Obywatelstwo polskie w świetle ustawy 1920 r. oraz regulacji powojennych.

Podobne dokumenty
SPOSOBY NABYCIA OBYWATELSTWA POLSKIEGO

Warszawa, dnia kwietnia 2009 r. Trybunał Konstytucyjny Warszawa

PRAWO. mgr Anna Kuchciak 2016/2017

Komentarz do ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej art. 5

Opinia do ustawy o obywatelstwie polskim (druk nr 466)

P R AWO KO N S T Y T U C Y J N E. 2017/2018 mgr Anna Kuchciak

SPOSOBY NABYCIA OBYWATELSTWA POLSKIEGO PRZEZ UCHODŹCÓW

USTAWA z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim 1) Rozdział 1 Przepisy ogólne

DODATKOWE SPRAWOZDANIE

Obywatelstwo polskie. Informacja dla cudzoziemców

USTAWA. z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim 1) Rozdział 1. Przepisy ogólne

Konwersatorium prawo administracyjne mgr Agata Klorek semestr zimowy 2010/2011. Zajęcia nr 2. Obywatelstwo polskie

Warszawa, dnia 14 lutego 2012 r. Pozycja 161 USTAWA. z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim 1) Rozdział 1.

USTAWA z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim 1) Rozdział 1 Przepisy ogólne

Tekst ustawy ustalony ostatecznie po rozpatrzeniu poprawek Senatu. USTAWA z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim 1)

USTAWA. z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim. (Dz. U. z dnia 14 lutego 2012 r.) Rozdział 1. Przepisy ogólne

USTAWA z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji

2. Orzeczenia sądów polskich

Ustawa o obywatelstwie polskim. z dnia 2 kwietnia 2009 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 161) tj. z dnia 7 lipca 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz.

Justyna Jakubiec Uregulowania dotyczące obywatelstwa w prawie międzynarodowym. Studenckie Zeszyty Naukowe 9/14,

U C H W A Ł A SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. z dnia 20 listopada 2008 r. w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o obywatelstwie polskim

Obywatelstwo polskie dla cudzoziemców

SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII KADENCJA. Warszawa, dnia 20 października 2008 r. Druk nr 309

- o obywatelstwie polskim wraz z projektem tej ustawy.

SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII KADENCJA SPRAWOZDANIE

USTAWA z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska 1)

Warszawa, dnia 8 grudnia 2017 r. Poz. 2282

USTAWA z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska 1)

W Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich zostały przeanalizowane obowiązujące. przepisy normujące zasady porozumiewania się podejrzanego i oskarżonego

Prawa człowieka i systemy ich ochrony

SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII KADENCJA

Dz.U Nr 78 poz. 397 U C H W A Ł A. TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO z dnia 21 czerwca 1995 r. Sygn. akt W.16/94

Wyrok z dnia 18 maja 2010 r. III UK 2/10

Wykaz skrótów 9. Wprowadzenie 11 Jerzy Stelmasiak. Rozdział I. Administracyjnoprawna regulacja wybranych wolności jednostki 15 Piotr Ruczkowski

Tekst ustawy przekazany do Senatu zgodnie z art. 52 regulaminu Sejmu USTAWA. z dnia 27 października 2017 r.

Druk nr 580 Warszawa, 12 maja 2006 r.

POSTANOWIENIE z dnia 27 maja 2003 r. Sygn. akt K 43/02

Dz.U Nr 220 poz z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska

Opinia o projekcie ustawy o obywatelstwie polskim

o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy.

Uchwała z dnia 9 maja 2007 r. I UZP 1/07. Przewodniczący SSN Zbigniew Hajn, Sędziowie SN: Roman Kuczyński (sprawozdawca),

Warszawa, dnia 31 lipca 2017 r. Poz. 1462

Wniosek. Rzecznika Praw Obywatelskich. Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2

- o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego.

Warszawa, dnia 12 października 2006 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Obywatelskich. Wniosek. Rzecznika Praw Obywatelskich

UCHWAŁA Nr 216/2012 KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 19 lipca 2012 r.

Warszawa, dnia 14 sierpnia 2012 r. Poz Rozporządzenie. z dnia 7 sierpnia 2012 r.

STANOWISKO KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 10 marca 2017 r.

