INSTRUKCJA ŁĄCZEŃ RUCHOWYCH

INSTRUKCJA ŁĄCZEŃ RUCHOWYCH W ELEKTROENERGETYCZNYCH SIECIACH ROZDZIELCZYCH ENERGA GDAŃSKA KOMPANIA ENERGETYCZNA SA GDAŃSK, GRUDZIEŃ 2001R. 1

Lp. 1 Podpisem stwierdzamy, że zapoznaliśmy się z niniejszą instrukcją i zobowiązujemy się do jej przestrzegania: Data Imię i nazwisko Stanowisko Podpis potwier- zapoznanego zapoznanego zapoznanego dzenia z instrukcją z instrukcją z instrukcją 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Poznań, maj 2001r. 2 PTPiREE

24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 Poznań, maj 2001r. 3 PTPiREE

Spis treści 1. Wstęp... 9 1.1. Przedmiot instrukcji... 9 1.2. Zakres instrukcji... 9 1.3. Przeznaczenie instrukcji... 9 1.4. Definicje... 9 1.5. Dokumenty związane... 13 2. Wymagania... 14 2.1. Wymagania zdrowotne... 14 2.2. Wymagania kwalifikacyjne... 14 2.3. Nadawanie, zawieszanie i utrata upoważnień do wykonywania czynności łączeniowych i poleceń ruchowych... 15 3. Zasady wykonywania łączeń ruchowych... 16 3.1. Zwroty obowiązujące przy wydawaniu poleceń ruchowych i przyjmowaniu meldunków o ich wykonaniu... 16 3.2. Tryb wydawania poleceń ruchowych... 16 3.3. Organizacja wykonywania łączeń... 17 3.4. Aparatura łączeniowa i sposób jej wykorzystywania... 19 3.5. Stosowanie kart przełączeń... 21 3.6. Wykonywanie łączeń za pomocą telemechaniki... 22 4. Technologia łączeń ruchowych... 22 4.1. Wskazówki ogólne... 22 4.2. Czynności łączeniowe w sieciach niskiego napięcia... 25 4.3. Czynności łączeniowe w sieciach średniego napięcia... 26 4.4. Czynności łączeniowe w sieciach 110 kv... 28 5. Dokumentacja ruchowa... 29 Załącznik nr 1 - Karta przełączeń... 31 Poznań, maj 2001r. 4 PTPiREE

1. WSTĘP 1.1. Przedmiot instrukcji Przedmiotem instrukcji są zasady wykonywania łączeń ruchowych w elektroenergetycznych sieciach rozdzielczych. 1.2. Zakres instrukcji Postanowienia instrukcji mają zastosowanie przy wykonywaniu łączeń ruchowych w elektroenergetycznych sieciach rozdzielczych. 1.3. Przeznaczenie instrukcji Instrukcja jest przeznaczona dla pracowników zajmujących się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowiskach dozoru i eksploatacji, w zakresie wykonywania łączeń ruchowych w elektroenergetycznych sieciach rozdzielczych. Instrukcja jest zgodna z wymogami norm zarządzania jakością. 1.4. Definicje 1.4.1. Awaria - nagłe, nieplanowane zdarzenie ruchowe, które zagraża: 1) realizacji umów sprzedaży energii elektrycznej i umów na świadczenie usług, 2) ciągłości zasilania w energię elektryczną do odbiorców, 3) bezpieczeństwu osób i mienia. 1.4.2. Awaryjny układ pracy - przewidywany przez operatora systemu przesyłowego lub rozdzielczego układ pracy urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych, dla przypadku awaryjnego wyłączenia określonych elementów sieciowych. 1.4.3. Czas trwania awarii - czas od momentu powstania awarii do momentu jej likwidacji ogłoszony przez operatora systemu przesyłowego lub rozdzielczego. 1.4.4. Dysponowanie systemem elektroenergetycznym przez operatora systemu przesyłowego lub operatora systemu rozdzielczego - dysponowanie systemem elektroenergetycznym przez operatora systemu przesyłowego lub operatora systemu rozdzielczego polega na: 1) planowaniu i kontrolowaniu pracy jednostek wytwórczych określonych w Instrukcji ruchu i eksploatacji sieci przesyłowej oraz w Instrukcji ruchu i eksploatacji sieci rozdzielczych, z uwzględnieniem procesów rynkowych zawierania umów sprzedaży energii elektrycznej, 2) planowaniu i kontrolowaniu pracy sieci elektroenergetycznej, 3) wydawaniu poleceń na wykonanie czynności regulacyjnych, sterowniczych oraz operacji łączeniowych na określonych urządzeniach wytwórczych i sie- Poznań, maj 2001r. 5 PTPiREE

ciowych przez personel ruchowy podległych szczebli, niezależnie od posiadania praw właścicielskich do tych urządzeń. 1.4.5. Eksploatacja sieci rozdzielczej - zespół działań utrzymujących zdolność sieci rozdzielczej do niezawodnej pracy i zasilania odbiorców oraz współpracy z innymi sieciami. 1.4.6. Elektroenergetyczna linia napowietrzna prądu przemiennego - jest to urządzenie napowietrzne prądu przemiennego przeznaczone do przesyłania energii elektrycznej, składająca się z przewodów, izolacji, konstrukcji wsporczych, osprzętu oraz innych elementów wynikających ze sposobu pracy linii. 1.4.7. Elektroenergetyczna linia kablowa prądu przemiennego - jest to kabel wielożyłowy lub wiązka kabli jednożyłowych w układzie wielofazowym albo kilka kabli jedno- lub wielożyłowych połączonych równolegle, wraz z osprzętem, ułożone na wspólnej trasie, łączące zaciski dwóch urządzeń elektrycznych jedno- lub wielofazowych albo jedno- lub wielobiegunowych. 1.4.8. Informacja dyspozytorska - przekazywanie danych pomiędzy służbami dyspozytorskimi o wydarzeniach, zmianach układów połączeń, urządzeń i instalacji oraz zmianach parametrów, które mogą mieć wpływ i znaczenie przy eksploatacji systemu elektroenergetycznego. 1.4.9. Instrukcja eksploatacji - zatwierdzona przez kierownika zakładu instrukcja określająca procedury i zasady wykonywania czynności niezbędnych przy eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych, opracowana na podstawie odrębnych przepisów oraz dokumentacji producenta. 1.4.10. IRiESP - instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej. 1.4.11. IRiESR - instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Rozdzielczej. 1.4.12. Napięcie niskie (nn) - jest to napięcie nie wyższe od 1 kv. 1.4.13. Napięcie średnie (SN) - jest to napięcie wyższe od 1 kv i niższe od 110 kv. 1.4.14. Napięcie wysokie (WN) - jest to napięcie od 110 kv i nie wyższe niż 220 kv. 1.4.15. Napięcie najwyższe (NN) - jest to napięcie wyższe od 220 kv. 1.4.16. Napięcie znamionowe - wartość napięcia, przy którym producent przewidział pracę danego urządzenia. 1.4.17. Normalny układ pracy - określony przez operatora systemu rozdzielczego układ pracy urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych, w warunkach dostępności wszystkich elementów sieciowych. 1.4.18. Odbiorca - każdy, kto otrzymuje lub pobiera energię elektryczną na podstawie umowy z przedsiębiorstwem energetycznym. Poznań, maj 2001r. 6 PTPiREE

