranych sposobów finansowania:... 25 5.1. Fundusz termomodernizacji i remontów... 25 5.2. Kredyty i pożyczki Banku Ochrony Środowiska... 28 5.3. Finansowanie ESCO... 30 1

1 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oferuje następujące programy na 2015 rok 1.1. Ochrona atmosfery 1.1.1 Poprawa efektywności energetycznej System Zielonych Inwestycji program priorytetowy LEMUR Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej Celem programu jest uniknięcie emisji CO2 w związku z projektowaniem i budową nowych energooszczędnych budynków użyteczności publicznej oraz zamieszkania zbiorowego. Planowana wartość wskaźnika osiągnięcia celu, wynikająca z umów planowanych do zawarcia w latach 2014-2018 wynosi 31 tys. Mg CO2. Wsparciem finansowym objęte są inwestycje polegające na projektowaniu i budowie, lub tylko budowie, nowych budynków użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego. Finansowanie odbywać się będzie w formie pożyczek zwrotnych i bezzwrotnych. Wypłaty środków dla bezzwrotnych form dofinansowania wynoszą 30 mln zł. Planowane zobowiązania dla zwrotnych form dofinansowania wynoszą 270 mln zł ze środków NFOŚiGW. Minimalny koszt planowanego przedsięwzięcia musi wynosić minimum 1 mln zł. Beneficjenci 1) podmioty sektora finansów publicznych, z wyłączeniem państwowych jednostek budżetowych; 2) samorządowe osoby prawne, spółki prawa handlowego; 3) organizacje pozarządowe, w tym fundacje i stowarzyszenia, kościoły. Dofinansowanie w formie dotacji wynosi do 30%, 50% albo 70% kosztów wykonania dokumentacji projektowej, w zależności od klasy energooszczędności projektowanego budynku. Efektywne wykorzystanie energii dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych Można sfinansować koszt budowy albo zakupu domu jednorodzinnego albo zakupu lokalu mieszkalnego w nowym budynku wielorodzinnym wraz z kosztem projektu budowlanego, kosztem wykonania weryfikacji projektu budowlanego i potwierdzenia osiągnięcia standardu energetycznego. Celem programu jest wspieranie realizacji przedsięwzięć ograniczających emisje CO2: zakup i montaż elementów konstrukcyjnych bryły budynku, w tym materiałów: izolacyjnych ścian, stropów, dachów, posadzek, stolarki okiennej i drzwiowej, zakup i montaż układów wentylacji mechanicznej z rekuperacją, zakup i montaż instalacji ogrzewania, zakup i montaż instalacji przygotowania ciepłej wody użytkowej. Budżet programu wynosi 300 mln zł w postaci bezzwrotnych pożyczek, alokacja środków 100 mln zł w latach 2013 2015, 200 mln zł w latach 2016 2018; 2

Wysokość dofinansowania zależy od uzyskanego wskaźnika rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energię użytkową do ogrzewania i wentylacji (EUco). Skorzystać z dofinansowania mogą osoby fizyczne posiadające prawomocne pozwolenie na budowę lub prawo do dysponowania nieruchomością, na której budynek będzie stał. Nabór wniosków odbywa się w trybie ciągłym; wnioski są składane w bankach, które mają umowę z NFOŚiGW; program jest wdrażany w latach 2013-2022, konkursy będą ogłaszane od roku 2013 do 2022 r. włącznie. Inwestycje energooszczędne w małych i średnich przedsiębiorstwach Celem programu jest ograniczenie zużycia energii w wyniku realizacji inwestycji w zakresie efektywności energetycznej i zastosowania odnawialnych źródeł energii w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw. W rezultacie realizacji programu nastąpi zmniejszenie emisji CO2. Terminy i sposób składania wniosków Nabór wniosków o dotację NFOŚiGW na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych wraz z wnioskami o kredyt prowadzony jest w trybie ciągłym przez banki, które zawarły umowy o współpracy z NFOŚiGW. Formy dofinansowania Dotacje na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych realizowane za pośrednictwem banku na podstawie umowy o współpracę zawartej z NFOŚiGW. Beneficjenci Prywatne podmioty prawne (przedsiębiorstwa) utworzone na mocy polskiego prawa i działające w Polsce. Beneficjent musi spełniać definicję mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw zawartą w zaleceniu Komisji z dnia 6 maja 2003 r. dotyczącym definicji mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (Dz. Urz. WE L 124 z 20.5.2003, s. 36). 1.1.2 Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii System Zielonych Inwestycji program priorytetowy BOCIAN rozproszone odnawialne źródła energii Celem programu jest ograniczenie lub uniknięcie emisji CO2 poprzez zwiększenie produkcji energii z instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii. Dofinansowanie dla poszczególnych rodzajów przedsięwzięć wynosi: a) elektrownie wiatrowe do 30 %, b) systemy fotowoltaiczne do 75 %, c) pozyskiwanie energii z wód geotermalnych do 50 %, d) małe elektrownie wodne do 50 %, e) źródła ciepła opalane biomasą do 30 %, f) biogazownie rozumiane jako obiekty wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła z wykorzystaniem biogazu rolniczego oraz instalacji wytwarzania biogazu rolniczego celem wprowadzenia go do sieci gazowej dystrybucyjnej i bezpośredniej do 75%, 3

g) wytwarzanie energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji na biomasę do 75 % kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia w forma pożyczki zwrotnej. Kwota pożyczki może wynieść od 2 mln zł do 40 mln zł. Nabór wniosków odbywa się w trybie ciągłym. Ogłoszenia naborów z podaniem terminów składania wniosków będą zamieszczone na stronie www.nfosigw.gov.pl. Skorzystać z Programu mogą przedsiębiorcy w rozumieniu art. 43 (1) Kodeksu cywilnego podejmujący realizację przedsięwzięć z zakresu odnawialnych źródeł energii na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Program PROSUMENT dofinansowanie mikroinstalacji OZE Program ma na celu promowanie technologii OZE, podnoszenie świadomości ekologicznej i inwestorskiej, rozwój rynku dostawców oraz zwiększenie ilości miejsc pracy w sektorze odnawialnych źródeł energii. W ramach programu będzie można sfinansować instalacje do produkcji energii elektrycznej lub ciepła wykorzystujące: źródła ciepła opalane biomasą, pompy ciepła oraz kolektory słoneczne o zainstalowanej mocy cieplnej do 300 kwt, systemy fotowoltaiczne, małe elektrownie wiatrowe oraz układy mikrokogeneracyjne o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kwe. Można uzyskać pożyczkę/kredyt wraz z dotacją do 100% kosztów kwalifikowanych. Wysokość dotacji wynosić będzie od 20% lub 40% (15% lub 30% po 2015 roku). Maksymalna wysokość kosztów kwalifikowanych wynosi od 100 tys. zł do 450 tys. zł, w zależności od rodzaju przedsięwzięcia i beneficjenta. Maksymalny okres finansowania pożyczką/kredytem wynosi 15 lat. Dofinansowanie przedsięwzięć obejmie zakup i montaż nowych instalacji i mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii do produkcji: energii elektrycznej lub, ciepła i energii elektrycznej (połączone w jedną instalację lub oddzielne instalacje w budynku), dla potrzeb budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub wielorodzinnych, w tym dla wymiany istniejących instalacji na bardziej efektywne i przyjazne środowisku. Program nie przewiduje dofinansowania dla przedsięwzięć polegających na zakupie i montażu wyłącznie instalacji źródeł ciepła. Efektem ekologicznym programu będzie coroczne ograniczenie emisji CO2 w wysokości 165 000 Mg oraz roczna produkcja energii z odnawialnych źródeł 360 000 MWh. Budżet programu wynosi 600 mln zł na lata 2014-2020 z możliwością zawierania umów kredytu do 2018r. Program wdrażany będzie na 3 sposoby, w zależności od rodzaju beneficjenta: 1. Dla jednostek samorządu terytorialnego nabór wniosków w trybie ciągłym prowadzony przez NFOŚiGW, ogłoszenie naboru wniosków od 26.05 bieżącego roku; w ramach programu w latach 2014-2015 środki przeznaczone na finansowanie wyniosą 100 mln zł, maksymalna kwota pożyczki wraz z dotacją do 1 mln zł. 2. Za pośrednictwem banku - środki udostępnione bankowi wybranemu w przetargu, z przeznaczeniem na dotacje i udzielania kredytów bankowych. Nabór wniosków dla banków po ogłoszeniu przez NFOŚiGW na podstawie obowiązujących przepisów. W ramach programu w latach 2014-2015 środki przeznaczone na finansowanie wyniosą 100 mln zł. 4

