GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY OŚWIATA I WYCHOWANIE W ROKU SZKOLNYM 2007/2008

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY OŚWIATA I WYCHOWANIE W ROKU SZKOLNYM 2007/2008 Informacje i opracowania statystyczne Warszawa 2008

Objaśnienia znaków umownych Kreska ( ) zjawisko nie wystąpiło Znak x wypełnienie pozycji, ze względu na układ tablicy, jest niemożliwe lub niecelowe W tym oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy Kropka (.) oznacza zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych Zero (0) zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5 (0,0) lub (0,00) zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05 lub 0,005 Explanation of symbols ( ) the phenomenon did not occur x it is impossible or inappropriate to fill in the item because of the table arrangement W tym not all the components of the sum are included (.) data not available or not reliable 0 magnitude not zero, but less than 0,5 of unit employed 0,0 or 0,00 magnitude not zero, but less than 0,05 or 0,005 of unit employed Przy publikowaniu danych GUS prosimy o podanie źródła When publishing the CSO data please indicate the source

3 PRZEDMOWA Publikacja niniejsza jest kolejną edycją opracowania na temat oświaty i wychowania, wydawanego corocznie przez Główny Urząd Statystyczny w serii: Informacje i opracowania statystyczne. Część tabelaryczną publikacji, zawierającą dane statystyczne o edukacji w roku szkolnym 2007/2008 (o absolwentach szkół z roku szkolnego 2006/2007), poprzedzają uwagi metodyczne i komentarz analityczny Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2007/2008. Uwagi metodyczne zawierają określenia i definicje pojęć stosowanych w systemie oświaty i wychowania, a komentarz stanowi syntetyczny opis prawidłowości w oświacie i wychowaniu, które miały miejsce w roku szkolnym 2007/2008 na tle lat poprzednich. Zarówno w komentarzu, jak i w zbiorze danych statystycznych, prezentowanych w części tabelarycznej, znajdują odpowiednie odzwierciedlenie zmiany w systemie szkół ponadgimnazjalnych, zachodzące od roku szkolnego 2002/2003. Prezentowane w publikacji dane dotyczą: szkół podstawowych, gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych (3-letnich liceów ogólnokształcących, 3-letnich liceów profilowanych, 4-letnich techników, 2 3 letnich zasadniczych szkół zawodowych, 2-letnich uzupełniających liceów ogólnokształcących, 3-letnich techników uzupełniających i 3-letnich specjalnych szkół przysposabiających do pracy) oraz wygasających szkół i oddziałów szkół ponadpodstawowych starego systemu oświaty, a także szkół policealnych i pomaturalnych. Oddzielnie prezentowane są dane dotyczące szkół dla dzieci i młodzieży, szkół dla dorosłych oraz szkół specjalnych, według organów prowadzących szkoły i form kształcenia. Ponadto publikacja zawiera dane o wychowaniu przedszkolnym i wybranych formach opieki nad dziećmi i młodzieżą. Zamieszczone w publikacji dane statystyczne dotyczące roku szkolnego 2007/2008 po raz pierwszy zostały pozyskane z systemu informacji oświatowej administrowanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Informacje z lat poprzednich pochodzą z badań pełnych, realizowanych przez Główny Urząd Statystyczny w formie sprawozdawczości rocznej instytucji oświaty i wychowania (szkół i innych placówek). Przyjęta w publikacji terminologia i zastosowane klasyfikacje danych oraz metodologia badań, z których pochodzą dane, umożliwiają wykorzystanie ich także do porównań międzynarodowych. Publikacja została przygotowana w Wydziale Statystyki Edukacji i Kultury przez: Martę Chylińską, Hannę Gołaszewską, Stanisława Radkowskiego, Annę Szczypińską oraz Elżbietę Szklarską pod kierunkiem Małgorzaty Chojnickiej. Dyrektor Departamentu Badań Społecznych dr Grażyna Marciniak Warszawa, wrzesień 2008 r.

4 PREFACE The publication Education in the school year 2007/2008 is the latest edition, published annually by the Central Statistical Office in the series Information and Statistical Papers. Part of the publication including statistical data about schools, relating to the school year 2007/2008 (in case of graduates the school year 2006/2007) is preceded by the methodical notes and analytical comments on education regularities in the school year 2007/2008 as compared with the situation in previous years. Changes in the system of upper secondary schools, which have been started in 2002/2003 school year, are reflected in the commentary and data included in the tabular part of this publication. The presented information covers primary schools, lower secondary schools and upper secondary schools of the new system: 2 3 year basic vocational, 3 year general and 3 year specialized and 4 year technical, 2 year supplementary general schools, 3 year supplementary technical schools and 3 year special job training schools as well as the schools remaining from the old system. This data is presented by the form of education and the authority responsible for the school. Moreover this publication contains data on pre-school education and selected forms of children and youth care. All data has been presented in the publication for the entire country and voivodships. The presented data relating to the school year 2007/2008 has been derived from the Educational Information System, administered by the Ministry of National Education. The data for previous years were derived from the complete survey (covering all types education units), carried out by the CSO in the form of statistical reports. The terminology, classification as well as the survey methods used by the CSO make it possible to use the presented data for international comparisons. This publication has been prepared by the team of staff members of the Education and Culture Statistics Section at the Social Surveys Division of the CSO. Director Social Surveys Division, CSO Grażyna Marciniak Ph.D. Warsaw, September 2008

