Rola i zadania organizatora przewozów w świetle ustawy o publicznym transporcie zbiorowym

ZAMKOWSKA Stanislawa 1 Rola i zadania organizatora przewozów w świetle ustawy o publicznym transporcie zbiorowym WSTĘP Przeprowadzone w Polsce na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych fundamentalne reformy w zasadniczy sposób wpłynęły na podział ról między szczebel centralny i samorządowy. Dotyczy to również realizacji zbiorowych potrzeb w zakresie transportu. Wydany pakiet tzw. ustaw kompetencyjnych przypisuje odpowiedzialność za zorganizowanie publicznego transportu zbiorowego władzom samorządowym, tj. gminom - w zakresie zorganizowania transportu zbiorowego w miastach [5], natomiast na poziomie ponadgminnym i wojewódzkim odpowiednio samorządom powiatowym [6] i samorządom wojewódzkim [7]. Jednakże przez długi czas oczekiwano w środowisku transportowym na akt prawny, który by w sposób kompleksowy regulował kwestie organizacji i zarządzania całym transportem zbiorowym w Polsce, uwzględniając wymagania Unii Europejskiej i jednocześnie specyfikę polskiego rynku transportowego. Aktem tym jest Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym z 16 grudnia 2010 roku, której większość przepisów weszło w życie od 1 marca 2011 roku [8]. Ustawa ta stanowi wykonanie, obowiązującego od dnia 3 grudnia 2009 roku na terytorium RP, Rozporządzenia nr 1370/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady [3], dotyczącego usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasażerskiego. Rozporządzenie to reguluje organizację i wykonywanie przewozów pasażerskich, niezbędnych z punktu widzenia ogólnego interesu gospodarczego, na zasadach konkurencji regulowanej, z uwzględnieniem potrzeb zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego, w tym ograniczenie emisji paliw. Mając zatem na uwadze podejście UE do zapewnienia usług przewozowych użyteczności publicznej oraz potrzebę dostosowania pod tym względem przepisów prawa krajowego RP, wspomniana Ustawa wraz z Rozporządzeniem WE ma na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania regularnych przewozów osób i ma stanowić spójny zbiór regulacji prawnych w tym zakresie [2. s.27]. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie roli i zadań organizatora publicznego transportu zbiorowego w różnych obszarach działania, ze szczególnym uwzględnieniem przygotowania planu transportowego. 1 POJĘCIE I ZASIĘG DZIAŁANIA ORGANIZATORA PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO Publiczny transport zbiorowy jest definiowany, jako powszechnie dostępny regularny przewóz osób wykonywany w określonych odstępach czasu i po określonej linii komunikacyjnej, liniach komunikacyjnych lub sieci komunikacyjnej [8,art.4 ust.1 pkt. 14]. Podmiotami odpowiedzialnymi za ten transport, w różnych obszarach administracyjnych, są organizatorzy publicznego transportu zbiorowego. Organizator publicznego transportu zbiorowego jest właściwym organem, o którym mowa w przepisach Rozporządzenia (WE) nr 1370/2007. Zgodnie z [8,art. 4 ust.1 pkt 9] organizatorem publicznego transportu zbiorowego, zwanym dalej organizatorem jest właściwa jednostka 1 Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu, Wydział Transportu i Elektrotechniki, ul. Malczewskiego 29, 26-600 Radom, tel. 483617757, e-mail s.zamkowska@uthrad.pl 11663

samorządu terytorialnego [10] albo minister właściwy do spraw transportu, zapewniający funkcjonowanie publicznego transportu zbiorowego na danym obszarze. A zatem, organizatorem może być gmina, powiat, województwo lub minister właściwy do spraw transportu, którym to jednostkom podlegają linie lub sieci komunikacyjne znajdujące się na podległym obszarze. Ponadto, gminy, powiaty i województwa mogą zawierać porozumienia, natomiast gminy i powiaty mogą także tworzyć związki międzygminne [8, art.7 ust.1 pkt 2] lub związki powiatów [8, art 7 ust. 1, pkt 4]. W tabeli 1 przedstawione zostały podmioty odpowiedzialne za organizację i wykonawstwo publicznego transportu zbiorowego oraz obszary obsługi