1. pozostawienia bez rozpoznania wniosku o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, w przypadku nie dostarczenia dokumentu

1. PRAWO OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH DO NABYCIA OBYWATELSTWA, ZAKAZ POZBAWIANIA OBYWATELSTWA, PRAWO DO SWOBODNEGO WJAZDU LUB OPUSZCZENIA KRAJU

Wniosek. Rzecznika Praw Obywatelskich. Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2

Opinia prawna w sprawie pytania prawnego Sądu Rejonowego w Poznaniu skierowanego do Trybunału Konstytucyjnego (sygn akt. P. 28/02)

Nowe instytucje polityki imigracyjnej w ustawie o obywatelstwie polskim

CO NAM SIĘ JUŻ UDAŁO ZMIENIĆ? uwzględnione uwagi Stowarzyszenia Interwencji Prawnej do rządowego projektu ustawy o cudzoziemcach

o senackim projekcie ustawy o obywatelstwie polskim (druk nr 1481).

OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 13 grudnia 2016 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy Przepisy wprowadzające

Ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców

POSTANOWIENIE. zobowiązuje Krajową Radę Sądownictwa do wykazywania, na

Wyrok z dnia 8 grudnia 2000 r. II UKN 127/00

POSTANOWIENIE z dnia 22 maja 2013 r. Sygn. akt U 4/11. Trybunał Konstytucyjny w składzie:

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II BU 1/15. Dnia 25 listopada 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Jerzy Kuźniar

Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny, ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze (druk nr 900)

o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

BL TK/13 Warszawa, 30 grudnia 2013 r.

Wrocław, dnia 13 maja 2016 r. Poz ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE NR NK-N GD1 WOJEWODY DOLNOŚLĄSKIEGO. z dnia 4 maja 2016 r.

WNIOSEK O NADANIE OBYWATELSTWA POLSKIEGO

PRAWO. SEMESTR ZIMOWY 2015/2016 mgr Anna Kuchciak

I. Podstawa prawna. Definicja członka rodziny

ZEZWOLENIE NA ZAMIESZKANIE NA CZAS OZNACZONY. Warunki uzyskania zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony.

- o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2266).

o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

USTAWA. z dnia. o równości małżeńskiej 1

Potwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego

Przeprowadzenie postępowania administracyjnego w celu wydania decyzji o uznaniu cudzoziemca za obywatela polskiego.

Analiza ustawy z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim (Dz. U r.

PRAWO. SEMESTR ZIMOWY 2015/2016 mgr Anna Kuchciak

PODSTAWY PRAWA ADMINISTRACYJNEGO SEMESTR I

Weryfikacja kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń rodzinnych oraz kwot świadczeń.

Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich

Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich

Nazwa organu właściwego prowadzącego postępowanie w sprawie świadczeń rodzinnych: Adres:

Wyrok z dnia 10 października 2006 r. I UK 96/06

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Krzysztof Cesarz (przewodniczący) SSN Tomasz Artymiuk SSN Dorota Rysińska (sprawozdawca)

Wyrok z dnia 29 marca 2000 r. III RN 137/99

SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII KADENCJA SPRAWOZDANIE. KOMISJI USTAWODAWCZEJ oraz KOMISJI GOSPODARKI NARODOWEJ

Spis treści. Rozdział czwarty Zasady ustroju politycznego Rzeczypospolitej Polskiej w świetle Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r...

KONSTYTUCYJNY SYSTEM ORGANÓW PAŃSTWOWYCH RED. EWA GDULEWICZ

WNIOSEK O UZNANIE ZA REPATRIANTA

Prawo administracyjne - semestr letni Stacjonarne Studia Prawa (II), rok akademicki 2017/18. Konspekt 05. Obywatelstwo polskie.

1) cudzoziemcy, którym udzielono zezwolenia na pobyt stały (decyzja wojewody o udzielenie zezwolenia na pobyt stały na terytorium RP 2 ),

1) cudzoziemcy, którym udzielono zezwolenia na pobyt stały (decyzja wojewody o udzielenie zezwolenia na pobyt stały na terytorium RP 2 ),

WZÓR WNIOSEK O USTALENIE PRAWA DO JEDNORAZOWEJ ZAPOMOGI Z TYTUŁU URODZENIA SIĘ DZIECKA

Warszawa, 12 stycznia 2015 roku NRA Trybunał Konstytucyjny w Warszawie. dot. Sygn. akt: SK 25/14

WNIOSEK O USTALENIE PRAWA DO JEDNORAZOWEJ ZAPOMOGI Z TYTUŁU URODZENIA SIĘ DZIECKA

ŹRÓDŁA PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO W RP

Warszawa, 25 lipca 2001 r.