5 SPIS TREŚCI Tabl. Str. PRZEDMOWA... x 3 UWAGI METODYCZNE... x 20 OŚWIATA I WYCHOWANIE W ROKU SZKOLNYM 2007/2008 1. Uwagi ogólne... 2. Publiczne wydatki na oświatę i wychowanie... 3. Struktura dzieci i młodzieży według wieku. Powszechność nauczania... 4. Wychowanie przedszkolne... 5. Struktura szkół... 5.1. Szkoły podstawowe i gimnazja... 5.2. Szkoły ponadgimnazjalne... 5.2.1. Specjalne szkoły przysposabiające do pracy... 5.2.2. Zasadnicze szkoły zawodowe... 5.2.3. Technika... 5.2.4. Licea profilowane... 5.2.5. Licea ogólnokształcące... 5.2.6. Szkoły policealne... 6. Inne aspekty oświaty i wychowania... 6.1. Nauczanie języka mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego... 6.2. Nauczanie języków obcych... 6.3. Komputeryzacja w szkołach dla dzieci i młodzieży... 6.4. Zajęcia pozalekcyjne... 7. Nauczyciele... DZIAŁ I. TABLICE PRZEGLĄDOWE (1990/1991-2007/2008) Ludność według wieku... Przedszkola... Oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych... Uczniowie w szkołach według wieku... Uczniowie w szkołach... Szkoły w systemie oświaty... Uczniowie w szkołach dla dzieci i młodzieży... Absolwenci w szkołach dla dzieci i młodzieży... Uczniowie i absolwenci w szkołach policealnych... Szkoły dla dzieci i młodzieży według organów prowadzących... Uczniowie w szkołach dla dorosłych... Absolwenci w szkołach dla dorosłych... Szkoły dla dorosłych według organów prowadzących... Nauczanie języka mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego w szkołach podstawowych i w zespołach międzyszkolnych... x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 29 31 31 33 35 35 38 42 42 44 46 49 52 54 54 58 60 62 64 66 66 67 68 69 69 70 71 72 73 75 76 77 79

6 Nauczanie języka mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego w gimnazjach i w zespołach międzyszkolnych... Nauczanie języka mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego w szkołach ponadgimnazjalnych... Szkoły podstawowe specjalne... Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkołach podstawowych... Gimnazja specjalne... Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w gimnazjach... Licea ogólnokształcące specjalne... Zasadnicze szkoły zawodowe, technika i licea profilowane specjalne... Komputery w szkołach dla dzieci i młodzieży oraz policealnych (bez szkół specjalnych... DZIAŁ II. WYCHOWANIE PRZEDSZKOLNE Wychowanie przedszkolne... Wychowanie przedszkolne według województw... Dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego według roku urodzenia i województw... DZIAŁ III. SZKOŁY PODSTAWOWE A. Dane ogólne Szkoły podstawowe publiczne i niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych... Szkoły podstawowe według organów prowadzących... Szkoły podstawowe według województw... Uczniowie w szkołach podstawowych według wieku, płci i województw... Absolwenci w szkołach podstawowych według wieku, płci i województw... B. Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży według województw (bez szkół specjalnych) Szkoły podstawowe w miastach i na wsi... Uczniowie w szkołach podstawowych według klas i płci... Oddziały szkół podstawowych według klas... Szkoły podstawowe publiczne i niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych Uczniowie w szkołach podstawowych powtarzający klasę... Realizacja obowiązku szkolnego w szkołach podstawowych... Uczniowie w szkołach podstawowych dowożeni według klas i odległości miejsca zamieszkania od szkoły... Uczniowie korzystający z zajęć w szkołach podstawowych... Komputery oraz książki w bibliotekach szkolnych w szkołach podstawowych Uczniowie niepełnosprawni według rodzaju niepełnosprawności... C. Szkoły podstawowe specjalne dla dzieci i młodzieży według województw Szkoły podstawowe specjalne w miastach i na wsi... Szkoły podstawowe specjalne publiczne i niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych... Tabl. 15 16 17 18 19 20 21 22 23 1(24) 2(25) 3(26) 1(27) 2(28) 3(29) 4(30) 5(31) 6(32) 7(33) 8(34) 9(35) 10(36) 11(37) 12(38) 13(39) 14(40) 15(41) 16(42) 17(43) Str. 79 80 81 82 83 83 84 85 86 87 88 90 92 93 94 98 100 102 104 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115