komunikacyjnej. Tab. 1. Organizatorzy publicznego transportu zbiorowego [opracowanie własne na podstawie [8] Lp Organizatorzy Obszar działania lub zasięg przewozów Wykonawcy zadań transportu publicznego 1 gmina: na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, wójt, burmistrz albo prezydent miasta; której powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między gminami - na linii komunikacyjnej albo sieci k. w gminnych przewozach pasażerskich, na obszarze gmin, które zawarły porozumienie; 2 związek międzygminny na linii komunikacyjnej albo sieci w gminnych przewozach pasażerskich, na obszarze gmin tworzących związek zarząd związku międzygminnego międzygminny; 3 powiat: na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich, starosta; któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między powiatami na linii komunikacyjnej albo sieci w powiatowych przewozach pasażerkich, na obszarze powiatów, które zawarły porozumienie; 4 związek powiatów na linii komunikacyjnej albo sieci w powiatowych przewozach pasażerskich, na obszarze powiatów tworzących związek powiatów; 5 województwo na linii komunikacyjnej albo sieci w wojewódzkich przewozach pasażerskich oraz w transporcie morskim, właściwe ze względu na najdłuższy odcinek planowanego przebiegu linii komunikacyjnej, w uzgodnieniu z województwami właściwymi ze względu na przebieg tej linii albo sieci kom. na linii kom. albo sieci w międzywojewódzkich przewozach pasażerskich, 6 minister właściwy d.s. transportu któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między województwami właściwymi ze względu na planowany przebieg linii komunikacyjnej albo sieci na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w wojewódzkich przewozach pasażerskich, na obszarze województw, które zawarły porozumienie; na linii komunikacyjnej albo sieci w międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozach pasażerskich w transporcie kolejowym. zarząd związku powiatów marszałek województwa minister właściwy d.s. transportu 2 ZADANIA DLA ORGANIZATORÓW PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO, ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLEDNIENIEM PLANU TRANSPORTOWEGO W ustawie o publicznym transporcie zbiorowym (UPTZ) określone zostały trzy główne zadania, które spoczywają na organizatorach przewozów. Należą do nich [8, art.8 pkt 1-3]: 1. Planowanie rozwoju transportu, 2. Organizowanie publicznego transportu zbiorowego, 3. Zarządzanie publicznym transportem zbiorowym. 11664

2.1 Planowanie rozwoju transportu opracowanie planu transportowego Istotnym obowiązkiem organizatorów publicznego transportu zbiorowego jest planowanie rozwoju transportu, w ramach którego leży opracowanie zrównoważonego rozwoju transportu zbiorowego, zwanego planem transportowym. Celem planu transportowego danej jednostki administracyjnej jest zdecydowana poprawa jakości systemu transportowego i jego rozwój. Plany transportowe opracowują: plan krajowy - minister właściwy do spraw transportu w zakresie międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozów transportem kolejowym, plan wojewódzki - marszałek województwa w zakresie połączeń wewnątrz województwa, plany powiatowe i gminne starosta powiatu, zarząd związku powiatów, związki międzygminne lub wójt, burmistrz, prezydent miasta w zakresie przewozów na obszarze powiatów i gmin. Jednakże występują pewne uwarunkowania odnośnie do obligatoryjności opracowywania planów transportowych dla niektórych organizatorów. Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym, jako kryterium przyjmuje obszar liczący następującą liczbę mieszkańców (tabela 2). Tab. 2. Obowiązujące kryteria dla jednostek sporządzających plany transportowe [ 8] Lp Nazwa organizatora Liczba mieszkańców 1. Gmina - Co najmniej 50 000 mieszkańców - Co najmniej 80 000 mieszkańców gdy realizuje zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między gminami 2. Związek międzygminny - Co najmniej 80 000 mieszkańców 3. Miasto na prawach powiatu - Realizuje zadania na obszarze metropolitarnym w ramach porozumienia między gminami 4. Powiat - Co najmniej 80.000 mieszkańców - Co najmniej 120.000 mieszkańców gdy realizuje zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między powiatami 5. Związek powiatów - Co najmniej 120.000 mieszkańców Plany transportowe należą do zamierzeń strategicznych, których ideą jest przygotowanie długofalowych działań mających na celu rozwój zintegrowanego transportu publicznego oraz poprawę efektywności jego funkcjonowania. 