USTAWA. z dnia 27 lipca 2002 r.

KMS - Prawo i Finanse s.c. - Internetowa Kancelaria

Nazwisko. Miejsce zamieszkania Telefon Miejscowość Kod pocztowy

USTAWA. z dnia 3 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw 1)

Transkrypt:

Historia regulacji prawnych dotyczących polskiego obywatelstwa zaczyna się w dniu 20 stycznia 1920 r. Wtedy to została uchwalona pierwsza ustawa o obywatelstwie Państwa Polskiego, która zaczęła obowiązywać od dnia 31 stycznia 1920 r. Ustawa ta regulowała kwestie obywatelskie narodu polskiego po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Ustawa obowiązywała do dnia 18 stycznia 1951 r. W dniu 19 stycznia 1951 r. weszła w życie nowa ustawa o obywatelstwie polskim. Ta z kolei została zastąpiona przez obecnie obowiązującą ustawę o obywatelstwie polskim z 15 lutego 1962 r. Tym samym przepisy o polskim obywatelstwie to trzy ustawy obowiązujące w następujących okresach: ustawa o obywatelstwie Państwa Polskiego z dnia 20 stycznia 1920 r. okres obowiązywania od dnia 31 stycznia 1920 r. do dnia 18 stycznia 1951 r. ustawa o obywatelstwie polskim z dnia 8 stycznia 1951 r. okres obowiązywania od dnia 19 stycznia 1951 r. do dnia 21 sierpnia 1962 r. ustawa o obywatelstwie polskim z dnia 15 lutego 1962 r. okres obowiązywania od dnia 22 sierpnia 1962 r. do 15 sierpnia 2012r. Pierwszą polską regulacją prawną dotyczącą polskiego obywatelstwa była ustawa o obywatelstwie Państwa Polskiego z 20 stycznia 1920 r. W pierwszej kolejności przepisy tej ustawy definiowały zakres osobowy obywateli odrodzonego Państwa Polskiego po 123 latach niewoli. Zgodnie z przepisami ustawy prawo obywatelstwa polskiego przysługiwało każdej osobie która: 1. 2. Była osiedlona na obszarze Państwa Polskiego, jeśli nie przysługiwało jej obywatelstwo innego państwa. Za osiedlonego na obszarze Państwa Polskiego uważało się osobę która: była zapisana lub miała prawo być zapisanym do ksiąg stałej ludności byłego Królestwa Polskiego; miała prawo przynależności do jednej z gmin na obszarze Państwa Polskiego, stanowiącym poprzednio część składową Państwa Austriackiego lub Węgierskiego; miała z tytułu obywatelstwa niemieckiego stałe miejsce zamieszkania na obszarze Państwa Polskiego, stanowiącym poprzednio część składową Państwa Pruskiego; była zapisana do gminy miejskiej lub wiejskiej, albo do jednej z organizacji stanowych na ziemiach b. Cesarstwa Rosyjskiego, jakie wchodzą w skład Państwa Polskiego; Urodziła się na obszarze Państwa Polskiego, jeżeli nie przysługiwało jej obywatelstwo innego Państwa. W ustawie unormowane zostały również zasady nabywania obywatelstwa polskiego oraz jego utraty. Zgodnie z przepisami obywatelstwo polskie nabywało się na podstawie następujących zasad: 1. Nabycie obywatelstwa przez urodzenie. Przez urodzenie dzieci ślubne nabywały obywatelstwo ojca a dzieci nieślubne obywatelstwo matki. Dzieci rodziców niewiadomych, urodzone lub znalezione na obszarze 1