Uczniowie w szkołach podstawowych specjalnych według klas i płci... Uczniowie w szkołach podstawowych specjalnych według rodzaju niepełnosprawności... Uczniowie powtarzający według klas i płci w szkołach podstawowych specjalnych. Komputery oraz książki w bibliotekach szkolnych w szkołach podstawowych specjalnych... Tabl. 18(44) 19(45) 20(46) 21(47) 7 Str. 116 116 117 118 D. Szkoły podstawowe dla dorosłych Szkoły podstawowe według formy kształcenia... Szkoły podstawowe publiczne i niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych według województw... Szkoły podstawowe według organów prowadzących i województw... Uczniowie w szkołach podstawowych według wieku, płci i województw... 22(48) 23(49) 24(50) 25(51) 119 119 120 120 DZIAŁ IV. GIMNAZJA A. Dane ogólne Gimnazja publiczne i niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych... Gimnazja według organów prowadzących szkoły... Gimnazja według województw... Uczniowie w gimnazjach według wieku, płci i województw... Absolwenci gimnazjów według wieku, płci i województw... 1(52) 2(53) 3(54) 4(55) 5(56) 121 122 123 126 128 B. Gimnazja dla dzieci i młodzieży według województw (bez szkół specjalnych) Gimnazja publiczne i niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych... Gimnazja w miastach i na wsi... Uczniowie w gimnazjach według klas i płci... Oddziały w gimnazjach według klas... Uczniowie w gimnazjach powtarzający klasę... Realizacja obowiązku szkolnego w gimnazjach... Uczniowie w gimnazjach dowożeni według klas i odległości miejsca zamieszkania od szkoły... Uczniowie korzystający z zajęć w gimnazjach... Komputery oraz książki w bibliotekach szkolnych w gimnazjach... Uczniowie niepełnosprawni w gimnazjach według rodzaju niepełnosprawności C. Gimnazja specjalne dla dzieci i młodzieży według województw Gimnazja specjalne w miastach i na wsi... Gimnazja specjalne publiczne i niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych... Uczniowie w gimnazjach specjalnych według klas i płci... Uczniowie w gimnazjach specjalnych według rodzaju niepełnosprawności... Uczniowie powtarzający według klas i płci w gimnazjach specjalnych... Komputery oraz książki w bibliotekach szkolnych w gimnazjach specjalnych 6(57) 7(58) 8(59) 9(60) 10(61) 11(62) 12(63) 13(64) 14(65) 15(66) 16(67) 17(68) 18(69) 19(70) 20(71) 21(72) 130 132 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147

8 D. Gimnazja dla dorosłych Gimnazja według formy kształcenia... Gimnazja publiczne i niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych według województw... Uczniowie w gimnazjach według klas, płci i województw... Uczniowie w gimnazjach według wieku, płci i województw... Absolwenci gimnazjów według wieku, płci i województw... Komputery oraz książki bibliotekach szkolnych w gimnazjach według województw... Tabl. 22(73) 23(74) 24(75) 25(76) 26(77) 27(78) Str. 148 149 150 151 151 152 DZIAŁ V. LICEA OGÓLNOKSZTAŁCĄCE A. Dane ogólne Licea ogólnokształcące publiczne, niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych i niepubliczne... Licea ogólnokształcące według organów prowadzących... B. Licea ogólnokształcące i uzupełniające licea ogólnokształcące dla młodzieży według województw Licea ogólnokształcące według rodzajów szkół... Licea ogólnokształcące publiczne oraz niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych (bez szkół specjalnych)... Oddziały według klas w liceach ogólnokształcących (bez szkół specjalnych).. Uczniowie według klas w liceach ogólnokształcących (bez szkół specjalnych) Licea ogólnokształcące w miastach i na wsi (bez szkół specjalnych)... Uczniowie w liceach ogólnokształcących według wieku i płci (bez szkół specjalnych)... Uczniowie w liceach ogólnokształcących specjalnych według wieku i płci... Uczniowie liceów ogólnokształcących powtarzający klasę oraz objęci indywidualnym nauczaniem (bez szkół specjalnych)... Uczniowie według rodzaju niepełnosprawności i absolwenci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w liceach ogólnokształcących... Oddziały z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych w liceach ogólnokształcących (bez specjalnych)... Absolwenci liceów ogólnokształcących według wieku i płci (bez szkół specjalnych)... Absolwenci liceów ogólnokształcących specjalnych według wieku i płci... Wyniki egzaminu maturalnego w liceach ogólnokształcących w roku szkolnym 2006/2007 (bez szkół specjalnych)... Wyniki egzaminu maturalnego w liceach ogólnokształcących specjalnych w roku szkolnym 2006/2007... Pomieszczenia szkolne oraz książki w bibliotekach szkolnych w liceach ogólnokształcących (bez szkół specjalnych)... Liczba komputerów w liceach ogólnokształcących (bez szkół specjalnych)... Licea ogólnokształcące posiadające pracownie komputerowe i komputery (bez szkół specjalnych)... Niektóre wskaźniki dotyczące liceów ogólnokształcących (bez szkół specjalnych) 1(79) 2(80) 3(81) 4(82) 5(83) 6(84) 7(85) 8(86) 9(87) 10(88) 11(89) 12(90) 13(91) 14(92) 15(93) 16(94) 17(95) 18(96) 19(97) 20(98) 153 154 155 157 160 161 162 165 167 168 169 170 171 172 173 176 177 178 179 180