1.4.19. Oględziny urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych - oględziny polegają na obserwacji i ocenie elementów urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych bez przeprowadzania pomiarów czy prób eksploatacyjnych. 1.4.20. Operacje łączeniowe - operacje łączeniowe obejmują: 1) załączenie lub wyłączenie: linii, transformatora, dławika, baterii kondensatorów, 2) przełączenie urządzeń na systemach szyn zbiorczych w rozdzielni, 3) przełączenie zasilania potrzeb własnych jednostki wytwórczej z podstawowego na rezerwowe, 4) załączenie lub wyłączenie hydrogeneratorów do/z pracy kompensacyjnej. 1.4.21. Operacja ruchowa - jakakolwiek celowa zmiana: 1) stanu pracy urządzenia, 2) układu połączeń, 3) nastaw regulacyjnych, 4) nastaw sterowniczych. 1.4.22. Operatywne kierownictwo nad siecią lub urządzeniem - operatywne kierownictwo nad siecią lub urządzeniem jest to: 1) ciągłe śledzenie pracy urządzeń, 2) dokonywanie operacji ruchowych, bądź wydawanie poleceń dokonywania operacji ruchowych - dla elementów sieci rozdzielczej koordynowanych przez operatora systemu przesyłowego po uzgodnieniu z operatorem systemu przesyłowego, dla elementów sieci innych podmiotów na podstawie zawartych umów, 3) rejestrowanie stanów pracy urządzeń, 4) prowadzenie analiz z pracy urządzeń systemu rozdzielczego wraz z oceną ich efektywności. 1.4.23. Operatywny nadzór nad siecią lub urządzeniem - operatywny nadzór nad siecią lub urządzeniem jest to: 1) bieżące uzyskiwanie informacji o stanie pracy sieci, urządzeń, 2) przejmowanie w uzasadnionych przypadkach prowadzenia ruchu sieci, urządzeń, 3) wydawanie zgody na wykonanie łączeń ruchowych. 1.4.24. Polecenie ruchowe - polecenie ruchowe jest to polecenie wykonania czynności jako pracy bez polecenia określonych w niniejszej instrukcji, w myśl rozporządzenia wymienionego w pkt 1.4 poz. 4. 1.4.25. Pomieszczenie lub teren ruchu elektroenergetycznego - odpowiednio wydzielone pomieszczenie lub teren bądź część pomieszczenia lub terenu albo przestrzeni w budynkach lub poza budynkami, w których zainstalowane są urządzenia elektroenergetyczne dostępne tylko dla upoważnionych osób. 1.4.26. Pracownicy upoważnieni - pracownicy którzy w ramach swoich obowiązków służbowych lub na podstawie polecenia służbowego wykonują określone prace. Poznań, maj 2001r. 7 PTPiREE

1.4.27. Pracownicy uprawnieni - pracownicy posiadający sprawdzone i właściwe kwalifikacje w zakresie eksploatacji danego rodzaju urządzeń i instalacji energetycznych, potwierdzone świadectwem kwalifikacyjnym. 1.4.28. Przedsiębiorstwo energetyczne - podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji paliw albo energii lub obrotu nimi. 1.4.29. Samoczynne częstotliwościowe odciążanie (SCO) - samoczynne wyłączanie odbiorców w przypadku obniżenia się częstotliwości do określonej wielkości, spowodowanego deficytem mocy w systemie elektroenergetycznym. 1.4.30. Sieć przesyłowa - sieć służąca do przesyłania i dystrybucji energii elektrycznej o napięciu wyższym niż 110 kv. 1.4.31. Sieć rozdzielcza - sieć służąca do przesyłania i dystrybucji energii elektrycznej o napięciu nie wyższym niż 110 kv. 1.4.32. Służba dyspozytorska - komórka organizacyjna przedsiębiorstwa elektroenergetycznego uprawniona do prowadzenia ruchu sieci i kierowania pracą jednostek wytwórczych. 1.4.33. Stacja elektroenergetyczna - zespół urządzeń służących do przetwarzania i rozdzielania energii elektrycznej, znajdujących się we wspólnym pomieszczeniu lub ogrodzeniu albo umieszczonych na wspólnych konstrukcjach wsporczych, wraz z urządzeniami pomocniczymi. 1.4.34. Stan normalny systemu elektroenergetycznego - warunki pracy systemu elektroenergetycznego, w którym wartości parametrów systemu są zachowane w dopuszczalnych przedziałach. 1.4.35. System elektroenergetyczny - sieci wraz z przyłączonymi do nich instalacjami do wytwarzania lub pobierania energii elektrycznej, współpracujące na zasadach określonych w odrębnych przepisach, zdolne do trwałego utrzymywania określonych parametrów niezawodnościowych i jakościowych dostaw energii elektrycznej oraz spełniania warunków obowiązujących we współpracy z innymi połączonymi systemami. 1.4.36. Świadectwo kwalifikacyjne - świadectwo, wydane przez komisję kwalifikacyjną powołaną przez Prezesa URE, stwierdzające spełnienie przez daną osobę odpowiednich wymagań kwalifikacyjnych do wykonywania pracy na stanowisku dozoru lub eksploatacji, w ustalonym zakresie: obsługi, konserwacji, napraw, kontrolno-pomiarowym, montażu dla określonych rodzajów urządzeń i instalacji elektroenergetycznych. 1.4.37. System (układ) telemechaniki - zespół urządzeń służących do zbierania i zdalnego przesyłu informacji w systemie elektroenergetycznym, obejmujący telemetrię (przesył pomiarów), telesygnalizację (przesył sygnałów dyskretnych), telesterowanie (przesył poleceń), bądź innych informacji specjalnych. Poznań, maj 2001r. 8 PTPiREE

1.4.38. Wyłączenie zakłóceniowe - każde samoczynne lub operatywne (ręczne) wyłączenie (także jednostronne) elementu podstawowego systemu, dokonane nagle. 1.4.39. Zakłócenie - jedno lub więcej wyłączeń zakłóceniowych elementów podstawowych systemu, które są rezultatem jednego przyczynowo-skutkowego ciągu zdarzeń. 1.4.40. Zdarzenie ruchowe - jakakolwiek zmiana: 1) stanu pracy urządzenia, instalacji lub sieci, 2) układu połączeń, 3) nastaw regulacyjnych, 4) nastaw sterowniczych. 1.4.41. Zespół pracowników pogotowia energetycznego - grupa pracowników, w której wszyscy posiadają ważne świadectwo kwalifikacyjne a co najmniej 2 osoby posiadają upoważnienie do wykonywania czynności łączeniowych nadane przez kierownika zakładu. 1.5. Dokumenty związane 1) Ustawa Kodeks Pracy z dnia 26 czerwca 1974r. Dz. U. 74.24.141, z późniejszymi zmianami. 2) Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, Dz. U. 97.54.348, z późniejszymi zmianami. 3) Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, Dz. U. 97.129.844. 4) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych, Dz. U. 99.80.912. 5) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996r. w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane, przez co najmniej dwie osoby, Dz. U. 96.62.288 z późniejszymi zmianami. 6) Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996r., w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy, Dz. U. 96.69.332,z późniejszymi zmianami. 7) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 16 marca 1998 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych dla osób zajmujących się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci oraz trybu stwierdzania tych kwalifikacji, rodzajów instalacji i urządzeń, przy których eksploatacji wymagane jest posiadanie kwalifikacji, jednostek organizacyjnych, przy których powołuje się komisje kwalifikacyjne, oraz wysokości opłat pobieranych za sprawdzenie kwalifikacji, Dz. U. 98.59.377,z późniejszymi zmianami. Poznań, maj 2001r. 9 PTPiREE

8) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 25 września 2000 r. w sprawie szczegółowych warunków przyłączenia podmiotów do sieci elektroenergetycznych, obrotu energią elektryczną, świadczenia usług przesyłowych, ruchu sieciowego i eksploatacji sieci oraz standardów jakościowych obsługi odbiorców, Dz. U. 00.85.957. 9) PN-E-08501:1988 Tablice i znaki bezpieczeństwa. 10) Instrukcja organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych obowiązująca w danym przedsiębiorstwie energetycznym. 11) Ramowa instrukcja eksploatacji stacji elektroenergetycznych wysokich napięć. PTPiREE, Poznań 2001. 12) Instrukcja eksploatacji transformatorów wraz z zasadami składowania transformatorów rezerwowych i zagadnieniami transportowymi. PTPiREE, Poznań 2001. 13) Ramowa instrukcja eksploatacji układów zabezpieczających, pomiarowych, regulacyjnych i sterowniczo-sygnalizacyjnych urządzeń elektrycznych. PTPiREE, Poznań 2001. 14) Instrukcja ruchu i eksploatacji sieci przesyłowej. PSE, Warszawa 2001. 15) Instrukcja ruchu i eksploatacji sieci rozdzielczej. PTPiREE, Poznań 2001. 2. WYMAGANIA 2.1. Wymagania zdrowotne Pracownicy kierowani do wykonywania łączeń ruchowych ważne zaświadczenie lekarskie a dla pracowników kierowanych do prac na wysokości powyżej 3 m zaświadczenie lekarskie wraz z zezwoleniem na pracę na wysokości. Pracownicy dozoru ważne zaświadczenie lekarskie. 2.2. Wymagania kwalifikacyjne 2.2.1. Dyspozytor (dyżurny inżynier ruchu, inny pracownik wydający polecenia ruchowe) Pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowisku dozoru oraz upoważnienie nadane przez kierownika zakładu do wydawania poleceń ruchowych podległemu personelowi ruchowemu oraz do operatywnego kierowania i nadzorowania ruchu określonych obszarów sieci rozdzielczej. 2.2.2. Personel ruchowy Pracownicy posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowisku eksploatacji oraz upoważnienie do wykonywania czynności łączeniowych. Poznań, maj 2001r. 10 PTPiREE

2.2.3. Pierwszy dyżurny (kierujący zespołem pogotowia energetycznego) Pracownik wyznaczony w harmonogramie dyżurów, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowisku eksploatacji oraz upoważnienie do wykonywania czynności łączeniowych. W zespołach powołanych doraźnie jako zespoły pogotowia energetycznego kierującego zespołem wyznacza kierownik zakładu lub upoważniony dyspozytor. Pełnienie funkcji pierwszego dyżurnego (kierującego zespołem pogotowia energetycznego) musi wynikać z harmonogramu dyżurów lub zapisu w dzienniku operacyjnym. 2.2.4. Drugi dyżurny (członek zespołu pogotowia energetycznego) Pracownik wyznaczony w harmonogramie dyżurów, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowisku eksploatacji oraz upoważnienie do wykonywania czynności łączeniowych podporządkowany służbowo pierwszemu dyżurnemu (kierującemu zespołem pogotowia energetycznego). Pełnienie funkcji drugiego dyżurnego (członka zespołu pogotowia energetycznego) musi wynikać z harmonogramu dyżurów lub zapisu w dzienniku operacyjnym. 2.3. Nadawanie, zawieszenie i utrata upoważnień do wykonywania czynności łączeniowych i poleceń ruchowych 2.3.1. Nadawanie upoważnień Upoważnienie do wykonywania czynności łączeniowych nadaje kierownik zakładu na podstawie ważnego świadectwa kwalifikacyjnego uprawniającego do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowisku eksploatacji oraz na podstawie pisemnego potwierdzenia sprawdzenia wiadomości teoretycznych i praktycznych przez osoby upoważnione przez kierownika zakładu lub w ośrodku szkoleniowym. Upoważnienie do wydawania poleceń ruchowych nadaje kierownik zakładu na podstawie ważnego świadectwa kwalifikacyjnego uprawniającego do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowisku dozoru oraz na podstawie pisemnego potwierdzenia sprawdzenia wiadomości teoretycznych i praktycznych przez osoby upoważnione przez kierownika zakładu lub w ośrodku szkoleniowym. 2.3.2. Zawieszenie upoważnień Upoważnienia ulegają zawieszeniu w przypadku: 1) utraty ważności świadectwa kwalifikacyjnego w okresie krótszym niż 6 miesięcy, 2) utraty ważności zaświadczenia lekarskiego w okresie krótszym niż 6 miesięcy Ich przywrócenie następuje po ustaniu przyczyn. W przypadku przerwy powyżej 6 miesięcy w wykonywaniu łączeń ruchowych lub wydawaniu poleceń ruchowych należy odbyć 5-dniowe dublowanie. 2.3.3. Utrata upoważnień Utrata upoważnień następuje w przypadku: 1) przerwy powyżej 12-tu miesięcy w wykonywaniu czynności łączeniowych, 2) przerwy powyżej 12-tu miesięcy w wydawaniu poleceń ruchowych, 3) stwierdzenie nieprzestrzegania niniejszej instrukcji, Poznań, maj 2001r. 11 PTPiREE

Przywrócenie utraconych upoważnień następuje na podstawie pisemnego potwierdzenia sprawdzenia wiadomości teoretycznych i praktycznych przez osoby upoważnione przez kierownika zakładu lub w ośrodku szkoleniowym. 3. ZASADY WYKONYWANIA ŁĄCZEŃ RUCHOWYCH 3.1. Zwroty obowiązujące przy wydawaniu poleceń ruchowych i przyjmowaniu meldunków o ich wykonaniu Przy wydawaniu poleceń ruchowych i przyjmowaniu meldunków o ich wykonaniu obowiązują następujące zwroty: 1) dla zmiany położenia styków wyłącznika, rozłącznika: - z a ł ą c z y ć, - w y ł ą c z y ć, 2) dla zmiany położenia noży odłącznika, uziemnika stałego: - z a m k n ą ć, - o t w o r z y ć, 3) dla uziemiaczy przenośnych: - z a ł o ż y ć, - z d j ą ć, 4) dla bezpieczników: - w y j ą ć, - w ł o ż y ć, 5) dla rozdzielnic dwuczłonowych jako odpowiednik otwarcia (zamknięcia) odłączników: - wytoczyć człon wyłącznikowy (bezpiecznikowy, odłącznikowy) do położenia p r ó b a, - wtoczyć człon wyłącznikowy (bezpiecznikowy, odłącznikowy) do położenia p r a c a, 6) dla automatyki SPZ, SZR, PZW, ARN: - z a b l o k o w a ć, - o d b l o k o w a ć. 3.2. Tryb wydawania poleceń ruchowych 3.2.1. Wszystkie czynności związane z łączeniami muszą być realizowane w warunkach spokoju i bez stosowania nacisku w kierunku szybkiego i nerwowego działania, z dużą dozą rozwagi i ostrożności. 3.2.2. Polecenia na wykonywanie czynności łączeniowych wydaje służba dyspozytorska, która sprawuje operatywne kierownictwo nad siecią i urządzeniami elektroenergetycznymi. Polecenia ruchowe powinny być podawane w formie zwięzłej, jednoznacznej i zrozumiałej, przy użyciu zdefiniowanych zwrotów. Przyjmujący polecenie ruchowe powtarza treść polecenia zapisując je w dzienniku operacyjnym. W zapisie należy podać czas otrzymania polecenia ruchowego, nazwisko dyspozytora i ewentualnie symbol jednostki organizacyjnej. Zapisy polecenia u przyjmującego i wydającego polecenie ruchowe powinny być jednakowe. Wydane polecenia ruchowe i meldunki o ich wykonaniu powinny być rejestrowane na nośniku magnetycznym lub cyfrowym. Operator systemu rozdzielczego ustala okres ich przechowywania, jednak nie może być on krótszy niż 1 miesiąc. 3.2.3. Polecenie może być wydane wyłącznie osobie upoważnionej do wykonywania czynności łączeniowych. Poznań, maj 2001r. 12 PTPiREE