3. Za pośrednictwem WFOŚiGW - środki udostępnione WFOŚiGW z przeznaczeniem na udzielenie pożyczek wraz z dotacjami. Nabór wniosków w trybie ciągłym prowadzony przez WFOŚiGW, ogłoszenie naboru wniosków w II kwartale 2014 r. W ramach programu w latach 2014-2015 środki przeznaczone na finansowanie wyniosą 100 mln zł. System Zielonych Inwestycji program priorytetowy SOWA energooszczędne oświetlenie uliczne Ze środków programu można sfinansować przedsięwzięcia poprawiające efektywność energetyczną systemów oświetlenia ulicznego. Dofinansowanie udzielane jest ze środków NFOŚiGW, do rozdysponowania jest 160 mln zł bezzwrotnych form dofinansowania i 196 mln zł zwrotnych form dofinansowania na realizację: a) modernizacji oświetlenia ulicznego (m.in.: wymiana źródeł światła, opraw, zapłonników, kabli zasilających, słupów, montaż nowych punktów świetlnych w ramach modernizowanych ciągów oświetleniowych jeżeli jest to niezbędne do spełnienia normy PN EN 13201), b) instalacji urządzeń inteligentnego sterowania oświetleniem, c) instalacji sterowalnych układów redukcji mocy oraz stabilizacji napięcia zasilającego. Maksymalna kwota dotacji wynosi 15 mln zł, a pożyczki 18,3 mln zł, natomiast w I edycji konkursu dotacja obejmie do 45% kosztów kwalifikowalnych przedsięwzięcia; aby uzyskać dodatkowe środki w postaci pożyczki do 55% całkowitych kosztów kwalifikowalnych należy złożyć odrębny wniosek. Skorzystać z programu mogą jednostki samorządu terytorialnego władające tytułem do gospodarowania infrastrukturą oświetleniową. Terminy: alokacja środków w 2014 r., wydatkowanie do końca 2015 r. Nabór wniosków odbywa się w trybie konkursowym; ogłoszenie o naborze wniosków i jego warunkach zostanie zamieszczone w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim i na stronie internetowej www.nfosigw.gov.pl Przedsięwzięcie nie może być dofinansowane ze środków NFOŚiGW w ramach innych programów, po modernizacji oświetlenie musi spełniać normę oświetlenia PN-EN 13201. Efektywne wykorzystanie energii dopłaty do kredytów na kolektory słoneczne Możliwe jest sfinansowanie zakupu i montażu kolektorów słonecznych do ogrzewania wody użytkowej i wspomagania zasilania w energię innych odbiorników ciepła w budynkach. Celem programu jest zwiększenie produkcji energii cieplnej ze źródeł odnawialnych. Budżet przeznaczony na realizację programu wynosi 300 mln zł w postaci bezzwrotnych pożyczek. Skorzystać z Programu mogą osoby fizyczne, posiadające prawomocne pozwolenie na budowę lub prawo do dysponowania nieruchomością, wspólnoty mieszkaniowe instalujące kolektory słoneczne na budynkach, którymi zarządzają. Nabór wniosków odbywa się w trybie ciągłym; wniosek o kredyt i lista banków zamieszczone są na stronie internetowej www.nfosigw.gov.pl; program jest wdrażany w latach 2010-2015 r; konkursy będą ogłaszane od roku 2013 do 2014 r. włącznie, a wydatkowanie środków zaplanowano do 2015 r. 5

1.2. Międzydziedzinowe Wspieranie działalności monitoringu środowiska. Część 1) Monitoring środowiska Celem programu jest wspomaganie systemu zarządzania jakością środowiska oraz wspomaganie osłony hydrologicznej i meteorologicznej społeczeństwa i gospodarki ze szczególnym uwzględnieniem wywiązywania się Polski ze zobowiązań międzynarodowych. Wskaźnik osiągnięcia celu Stopień realizacji celu programu mierzony jest za pomocą wskaźników osiągnięcia celu: Nowe lub zmodernizowane stanowiska pomiarowe i inne narzędzia w zakresie monitoringu. Planowana wartość wskaźnika osiągnięcia celu. wynosi co najmniej 186 szt., w tym: dla bezzwrotnych form dofinansowania co najmniej 180 szt., dla zwrotnych form dofinansowania co najmniej 6 szt. Utrzymanie stacji sieci pomiarowo-obserwacyjnej. Planowana wartość wskaźnika osiągnięcia celu wynosi co najmniej 372szt., w tym: dla bezzwrotnych form dofinansowania co najmniej 372szt. Budżet na realizację celu programu wynosi do 360 000,00 tys. zł, w tym: dla bezzwrotnych form dofinansowania do 354 000,00 tys. zł, dla zwrotnych form dofinansowania do 6 000,00 tys. zł. Beneficjenci podmioty należące do sektora finansów publicznych, w tym jednostki samorządu terytorialnego i ich związki; jednostki naukowe w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki; uczelnie niepubliczne; spółki prawa handlowego, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, przedsiębiorstwa państwowe, fundacje(dla tych podmiotów udzielane będą wyłącznie pożyczki). 6