C. Licea ogólnokształcące dla dorosłych według województw Licea ogólnokształcące publiczne, niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych i niepubliczne... Licea ogólnokształcące w miastach i na wsi... Uczniowie w liceach ogólnokształcących według wieku i płci... Oddziały i uczniowie w liceach ogólnokształcących dla dziennej formy kształcenia... Oddziały i uczniowie w liceach ogólnokształcących dla wieczorowej formy kształcenia... Oddziały i uczniowie w liceach ogólnokształcących dla zaocznej formy kształcenia... Absolwenci liceów ogólnokształcących według wieku i płci... Wyniki egzaminu maturalnego w liceach ogólnokształcących... Pomieszczenia szkolne, komputery oraz liczba książek w bibliotekach szkolnych w liceach ogólnokształcących... Tabl. 21(99) 22(100) 23(101) 24(102) 25(103) 26(104) 27(105) 28(106) 29(107) Str. 9 181 185 188 191 192 193 194 197 200 DZIAŁ VI. SZKOŁY ZAWODOWE I LICEA PROFILOWANE A. Dane ogólne Szkoły zawodowe i licea profilowane publiczne, niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych i niepubliczne... Szkoły zawodowe i licea profilowane według organów prowadzących szkoły.. Szkoły zawodowe i licea profilowane według podbudowy programowej i województw... Uczniowie w szkołach zawodowych i liceach profilowanych według grup kierunków kształcenia... Absolwenci w szkołach zawodowych i liceach profilowanych według grup kierunków kształcenia... Uczniowie i absolwenci w liceach profilowanych według profili kształcenia ogólnozawodowego i województw... B. Szkoły zawodowe i licea profilowane dla młodzieży Uczniowie szkół zawodowych i liceów profilowanych według wieku i województw (bez szkół specjalnych)... Absolwenci szkół zawodowych, liceów profilowanych oraz artystycznych ogólnokształcących dających uprawnienia zawodowe według wieku i województw (bez szkół specjalnych)... Uczniowie pierwszych klas ponadgimnazjalnych szkół zawodowych, liceów profilowanych oraz szkół artystycznych ogólnokształcących dających uprawnienia zawodowe, którzy świadectwo ukończenia szkoły niższego szczebla otrzymali w roku szkolnym 2006/2007 według województw (bez szkół specjalnych)... Szkoły artystyczne dające uprawnienia zawodowe według województw... Wyniki egzaminu maturalnego w szkołach zawodowych, liceach profilowanych oraz artystycznych ogólnokształcących dających uprawnienia zawodowe w roku szkolnym 2006/2007 według województw (bez szkół specjalnych).. Uczniowie szkół zawodowych i liceów profilowanych według klas i województw (bez szkół specjalnych)... 1(108) 2(109) 3(110) 4(111) 5(112) 6(113) 7(114) 8(115) 9(116) 10(117) 11(118) 12(119) 201 203 207 221 223 225 229 231 233 235 236 238