2.2 Zakres oraz proces tworzenia planu transportowego Szczegółowy zakres planu transportowego został określony w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 25 maja 2011 roku [4]. Plan transportowy składa się z części tekstowej i graficznej oraz uzasadnienia. Niezbędny zakres planu transportowego w części tekstowej powinien określać: 1. Sieć komunikacyjną, na której jest planowane wykonywanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej, poprzez określenie linii komunikacyjnych na danym obszarze; 2. Ocenę i prognozy potrzeb przewozowych, z uwzględnieniem w szczególności: lokalizacji obiektów użyteczności publicznej, gęstości zaludnienia obszaru objętego planem transportowym, zapewnienia dostępu osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej zdolności ruchowej do publicznego transportu zbiorowego; 3. Przewidywane finansowanie usług przewozowych, w tym: źródła finansowania, formy finansowania. 4. Preferencje dotyczące wyboru rodzaju środków transportu, uwzględniając infrastrukturę transportową znajdującą się na obszarze objętym planem transportowym; 5. Zasady organizacji rynku przewozów, w tym przewidywany tryb wyboru operatora publicznego transportu zbiorowego, 11665

6. Pożądany standard usług przewozowych w przewozach o charakterze użyteczności publicznej, poprzez określenie standardu przewozów i jakości usług przewozowych, uwzględniając potrzebę zapewnienia w szczególności: ochrony środowiska naturalnego, dostępu osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej zdolności ruchowej do publicznego transportu zbiorowego, dostępności podróżnych do infrastruktury przystankowej; 7. Przewidywany sposób organizowania systemu informacji dla pasażera, w tym uwzględniając potrzeby pasażerów związane z dostępem do informacji w zakresie: godzin przyjazdu lub odjazdu środków transportu, obowiązujących opłat za przejazd, obowiązujących uprawnień do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego, węzłów przesiadkowych, koordynacji połączeń różnych rodzajów środków transportu, regulaminów przewozu osób; 8. Kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego. Na przygotowanie pierwszego planu transportowego wyznaczony został trzyletni okres, tj. do 1 marca 2014. Część graficzna planu transportowego [4, 5.1] powinna zawierać rysunek przedstawiający sieć komunikacyjną w granicach obszaru, na którym ma się odbywać przewóz o charakterze użyteczności publicznej, w szczególności: 1. Określenie skali rysunku w formie liczbowej i liniowej; 2. Granice administracyjne jednostki samorządu terytorialnego objętej planem transportowym; 3. Objaśnienia użytych na rysunku oznaczeń i symboli; 4. Oznaczenia zintegrowanych węzłów przesiadkowych znajdujących się na obszarze objętym planem transportowym. Przy sporządzaniu rysunku należy używać oznaczeń i nazewnictwa umożliwiających jednoznaczne powiązanie części tekstowej planu transportowego z jego częścią graficzną. W przypadku przewozów o charakterze użyteczności publicznej wykonywanych w komunikacji miejskiej, sporządzenie części graficznej planu transportowego nie jest wymagane. Uzasadnienie planu transportowego [4. 