2 Program Infrastruktura i środowisko 2014-2020 Wg Szczegółowego Opisu Osi priorytetowych Oś priorytetowa I - Zmniejszenie emisyjności gospodarki Działanie 1.1. Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych Poddziałanie 1.1.1 Wspieranie inwestycji dotyczących wytwarzania energii z odnawialnych źródeł wraz z podłączeniem tych źródeł do sieci dystrybucyjnej/przesyłowej Wsparcie skierowane będzie na realizację projektów inwestycyjnych dotyczących: budowy lub przebudowy jednostek wytwórczych skutkujących zwiększeniem wytwarzania energii z odnawialnych źródeł wraz z podłączeniem tych źródeł do sieci dystrybucyjnej/ przesyłowej. Elementem projektu będzie przyłącze do sieci elektroenergetycznej lub sieci ciepłowniczej należące do beneficjenta projektu (wytwórcy energii). Typy projektów 1. budowa, przebudowa instalacji skutkująca zwiększeniem mocy zainstalowanej lądowych farm wiatrowych; 2. budowa, przebudowa instalacji skutkująca zwiększeniem mocy zainstalowanej jednostek wykorzystujących biomasę; 3. budowa, przebudowa instalacji skutkująca zwiększeniem mocy zainstalowanej jednostek wykorzystujących biogaz; 4. budowa, przebudowa instalacji skutkująca zwiększeniem mocy zainstalowanej jednostek wykorzystujących wodę lub energię promieniowania słonecznego lub energię geotermalną. W szczególności wsparcie będzie obejmować budowę lub przebudowę jednostek wytwarzania energii wykorzystujących energię wiatru (pow. 5 MWe ), biomasę (pow. 5 MWth/MWe), biogaz (pow. 1 MWe), wodę (pow. 5 MWe), a także energię promieniowania słonecznego (pow. 2 MWe/MWth) i energię geotermalną (pow. 2 MWth15). Beneficjenci: brak danych Podmiot odpowiedzialny Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Tryb konkursowy Poddziałanie 1.1.2. Wspieranie projektów dotyczących budowy oraz przebudowy sieci umożliwiających przyłączanie jednostek wytwarzania energii z OZE Wsparcie zostanie skierowane na projekty dotyczące budowy lub przebudowy sieci elektroenergetycznej skutkującej zwiększeniem przepustowości infrastruktury elektroenergetycznej umożliwiającej przyłączanie nowych mocy wytwórczych z odnawialnych źródeł energii do sieci elektroenergetycznej Operatora Systemu Przesyłowego (OSP) lub sieci elektroenergetycznych Operatorów Systemów Dystrybucyjnych (OSD) o napięciu 110 kv. Typy projektów: Budowa oraz przebudowa sieci elektroenergetycznej o napięciu co najmniej 110 kv służącej podłączeniu OZE umożliwiających przyłączenie jednostek wytwarzania energii z OZE do KSE oraz sieci dystrybucyjnej o napięciu 110 kv. Beneficjenci 7

Operator Systemu Przesyłowego Operatorzy Systemów Dystrybucyjnych Działanie 1.2 Promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach Działanie 1.3 Wspieranie efektywności energetycznej w budynkach Podmiot odpowiedzialny: Instytut Nafty i Gazu Państwowy Instytut Badawczy Tryb pozakonkursowy W ramach działania wspierane są przedsięwzięcia wynikające z przeprowadzonego audytu energetycznego przedsiębiorstwa, zgodne z obwieszczeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie szczegółowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej, mające na celu poprawę efektywności energetycznej, a także zmierzające ku temu zmiany technologiczne w istniejących obiektach, instalacjach i urządzeniach technicznych w tym m.in.: 1. przebudowa linii produkcyjnych na bardziej efektywne energetycznie; 2. głęboka, kompleksowa modernizacja energetyczna35 budynków w przedsiębiorstwach36 ; 3. zastosowanie technologii efektywnych energetycznie w przedsiębiorstwach, poprzez przebudowę lub wymianę na energooszczędne urządzeń i instalacji technologicznych, oświetlenia, oraz ciągów transportowych linii produkcyjnych; 4. budowa lub przebudowa lokalnych źródeł ciepła (w tym wymiana źródła na instalację OZE); 5. zastosowanie technologii odzysku energii wraz z systemem wykorzystania energii ciepła odpadowego w ramach przedsiębiorstwa. Integralną częścią projektu powinno być wprowadzenie inteligentnych systemów zarządzania energią w przedsiębiorstwie (o ile beneficjent nie posiada już takiego systemu dotyczącego zarządzania danym komponentem gospodarki energetycznej przedsiębiorstwa i o ile jest to uzasadnione ekonomicznie). Beneficjenci: brak danych Podmiot odpowiedzialny Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Tryb konkursowy Poddziałanie1.3.1. Wspieranie efektywności energetycznej w budynkach użyteczności publicznej Typy projektów: 1. Wsparcie projektów inwestycyjnych dotyczących głębokiej kompleksowej modernizacji energetycznej budynków publicznych obejmującej takie elementy jak: ocieplenie, przegród zewnętrznych obiektu, w tym ścian zewnętrznych, podłóg, dachów i stropodachów wymiana okien, drzwi zewnętrznych; wymiana oświetlenia na energooszczędne; przebudowa systemów grzewczych (lub podłączenie bardziej energetycznie i ekologicznie efektywnego źródła ciepła); instalacja/przebudowa systemów chłodzących, w tym również z zastosowaniem OZE; budowa i przebudowa systemów wentylacji i klimatyzacji zastosowanie automatyki pogodowej; zastosowanie systemów zarządzania energią w budynku; budowa lub przebudowa wewnętrznych instalacji odbiorczych oraz likwidacja dotychczasowych nieefektywnych źródeł ciepła; 8

instalacja mikrokogeneracji lub mikrotrigeneracji na potrzeby własne; instalacja OZE w modernizowanych energetycznie budynkach, jeśli to wynika z przeprowadzonego audytu energetycznego; opracowanie projektów modernizacji energetycznej stanowiących element projektu inwestycyjnego; instalacja indywidualnych liczników ciepła, chłodu oraz ciepłej wody użytkowej; instalacja zaworów podpionowych i termostatów, tworzenie zielonych dachów i żyjących, zielonych ścian, przeprowadzenie audytów energetycznych jako elementu projektu inwestycyjnego; modernizacja instalacji wewnętrznych ogrzewania i ciepłej wody użytkowej. 2. Wsparcie projektu dotyczącego tzw. głębokiej kompleksowej modernizacji energetycznej publicznych szkół artystycznych w Polsce(zakres projektów zgodny z pkt. 1 powyżej). Beneficjenci: państwowe jednostki budżetowe, szkoły wyższe, organy władzy publicznej, w tym administracja rządowa oraz nadzorowane lub podległe jej organy i jednostki organizacyjne, podmioty będące dostawcami usług energetycznych w rozumieniu dyrektywy 2012/27/UE, działające na rzecz państwowych jednostek budżetowych, szkół wyższych i organów władzy publicznej, Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych. Podmiot odpowiedzialny Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Tryb pozakonkursowy: projekty dotyczące kompleksowej głębokiej modernizacji energetycznej budynków będących własnością lub zajmowanych przez instytucje rządowe oraz projekty wskazane na liście dużych projektów. Tryb konkursowy: projekty realizowane przez państwowe jednostki budżetowe, szkoły wyższe, organy władzy publicznej, w tym administracja rządowa oraz nadzorowane lub podległe jej organy i jednostki organizacyjne Poddziałanie 1.3.2 Wspieranie efektywności energetycznej w sektorze mieszkaniowym Zakres wsparcia w ramach Poddziałania wynikać musi z tzw. planów gospodarki niskoemisyjnej oraz strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych miast wojewódzkich i ich obszarów funkcjonalnych. Wsparcie projektów inwestycyjnych dotyczących głębokiej kompleksowej modernizacji energetycznej wielorodzinnych budynków mieszkaniowych obejmującej takie elementy jak: ocieplenie przegród zewnętrznych obiektu, w tym ścian zewnętrznych, podłóg, dachów i stropodachów, wymiana okien, drzwi zewnętrznych; wymiana oświetlenia na energooszczędne (w częściach wspólnych budynków); przebudowa systemów grzewczych lub podłączenie bardziej efektywnego energetycznie i ekologicznie źródła ciepła; instalacja/przebudowa systemów chłodzących, w tym również z zastosowaniem OZE; 9