10 Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkołach zawodowych oraz liceach profilowanych według rodzaju niepełnosprawności (bez szkół specjalnych)... Szkoły zawodowe i licea profilowane w podziale na miasto i wieś (łącznie ze specjalnymi)... Pomieszczenia szkolne oraz komputery w szkołach zawodowych i liceach profilowanych według województw (łącznie ze specjalnymi)... Szkoły artystyczne nie dające uprawnień zawodowych według województw... Uczniowie odbywający praktyki w CKP, młodociani pracownicy, stanowiska szkoleniowe... C. Szkoły zawodowe i licea profilowane specjalne dla młodzieży Uczniowie specjalnych szkół zawodowych i liceów profilowanych według wieku i województw... Absolwenci specjalnych szkół zawodowych i liceów profilowanych według wieku i województw... Uczniowie pierwszych klas ponadgimnazjalnych specjalnych szkół zawodowych i liceów profilowanych, którzy świadectwo ukończenia gimnazjum otrzymali w roku 2006/2007, według województw... Wyniki egzaminu maturalnego w specjalnych szkołach zawodowych i liceach profilowanych w roku szkolnym 2006/2007 według województw... Uczniowie specjalnych szkół zawodowych i liceów profilowanych według klas i województw... Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w specjalnych szkołach zawodowych i liceach profilowanych według rodzaju niepełnosprawności.. Szkoły specjalne przysposabiające do pracy... D. Szkoły zawodowe i licea profilowane dla dorosłych Uczniowie szkół zawodowych i liceów profilowanych dla dorosłych według wieku i województw... Absolwenci szkół zawodowych i liceów profilowanych dla dorosłych według wieku i województw... Zasadnicze szkoły zawodowe dla dorosłych według form kształcenia i województw... Szkoły zawodowe i licea profilowane dla dorosłych według form kształcenia, podbudowy programowej i województw... Uczniowie szkół zawodowych i liceów profilowanych dla dorosłych według klas i województw... Wyniki egzaminu maturalnego w szkołach zawodowych i liceach profilowanych dla dorosłych w roku szkolnym 2006/2007 według województw... Tabl. 13(120) 14(121) 15(122) 16(123) 17(124) 18(125) 19(126) 20(127) 21(128) 22(129) 23(130) 24(131) 25(132) 26(133) 27(134) 28(135) 29(136) 30(137) Str. 240 241 242 244 245 246 248 250 251 252 254 255 256 258 260 261 265 267 DZIAŁ VII. SZKOŁY POLICEALNE Szkoły policealne publiczne, niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych i niepubliczne... Szkoły policealne według organów prowadzących szkoły i województw... Szkoły policealne według form kształcenia i województw... Uczniowie i absolwenci w szkołach policealnych według grup kierunków kształcenia... 1(138) 2(139) 3(140) 4(141) 269 270 273 274

Policealne szkoły artystyczne oraz pomaturalne szkoły bibliotekarskie i animatorów kultury według województw... Uczniowie szkół policealnych według wieku i województw... Absolwenci szkół policealnych według wieku i województw... Tabl. 5(142) 6(143) 7(144) Str. 11 275 276 277 DZIAŁ VIII. NAUCZANIE JĘZYKÓW OBCYCH W SZKOŁACH WEDŁUG WOJEWÓDZTW A. Nauczanie języków obcych w szkołach dla dzieci i młodzieży Nauczanie języków obcych jako przedmiotu obowiązkowego w szkołach... Nauczanie języków obcych jako przedmiotu dodatkowego w szkołach... 1(145) 2(146) 278 287 B. Nauczanie języków obcych w szkołach dla dorosłych Nauczanie języków obcych jako przedmiotu obowiązkowego w szkołach... 3(147) 293 DZIAŁ IX. OPIEKA NAD DZIEĆMI I MŁODZIEŻĄ Specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze według województw... Specjalne ośrodki wychowawcze według województw... Młodzieżowe ośrodki wychowawcze według województw... Młodzieżowe ośrodki socjoterapii według województw... Ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze według województw... Domy wczasów dziecięcych według województw... Placówki wychowania pozaszkolnego według województw... Internaty, bursy i stołówki w internatach i bursach szkół ogólnokształcących i zawodowych... Świetlice, stołówki, gabinety profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej oraz gabinety stomatologiczne w szkołach dla dzieci i młodzieży według typów szkół i województw... Gabinety medyczne i pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych dla dzieci i młodzieży według województw w roku szkolnym 2007/2008... Szkolne koła i uczestnicy zajęć pozalekcyjnych i nadobowiązkowych w szkołach podstawowych, ponadpodstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych dla dzieci i młodzieży według organów prowadzących i województw w roku szkolnym 2007/2008... 1(148) 2(149) 3(150) 4(151) 5(152) 6(153) 7(154) 8(155) 9(156) 10(157) 11(158) 297 298 299 299 300 300 301 302 305 314 323 DZIAŁ X. NAUCZYCIELE Nauczyciele pełnozatrudnieni i niepełnozatrudnieni według typów szkół i województw... Nauczyciele według typów szkół i organu prowadzącego w roku szkolnym 2007/2008... Nauczyciele pełnozatrudnieni i niepełnozatrudnieni według typów szkół, stopnia awansu zawodowego oraz w podziale na miasto i wieś w roku szkolnym 2007/2008... Nauczyciele według województw, stopnia awansu zawodowego oraz w podziale na miasto i wieś w roku szkolnym 2007/2008... 1(159) 2(160) 3(161) 4(162) 354 360 362 364

12 ANEKS 1 Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego... Tabl. x Str. 366 ANEKS 2 Profile kształcenia w liceach profilowanych... x 370 ANEKS 3 Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Edukacji ISCED 1997... x 371