3.2.4. Polecenie na wykonanie czynności łączeniowych należy wydać osobie przyjmującej w sposób bezpośredni - osobiście lub przy użyciu środków łączności. Przy niedostatecznej słyszalności lub w razie braku łączności dopuszcza się pośrednictwo w przekazywaniu poleceń ruchowych. W takim przypadku funkcje pośrednika pełnić może wyłącznie osoba upoważniona do wydawania poleceń ruchowych lub wykonywania czynności łączeniowych. 3.2.5. Zasady podane w pkt. 3.2.2. obowiązują również osoby pośredniczące w przekazywaniu poleceń ruchowych i meldunków o ich wykonaniu. 3.2.6. W przypadku wieloosobowych zespołów wykonawczych, polecenie ruchowe wydaje się pierwszemu dyżurnemu (kierującemu zespołem pogotowia energetycznego). 3.2.7. Dyspozytor wyższego szczebla ma prawo zawiesić wykonanie lub odwołać polecenie ruchowe dyspozytora szczebla niższego. 3.2.8. Przyjmujący polecenie ruchowe ma prawo i obowiązek odmowy wykonania polecenia, które jego zdaniem, stwarza zagrożenie utraty życia lub zdrowia albo zakłócenia w pracy urządzeń. W takim przypadku odmawiający powiadamia o odmowie swego bezpośredniego przełożonego. 3.3. Organizacja wykonywania łączeń 3.3.1. Wszystkie czynności łączeniowe w stacjach ze stałą obsługą wykonują dyżurni stacji na polecenie dyspozytora, sprawującego operatywne kierownictwo nad stacją lub jej częścią. 3.3.2. W przypadku wieloosobowej obsługi stacji w harmonogramach dyżurów należy wyznaczyć pierwszych dyżurnych. 3.3.3. Czynności łączeniowe w stacjach bez stałej obsługi mogą wykonywać osoby upoważnione do wykonywania czynności łączeniowych - na polecenie dyspozytora, sprawującego operatywne kierownictwo nad stacją lub jej częścią. 3.3.4. W przypadku, gdy ruch stacji prowadzą dwie służby dyspozytorskie, ich kompetencje ruchowe winny być określone w instrukcji szczegółowej eksploatacji stacji lub instrukcji współpracy służb dyspozytorskich. 3.3.5. W przypadku wykonywania czynności łączeniowych wymagających łączeń w różnych punktach sieci dyspozytor zobowiązany jest określić wykonującemu łączenie kolejność wykonywania czynności w każdym z punktów (stacja, linia). 3.3.6. W urządzeniach odbiorcy, które są w operatywnym kierownictwie lub nadzorze służb dyspozytorskich operatora sieci rozdzielczej, czynności łączeniowe wykonuje się w oparciu o IRiESR odbiorcy, której zapisy powinny być zgodne z IRiESR operatora sieci rozdzielczej i postanowieniami niniejszej instrukcji. 3.3.7. Wykonywanie czynności łączeniowych bez polecenia ruchowego dozwolone jest tylko w przypadkach: Poznań, maj 2001r. 13 PTPiREE

1) czynności związane z ratowaniem zdrowia lub życia ludzkiego, 2) zabezpieczenia urządzeń, instalacji i sieci przed zniszczeniem, 3) przez uprawnione i upoważnione osoby w ramach prac eksploatacyjnych określonych w instrukcjach szczegółowych. W przypadkach wymienionych w pkt 1) i 2) wykonujący czynności łączeniowe bez polecenia ruchowego musi zawiadomić odpowiednią służbę dyspozytorską oraz swojego bezpośredniego przełożonego. 3.3.8. Na jedno polecenie ruchowe można wykonać: 1) wszystkie czynności łączeniowe w jednym polu, 2) wszystkie czynności łączeniowe prowadzone w jednej stacji SN/nN zmierzające do otwarcia lub zamknięcia odłącznika, 3) wszystkie czynności dla załączania i wyłączania transformatora dwu- i trójuzwojeniowego, 4) manipulacje wyłącznikami we wszystkich polach sekcji w rozdzielni SN dla wyszukania linii z doziemioną fazą, 5) w sieci nn wszystkie czynności łączeniowe i eksploatacyjne zmierzające do realizacji zadania. 3.3.9. Czynności łączeniowe mogą być wykonywane jednoosobowo za wyjątkiem: 1) czynności łączeniowych wymagających otwierania drzwi pól-celek będących pod napięciem lub zdejmowania ogrodzeń albo innych osłon ochronnych, 2) czynności łączeniowych na urządzeniach 110 kv wykonywanych za pomocą napędów ręcznych w przypadku niesprawnego zdalnego sterowania lub jego braku. Powyższe nie dotyczy zamykania i otwierania uziemników stałych, 3) czynności łączeniowych wykonywanych z pominięciem blokad manipulacyjnych, 4) zakładania uziemień przenośnych. Powyższe czynności należy wykonywać dwuosobowo. 3.3.10. Wszystkie czynności łączeniowe zespół pogotowia energetycznego wykonuje dwuosobowo. 3.3.11. Zakładanie i zdejmowanie uziemień przenośnych jak i zamykanie i otwieranie uziemników stałych może odbywać się tylko na polecenie dyspozytora. Miejsce założenia uziemienia przenośnego musi być dokładnie określone i omówione z dyspozytorem w aspekcie bezpieczeństwa pracy przy jego zakładaniu oraz zabezpieczenia miejsca pracy. Przy pracach na liniach napowietrznych o miejscu założenia dodatkowych uziemień w celu przygotowania miejsca pracy decyduje kierujący zespołem lub nadzorujący. 3.3.12. Bezpośrednio przed założeniem uziemienia przenośnego lub zamknięciem uziemnika stałego należy bezwzględnie sprawdzić brak napięcia w miejscu uziemienia. 3.3.13. Podczas łączeń wykonywanych dwuosobowo manipulacje wykonuje drugi dyżurny (członek zespołu brygady pogotowia energetycznego) wg wskazań i pod nadzorem pierwszego dyżurnego (kierującego zespołem pogotowia energetycznego). Odstępstwo od niniejszego dopuszcza się na zasadach pkt. 3.5.9. 3.3.14. W stacjach uznanych za niebezpieczne zabrania się wykonywania łączeń jednoosobowo. Poznań, maj 2001r. 14 PTPiREE