budowa lub przebudowa systemów wentylacji i klimatyzacji; zastosowanie automatyki pogodowej; zastosowanie systemów zarządzania energią w budynku; budowa lub przebudowa wewnętrznych instalacji odbiorczych oraz likwidacja dotychczasowych nieefektywnych źródeł ciepła; instalacja mikrokogeneracji lub mikrotrigeneracji na potrzeby własne; instalacja OZE w modernizowanych energetycznie budynkach, jeśli to wynika z przeprowadzonego audytu energetycznego; opracowanie projektów modernizacji energetycznej stanowiących element projektu inwestycyjnego; instalacja indywidualnych liczników ciepła, chłodu oraz ciepłej wody użytkowej; modernizacja instalacji wewnętrznych ogrzewania i ciepłej wody użytkowej; instalacja zaworów podpionowych i termostatów, tworzenie zielonych dachów i żyjących, zielonych ścian; przeprowadzenie audytów energetycznych jako elementu projektu inwestycyjnego. Beneficjenci: brak danych Podmiot odpowiedzialny Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Tryb konkursowy Poddziałanie 1.3.3 Ogólnopolski system wsparcia doradczego dla sektora publicznego, mieszkaniowego oraz przedsiębiorstw w zakresie efektywności energetycznej oraz OZE Działanie 1.4 Rozwijanie i wdrażanie inteligentnych Wsparcie w ramach projektu dotyczącego systemu wsparcia doradczego w zakresie efektywności energetycznej i OZE obejmować będzie: przygotowanie i przeprowadzenie szkoleń oraz działań informacyjnoedukacyjnych w zakresie efektywności energetycznej, OZE i rozwoju gospodarki niskoemisyjnej dla sektora publicznego, mieszkaniowego, przedsiębiorców oraz społeczeństwa; szkolenia dla doradców energetycznych przygotowujących ich do prowadzenia usług doradczych, nieodpłatne usługi doradcze związane z przygotowaniem, weryfikacją i wdrożeniem planów gospodarki niskoemisyjnej (PGN/SEAP)62 oraz informowanie społeczeństwa w zakresie efektywności energetycznej, OZE oraz gospodarki niskoemisyjnej; monitorowanie wdrażania planów gospodarki niskoemisyjnej (PGN/SEAP); usługi doradcze związanie z przygotowaniem i wdrożeniem inwestycji w zakresie efektywności energetycznej i OZE m.in. z uwzględnieniem wykorzystania instrumentów finansowych; promowanie gospodarki niskoemisyjnej; budowanie platformy wymiany doświadczeń i bazy wiedzy (best practices). Beneficjenci: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Podmiot odpowiedzialny Ministerstwo Gospodarki Tryb pozakonkursowy Poddziałanie 1.4.1. Wsparcie budowy inteligentnych sieci elektroenergetycznych o charakterze pilotażowym i demonstracyjnym 10

systemów dystrybucji działających na niskich i średnich poziomach napięcia. Działanie 1.5 Efektywna dystrybucja ciepła i chłodu. Typy projektów: 1. Budowa lub przebudowa systemów dystrybucyjnych średniego i niskiego napięcia związane z wdrożeniem technologii inteligentnych sieci dedykowanych ograniczaniu zużycia energii i/lub zwiększeniu możliwości przyłączeniowych OZE, w tym np. wymiana transformatorów oraz, jako element stanowiący integralną część projektu, inteligentny system pomiarowy; 2. kompleksowe pilotażowe i demonstracyjne projekty wdrażające inteligentne rozwiązania na danym obszarze mające na celu racjonalizację zużycia energii i/lub optymalizację wykorzystania energii wytworzonej z OZE. Beneficjenci: Przedsiębiorstwa energetyczne Podmiot odpowiedzialny: Ministerstwo Gospodarki Tryb pozakonkursowy Poddziałanie 1.4.2.Ogólnopolski program popularyzacji wiedzy i promocji inteligentnych systemów przesyłu i dystrybucji energii Wsparcie w ramach działań związanych z popularyzacją wiedzy i promocji inteligentnych systemów przesyłu i dystrybucji energii obejmować będzie: opracowanie strategii działań marketingowych wraz z badaniem efektywności działań edukacyjnych, mających na celu popularyzację wiedzy dotyczącej rynku energii wśród odbiorców końcowych, opracowanie rekomendacji w zakresie niezbędnych działań służących poprawie świadomości odbiorców w zakresie rynku energii elektrycznej oraz możliwych sposobów zarządzania i optymalizacji zużycia energii, przeprowadzenie kampanii informacyjnej, wraz z przygotowaniem badania końcowego, wniosków oraz rekomendacji dalszych działań. Beneficjenci: Urząd Regulacji Energetyki Podmiot odpowiedzialny: Ministerstwo Gospodarki Tryb pozakonkursowy Inwestycje muszą wynikać z uprzednio przygotowanych planów gospodarki niskoemisyjnej oraz strategii ZIT miast wojewódzkich Typy projektów: 1. przebudowa istniejących systemów ciepłowniczych i sieci chłodu, celem zmniejszenia strat na przesyle i dystrybucji; 2. budową przyłączy do istniejących budynków i instalacja węzłów indywidualnych skutkująca likwidacją węzłów grupowych 3. budowa nowych odcinków sieci cieplnej wraz z przyłączami i węzłami ciepłowniczymi w celu likwidacji istniejących lokalnych źródeł ciepła opalanych paliwem stałym; 4. podłączenia budynków do sieci ciepłowniczej mające na celu likwidację indywidualnych i zbiorowych źródeł niskiej emisji Beneficjenci przedsiębiorcy jednostki samorządu terytorialnego oraz działające w ich imieniu jednostki organizacyjne spółdzielnie mieszkaniowe podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu terytorialnego nie będące przedsiębiorcami. 11