13 CONTENTS Table Page PREFACE... METHODICAL NOTES... x x 3 20 EDUCATION IN THE SCHOOL YEAR 2007/2008 1. General notes... 2. Public expenditure for education... 3. Age structure of children and youth. Accessibility of education... 4. Pre-school education... 5. Structure of school system... 5.1. Primary and lower secondary schools... 5.2. Upper secondary schools... 5.2.1. Special job-training schools... 5.2.2. Basic vocational schools... 5.2.3. Technical schools... 5.2.4. Specialized schools... 5.2.5. General schools... 5.2.6. Post-secondary schools... 6. Other aspects of education... 6.1. Teaching national and ethnic minorities language and regional language. 6.2. Instruction of foreign languages... 6.3. Computers in schools for children and youth... 6.4. Additional lessons... 7. Teachers... x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 29 31 31 33 35 35 38 42 42 44 46 49 52 54 54 60 62 64 CHAPTER I. GENERAL REVIEW (1990/1991-2007/2008) Population by age... Pre-primary schools... Pre-primary sections in primary schools... Students by age... Students of schools... Schools in the education system... Students of schools for children and youth... Graduates of schools for children and youth... Students and graduates of post-secondary schools... Schools for children and youth by authority responsible for the school... Students of schools for adults... Graduates of schools for adults... Schools for adults by authority responsible for the school... Teaching national and ethnic minorities language and regional language in primary schools and interschool groups... 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 66 66 67 68 69 69 70 71 72 73 75 76 77 79

14 Teaching national and ethnic minorities language and regional language in lower secondary schools and interschool groups... Teaching national and ethnic minorities language and regional language in general secondary schools... Special primary schools... Pupils of primary schools with a special educational needs... Special lower secondary schools... Pupils of lower secondary schools with a special educational needs... Special general secondary schools... Special basic vocational schools and vocational secondary schools... Computers in schools for children and youth and post-secondary schools (excluding special schools)... Table 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Page 79 80 81 82 83 83 84 85 86 CHAPTER II. PRE-SCHOOL EDUCATION Pre-school education... Pre-school education by voivodship... Children in pre-school education establishments by year of birth and voivodship 1(24) 2(25) 3(26) 87 88 90 CHAPTER III. PRIMARY SCHOOLS A. General data Primary schools public and non-public... Primary schools by authority responsible for the school... Primary schools by voivodship... Pupils of primary schools by age, sex and voivodship... Graduates of primary schools by age, sex and voivodship... B. Primary schools for children and youth by voivodship (excluding special schools) Primary schools in urban and rural areas... Pupils of primary schools by grade and sex... Sections of primary schools by grade... Primary schools public and non-public... Pupils repeating the same grade in primary schools... Fulfilling of compulsory education in primary schools... Pupils of primary schools using school transportation by grades and distance from abode to school... Pupils attending the additional classes... Computers and books in school libraries in primary schools... Disabled pupils of primary schools by type of disability... C. Special primary schools for children and youth by voivodship Special primary schools in urban and rural areas... Special primary schools public and non-public... Pupils of special primary schools by grade and sex... Pupils of special primary schools by kind of disability... Pupils repeating the same grade in special primary schools... Computers and books in school libraries special primary schools... 1(27) 2(28) 3(29) 4(30) 5(31) 6(32) 7(33) 8(34) 9(35) 10(36) 11(37) 12(38) 13(39) 14(40) 15(41) 16(42) 17(43) 18(44) 19(45) 20(46) 21(47) 92 93 94 98 100 102 104 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 116 117 118

D. Primary schools for adults Primary schools by type of education... Primary schools public and non-public by voivodship... Primary schools by authority responsible for the school and voivodship... Students in primary schools by age, sex and voivodship... Table 22(48) 23(49) 24(50) 25(51) Page 15 119 119 120 120 CHAPTER IV. LOWER SECONDARY SCHOOLS A. General data Lower secondary schools public and non-public... Lower secondary schools by authority responsible for the school... Lower secondary schools by voivodship... Pupils of lower secondary schools by age, sex and voivodship... Graduates of lower secondary schools by age, sex and voivodship... B. Lower secondary schools for children and youth by voivodship (excluding special schools) Lower secondary schools public and non-public... Lower secondary schools in urban and rural areas... Pupils of lower secondary schools by grade and sex... Sections in lower secondary schools by grade... Repeaters of lower secondary schools... Fulfilling of compulsory education in lower secondary schools... Pupils of lower secondary schools using school transportation by grade and distance from abode to school... Pupils attending the additional classes... Computers and books in school libraries in lower secondary schools... Disabled pupils of lower secondary schools by type of disability... C. Special lower secondary schools for children and youth by voivodship Special lower secondary schools in urban and rural areas... Special lower secondary schools public and non-public... Pupils of special lower secondary schools by grade and sex... Pupils of special lower secondary schools by type of disability... Repeaters of special lower secondary schools... Computers and books in school libraries in special lower secondary schools... D. Lower secondary schools for adults Lower secondary schools by type of education... Lower secondary schools public and non-public by voivodship... Students of lower secondary schools by grade, sex and voivodship... Students of lower secondary schools by age, sex and voivodship... Graduates of lower secondary schools by age, sex and voivodship... Computers and books in school libraries in lower secondary schools by voivodship... 1(52) 2(53) 3(54) 4(55) 5(56) 6(57) 7(58) 8(59) 9(60) 10(61) 11(62) 12(63) 13(64) 14(65) 15(66) 16(67) 17(68) 18(69) 19(70) 20(71) 21(72) 22(73) 23(74) 24(75) 25(76) 26(77) 27(78) 121 122 123 126 128 130 132 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 151 152