Państwa Polskiego, uważane były za obywateli polskich jeśli nie zostało wykazane, że miały inne obywatelstwo. 2. Nabycie obywatelstwa przez uprawnienie, uznanie lub przysposobienie. Dziecko które nie ukończyło 18 lat nabywało przez uprawnienie, uznanie lub przysposobienie obywatelstwo ojca lub matki, czy też innej osoby uznającej lub przysposabiającej. Nabycie obywatelstwa przez uprawnienie polegało na tym, że w przypadku gdy rodzice nieślubnego dziecka zawarli ślub wówczas dziecko nabywało obywatelstwo swojego ojca. 3. Nabycie obywatelstwa przez zamążpójście. Zgodnie z tą regułą cudzoziemka nabywała polskie obywatelstwo przez poślubienie polskiego obywatela. Zasada jednolitości obywatelstwa małżonków była w tym czasie powszechna w wielu państwach. 4. Nabycie obywatelstwa przez nadanie. Zgodnie z tą zasadą cudzoziemiec mógł wystąpić do polskich władz z wnioskiem o nadanie polskiego obywatelstwa. Jeśli spełniał określone w ustawie warunki mógł liczyć na to, że otrzyma polskie obywatelstwo. 5. Nabycie obywatelstwa przez przyjęcie urzędu publicznego lub przyjęcie do służby wojskowej w Państwie Polskim. Zgodnie z tą zasadą cudzoziemiec nabywał polskie obywatelstwo wskutek objęcia w Polsce urzędu publicznego lub wstąpienia do polskiego wojska. Wydarzenia II wojny światowej oraz zmiany ustrojowe w Polsce spowodowały potrzebę zmiany przepisów o obywatelstwie polskim. W związku z powyższym w dniu 19 stycznia 1951 r. weszła w życie nowa ustawa o obywatelstwie polskim, która uchyliła przepisy poprzedniej ustawy z 1920 r. Nowa ustawa obowiązywała do dnia 22 sierpnia 1962 r. Przepisy ustawy z 1951 r. wprowadzały istotne zmiany w zakresie nabywania, zmiany oraz utraty polskiego obywatelstwa. W szczególności wprowadzono następujące zmiany: uchylono dotychczasową zasadę, że obywatelstwo żony uzależnione było od obywatelstwa męża, wskutek czego małżeństwo obywatela polskiego z cudzoziemką nie powodowało już nabycia przez nią obywatelstwa polskiego, uchylono dotychczasową zasadę, zgodnie z którą dzieci ślubne nabywały obywatelstwo ojca a dzieci nieślubne obywatelstwo matki, wprowadzono zasadę, że każdy polski obywatel starający się o nabycie obywatelstwa obcego państwa musiał otrzymać na to zgodę polskich władz, wprowadzono zasadę, że osoby przybyłe do Polski jako repatrianci nabywali automatycznie polskie obywatelstwo. Zgodnie z ustawą obywatelami polskimi w dniu wejścia jej w życie były osoby, które: miały polskie obywatelstwo na podstawie dotychczasowych przepisów, przybyły do Polski jako repatrianci, mieszkały na obszarze Ziem Odzyskanych oraz byłego Wolnego Miasta Gdańska i uzyskały potwierdzenie 2

swej polskiej narodowości. Zgodnie z ustawą obywatelem polskim nie była osoba, która w dniu 31 sierpnia 1939 r. miała polskie obywatelstwo, jednakże w chwili obowiązywania ustawy (tj. od dnia 19 stycznia 1951 r.) mieszkała na stałe za granicą i: w związku ze zmianą granic Państwa Polskiego nabyła zgodnie z umową międzynarodową obywatelstwo innego państwa, albo była narodowości rosyjskiej, białoruskiej, ukraińskiej, litewskiej, łotewskiej lub estońskiej, albo była narodowości niemieckiej, chyba że małżonek tej osoby miał obywatelstwo polskie i zamieszkiwał w Polsce. Zgodnie z ustawą z 1951 r. nabycie polskiego obywatelstwa następowało na następujących zasadach: 1. Nabycie obywatelstwa przez urodzenie. Zgodnie z tą zasadą dziecko nabywało polskie obywatelstwo, gdy oboje rodzice byli obywatelami polskimi albo jedno z rodziców miało polskie obywatelstwo a drugie było nieznane lub nieokreślone było jego obywatelstwo. Również w przypadku, gdy dziecko urodziło się z rodziców, z których jedno było obywatelem polskim a drugie obywatelem innego państwa nabywało ono polskie obywatelstwo. Jednakże w takiej sytuacji rodzice dziecka mogli na podstawie zgodnego oświadczenia wybrać dla dziecka obywatelstwo obcego państwa (którego obywatelem był jeden z rodziców) pod warunkiem, że zgodnie z prawem tego państwa dziecko nabywało jego obywatelstwo. 2. Nabycie obywatelstwa wskutek urodzenia się na terytorium Polski. Zgodnie z tą zasadą dziecko urodzone lub znalezione w Polsce nabywało polskie obywatelstwo, gdy oboje rodzice są nieznani bądź nieznane lub nieokreślone jest ich obywatelstwo. 3. Nabycie obywatelstwa w drodze repatriacji. Zgodnie z tą zasadą, osoby które przybyły do Polski jako repatrianci nabywały polskie obywatelstwo z mocy prawa. Fakt bycia repatriantem miał być każdorazowo stwierdzony na podstawie zaświadczenia wydanego przez polski urząd konsularny lub dyplomatyczny. 4. Nabycie obywatelstwa wskutek nadania (naturalizacja). Zgodnie z tą zasadą cudzoziemiec mógł wystąpić do polskich władz z wnioskiem o nadanie polskiego obywatelstwa. O nadaniu polskiego obywatelstwa decydował organ zwany Radą Państwa. 5. Nabycie polskiego obywatelstwa przez uznanie. Zgodnie z tą zasadą właściwa władza mogła uznać za obywateli polskich osoby, które nie miały polskiego obywatelstwa i zamieszkiwały w Polsce co najmniej od 9 maja 1945 r., chyba że przybyły do Polski jako cudzoziemcy określonej przynależności państwowej i były 3