3.3.15. Stacje i rozdzielnie uznane za niebezpieczne lub takie, w których łączenia mogą być wykonywane tylko po całkowitym wyłączeniu napięcia, powinny znajdować się w aktualnych wykazach dostępnych w jednostkach służb dyspozytorskich, sprawujących nad nimi operatywne kierownictwo. 3.3.16. Podczas burzy (wyładowań atmosferycznych) zabrania się wykonywania czynności łączeniowych za pomocą napędów ręcznych, uziemiania i odziemiania za pomocą uziemników, zakładania i zdejmowania uziemień przenośnych - w szczególności w stacjach i na liniach napowietrznych oraz w stacjach wnętrzowych, do których doprowadzone są linie napowietrzne. 3.3.17. W przypadku likwidacji zakłóceń na określonym obszarze sieci, dyspozytor może upoważnić kierującego zespołem pogotowia energetycznego do przeprowadzenia koniecznych, dla likwidacji zakłócenia, czynności łączeniowych bez każdorazowego uzyskiwania zgody na ich wykonanie. Wydane w tym przypadku polecenie ruchowe winno zawierać: 1) dokładne i jednoznaczne określenie obszaru sieci, w którym może działać zespół pogotowia energetycznego, 2) ogólne lecz jednoznaczne określenie zadania do wykonania, np. odszukanie i wyeliminowanie uszkodzonego elementu sieci oraz załączenie pozostałych, nieuszkodzonych elementów. W czasie wykonywania poleconego zadania, praca jakiegokolwiek innego zespołu pogotowia energetycznego na tym obszarze sieci jest niedopuszczalna. 3.4. Aparatura łączeniowa i sposób jej wykorzystywania 3.4.1. Aparaturę łączeniową w sieci rozdzielczej stanowią: 1) wyłączniki, 2) rozłączniki i styczniki, 3) odłączniki, 4) bezpieczniki. 3.4.2. Wyłączniki przeznaczone są do wyłączania i załączania prądów roboczych i zwarciowych. 3.4.3. Rozłączniki przeznaczone są do załączania i wyłączania prądów roboczych w granicach znamionowego prądu ciągłego rozłącznika. 3.4.4. Styczniki służą do załączania i wyłączania prądów roboczych w granicach znamionowego prądu ciągłego stycznika. Charakteryzują się dużą zdolnością łączeń. 3.4.5. Odłączniki służą do tworzenia przerw izolacyjnych w obwodach elektrycznych. Manipulacje łączeniowe odłącznikami należy wykonywać w stanie bez obciążenia, za wyjątkiem przypadków szczególnych podanych w pkt. 3.4.7., 3.4.8., 3.4.9 i 3.4.10. 3.4.6. Bezpieczniki służą do zabezpieczania urządzeń elektroenergetycznych przed skutkami przeciążeń i zwarć. Poznań, maj 2001r. 15 PTPiREE

3.4.7. Za pomocą odłączników trójbiegunowych można załączać i wyłączać zdalnie w stanie jałowym, transformatory o mocy do 31,5 MVA o górnym napięciu 110 kv, jeżeli spełnione są następujące warunki: 1) odstępy między osiami biegunów odłącznika wynoszą co najmniej: a) 1900 mm - dla transformatorów o mocy do 25 MVA, b) 2100 mm - dla transformatorów o mocy do 31,5 MVA, 2) napięcie zasilania nie jest wyższe niż 121 kv, 3) zostały uprzednio wyłączone dławiki gaszące. 3.4.8. Za pomocą odłączników trójbiegunowych SN można: 1) wyłączyć i załączyć transformatory, których moce lub wartości obciążenia są zgodne z podanymi w tablicy Nr 1 Graniczne moce transformatorów, dla których dopuszczalne jest załączenie i wyłączenie za pomocą odłączników trójbiegunowych średniego napięcia, 2) wyłączyć i załączyć linie napowietrzne i kablowe o przekrojach i długościach wg tablicy Nr 2 Graniczne długości nieobciążonych linii napowietrznych i kablowych, za których dopuszczalne jest załączenie i wyłączenie za pomocą odłączników trójbiegunowych. 3.4.9. Poza manipulacjami określonymi w pkt. 3.4.8. dopuszcza się załączanie i wyłączanie odłącznikami trójbiegunowymi nieobciążone szyny zbiorcze, szyny obejściowe, przekładniki napięciowe oraz ograniczniki przepięć. 3.4.10. Dopuszcza się zamykanie i otwieranie pierścieni sieci SN odłącznikami napowietrznymi na czas wykonywania czynności łączeniowych wg zasad obowiązujących w danym przedsiębiorstwie energetycznym. Tablica 1. Graniczne moce transformatorów, dla których dopuszczalne jest załączenie i wyłączenie za pomocą odłączników trójbiegunowych średniego napięcia Moc znamionowa transformatora Napięcie (kva) (kv) W stanie jałowym W stanie obciążenia 1 2 3 3 125 i mniejszej - 6 200 i mniejszej 20 i mniejszej 10 315 i mniejszej 20 i mniejszej 15 400 i mniejszej 30 i mniejszej 20 500 i mniejszej 30 i mniejszej 30 1000 i mniejszej 50 i mniejszej 40 1250 i mniejszej - Tablica 2. Graniczne długości nieobciążonych linii napowietrznych i kablowych, za których dopuszczalne jest załączenie i wyłączenie za pomocą odłączników trójbiegunowych Rodzaj linii Napięcie Przekrój żył AL Maksymalna długość (kv) (mm 2 ) łączonego odcinka (km) 1 2 3 4 Kablowe 240-300 1,0 95-150 2,0 10 50-70 3,0 35 4,0 do 25 5,0 15 300 0,5 150-240 1,0 95-150 1,2 Poznań, maj 2001r. 16 PTPiREE

50-70 1,5 25-35 2,0 240-300 0,5 20 70-150 1,0 50 1,5 Napowietrzne do 40-10,0 3.5. Stosowanie kart przełączeń 3.5.1. Karta przełączeń (wzór wg zał. Nr 1) jest dokumentem ruchowym zawierającym zapis planu poleconych do wykonania czynności łączeniowych oraz kontroli prawidłowości ich realizacji. 3.5.2. Stosowanie karty przełączeń wymagane jest dla wszystkich zamierzonych łączeń obejmujących ciąg czynności w kilku miejscach (polach) poza przypadkami wymienionymi w pkt 3.3.8. Proste czynności (w jednym polu lub dla załączenia i wyłączenia transformatora) nie wymagają karty przełączeń. 3.5.3. Dopuszcza się wykonywanie łączeń bez wypełnienia kart przełączeń w przypadkach: 1) czynności związanych z ratowaniem zdrowia lub życia ludzkiego, 2) zabezpieczenia urządzeń, instalacji i sieci przed zniszczeniem, 3) awarii od chwili jej powstania do czasu jej likwidacji, za zgodą dyspozytora wydającego polecenia ruchowe. W przypadkach wymienionych w pkt 1) i 2) wykonujący czynności łączeniowe bez karty przełączeń musi zawiadomić odpowiednią służbę dyspozytorską oraz swojego bezpośredniego przełożonego. 3.5.4. Kartę przełączeń przygotowuje drugi dyżurny (członek zespołu pogotowia energetycznego), a sprawdza pierwszy dyżurny (kierujący zespołem pogotowia energetycznego). Zapisy na kartach przełączeń muszą być zwięzłe i jednoznaczne, a określenia technologiczne użyte w zapisie - zgodne ze zdefiniowanymi zwrotami. Karta przełączeń powinna być oznaczona numerem, którym należy posługiwać się przy wydawaniu poleceń i przekazywaniu meldunków o realizacji czynności wg karty. 3.5.5. W przypadku wykonywania łączeń jednoosobowo kartę przełączeń przygotowuje pierwszy dyżurny, a sprawdza dyspozytor wydający polecenie wykonania łączeń. 3.5.6. Dopuszcza się aby kartę przełączeń przygotowywał pierwszy dyżurny (kierujący zespołem pogotowia energetycznego), a sprawdzał dyspozytor wydający polecenie wykonania łączeń. 3.5.7. W przypadku wykonywania czynności łączeniowych dwuosobowo kartą przełączeń posługuje się pierwszy dyżurny (kierujący zespołem pogotowia energetycznego). Kieruje on łączeniami oraz odpowiada za ich prawidłowy przebieg i wykonanie. Drugi dyżurny (członek zespołu pogotowia energetycznego) wykonuje czynności polecone przez pierwszego dyżurnego (kierującego zespołem pogotowia energetycznego). W przypadku wykonywania czynności łączeniowych jednoosobowo wszystkie czynności wykonuje pierwszy dyżurny. 3.5.8. Podjęcie czynności łączeniowych należy odnotować w karcie zapisując czas ich rozpoczęcia. Wszystkie czynności należy wykonywać dokładnie w kolejności określonej Poznań, maj 2001r. 17 PTPiREE