16 CHAPTER V. GENERAL SECONDARY SCHOOLS A. General data General secondary schools public and non-public... General secondary schools by authority responsible for the school... B. General schools for youth by voivodship General secondary schools by type... General secondary schools public and non-public... Sections in general secondary schools by grade (excluding special schools)... Students of general secondary schools by grade (excluding special schools)... General secondary schools in urban and rural areas (excluding special schools) Students of general secondary schools by age and sex (excluding special schools)... Students of special general secondary schools by age and sex... Repeaters and students individually educated in general secondary schools (excluding special schools)... Students by type of disability and graduates with a special educational needs in general secondary schools... Sections with disabled students in general secondary schools (excluding special schools)... Graduates of general secondary schools by age and sex (excluding special schools)... Graduates of special general schools by age and sex... Results of leaving examinations in general secondary schools in the school year 2006/2007 (excluding special schools)... Results of leaving examinations in special general secondary schools in the school year 2006/2007... Classrooms and books in school libraries in general secondary schools (excluding special schools)... Computers in general secondary schools (excluding special schools)... General secondary schools equipped with personal computers... Selected indicators on general secondary schools (excluding special schools)... C. General secondary schools for adults by voivodship General secondary schools public and non-public... General secondary schools in urban and rural areas... Students in general secondary schools by age and sex... Sections and students of general secondary day schools... Sections and students of general secondary evening schools... Sections and students of general secondary extra-mural schools... Graduates of general secondary schools by age and sex... Results of leaving examinations in general secondary schools... Classrooms, computers and books in school libraries in general schools... CHAPTER VI. VOCATIONAL AND SPECIALIZED UPPER SECONDARY SCHOOLS A. General data Vocational and specialized secondary schools public and non-public... Table 1(79) 2(80) 3(81) 4(82) 5(83) 6(84) 7(85) 8(86) 9(87) 10(88) 11(89) 12(90) 13(91) 14(92) 15(93) 16(94) 17(95) 18(96) 19(97) 20(98) 21(99) 22(100) 23(101) 24(102) 25(103) 26(104) 27(105) 28(106) 29(107) 1(108) Page 153 154 155 157 160 161 162 165 167 168 169 170 171 172 173 176 177 178 179 180 181 185 188 191 192 193 194 197 200 201

Vocational and specialized secondary schools by authority responsible for the school... Vocational and specialized secondary schools by type of the background programme and by voivodship... Students of vocational and specialized schools by broad field of study... Graduates of vocational and specialized schools by broad field of study... Students and graduates of specialized upper secondary schools by profile of general-vocational education and voivodship... B. Vocational and specialized upper secondary schools for youth Students of vocational and specialized upper secondary schools by age and voivodship (excluding special schools)... Graduates of vocational and specialized upper secondary schools by age and voivodship (excluding special schools)... First grade students of upper secondary vocational, specialized and generalartistic schools graduated from lower secondary school in the school year 2006/2007 by voivodship (excluding special schools)... Second level artistic schools by voivodship... Results of leaving examinations in vocational, specialized secondary schools and general artistic schools in the school year 2006/2007 by voivodship (excluding special schools)... Students of vocational and specialized upper secondary schools by grade and voivodship (excluding special schools)... Students of vocational and specialized upper secondary schools with a special educational needs by type of disability (excluding special schools)... Vocational and specialized secondary schools in urban and rural areas... Classrooms and computers in vocational and specialized schools by voivodship (including special schools)... Non-professional artistic schools by voivodship... Students holding a training in Practical Education Centres (CKP), juvenile employees, training workplaces... C. Special vocational and specialized upper secondary schools for youth Students of special vocational and specialized upper secondary schools by age and voivodship... Graduates of special vocational and specialized upper secondary schools by age and voivodship... First grade students of special upper secondary vocational, specialized and general-artistic schools graduated from lower secondary school in the school year 2006/2007 by voivodship... Results of leaving examinations in special vocational and specialized secondary in the school year 2006/2007 by voivodship (excluding special schools)... Students of special vocational and specialized upper secondary schools by grade and voivodship... Students of special vocational and specialized upper secondary schools with a special educational needs by type of disability... Special job-training schools... Table 2(109) 3(110) 4(111) 5(112) 6(113) 7(114) 8(115) 9(116) 10(117) 11(118) 12(119) 13(120) 14(121) 15(122) 16(123) 17(124) 18(125) 19(126) 20(127) 21(128) 22(129) 23(130) 24(131) Page 17 203 207 221 223 225 229 231 233 235 236 238 240 241 242 244 245 246 248 250 251 252 254 255