Działanie 1.6 Promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe Podmiot odpowiedzialny: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Tryb pozakonkursowy Poddziałanie 1.6.1. Źródła wysokosprawnej kogeneracji Typy projektów 1. w przypadku instalacji spalania paliw o nominalnej mocy cieplnej powyżej 20 MW w paliwie wprowadzonym do instalacji: budowa, przebudowa jednostek wysokosprawnej kogeneracji oraz przebudowa istniejących jednostek na jednostki wysokosprawnej kogeneracji wykorzystujące biomasę jako paliwo; 2. w przypadku instalacji spalania paliw o nominalnej mocy cieplnej mniejsze lub równej 20 MW w paliwie wprowadzonym do instalacji: budowa, uzasadnionych pod względem ekonomicznym, nowych jednostek wysokosprawnej kogeneracji o jak najmniejszej z możliwych emisji CO2 oraz innych zanieczyszczeń powietrza (w przypadku paliw pochodzących z OZE lub paliw kopalnych). W przypadku nowych jednostek kogeneracji powinno zostać osiągnięte co najmniej 10% uzysku efektywności energetycznej w porównaniu do rozdzielonej produkcji energii cieplnej i elektrycznej przy zastosowaniu najlepszych dostępnych technologii przebudowa istniejących instalacji na instalacje wykorzystujące jednostki wysokosprawnej kogeneracji skutkująca redukcją CO2 o co najmniej 30% w porównaniu do strumienia ciepła w istniejącej instalacji. Dopuszczona jest pomoc inwestycyjna dla jednostek wysokosprawnej kogeneracji spalających paliwa kopalne pod warunkiem, że jednostki te nie zastępują urządzeń o niższej emisji, a inne alternatywne rozwiązania byłyby mniej efektywne i bardziej emisyjne; 3. realizacja kompleksowych projektów (spełniających kryteria z punktów 1 lub 2 dotyczących budowy nowych lub przebudowy istniejących jednostek wysokosprawnej kogeneracji wraz z sieciami ciepłowniczymi lub sieciami chłodu, dzięki którym możliwe będzie wykorzystania ciepła / chłodu powstałego w danej instalacji. Beneficjenci: przedsiębiorcy, jednostki samorządu terytorialnego oraz działające w ich imieniu jednostki organizacyjne podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu terytorialnego nie będące przedsiębiorcami, spółdzielnie mieszkaniowe podmioty będące dostawcami usług energetycznych w rozumieniu dyrektywy 2012/27/UE działające na rzecz jednostek samorządu terytorialnego Podmiot odpowiedzialny: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Tryb konkursowy Poddziałanie 1.6.2. Sieci ciepłownicze i chłodnicze dla źródeł wysokosprawnej kogeneracji Zakres interwencji w poddziałaniu 1.6.2 musi wynikać z planów gospodarki niskoemisyjnej oraz Strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych miast wojewódzkich i ich obszarów funkcjonalnych. Typy projektów 1. budowa sieci ciepłowniczych lub sieci chłodu (w tym przyłączy) umożliwiająca wykorzystanie energii cieplnej wytworzonej w źródłach 12

wysokosprawnej kogeneracji; 2. wykorzystanie ciepła odpadowego wyprodukowanego w układach wysokosprawnej kogeneracji w ramach projektów rozbudowy/budowy sieci ciepłowniczych; 3. budowa sieci cieplnych lub sieci chłodu umożliwiająca wykorzystanie ciepła wytworzonego w warunkach wysokosprawnej kogeneracji, ciepła odpadowego, ciepła z instalacji OZE, a także powodującej zwiększenie wykorzystania ciepła wyprodukowanego w takich instalacjach. Beneficjenci przedsiębiorcy, jednostki samorządu terytorialnego oraz działające w ich imieniu jednostki organizacyjne podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych jednostek samorządu terytorialnego nie będące przedsiębiorcami, spółdzielnie mieszkaniowe podmioty będące dostawcami usług energetycznych w rozumieniu dyrektywy 2012/27/UE działające na rzecz jednostek samorządu terytorialnego Podmiot odpowiedzialny: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Tryb pozakonkursowy Oś priorytetowa II: Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu. Działanie 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna Typ projektu: Prowadzenie działań informacyjno-edukacyjnych w zakresie ochrony środowiska i efektywnego wykorzystania jego zasobów Wspierane będą działania mające na celu zwiększenie świadomości społecznej i zaangażowania obywateli w aktywną ochronę środowiska oraz kształtowanie postaw proekologicznych. Przewiduje się dotarcie do odbiorców zarówno poprzez kampanie edukacyjno promocyjne realizowane za pośrednictwem mediów jak i poprzez działania skierowane bezpośrednio do dzieci i młodzieży szkolnej. Zakres tematyczny realizowanych projektów będzie wynikał z sektorowych dokumentów strategicznych, odnoszących się do poszczególnych aspektów edukacji zrównoważonego rozwoju m.in.: powstrzymywanie utraty różnorodności biologicznej, efektywne korzystanie z zasobów (w tym gospodarka odpadami, gospodarka wodna), ochrona powietrza. Beneficjenci: Ministerstwo Środowiska Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. Regionalne dyrekcje ochrony środowiska parki narodowe. jednostki administracji rządowej lub samorządowej jednostki badawczo-naukowe uczelnie. pozarządowe organizacje ekologiczne - POE jednostki organizacyjne Lasów Państwowych urzędy morskie Podmiot odpowiedzialny: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Tryb konkursowy i pozakonkursowy w zależności od typu szczegółowego przedsięwzięcia 3.1 Rozwój drogowej i lotniczej Typy projektów: 13

sieci TEN-T 1. budowa, przebudowa lub rozbudowa dróg do parametrów dróg ekspresowych i autostrad w sieci TEN-T oraz 2. budowa, przebudowa dróg w warszawskim miejskim węźle sieci bazowej ujętych w planach pracy korytarzy sieci bazowej TEN-T, 3. usprawnienie metod zarządzania ruchem drogowym (systemy ITS), 4. poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego na krajowej sieci drogowej, w tym: przebudowa miejsc szczególnie niebezpiecznych (inżynieria) w sieci TEN-T, budowa infrastruktury techniczno-informatycznej i zakup sprzętu dla służb prewencji i kontroli w ruchu drogowym, w tym pojazdów z niezbędnym specjalistycznym wyposażeniem (nadzór), zakup sprzętu dla służb drogowego ratownictwa technicznego, w tym pojazdów z niezbędnym specjalistycznym wyposażeniem (ratownictwo), kampanie medialne, szkolenia i inne działania informacyjne (edukacja). 5. poprawa bezpieczeństwa ruchu lotniczego w sieci bazowej TEN-T, w tym: zakup urządzeń i systemów do kontroli, osób, bagażu, ładunków i poczty, budowa obiektów oraz zakup sprzętu bezpośrednio służących do poprawy bezpieczeństwa wykonywania operacji lotniczych w strefie airside, dostosowanie i modernizacja infrastruktury oraz zakup sprzętu dla zapewnienia ochrony w obszarze obsługi ruchu pasażerskiego i towarowego (security) budowa obiektów infrastruktury komunikacji, nawigacji i dozorowania, rozbudowa i modernizacja systemów zarządzania ruchem lotniczym oraz dla zapewnienia bezpieczeństwa pożarowego (safety), projekty związane z ochroną środowiska lub łagodzeniem/ograniczeniem negatywnego oddziaływania portów lotniczych na środowisko naturalne, w tym m. in. inwestycje przyczyniające się do monitoringu i/lub redukcji poziomu hałasu, emisji zanieczyszczeń do powietrza, gleby i wody, podniesienia efektywności energetycznej, poprawy gospodarki wodno-ściekowej, ochrony różnorodności biologicznej, zapewnienia dostępności alternatywnych paliw ekologicznych. 6. prace przygotowawcze dla ww. typów inwestycji realizowanych po 2020 r. Beneficjenci: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Miasto Stołeczne Warszawa Główny Inspektorat Transportu Drogowego Komenda Główna i Komendy Wojewódzkie Policji Komenda Główna i Komendy Wojewódzkie Państwowej Straży Pożarnej Sekretariat Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego 14