traktowane jako cudzoziemcy. Ustawa o obywatelstwie polskim z dnia 15 lutego 1962 r. zastąpiła wcześniejszą ustawę z 1951 r. Nowa ustawa oparła się w sprawach podstawowych na tych samych zasadach co ustawa poprzednia. Ustawa ta obowiązuje do dnia 15 sierpnia 2012r.. Od momentu jej uchwalenia ustawa ta była kilkakrotnie zmieniana. Zgodnie z ustawą w jej pierwotnym brzmieniu z 1962 r. podstawowymi zasadami nabycia polskiego obywatelstwa były: 1. Nabycie obywatelstwa przez urodzenie. Zgodnie z tą zasadą dziecko nabywało polskie obywatelstwo, gdy oboje rodzice byli obywatelami polskimi albo jedno z rodziców miało polskie obywatelstwo a drugie było nieznane lub nieokreślone było jego obywatelstwo bądź też nie posiadało żadnego obywatelstwa. Również w przypadku, gdy dziecko urodziło się z rodziców, z których jedno było obywatelem polskim a drugie obywatelem innego państwa nabywało ono polskie obywatelstwo. Jednakże w takiej sytuacji rodzice dziecka mogli na podstawie zgodnego oświadczenia wybrać dla dziecka obywatelstwo obcego państwa (którego obywatelem był jeden z rodziców), pod warunkiem, że zgodnie z prawem tego państwa dziecko nabywało jego obywatelstwo. 2. Nabycie obywatelstwa wskutek urodzenia się na terytorium Polski. Zgodnie z tą zasadą dziecko urodzone lub znalezione w Polsce nabywało polskie obywatelstwo, gdy oboje rodzice byli nieznani bądź nieokreślone było ich obywatelstwo lub nie posiadali żadnego obywatelstwa. 3. Nabycie obywatelstwa w drodze repatriacji. Zgodnie z tą zasadą, osoby które przybyły do Polski jako repatrianci nabywały polskie obywatelstwo z mocy prawa. Repatriantem był cudzoziemiec narodowości lub pochodzenia polskiego, który przybył do Polski z zamiarem osiedlenia się na stałe, uzyskując na to zezwolenie właściwego organu polskiego. Przez repatriację nabywały obywatelstwo polskie również dzieci repatriantów, pozostające pod ich władzą rodzicielską. Jednakże w przypadku, gdy repatriantem było tylko jedno z rodziców, dziecko nabywało obywatelstwo polskie jedynie za zgodą drugiego z rodziców wyrażoną w odpowiednim oświadczeniu złożonym przed właściwym organem polskim. 4. Nabycie obywatelstwa wskutek nadania (naturalizacja). Zgodnie z tą zasadą cudzoziemiec mógł wystąpić do polskich władz z wnioskiem o nadanie polskiego obywatelstwa, jeżeli zamieszkiwał w Polsce co najmniej 5 lat. O nadaniu polskiego obywatelstwa decydował organ zwany Radą Państwa. 5. Nabycie polskiego obywatelstwa przez uznanie. Zgodnie z tą zasadą właściwa władza mogła uznać za obywateli polskich osoby o nieokreślonym obywatelstwie, które zamieszkiwały w Polsce co najmniej 5 lat. Uznanie za obywatela polskiego rozciągało się na dzieci uznanego, jeżeli zamieszkiwały w Polsce. Nowa ustawa o obywatelstwie polskim, która wchodzi w życie w dniu 15 sierpnia 2012r., z tym, żerozdział 5 i art. 65 wchodzą w życie z dniem 15 maja 2012 r. wprowadza szereg nowych rozwiązań prawnych zmian.. Do najważniejszych należą: 4