7] powinno zawierać w szczególności: 1. Określenie wpływu uwarunkowań, związanych z zagospodarowaniem przestrzennym, na organizację publicznego transportu zbiorowego, 2. Określenie w jaki sposób zostały uwzględnione potrzeby osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej zdolności ruchowej, oraz jakie przyjęto rozwiązania zapewniające tym osobom korzystanie z publicznego transportu zbiorowego, 3. Określenie w jakim zakresie zostały uwzględnione potrzeby wynikające z kierunku polityki państwa, w zakresie linii komunikacyjnych w międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozach pasażerskich oraz jakie przyjęto rozwiązania zapewniające realizację tych potrzeb. Plan transportowy uchwalony przez właściwe organy jednostek samorządu terytorialnego stanowi akt prawa miejscowego [8, art.9 pkt 3], w związku z czym projekt planu transportowego podlega stosownym uregulowaniom ustaw poszczególnych szczebli jednostek samorządu terytorialnego [5,6,7] oraz konsultacjom społecznym wg przyjętego trybu dla danych społeczności, w formie uchwał. Projekty planu transportowego wymagają pewnych uzgodnień. I tak: Projekt wojewódzkiego planu transportowego powinien być uzgodniony z marszałkami sąs iednich województw oraz zaopiniowany przez zarząd sąsiedniego związku powiatów, gdy taki zarząd jest utworzony, Projekt powiatowego planu transportowego powinien być uzgodniony ze starostami sąsiednich powiayów lub zarządami sąsiednich związków powiatów, a także zarząd sąsiedniego związku międzygminnego, gdy takie zostały utworzone, 11666

Projekt gminnego planu transportowego powinien być uzgodniony z właściwymi organami sąsiednich gmin lub zarządem sąsiedniego związku międzygminnego, jeśli taki istnieje. Plany transportowe mają charakter hierarchiczny, tzn. plany niższego szczebla powinny uwzgledniać plan transportowy wyższego szczebla. I tak: marszłkowie województw uwzględniają plan opracowany przez ministra ds. transportu; starostowie i zarządy zarządy związku powiatów uwzględniają plan przygotowany przez marszałka, natomiast wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast i zarządy związków międzygminnych uwzględniają plan ogłoszony przez starostę, zarząd związku powiatu, lub marszałka województwa. Plan transportowy jest podawany do publicznej wiadomości przez jego ogłoszenie we właściwym dla organizatora dzienniku urzędowym, a w przypadku gdy organizatorem jest związek międzygminny albo związek powiatów w sposób zwyczajowo przyjęty na obszarach gmin albo powiatów tworzących te związki oraz w dzienniku urzędowym województwa, na którego obszarze działa związek międzygminny albo związek powiatów. [8, art. 13, pkt.5]. 3 ZADANIA W ZAKRESIE ORGANIZOWANIA PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO Drugim zadaniem spoczywającym na organizatorach jest organizowanie publicznego transportu zbiorowego. Realizacja tego zadania wymaga od organizatora wykonania następujących czynności [8, art.15]: 1. Przeprowadzenia badań i analizy potrzeb przewozowych w publicznym transporcie zbiorowym, z uwzględnieniem potrzeb osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej zdolności ruchowej, 2. Podejmowania działań zmierzających do realizacji istniejącego planu transportowego, albo do jego aktualizacji, 3. Zapewnienia odpowiednich warunków funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego, w szczególności w zakresie: standardów dotyczących przystanków komunikacyjnych oraz dworców, korzystania z przystanków komunikacyjnych oraz dworców, c) funkcjonowania zintegrowanych węzłów przesiadkowych, d) funkcjonowania zintegrowanego systemu taryfowo-biletowego, e) systemu informacji dla pasażera, 4. Określania sposobu oznakowania środków transportu wykorzystywanych w przewozach o charakterze użyteczności publicznej, 5. Ustalania stawek opłat za korzystanie przez operatorów i przewoźników z przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem albo zarządzającym nie jest jednostka samorządu terytorialnego, zlokalizowanych na liniach komunikacyjnych na obszarze właściwości organizatora, 6. Określania przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, udostępnionych dla operatorów i przewoźników oraz warunków i zasad korzystania z tych obiektów. Określenie przystanków oraz warunków i zasad korzystania, następuje w drodze uchwały podjętej przez dany samorząd, 7. Określania przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem lub zarządzającym nie jest jednostka samorządu terytorialnego, udostępnionych dla wszystkich operatorów i przewoźników oraz informowaniu o stawce opłat za korzystanie z tych obiektów, 8. Przygotowania i przeprowadzenia postępowania prowadzącego do zawarcia umowy o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, 9. Zawierania umów z operatorami o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu, 10. Ustalania opłat za przewóz oraz innych opłat, za usługę świadczoną przez operatora w zakresię publicznego transportu zbiorowego, 11. Ustalania sposobu dystrybucji biletów za usługę świadczoną przez operatora w zakresie publicznego transportu zbiorowego, 12. Wykonywania zadań, o których mowa w art. 7 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1370/2007. 11667

Jedną z ważnych czynności podejmowanych przez organizatora w ramach organizowania publicznego transportu zbiorowego jest regulacja dostępu do przystanków i dworców. Za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców, których właścicielem albo zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, mogą być pobierane opłaty. Stawka opłaty jest ustalana w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem niedyskryminujących zasad. Wysokość stawki w transporcie drogowym nie może być wyższa niż: 0,05 zł za jedno zatrzymanie środka transportu na przystanku komunikacyjnym; 1 zł za jedno zatrzymanie środka transportu na dworcu [8,art.16 ust.4-5]. Stawki te mogą ulegać zmianie w stopniu odpowiadającym planowanemu średniorocznemu wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych, ustalonemu w ustawie budżetowej na dany rok. Opłaty te stanowią dochód właściwej jednostki samorządu terytorialnego, z przeznaczeniem na utrzymanie przystanków komunikacyjnych oraz dworców. Natomiast przy ustalaniu stawek opłat za korzystanie z dworców i przystanków kolejowych ustawa odsyła do przepisów o transporcie kolejowym. W przypadku innych rodzajów transportu przepisy ustawy sugerują stosowanie zasady korzystania z tych obiektów według ustaleń między operatorem lub przewoźnikiem a właścicielem lub zarządzającym przystankiem czy dworcem. W celu organizacji publicznego transportu zbiorowego organizator dokonuje wyboru operatora, zgodnie z prawem zamówień publicznych [11] oraz ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi [9], albo może bezpośrednio zawrzeć umowę o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego [8, art. 22 ust.1]. Przy udzielaniu zamówienia publicznego na wykonywanie publicznego transportu zbiorowego, w specyfikacji istotnych warunków zamówienia można uwzględnić w szczególności normy jakości i powszechną dostępność świadczonych usług, w tym: Liczbę i rodzaj środków transportu, niezbędnych do realizacji usług wraz z odpowiednim personelem oraz zapleczem technicznym, zabezpieczającym ich obsługę, które przedsiębiorca posiada w chwili składania oferty lub w których posiadaniu będzie najpóźniej w chwili rozpoczęcia świadczenia usług, Rozwiązania techniczne zastosowane w środkach transportu służące zwłaszcza zapewnieniu ochrony środowiska oraz dogodnej obsługi pasażerów, w tym osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej zdolności ruchowej, Standard wyposażenia środków transportu. [8,art. 21. ust.1-3]. Umowa o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego może dotyczyć: linii komunikacyjnej albo linii komunikacyjnych albo sieci komunikacyjnej [8,art. 24 ust. 1.] Po wybraniu najkorzystniejszej oferty według określonych warunków i kryteriów zawierana jest w terminie 30 dni od wyboru oferty umowa o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, na oznaczony czas, nie dłuższy niż 10 lat w transporcie drogowym i 15 lat w transporcie kolejowym i pozostałych środków transportu [8,art. 25 ust 1-2]. W treści umowy określony jest zakres usług wraz z wymaganiami dotyczącymi norm jakości usług, wymagania i warunki korzystania ze środków transportowych, zasady rozliczeń, sposób dystrybucji biletów, zasady współpracy przy tworzeniu i