w karcie przełączeń. Czas wykonania ostatniej czynności należy odnotować w karcie i zakończenie łączeń zameldować dyspozytorowi. 3.5.9. Dopuszcza się, aby pierwszy dyżurny (kierującego zespołem pogotowia energetycznego) przebywał w nastawni, skąd zdalnie wykonuje łączenia, a drugi dyżurny (członek zespołu pogotowia energetycznego) - na terenie rozdzielni kontrolując stan położenia łączników. W takim przypadku należy zachować szczególną ostrożność, a w trakcie łączeń drugi dyżurny (członek zespołu pogotowia energetycznego) musi przebywać w bezpiecznej odległości od wyłączanych (załączanych) urządzeń (łączników). Dyżurnym (kierującemu zespołem i członkowi zespołu pogotowia energetycznego) należy zapewnić dwustronną łączność telefoniczną lub radiową. 3.5.10. Karty przełączeń należy przechowywać przez okres jednego miesiąca. 3.5.11. Kartę przełączeń można zastąpić odpowiednim schematem, pod warunkiem umieszczenia na nim aparatów, którymi będą wykonywane łączeni i oznaczenia kolejności łączeń. Schemat musi zawierać opis zadania oraz datę, godzinę rozpoczęcia i zakończenia łączeń. Do każdego zadania winien być użyty oddzielny schemat. 3.6. Wykonywanie łączeń za pomocą telemechaniki 3.6.1. Telemechanikę należy traktować jako jeden ze środków użytkowania i obsługi ruchowej urządzeń elektroenergetycznych. 3.6.2. Możliwość zdalnego sterowania łącznikami lub automatyką za pomocą telemechaniki należy wykorzystywać w przypadkach łączeń planowych i zakłóceniowych 3.6.3. Pierwszy dyżurny (kierujący zespołem pogotowia energetycznego) po przybyciu na stację wyposażoną w telemechanikę zobowiązany jest zawiadomić o swej obecności dyspozytora, który sprawuje operatywne kierownictwo nad stacją lub jej częścią. 3.6.4. Przed wykonaniem łączeń z wykorzystaniem telemechaniki należy ostrzec osoby przebywające w rozdzielni o zamiarze przeprowadzenia manipulacji. 3.6.5. Manipulacje łączeniowe wykonane za pomocą telemechaniki należy odnotować w dzienniku operacyjnym. 3.6.6. Za pomocą telemechaniki nie wolno załączać urządzeń po ich samoczynnym wyłączeniu przez zabezpieczenia, które wykluczają załączenie do czasu stwierdzenia i usunięcia przyczyn samoczynnego wyłączenia. 4. TECHNOLOGIA ŁĄCZEŃ RUCHOWYCH 4.1. Wskazówki ogólne Poznań, maj 2001r. 18 PTPiREE

4.1.1. Przy wykonywaniu czynności łączeniowych należy przestrzegać następujących zasad: 1) stosować wymaganą przepisami odzież ochronną i sprzęt ochronny, 2) nie przeprowadzać czynności łączeniowych jeżeli w pobliżu miejsca łączenia przebywają osoby do tych czynności nieupoważnione, 3) obecność w rozdzielni osób innych, poza wykonującymi łączenia, winna być ograniczona. W zespole wykonującym czynności łączeniowe nie powinno uczestniczyć więcej niż 3 osoby, 4) przed przystąpieniem do czynności łączeniowych sprawdzić układ połączeń, stwierdzić identyczność nazwy i numeru pola, w którym ma być wykonana czynność z podanym w poleceniu ruchowym, 5) sprawdzić poziom oleju w wyłączniku olejowym, 6) przed otwarciem odłącznika sprawdzić wyłączenie wyłącznika, 7) sprawdzić otwarcie lub zamknięcie łącznika na trzech fazach, 8) przed i po wykonaniu czynności łączeniowych sprawdzić stan położenia blokad. 4.1.2. Przed przystąpieniem do wyłączenia urządzeń należy dokonać oględzin i oceny, czy dany łącznik może być użyty w aktualnych warunkach pracy stacji. 4.1.3. Przed każdym załączeniem urządzenia pod napięcie należy: 1) sprawdzić czy nie ma na nim, lub w jego polu, uziemiaczy przenośnych oraz czy otwarte są uziemniki stałe, 2) uruchomić, w polach transformatorów z chłodzeniem wymuszonym, układ chłodzenia oraz sprawdzić położenie przełącznika zaczepów, 3) skasować wskaźniki zadziałania zabezpieczeń po uprzednim odnotowaniu ich stanu, 4) załączyć napięcie pomocnicze w obwodzie blokad odpowiedniej rozdzielni, 5) sprawdzić czy łączniki, którymi wykonuje się manipulacje są w dobrym stanie technicznym. 4.1.4. Przy wykonywaniu prac eksploatacyjnych próbne manipulacje wykonywane bezpośrednio z napędów wyłącznikami, odłącznikami i uziemnikami, pozostającymi w stanie beznapięciowym, może przeprowadzać, w zakresie wynikającym z polecenia na pracę, kierujący zespołem wykonującym te prace. Jeżeli dla wykonania tych czynności konieczne jest odblokowanie napędów innych łączników, otwartych dla przygotowania tego miejsca pracy i znajdujących się częściowo pod napięciem, wówczas czynności te mogą być realizowane na polecenie ruchowe dyspozytora po wyprowadzeniu zespołu z miejsca pracy i usunięciu uziemień, jeżeli były stosowane. Na stacjach ze stałym dyżurem czynności łączeniowe powinien wykonywać dyżurny stacji, a na obiektach bez stałego dyżuru pierwszy dyżurny (kierujący zespołem pogotowia energetycznego) lub pracownik upoważniony do czynności łączeniowych. 4.1.5. Przy wykonywaniu łączeń w polach liniowych wyposażonych w wyłącznik i odłączniki należy zachować następującą kolejność manipulacji: 1) przy wyłączaniu: a) wyłączyć wyłącznik, b) otworzyć odłącznik liniowy, c) otworzyć odłącznik szynowy, 2) przy załączaniu: a) zamknąć odłącznik szynowy, b) zamknąć odłącznik liniowy, Poznań, maj 2001r. 19 PTPiREE