wprowadzenie możliwości przywrócenia polskiego obywatelstwa; będzie to miało ogromne znaczenie dla byłych obywateli polskich, którzy utracili obywatelstwo polskie z przyczyn politycznych i chcą dzisiaj je odzyskać, wprowadzenie możliwości nabycia polskiego obywatelstwa przez cudzoziemców w drodze uznania; cudzoziemcy po spełnieniu określonych warunków będą mogli wystąpić z wnioskiem do polskich władz o uznanie za polskiego obywatela; Skargę o zbadanie konstytucyjności tej ustawy złożył Prezydent Lech Kaczyński. Skarga została podtrzymana przez Prezydenta Bronisława Komorowskiego, jednakże w dniu 18 stycznia 2012r. skarga została oddalona przez Trybunał Konstytucyjny. TK nie dopatrzył się niekonstytucyjności tej ustawy. Wyrok TK z dnia 18 stycznia 2012r., sygn. akt Kp 5/09. Wymaga podkreślenia, że 6 członków składu orzekającego do tego wyroku wniosło zdanie odrębne. Zasadą konstytucyjną, wyrażoną w art. 137 Konstytucji, jest nadawanie obywatelstwa polskiego przez Prezydenta, uznawane w doktrynie prawniczej za tradycyjne uprawnienie głowy państwa. Kompetencję tę traktuje się jako reprezentacyjną w sferze stosunków wewnętrznych, gdyż na jej podstawie najwyższy reprezentant państwa, rozumianego jako organizacja polityczna obywateli, przyjmuje nową osobę do tej wspólnoty. Dopuszczalność określenia innych przypadków nabycia obywatelstwa polskiego, na którą wskazuje art. 34 ust. 1 ustawy zasadniczej, należy w rezultacie postrzegać jedynie jako wyjątek od podstawowej formy nabywania obywatelstwa polskiego, realizowanej w drodze nadania przez Prezydenta. Tym samym ustawodawca, wprowadzając regulacje, na mocy których możliwe jest uzyskanie obywatelstwa, nie jest uprawniony wkraczać w sferę zastrzeżoną przez Konstytucję dla Prezydenta. Zdaniem wnioskodawcy, instytucja uznania za obywatela polskiego prowadzi do erozji prerogatywy prezydenckiej. Ustawa zasadnicza wprost wskazuje jedną drogę do obywatelstwa, a mianowicie jego nadanie przez głowę państwa. Tworzenie zatem rozwiązań przewidujących identyczną w porównaniu z nadaniem możliwość uzyskania obywatelstwa na podstawie decyzji organu administracji rządowej jest wątpliwe w świetle art. 137 Konstytucji. Powoływanie się w tym kontekście na art. 34 ust. 1 ustawy zasadniczej wydaje się dyskusyjne, skoro omawiany przepis nie reguluje procedury nabywania obywatelstwa i nie określa, do kogo należą decyzje w tym zakresie, co jest domeną art. 137 Konstytucji, wskazującego wyłącznie Prezydenta. Prezydent Lech Kaczyński zauważył, że tryb uznania za obywatela polskiego, przewidziany w ustawie z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. R.P. Nr 7, poz. 44, ze zm.; dalej: ustawa z 1920 r.), ustawie z dnia 8 stycznia 1951 r. o obywatelstwie polskim (Dz. U. Nr 4, poz. 25; dalej: ustawa z 1951 r.) oraz w obowiązującej obecnie ustawie z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (Dz. U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353, ze zm.; dalej: ustawa z 1962 r.), stanowił ułatwienie w uregulowaniu statusu prawnego osób pochodzenia polskiego oraz osób zamieszkałych na terytorium Polski w związku ze zmianami społeczno-politycznymi i przemieszczaniem się rzesz ludności, spowodowanymi I i II wojną światową. Zdaniem wnioskodawcy, 5