aktualizacji rozkładów jazdy, warunki reklamacji oraz inne, a w transporcie kolejowym zakres korzystania z infrastruktury (szerzej 8, art. 25 ust. 3]. Zgodnie z [8, art.28 ust1] po zawarciu umowy o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego organizator wydaje operatorowi zaświadczenie, które potwierdza posiadanie przez operatora uprawnień do wykonywania publicznego transportu zbiorowego na danej linii, liniach komunikacyjnych lub sieci komunikacyjnej, w liczbie odpowiadającej liczbie środków transportu, którymi będzie wykonywany transport drogowy. W przypadku przewozu niebędącego o charakterze użyteczności publicznej może on być wykonywany przez przedsiębiorcę po dokonaniu zgłoszenia zamiaru wykonania takiego przewozu do właściwego organizatora i wydaniu przez organizatora potwierdzenia zgłoszenia [8,art. 30 ust. 1-3]. Natomiast w transporcie kolejowym ten rodzaj przewozów może być wykonywany przez przedsiębiorcę na zasadzie decyzji o przyznaniu otwartego dostępu [8, art.31]. 11668

4 ZARZĄDZANIE PUBLICZNYM TRANSPORTEM ZBIOROWYM W ramach zarządzania publicznym transportem zbiorowym na organizatorze ciążą następujące obowiązki [8,art. 43 ust.1]: 1. Negocjowanie i zatwierdzanie zmian do umowy z operatorem oraz ocena i kontrola realizacji przez operatora i przewoźnika wykonywanych usług; 2. Kontrola nad przestrzeganiem przez operatora i przewoźnika zasad funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego; 3. Współpraca przy aktualizacji rozkładów jazdy w celu poprawy funkcjonowania przewozów o charakterze użyteczności publicznej; 4. Analiza realizacji zaspokajania potrzeb przewozowych wynikających z wykonywania przewozów na podstawie umowy o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego; 5. Dokonywanie zmian w przebiegu istniejących linii komunikacyjnych oraz zatwierdzanie rozkładów jazdy i ich aktualizacji w przypadku przewozów wykonywanych na podstawie potwierdzenia zgłoszenia przewozu; 6. Administrowanie systemem informacji dla pasażera; 7. Wykonywania zadań, o których mowa w art. 7 ust. 1 i 3 rozporządzenia (WE) nr 1370/2007 (dot. podawania do publicznej wiadomości sprawozdania zbiorczego na temat zobowiązań z tytułu świadczenia usług publicznych oraz informacji o bezpośrednim udzieleniu zamówień prowadzących do zawarcia umów w zakresie transportu kolejowego. Wymienione powyżej zadania odnoszące się do zarządzania publicznym transportem zbiorowym były już wcześniej ujęte w regulacjach prawnych i realizowane przez podmioty zarządzające transportem publicznym. WNIOSKI W ustawie o publicznym transporcie zbiorowym wydzielone zostały, adekwatnie do podziału administracyjnego, różne poziomy zarządzania transportem publicznym, zwiększając zaangażowanie i odpowiedzialność samorządów za organizację i finansowanie podlegającego im transportu. Wprowadzonych zostało szereg nowych procedur w planowaniu i strategiach rozwoju systemów komunikacyjnych, zwiększając ich dostępność i atrakcyjność, co w rezultacie powinno przyczynić się do podniesienia standardu podróży i jednocześnie satysfakcji pasażera. Obowiązek ustalenia i powołania organów kompetencyjnych oraz zarządzania komunikacją pasażerską w poszczególnych jednostkach administracyjnych, w ramach wykonawstwa zadań służby publicznej w transporcie, ma swoje uzasadnienie. Przesłanką słuszności takiego rozwiązania jest przekonanie, że podejmowanie decyzji jak najbliżej miejsca realizacji najszybciej doprowadzi do właściwego podziału zadań przewozowych i odpowiedniego kształtu tej komunikacji, odpowiadającego rzeczywistym potrzebom lokalnej społeczności. Jednocześnie rozwiązanie to ma pozwolić na uzyskanie rozsądnych kosztów realizacji przewozów pasażerskich na danym obszarze oraz podniesienia efektywności lokalnej komunikacji pasażerskiej. Podniesienie rangi publicznego transportu zbiorowego jest zgodne z aktualnymi tendencjami polityki transportowej, zmierzającymi do tego, aby rozwiązać uciążliwe problemy komunikacyjne na drodze zmiany modelu mobilności społeczeństwa i zmiany jego