c) załączyć wyłącznik. 4.1.6. Przy wykonywaniu łączeń w polach liniowych rozdzielnicy dwuczłonowej, należy zachować następującą kolejność manipulacji: 1) przy wyłączaniu: a) wyłączyć wyłącznik, b) wytoczyć człon wyłącznikowy do pozycji próba, 2) przy załączaniu: a) wytoczyć człon wyłącznikowy do pozycji praca, b) załączyć wyłącznik. 4.1.7. Przy wykonywaniu łączeń w polach transformatorów trójuzwojeniowych należy zachować następującą kolejność manipulacji: 1) przy wyłączaniu: a) wyłączyć wyłączniki dolnych napięć, b) wyłączyć wyłącznik górnego napięcia (otworzyć odłącznik z napędem szybkim górnego napięcia), c) otworzyć odłączniki transformatorowe, a następnie szynowe dolnych napięć, d) otworzyć odłącznik szynowy strony górnego napięcia, 2) przy załączaniu: a) zamknąć odłącznik szynowy strony górnego napięcia, b) załączyć wyłącznik górnego napięcia (zamknąć odłącznik z napędem szybkim górnego napięcia), c) zamknąć odłączniki szynowe i transformatorowe dolnych napięć, d) załączyć wyłączniki dolnych napięć. 4.1.8. Przy załączaniu transformatorów dwuuzwojeniowych wyposażonych w wyłączniki po obu stronach - jako pierwszy należy załączyć wyłącznik strony górnego napięcia. Przy wyłączaniu czynności łączeniowe wykonywać w odwrotnej kolejności. W przypadkach uzasadnionych dopuszcza się odstępstwo od tej zasady. 4.1.9. Transformatory przystosowane do pracy równoległej można załączać i wyłączać do i z pracy równoległej wyłącznikami i rozłącznikami w dowolnej kolejności, przy czym musi ona zapewnić możliwość pomiaru napięć dla wyrównania ich poziomu przy załączaniu. 4.1.10. Transformatory można łączyć do ciągłej pracy równoległej, jeżeli spełnione są warunki określone w Załączniku nr 2 Praca równoległa transformatorów do Instrukcji eksploatacji transformatorów wraz z zasadami składowania transformatorów rezerwowych i zagadnieniami transportowymi. Transformatory można łączyć do chwilowej pracy równoległej na czas przełączeń, jeżeli spełnione są niżej wymienione warunki: - zachowana jest zgodność faz, - transformatory zasilane są z tej samej sekcji 110 kv, - wyrównane zostaną wartości napięć zasilających z obu transformatorów, - istniejące różnice w przekładniach, mocach i napięciach zwarcia obu transformatorów nie spowodują przepływu prądu wyrównawczego, uniemożliwiającego połączenie transformatorów do pracy równoległej (zadziałanie zabezpieczeń nadmiarowoprądowych w polu sprzęgła lub w polu jednego z transformatorów). Poznań, maj 2001r. 20 PTPiREE

Łączenie transformatorów do chwilowej pracy równoległej przy pomocy sprzęgła, należy dokonywać z odblokowanymi zabezpieczeniami sprzęgła, a po załączeniu sprawdzić obciążenie transformatorów i wielkość prądu płynącego przez sprzęgło. Następnie w zależności od miejsca i rodzaju wykonywanych przełączeń, zabezpieczenia w polu sprzęgła można zablokować. Decyzję o tym podejmuje dyspozytor, u którego w operatywnym kierownictwie znajdują się transformatory łączone do pracy równoległej i sprzęgło. Przeciwwskazania do łączenia transformatorów do pracy równoległej powinny być podane w szczegółowej instrukcji eksploatacji stacji. 4.1.11. Przy załączaniu pod napięcie szyn zbiorczych za pomocą wyłącznika sprzęgła należy, w pierwszej kolejności, zamknąć odłącznik systemu będącego pod napięciem. Przy wyłączaniu spod napięcia - w pierwszej kolejności należy otworzyć odłącznik od strony systemu wyłączanego. 4.1.12. Po każdej manipulacji odłącznikiem niezależnie od prawidłowości wskazań układów sterowania, należy stwierdzić, poprzez oględziny, jaki jest rzeczywisty stan położenia noży. 4.1.13. Wyłączniki średniego napięcia należy załączać zdalnie z nastawni lub korytarza obsługi. W przypadku uszkodzenia obwodu sterowania z nastawni lub korytarza obsługi, wyłącznik można tylko wyłączyć przyciskiem na napędzie, z korytarza nadzoru. 4.1.14. Odłączniki wyposażone w napędy mechaniczne i układy sterowania zdalnego należy sterować z nastawni, z zachowaniem postanowień pkt. 4.1.12. 4.1.15. Przy niesprawnym sterowaniu zdalnym odłączników, o których mowa w pkt. 4.1.14. dopuszcza się ich zamykanie i otwieranie z szafek kablowych z zachowaniem blokad. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się sterowanie z szafek z pominięciem blokad, lub za pomocą napędu ręcznego pod warunkiem wykonywania tej czynności dwuosobowo i po uzyskaniu zgody dyspozytora. 4.1.16. Otwieranie i zamykanie odłączników z pominięciem blokad lub za pomocą napędu ręcznego może być wykonywane tylko dwuosobowo i za zgodą dyspozytora, który prowadzi ruch urządzenia. 4.1.17. Zasady i sposób pominięcia blokad określa instrukcja szczegółowa eksploatacji stacji. 4.1.18. Odłączniki z napędem ręcznym należy otwierać i zamykać zdecydowanym ruchem dźwigni napędu. 4.2. Czynności łączeniowe w sieciach niskiego napięcia 4.2.1. Wyjmowanie i wkładanie bezpieczników należy wykonywać po wyłączeniu napięcia, za wyjątkiem sytuacji, kiedy inny sposób wykonywania tych czynności jest określony w instrukcjach szczegółowych. 4.2.2. Przy wyjmowaniu i wkładaniu bezpiecznika w polach liniowych nn wyposażonych w rozłącznik i bezpiecznik należy zachować następującą kolejność czynności: Poznań, maj 2001r. 21 PTPiREE

1) przy wyłączaniu: a) wyłączyć rozłącznik, b) sprawdzić brak napięcia i wyjąć bezpiecznik, 2) przy załączaniu: a) sprawdzić brak napięcia i włożyć bezpiecznik, b) załączyć rozłącznik. 4.2.3. Przy wyjmowaniu i wkładaniu bezpiecznika w polach liniowych nn wyposażonych w odłącznik i bezpiecznik należy zachować następującą kolejność czynności: 1) przy wyłączaniu: a) wyłączyć spod napięcia daną rozdzielnicę nn poprzez wyłączenie w polu zasilającym wyłącznika, rozłącznika lub stycznika (np. w polu nn lub SN transformatora zasilającego lub w polu SN zasilającym rozdzielnicę SN), b) sprawdzić brak napięcia i otworzyć odłącznik, c) wyjąć bezpiecznik, d) załączyć pod napięcie rozdzielnicę nn, 2) przy załączaniu: a) wyłączyć spod napięcia daną rozdzielnicę nn poprzez wyłączenie w polu zasilającym wyłącznika, rozłącznika lub stycznika (np. w polu nn lub SN transformatora zasilającego lub w polu SN zasilającym rozdzielnicę SN), b) sprawdzić brak napięcia i włożyć bezpiecznik, c) zamknąć odłącznik, d) załączyć pod napięcie rozdzielnicę nn. 4.2.4. Przy wyjmowaniu i wkładaniu bezpiecznika w polach liniowych nn wyposażonych tylko w bezpiecznik należy zachować następującą kolejność czynności: 1) przy wyłączaniu: a) wyłączyć spod napięcia daną rozdzielnicę nn poprzez wyłączenie w polu zasilającym wyłącznika, rozłącznika lub stycznika (np. w polu nn lub SN transformatora zasilającego lub w polu SN zasilającym rozdzielnicę SN), b) sprawdzić brak napięcia i wyjąć bezpiecznik, c) załączyć pod napięcie rozdzielnicę nn, 2) przy załączaniu: a) wyłączyć spod napięcia daną rozdzielnicę nn poprzez wyłączenie w polu zasilającym wyłącznika, rozłącznika lub stycznika (np. w polu nn lub SN transformatora zasilającego lub w polu SN zasilającym rozdzielnicę SN), b) sprawdzić brak napięcia i włożyć bezpiecznik, c) załączyć pod napięcie rozdzielnicę nn. 4.3. Czynności łączeniowe w sieciach średniego napięcia 4.3.1. Elektroenergetyczne linie napowietrzne należy wyłączać i załączać z odblokowaną automatyką SPZ. 4.3.2. Przed podjęciem łączeń urządzeń objętych automatyką SZR, automatykę tę należy zablokować. Po wykonaniu łączeń - automatykę SZR odblokować. 4.3.3. Przed każdym odłączeniem pomiaru średniego napięcia należy zablokować automatykę SZR. Poznań, maj 2001r. 22 PTPiREE