utrzymywanie obecnie instytucji uznania za obywatela polskiego zarówno w obowiązującej ustawie z 1962 r., jak i zakwestionowanej ustawie z 2009 r. nie jest już ani celowe, ani przydatne z praktycznego punktu widzenia, a w konsekwencji nie znajduje dostatecznego uzasadnienia. Rozszerzenie w stosunku do ustawy z 1962 r. katalogu przesłanek, na podstawie których następuje uznanie za obywatela polskiego, przewidziane w art. 30 ustawy z 2009 r., należy postrzegać jako odstąpienie przez ustawodawcę od traktowania uznania jako wyjątku. Tym samym uznanie staje się równoległą w stosunku do nadania przez Prezydenta drogą otrzymania obywatelstwa polskiego. Dochodzi przy tym do rozszerzenia kompetencji organów administracji rządowej w sprawach tradycyjnie należących do atrybutów głowy państwa. W rezultacie obok jednoznacznie określonej w Konstytucji prerogatywy Prezydenta RP, realizującej się w drodze doniosłego aktu oznaczającego przyjęcie nowych obywateli do wspólnoty państwowej, faktycznie równoprawną w tym zakresie czyni się decyzję organu administracji rządowej. Nadawanie obywatelstwa polskiego należy przy tym do prerogatyw Prezydenta, czyli aktów urzędowych podejmowanych osobiście, bez obowiązku ich kontrasygnaty (art. 137 w związku z art. 144 ust. 3 pkt 19 Konstytucji). Ustawa zasadnicza zakazuje ograniczania prerogatyw prezydenckich, w szczególności przez rozszerzanie kompetencji administracji rządowej w sprawach dotyczących obywatelstwa. Wynika z tego nakaz zachowania przez ustawodawcę szczególnej ostrożności we wprowadzaniu regulacji, których skutkiem jest przyznanie organowi administracji publicznej (w tym przypadku wojewodzie) kompetencji de facto odpowiadających konstytucyjnym prerogatywom głowy państwa. Konstytucja ustanawia wprost 2 sposoby uzyskania obywatelstwa: 1) z mocy art. 34 ust. 1 zdania pierwszego Konstytucji przez urodzenie z rodziców (oboje) będących obywatelami polskimi ( prawo krwi ), 2) przez nadanie obywatelstwa przez Prezydenta RP na podstawie art. 137 w związku z art. 144 ust. 3 pkt 19 Konstytucji. Ponadto art. 34 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji zobowiązuje ustawodawcę, aby w drodze ustawy (zwykłej) określił inne przesłanki nabycia obywatelstwa. Te inne przypadki nabycia obywatelstwa aktualnie określają: ustawa o obywatelstwie polskim z 1962 r. i ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji (Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 532, ze zm.). Ustawa o obywatelstwie polskim z 1962 r. przewiduje nabycie, co do zasady, obywatelstwa polskiego z mocy prawa przez urodzenie w przypadku, gdy jedno z rodziców jest obywatelem polskim, rozszerzając w ten sposób zastosowanie konstytucyjnej zasady krwi (art. 4 ust. 1 tej ustawy). 6