Podmioty zarządzające portami lotniczymi w sieci bazowej TEN- T Krajowy organ zarządzania przestrzenią powietrzną Podmiot odpowiedzialny: Centrum Unijnych Projektów Transportowych Tryb konkursowy projekty wpisujące się w typ projektów 5 (podmioty zarządzające portami lotniczymi w sieci bazowej TEN-T). Tryb pozakonkursowy projekty wpisujące się w typy projektów 1-4, 5 (krajowy organ zarządzania przestrzenią powietrzną) oraz prace przygotowawcze (typ projektu 6) dla tych typów projektów. Oś priorytetowa IV infrastruktura drogowa dla miast Działanie 4.1 Zwiększenie dostępności transportowej ośrodków miejskich leżących w sieci drogowej TEN-T i odciążenie miast od nadmiernego ruchu drogowego. 4.2 Zwiększenie dostępności transportowej ośrodków miejskich leżących poza siecią drogową TEN-T i odciążenie miast od nadmiernego ruchu drogowego Typy projektów: 1. budowa obwodnic na drogach krajowych (w tym ekspresowych) w TEN-T, 2. projekty na drogowej sieci TEN-T poprawiające dostępność miast, takie jak: budowa, przebudowa tras wylotowych z miast w ciągach dróg krajowych (w tym ekspresowych) oraz odcinki tych dróg przy miastach, 3. budowa, przebudowa dróg krajowych w TEN-T w miastach na prawach powiatu, w tym tras wylotowych (z możliwością uwzględnienia inwestycji z zakresu BRD inżynieria, ITS), 4. prace przygotowawcze dla typów inwestycji, określonych w typie projektu nr 1 i 2, realizowanych po 2020 r. Beneficjenci: GDDKIA; jednostki samorządu terytorialnego miast na prawach powiatu, w tym miast zaliczonych do węzłów miejskich sieci bazowej TEN- T oraz ich jednostki organizacyjne Podmiot odpowiedzialny: Centrum Unijnych Projektów Transportowych Tryb konkursowy projekty wpisujące się w typy projektów 3 realizowanych na obszarze regionów słabiej rozwiniętych. Tryb pozakonkursowy projekty wpisujące się w typy projektów 1-2, 4. Typy projektów: 1. budowa obwodnic na drogach krajowych (w tym ekspresowych) poza TEN-T, 2. projekty poza drogową siecią TEN-T poprawiające dostępność miast, takie jak: budowa, przebudowa tras wylotowych z miast w ciągach dróg krajowych (w tym ekspresowych), oraz odcinki tych dróg przy miastach, 3. budowa, przebudowa dróg krajowych poza TEN-T w miastach na prawach powiatu, w tym tras wylotowych (z możliwością uwzględnienia inwestycji z zakresu BRD inżynieria, ITS), 4. prace przygotowawcze dla typów inwestycji, określonych w typie projektu nr 1 i 2, realizowanych po 2020 r. Beneficjenci: GDDKiA jednostki samorządu terytorialnego miast na prawach powiatu oraz ich jednostki organizacyjne Podmiot odpowiedzialny: Centrum Unijnych Projektów Transportowych Tryb konkursowy projekty wpisujące się w typy projektów 3 realizowanych na obszarze regionów słabiej rozwiniętych. Tryb pozakonkursowy projekty wpisujące się w typy projektów 1-2, 4 Oś priorytetowa V Rozwój transportu kolejowego w Polsce 5.1 Rozwój kolejowej sieci TEN-T Typy projektów: 1. budowa, modernizacja i rehabilitacja linii kolejowych, w tym z 15

możliwością: instalacji ERTMS, trakcyjnego i sieci trakcyjnej, systemów sterowania ruchem kolejowym, systemów usprawniających zarządzanie przewozami pasażerskimi i towarowymi oraz obiektów inżynieryjnych 2. zabudowa ERTMS na liniach kolejowych, 3. unowocześnienie (zakup lub modernizacja) taboru kolejowego do realizacji przewozów pasażerskich o charakterze ponadregionalnym, wraz z niezbędną infrastrukturą służącą jego utrzymaniu, w tym taboru i urządzeń niezbędnych do przygotowania składów/pociągów dla ruchu pasażerskiego (np. lokomotywy manewrowe), zakup i modernizacja taboru kolejowego do realizacji przewozów towarowych, 4. modernizacja lub przebudowa dworców, w tym infrastruktury obsługi podróżnych, w tym dostosowanie do wymagań technicznych związanych z obsługą osób o ograniczonej możliwości poruszania się, określonych w Decyzji KE ws. TSI PRM262, a także polegające na poprawie elementów infrastruktury lub montażu systemów służących poprawie jakości świadczonych usług, takich jak systemy dynamicznej informacji pasażerskiej, zakupu biletów, przechowywania bagażu, systemy służące integracji z innymi rodzajami transportu i osiągnięciu multimodalności itp. 5. horyzontalne projekty multilokalizacyjne mające na celu zastosowanie systemowych rozwiązań prowadzących do poprawy konkurencyjności transportu kolejowego w Polsce, w tym m. in.: modernizacja przystanków kolejowych i innej infrastruktury obsługi podróżnych i ich dostosowanie do potrzeb osób o ograniczonej możliwości poruszania się, poprawa stanu technicznego obiektów inżynieryjnych na sieci kolejowej (m. in. mostów, wiaduktów, kładek dla pieszych, przejść pod torami, przepustów, tuneli liniowych, ścian oporowych), wzmocnienie zasilania trakcyjnego, likwidacja miejsc niebezpiecznych na liniach kolejowych np. likwidacja lub zabezpieczenie nielegalnych przejść przez tory, modernizacja niestrzeżonych przejść przez tory lub kładek nad /przejść pod torami, modernizacja przejazdów drogowo-kolejowych lub ich zastępowanie skrzyżowaniami dwupoziomowymi, zabudowa elementów infrastruktury o podwyższonych parametrach bezpieczeństwa (np. rozjazdy, systemy srk), 6. prace przygotowawcze dla ww. typów inwestycji realizowanych po 2020 r. Możliwość realizacji projektów integrujących w sobie ww. typy projektów. Beneficjenci: zarządcy infrastruktury kolejowej podmioty zarządzające infrastrukturą dworcową przedsiębiorstwa kolejowych przewozów pasażerskich spółki powołane specjalnie w celu prowadzenia działalności polegającej na wynajmowaniu/leasingu taboru kolejowego (tzw. ROSCO rolling stock leasing companies) przedsiębiorstwa kolejowe przewozów towarowych jednostki samorządu terytorialnego, w tym ich związki i porozumienia, lub 16