nastawienia do środków komunikacji zbiorowej. Natąpiła zmiana w podejściu do przewozó8. regionalnych. Definicja przewozów o zasięgu wojewódzkim dotychczas zawarta była jedynie w ustawie o transporcie kolejowym, jako regionalne przewozy pasażerskie i nawiązywała do procesów regionalizacji, a transport regionalny był postrzegany, jako istotny czynnik w polityce regionalnej UE. Natomiast obecnie definicja taka obowiązuje również w transporcie drogowym, z tą różnicą, że w transporcie kolejowym linia komunikacyjna może przekraczać granice województwa, a w transporcie drogowym jest ograniczona do obszaru jednego województwa [1, s.26]. Celem ustawy o publicznym transporcie zbiorowym jest także dążenie do zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego poprzez zapewnienie powszechnej dostępności do usług 11669

tego transportu, wykorzystując ekologiczne środki transportu, zmniejszając jednocześnie udział transportu indywidualnego. Streszczenie W artykule przedstawione zostały unijne i krajowe regulacje prawne odnoszące się do organizacji i zarządzania publicznym transportem zbiorowym. Regulacje te obejmują różne jednostki samorządowe w Polsce, w tym samorządy gminne, powiatowe i samorządy wojewódzkie, odpowiedzialne za transport publiczny na swoim obszarze administracyjnym. Szczegóna uwaga została zwrócona na właściwości i kompetencje organizatora publicznego transportu zbiorowego, które określone zostały w ustawie o publicznym transporcie zbiorowym Do zadań tych należy planowanie rozwoju transportu,organizowanie publicznego transportu zbiorowego oraz zarządzanie publicznym transportem zbiorowym. Najważniejszym elementem planowania rozwoju transportu publicznego jest opracowanie planu zrównoważonego rozwoju transportu. A artykule przestawiony został zakres oraz etapy przygotowania planu transportowego. The role and tasks of the transport organizer in the light of the Law on public transport Abstract The article presents the EU and national legal regulations relating to the organization and management of collective public transport. These regulations include various local government units in Poland, such as local governments, county and provincial governments that are responsible for public transportin their administrative area. Special attention has been paid to the properties and powers of the organizer of public transport, which are set out in the Public Transport Act. These tasks include transport planning, organizing public transport and public management of public transport. The most important part of the public transport development planning is to develop a plan for the sustainable development of transport. The article presents the scope of the plan preparations as well as its consecutive stages. BIBLIOGRAFIA 1. Dyr T., Mocne i słabe strony ustawy o publicznym transporcie zbiorowym. Autobusy 2011,nr 5. 2. Mikel P., Użyteczność publiczna w transporcie zbiorowym. Komunikacja publiczna 2011,nr 10. 3. Rozporządzenie (WE) nr 1370/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z 23 października 2007 r. dotyczące usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasażerskiego. DzUrz WE 2007, L. 315 z 3.12.2007. 4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 maja 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego. Dz.U. Nr 117, poz. 684). 5. Ustawa o samorządzie gminnym. DzU z 2001r. nr 142, poz. 1591, z późn. zm. 6. Ustawa o samorządzie powiatowym. DzU z 2001r. nr 142, poz. 1592, z późn. zm. 7. Ustawa o samorządzie województwa, DzU z 2001r. nr 142, poz. 159o, z późn. zm. 8. Ustawa z 16 grudnia 2010 o publicznym transporcie zbiorowym. Dz.U. z 2011 r. nr 5, poz. 13. 9. Ustawa z dnia 9 stycznia 2009 o koncesji na roboty budowlane lub usługi. DzU Nr 19. poz. 101, z późn. zm. 10. Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa. Dziennik Ustaw z 1998 r., nr 96, poz. 603. 11. Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r Prawo zamówień publicznych, DzU z 2010r, Nr 113, poz. 759, Nr 161, poz. 1078 i 182, poz. 1228. 11670