Ponadto ustawa ta przewiduje odzyskanie obywatelstwa polskiego utraconego wskutek zawarcia małżeństwa z cudzoziemcem, przez złożenie przez zainteresowanego i przyjęcie przez właściwy organ odpowiedniego oświadczenia w tej sprawie. W podobnym trybie przez złożenie i przyjęcie odpowiedniego oświadczenia może na podstawie tej ustawy uzyskać polskie obywatelstwo cudzoziemiec pozostający co najmniej 3 lata w związku małżeńskim z obywatelem polskim i legalnie zamieszkujący na terytorium Polski (art. 10 ustawy). W ustawie występuje też instytucja uznania za obywatela polskiego w drodze decyzji wojewody (lub konsula polskiego). Uznana za obywatela polskiego na gruncie ustawy z 1962 r. może być tylko osoba o nieokreślonym obywatelstwie lub nieposiadająca żadnego obywatelstwa, jeżeli zamieszkuje w Polsce, na podstawie zezwolenia na osiedlenie się lub zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, co najmniej 5 lat. Z tych regulacji obowiązującej ustawy o obywatelstwie polskim z 1962 r. wynikają jasno następujące zasady: Nabycie obywatelstwa na podstawie tej ustawy dotyczy prawie wyłącznie osób nieposiadających innego obywatelstwa lub gotowych zrzec się obcego obywatelstwa. Przesłanką nabycia obywatelstwa jest osobisty związek osoby zainteresowanej z Polską związek krwi lub związek małżeński z obywatelem polskim. Decyzja o uznaniu za obywatela podobnie jak postanowienie Prezydenta RP o nadaniu obywatelstwa jest pozostawiona uznaniu właściwego organu i stanowi konstytutywny władczy akt podjęty w imieniu państwa. Zaskarżony przepis art. 30 ustawy o obywatelstwie polskim z 2009 r. radykalnie zmienia przesłanki uznania za obywatela, odchodząc w większości z nich od wymagania osobistego związku z Polską, poza stosunkowo krótkim okresem legalnego zamieszkiwania w naszym kraju (z reguły znacznie krótszym niż dopuszczone w Europejskiej konwencji o obywatelstwie z 1997 r., której Polska, zresztą, jeszcze nie ratyfikowała). Po wtóre, czyni on decyzję wojewody w sprawie uznania za obywatela decyzją związaną. Jeżeli osoba ubiegająca się o uznanie za obywatela spełnia którąś z przesłanek określonych w art. 30 ustawy o obywatelstwie polskim z 2009 r., to wojewoda ma obowiązek uznać ją za obywatela polskiego. Zaskarżony przepis ustanawia więc w istocie prawo podmiotowe takiej osoby do uznania za obywatela polskiego. Takie rozwiązanie jest wątpliwe konstytucyjnie z art. 34 ust. 1 Konstytucji, który przyznaje to prawo tylko osobom urodzonym z obojga rodziców będących obywatelami polskimi. Obywatelstwo, jako szczególna więź między państwem a jednostką, na którą składa się wiele konstytucyjnie uregulowanych praw i obowiązków obu stron, nie może bowiem być przedmiotem roszczenia wynikającego z ustawy zwykłej, lecz powinno wynikać z aktu władztwa państwowego. Tak szerokie ujęcie przesłanek uznania za obywatela czyni z tej instytucji, uregulowanej w ustawie zwykłej, tryb uzyskiwania obywatelstwa równorzędny z konstytucyjną prerogatywą Prezydenta, wynikającą z art. 137 w związku z art. 144 ust. 3 pkt 19 Konstytucji i przez to grozi wydrążeniem z treści tejże prerogatywy, 7

naruszając tym samym wymienione postanowienia konstytucyjne. Bliskość urzędu wojewody i związany charakter jego decyzji w sprawie uznania za obywatela sprawią, że głównym sposobem nabywania obywatelstwa polskiego stanie się na gruncie zaskarżonej ustawy uznanie przez wojewodę. Nie chodzi przy tym wyłącznie, ani nawet głównie, o faktyczne ograniczenie prerogatywy Prezydenta, lecz przede wszystkim o interes Państwa. Nowa regulacja, powstała niewątpliwie pod wpływem nieratyfikowanej jeszcze Europejskiej konwencji o obywatelstwie, ma na względzie tylko interes cudzoziemców ubiegających się o polskie obywatelstwo często nie ze względu na odczuwaną więź z naszym krajem, lecz dla uzyskania korzystniejszego statusu socjalnego lub nawet w celu uniknięcia grożącej ekstradycji. Nie uwzględnia natomiast w wystarczającym stopniu interesów Rzeczypospolitej, uniemożliwiając jej władzom prowadzenie racjonalnej polityki imigracyjnej. Nie stanowi, wystarczającego zabezpieczenia tych interesów negatywna przesłanka uznania za obywatela w postaci zagrożenia dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego (art. 31 pkt 2 ustawy o obywatelstwie polskim z 2009 r.). Należy przy tym zauważyć, że brak obywatelstwa nie uniemożliwia cudzoziemcowi normalnego funkcjonowania w naszym kraju, gdyż zasadą Konstytucji RP jest ujmowanie wolności i praw jednostki jako przysługujących każdemu człowiekowi, a więc także cudzoziemcowi. Liberalizacja przesłanek nabycia obywatelstwa polskiego, na zasadzie roszczeniowej, deprecjonuje to obywatelstwo, ze szkodą dla autorytetu Rzeczypospolitej Polskiej, co oznacza, niezgodność zaskarżonej regulacji także z art. 1 Konstytucji, stanowiącym, iż Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli. 8