5.2 Rozwój transportu kolejowego poza TEN-T. działające w ich imieniu jednostki i spółki specjalnego przeznaczenia Podmiot odpowiedzialny Centrum Unijnych Projektów Transportowych Tryb konkursowy: projekty wpisujące się w typy projektów 3. Tryb pozakonkursowy: projekty wpisujące się w typy projektów 1-2, 4-6. Typy projektów: A: Kolej poza TEN-T: 1. typy projektów analogiczne jak w przypadku działania 5.1, 2. projekty na rzecz poprawy bezpieczeństwa na kolei, w tym: doposażenie jednostek służb ratowniczych (ratownictwo techniczne) w pojazdy i/lub specjalistyczny sprzęt techniczny, tworzenie centralnych systemów monitorowania bezpieczeństwa ruchu kolejowego, jak również organizacja kampanii i szkoleń o zasięgu ogólnokrajowym służących wzrostowi świadomości społecznej w zakresie unikania zagrożeń występujących przy prowadzeniu ruchu kolejowego, zakup lub modernizacja pojazdów kolejowych i urządzeń niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa na całej sieci linii kolejowych. B: Kolej miejska: 1. budowa, modernizacja i rehabilitacja linii kolejowych, w tym z możliwością: instalacji ERTMS, budowy i modernizacji przystanków kolejowych, systemów zasilania trakcyjnego i sieci trakcyjnej, systemów sterowania ruchem kolejowym, systemów usprawniających zarządzanie przewozami pasażerskimi oraz obiektów inżynieryjnych, 3. unowocześnienie (zakup lub modernizacja) taboru kolejowego, wraz z niezbędną infrastrukturą służącą jego utrzymaniu, w tym taboru i urządzeń niezbędnych do przygotowania składów/pociągów dla ruchu pasażerskiego (np. lokomotywy manewrowe). Beneficjenci: zarządcy infrastruktury kolejowej podmioty zarządzające infrastrukturą dworcową służby ratownicze zarządcy infrastruktury kolejowej, Komenda Główna i Komendy Wojewódzkie Państwowej Straży Pożarnej Urząd Transportu Kolejowego; przedsiębiorstwa kolejowych przewozów pasażerskich spółki powołane specjalnie w celu prowadzenia działalności polegającej na wynajmowaniu/leasingu taboru kolejowego (tzw. ROSCO rolling stock leasing companies; przedsiębiorstwa kolejowe przewozów towarowych; jednostki samorządu terytorialnego, w tym ich związki i porozumienia, lub działające w ich imieniu jednostki i spółki specjalnego przeznaczenia. Podmiot odpowiedzialny Centrum Unijnych Projektów Transportowych Tryb konkursowy w przypadku projektów realizowanych w ramach grupy: A: Kolej poza TEN-T tylko projekty dotyczące zakupu/modernizacji taboru kolejowego B: Kolej miejska (konkurs, w tym konkurs zamknięty dla projektów infrastrukturalnych wpisanych do kontraktu terytorialnego). Tryb pozakonkursowy w przypadku projektów realizowanych w ramach grupy A: Kolej poza 17

TEN-T (z wyjątkiem projektów zakupu/modernizacji taboru kolejowego) Oś priorytetowa VI Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach 6.1 Rozwój publicznego transportu zbiorowego w miastach. Typy projektów: 1. Inwestycje infrastrukturalne: adaptacja, budowa, przebudowa, rozbudowa sieci transportu miejskiego, w tym m.in.: budowa, przebudowa, rozbudowa układu torowego na trasach, pętlach, bocznicach oraz zajezdniach, budowa linii metra, budowa, przebudowa, rozbudowa sieci energetycznej i podstacji trakcyjnych tramwajowych, trolejbusowych, przebudowa, rozbudowa281 dróg mająca na celu wprowadzenie ruchu uprzywilejowanego lub uprzywilejowanie ruchu istniejącego pojazdów publicznego transportu zbiorowego, wyposażenie dróg, ulic, torowisk w obiekty inżynieryjne i niezbędne urządzenia drogowe służące bezpieczeństwu ruchu pojazdów transportu publicznego, wyposażenie dróg, ulic w infrastrukturą służącą obsłudze transportu publicznego (np. zatoki, podjazdy, zjazdy) oraz pasażerów (np. przystanki, wyspy), budowa, przebudowa i rozbudowa węzłów przesiadkowych282 w tym systemy parkingów dla samochodów Parkuj i Jedź ( Park & Ride ) oraz dla rowerów ( Bike & Ride ). 2. Inwestycje taborowe: zakup, modernizacja taboru szynowego (tramwajowego, metra), trolejbusowego i autobusowego wraz z niezbędną infrastrukturą służącą do jego utrzymania (np. zaplecza techniczne do obsługi i konserwacji taboru, miejsca i urządzenia zasilania paliwem alternatywnym). Możliwość realizacji projektów integrujących w sobie ww. typy projektów. Inwestycje z zakresu ITS poprawiającego funkcjonowanie transportu publicznego oraz z zakresu budowy, przebudowy i rozbudowy węzłów przesiadkowych mogą być realizowane tylko jako element projektu, rozumianego również jako szersze zamierzenie inwestycyjne wynikające ze Strategii ZIT i realizujące docelowe rozwiązania komunikacyjne miast wojewódzkich i ich obszarów funkcjonalnych. Beneficjenci: jednostki samorządu terytorialnego (w tym ich związki i porozumienia) - miasta wojewódzkie i ich obszary funkcjonalne oraz działające w ich imieniu jednostki organizacyjne i spółki specjalnego przeznaczenia zarządcy infrastruktury służącej transportowi miejskiemu ; operatorzy publicznego transportu zbiorowego Podmiot odpowiedzialny Centrum Unijnych Projektów Transportowych Tryb pozakonkursowy 18