4.3.4. Przy wykonywaniu łączeń w polach liniowych wyposażonych w wyłącznik (rozłącznik) i odłącznik szynowy należy zachować następującą kolejność manipulacji: 1) przy wyłączaniu: a) wyłączyć wyłącznik (rozłącznik), b) otworzyć odłącznik szynowy, 2) przy załączaniu: a) zamknąć odłącznik szynowy, b) załączyć wyłącznik (rozłącznik). 4.3.5. Przy przełączaniu pracy urządzeń średniego napięcia z systemu na system można przełączać kolejno poszczególne pola lub przy zamkniętym sprzęgle dopuszcza się zamknąć kolejno odłączniki szynowe przełączanych pól na wskazany system, a następnie otwierać odłączniki szynowe przełączanych pól od systemu od którego pola te mają być odłączone. W czasie wykonywania przełączeń zabezpieczenie sprzęgła powinno być zablokowane. 4.3.6. Transformatory wyposażone w wyłącznik lub rozłącznik tylko po stronie górnego napięcia należy wyłączać pod obciążeniem tymi łącznikami a następnie odłącznik strony dolnego napięcia należy otwierać w stanie beznapięciowym. 4.3.7. Transformatory wyposażone w odłącznik po stronie górnego napięcia i wyłącznik (rozłącznik) po stronie dolnego napięcia należy wyłączać wyłącznikiem (rozłącznikiem) strony dolnego napięcia, a następnie odłącznikiem górnego napięcia (pod napięciem), z zachowaniem wymagań wynikających z pkt. 3.4.8. 4.3.8. Transformatory wyposażone obustronnie w odłączniki można wyłączać i załączać pod obciążeniem odłącznikiem strony górnego napięcia jeśli spełniają wymagania wynikające z pkt. 3.4.8. 4.3.9. Rygle blokad elektromagnetycznych należy zwalniać przy użyciu odpowiednich kluczy. 4.3.10. Zabrania się otwierania i zamykania pod napięciem odłączników w sieci w której występuje doziemienie. 4.3.11. Zamykanie i otwieranie odłącznika dławika gaszącego można wykonywać po uprzednim sprawdzeniu stanu izolacji sieci, z którą dławik współpracuje (brak doziemienia sieci). 4.3.12. W układach z punktem zerowym uziemionym przez rezystor, w każdej sieci galwanicznie połączonej powinien być załączony jeden rezystor. 4.3.13. Przy załączeniu do pracy równoległej dwóch sekcji, z których każda wyposażona jest w rezystor, jeden z nich należy wyłączyć wyłącznikiem lub stycznikiem. Przy braku wyłącznika lub stycznika należy: 1) załączyć wyłącznik w polu sprzęgła średniego napięcia, 2) wyłączyć wyłącznik w polu transformatora potrzeb własnych z przyłączonym rezystorem jednej z pracujących równolegle sekcji, 3) otworzyć odłącznik rezystora wyłączonego transformatora potrzeb własnych, 4) załączyć wyłącznik w polu transformatora potrzeb własnych. Poznań, maj 2001r. 23 PTPiREE

4.3.14. Przy powrocie do pracy z rozdzielonymi sekcjami należy załączyć rezystor wyłącznikiem lub stycznikiem, a przy jego braku należy: 1) wyłączyć wyłącznik w polu transformatora potrzeb własnych z odłączonym rezystorem, 2) zamknąć odłącznik rezystora wyłączonego transformatora potrzeb własnych, 3) załączyć wyłącznik w polu transformatora potrzeb własnych z rezystorem, 4) wyłączyć wyłącznik w polu sprzęgła średniego napięcia. 4.3.15. Przy wykonywaniu manipulacji odłącznikami wnętrzowymi w uproszczonych rozdzielnicach SN, poza przypadkami opisanymi w pkt 3.4.8., 3.4.9., 3.4.10., należy zachować następującą kolejność manipulacji: 1) przy wyłączaniu: a) wyłączyć w polu zasilającym wyłącznik lub rozłącznik, b) sprawdzić brak napięcia i otworzyć odłącznik, 2) przy załączaniu: a) sprawdzić brak napięcia i zamknąć odłącznik, b) załączyć wyłącznik lub rozłącznik w polu zasilającym, 4.3.16. Linię kablową wyłączoną przez zabezpieczenia ziemnozwarciowe można łączyć próbnie jednokrotnie, a linię napowietrzną i napowietrzno-kablową dwukrotnie. Jako łączenie próbne traktuje się załączenie linii w układzie, w jakim została automatycznie wyłączona. 4.3.17. Linii wyłączonej przez zabezpieczenie nie wolno łączyć próbnie jeżeli: 1) wyłączenie nastąpiło bezpośrednio po załączeniu linii pod napięcie, po zakończeniu na niej prac konserwacyjno-remontowych, 2) na jej odłączonym fragmencie lub powiązaniu wykonywane są prace. 4.4. Czynności łączeniowe w sieciach 110 kv 4.4.1. Wyłączniki 110 kv należy wyłączać i załączać z nastawni. Przy uszkodzeniu sterowania zdalnego dopuszcza się załączać i wyłączać z szafki kablowej. Przy uszkodzeniu obwodu sterowania - z nastawni lub szafki kablowej dopuszcza się wyłączenie wyłącznika z napędu, jeśli taka możliwość istnieje. 4.4.2. Elektroenergetyczne linie napowietrzne należy wyłączać i załączać z odblokowaną automatyką SPZ. 4.4.3. Przed podjęciem łączeń urządzeń objętych automatyką SZR, automatykę tę należy zablokować. Po wykonaniu łączeń - automatykę SZR odblokować. 4.4.4. W trakcie wykonywania próbnego załączania systemu szyn zbiorczych pod napięcie należy uruchomić zabezpieczenie prądowe bezzwłoczne. 4.4.5. Przy przełączaniu pracy urządzeń 110 kv z systemu na system należy przełączać kolejno poszczególne pola. Na czas przełączeń zabezpieczenie sprzęgła należy zablokować. Zabezpieczeń sprzęgła nie blokować tylko w przypadku wykonywania łączeń zdalnie, z nastawni. Poznań, maj 2001r. 24 PTPiREE