3 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu Zasady udzielania i umarzania pożyczek oraz trybu i zasad udzielania i rozliczania dotacji ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu znajdują się w Załączniku do Uchwały Nr 23/177/2015 Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Poznaniu z dnia 31.07.2015r. Załącznik do Uchwały Nr 15/169/2015Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Poznaniu z dnia 03.06.2015 r. zawiera Listę przedsięwzięć priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu na rok 2016. W ramach priorytetu B Ochrona powietrza Fundusz będzie wspierał: 1.Ograniczenie niskiej emisji: w strefach i aglomeracjach dla których opracowano programy ochrony powietrza, na terenach zwartej zabudowy, w obiektach zabytkowych i na terenach chronionych. 2.Zwiększenie wykorzystania energii z odnawialnych źródeł. 3.Wdrażanie kompleksowych działań w zakresie oszczędności energii i energetycznej. poprawy efektywności KRYTERIA WYBORU PRZEDSIĘWZIĘĆ FINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW WOJEWÓDZKIEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W POZNANIU - Załącznik do Uchwały Nr 26/26/2011 Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Poznaniu z dnia 27.06.2011 r. I. Kryterium zgodności z celami i priorytetami polityki ekologicznej państwa i województwa: kryterium nadrzędne, w pierwszej kolejności finansowane będą zadania wspierane ze środków zagranicznych nie podlegających zwrotowi oraz spójne z listą przedsięwzięć priorytetowych województwa. II. Kryterium zgodności z kierunkami finansowania: ochrona wód i gospodarka wodna, ochrona powietrza atmosferycznego, ochrona powierzchni ziemi i gospodarka odpadami, ochrona przed hałasem, ochrona i kształtowanie przyrody oraz ochrona lasów /na obszarach szczególnej ochrony środowiska/, edukacja ekologiczna, pozostałe, w tym: monitoring i ocena środowiska, zapobieganie i likwidacja skutków klęsk żywiołowych i poważnych awarii, ekspertyzy, badania naukowo-wdrożeniowe, nowe techniki i technologie ochrony środowiska w tym czystsza produkcja, 19

profilaktyka zdrowotna dzieci na obszarach szczególnej ochrony środowiska, na których występują przekroczenia norm standardów środowiska, inne zadania związane i zgodne z wdrażaniem zasad zrównoważonego rozwoju środowiska. Kryterium efektywności ekologicznej obejmujące przede wszystkim: wielkość efektu ekologicznego oraz eliminacja źródła uciążliwości, relacja planowanych nakładów do planowanego efektu ekologicznego powiązanie projektu z innymi działaniami na rzecz ochrony środowiska w skali podmiotu gospodarczego, miasta, gminy, dorzecza, regionu itp., uwzględnianie priorytetu dla działań likwidujących zagrożenia u źródeł ich powstawania, położenie i zasięg oddziaływania, ochrona najcenniejszych przyrodniczo terenów województwa, oddziaływanie na świadomość ekologiczną społeczeństwa. Kryterium efektywności ekonomiczno-technicznej obejmujące przede wszystkim: udział środków własnych inwestora w finansowaniu zadania, relacja planowanych nakładów do projektowanego efektu rzeczowego, stopień zaawansowania zadania oraz planowany okres i metody realizacji, nowoczesność rozwiązań techniczno-technologicznych, podnoszenie sprawności już istniejących urządzeń i instalacji służących ochronie środowiska, niewymierne korzyści ekologiczne. Kryterium spełnienia przez wnioskodawcę wymogów formalnych. Wynikają one z przepisów prawnych powszechnie obowiązujących a także z Zasad udzielania i umarzania pożyczek oraz trybu i zasad udzielania i rozliczania dotacji ze środków WFOŚiGW w Poznaniu uchwalonych przez Radę Nadzorczą Funduszu. 3.1. Program pilotażowy KAWKA Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu ogłosił nabór wniosków na przedsięwzięcia związane z poprawą jakości powietrza w ramach Programu priorytetowego NFOŚiGW pn.: Poprawa jakości powietrza Część 2) KAWKA Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii. Nabór wniosków skierowany jest do podmiotów (potencjalnych Beneficjentów, tj. jednostek samorządu terytorialnego) wskazanych w Programach Ochrony Powietrza, które planują realizację albo realizują przedsięwzięcia związane z ograniczeniem niskiej emisji. Ostatecznymi odbiorcami korzyści będą podmioty korzystające z dofinansowania, wyłącznie za pośrednictwem Beneficjenta końcowego. Pomoc realizowana będzie w formie dotacji do 50% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia, w tym do 45% środków pochodzi z NFOŚiGW. Beneficjent końcowy dla zbilansowania kosztów przedsięwzięcia, może również skorzystać ze wsparcia finansowego w formie pożyczki nieumarzalnej ze środków WFOŚiGW. Łączna wysokość wsparcia finansowego, nie może przekroczyć 90% kosztów kwalifikowanych. 20

4 Regionalny Program Operacyjny Województwa Wielkopolskiego na lata 2014-2020 OŚ PRIORYTETOWA 3 ENERGIA Działanie 3.1. Wytwarzanie i dystrybucja energii ze źródeł odnawialnych Poddziałanie 3.1.1 Wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł energii Poddziałanie 3.1.2 Dystrybucja energii z odnawialnych źródeł energii Szczegółowy opis osi priorytetowych Wersja czerwiec 2015 Poddziałanie 3.1.1 typy projektów: 1. Budowa, rozbudowa oraz przebudowa instalacji służących do wytwarzania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, (wraz z ewentualnym podłączeniem do sieci dystrybucyjnej/przesyłowej) z wykorzystaniem energii wiatrowej - do 5 MWe, 2. Budowa, rozbudowa oraz przebudowa instalacji służących do wytwarzania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, w tym (wraz z ewentualnym podłączeniem do sieci dystrybucyjnej/przesyło-wej) z wykorzystaniem energii słonecznej - do 2 MWe/MWth, 3. Budowa, rozbudowa oraz przebudowa instalacji służących do wytwarzania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, (wraz z ewentualnym podłączeniem do sieci dystrybucyjnej/przesyłowej) z wykorzystaniem biomasy - do 5 MWth. 4. Budowa, rozbudowa oraz przebudowa instalacji służących do wytwarzania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, (wraz z ewentualnym podłączeniem do sieci dystrybucyjnej/przesyłowej) z wykorzystaniem energii wodnej - do 5 MWe, 5. Budowa, rozbudowa oraz przebudowa instalacji służących do wytwarzania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, (wraz z ewentualnym podłączeniem do sieci dystrybucyjnej/przesyłowej) z wykorzystaniem energii geotermalnej do 2MWth, 6. Budowa, rozbudowa oraz przebudowa instalacji służących do wytwarzania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, (wraz z ewentualnym podłączeniem do sieci dystrybucyjnej/przesyłowej) z wykorzystaniem biogazu - do 1 MWe Poddziałanie 3.1.2 typy projektów: 1. Budowa oraz przebudowa sieci umożliwiających przyłączanie jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego projekty realizowane przez OSD (operatorów systemu dystrybucyjnego) dotyczące sieci dystrybucyjnej o napięciu SN i nn (poniżej 110kV). Typy beneficjentów 1. jst i ich związki, 2. jednostki zależne od jst, posiadające osobowość prawną, 3. państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne, w tym 21