18 D. Vocational and specialized upper secondary schools for adults Students of vocational schools and specialized upper secondary schools by age and voivodship... Graduates of vocational schools and specialized upper secondary schools by age and voivodship... Basic vocational schools by type of training and voivodship... Upper secondary technical schools and specialized upper secondary schools by type of training, by type of the background programme and by voivodship... Students of vocational and specialized upper secondary schools by grade and voivodship... Results of leaving examinations in vocational and specialized secondary schools and artistic schools in the school year 2006/2007 by voivodship... CHAPTER VII. POST-SECONDARY VOCATIONAL SCHOOLS Post-secondary vocational schools public, non-public... Post-secondary vocational schools by authority responsible for the school and by voivodship... Post-secondary vocational schools by type of education and voivodship... Students and graduates of post-secondary vocational schools by broad field of training... Post-secondary artistic studies and studies for animators of culture and librarians by voivodship... Students of post-secondary vocational schools by age and voivodship... Graduates of post-secondary vocational schools by age and voivodship... Table 25(132) 26(133) 27(134) 28(135) 29(136) 30(137) 1(138) 2(139) 3(140) 4(141) 5(142) 6(143) 7(144) Page 256 258 260 261 265 267 269 270 273 274 275 276 277 CHAPTER VIII. FOREIGN LANGUAGE INSTRUCTION IN SCHOOLS BY VOIVODSHIP A. Foreign language instruction in schools for children and youth Compulsory foreign language instruction in schools... Additional foreign language instruction in schools... B. Foreign language instruction in schools for adults Compulsory foreign language instruction in schools... 1(145) 2(146) 3(147) 278 287 293 CHAPTER IX. FACILITIES FOR CHILD CARE AND YOUTH Special education care centres by voivodship... Education care centres by voivodship... Special education care centres for youth by voivodship... Sociotherapy centres for youth by voivodship... Rehabilitation education centres by voivodship... Vacation care centres by voivodship... Outside school education establishments by voivodship... Boarding-schools and canteens in boarding-schools of general and vocational schools... 1(148) 2(149) 3(150) 4(151) 5(152) 6(153) 7(154) 8(155) 297 298 299 299 300 300 301 302

Dayrooms and canteens, medical and dental cabinets in schools for children and youth by voivodship... Surgery and psycho-pedagogical support gabinets in primary, lower secondary an upper secondary schools for children and youth by voivodship in the school year 2007/2008... School subject groups and participants of additional class in schools for children and youth by authority responsible for the school... CHAPTER X. TEACHERS Full-time and part-time teachers by type of school and voivodship... Teachers by type of schools and authority responsible for the school in the school year 2007/2008... Full-time and part-time teachers by type of school, degree of professional promotion in urban and rural areas in the school year 2007/2008... Teachers by voivodship, degree of professional promotion in urban and rural areas in the school year 2007/2008... ANNEX 1 Classification of the vocational schools professions... ANNEX 2 The profiles in the specialized upper secondary schools... ANNEX 3 International Standard Classification of Education ISCED 97... Table 9(156) 10(157) 11(158) 1(159) 2(160) 3(161) 4(162) x x x 19 Page 305 314 323 354 360 362 364 366 370 371

20 UWAGI METODYCZNE Wszystkie informacje zawarte w publikacji Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2007/2008, prezentowane są według stanu organizacyjnego ustroju szkolnego regulowanego przez przepisy ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 67 z 1996 r., poz. 329 z późn. zmianami) oraz zasad wdrażania nowego systemu edukacji, które reguluje ustawa z dnia 8 stycznia 1999 roku Przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego (Dz. U. Nr 12, poz. 96 z późn. zmianami). W wyniku wdrażania reformy systemu oświaty (po wprowadzeniu sześcioletniej szkoły podstawowej i trzyletniego gimnazjum) w drugim jej etapie od roku szkolnego 2002/2003 zaczęły funkcjonować szkoły ponadgimnazjalne: dwu-, trzyletnie zasadnicze szkoły zawodowe, trzyletnie licea ogólnokształcące, trzyletnie licea profilowane i czteroletnie technika. Kolejny etap wdrażania reformy systemu oświaty od roku szkolnego 2004/2005 wprowadził nowe typy szkół działające na podbudowie zasadniczych szkół zawodowych: dwuletnie uzupełniające licea ogólnokształcące i trzyletnie technika uzupełniające. Oprócz nich działają, do czasu zakończenia cyklu kształcenia, szkoły ponadpodstawowe dla dorosłych. W publikacji ujęto wszystkie szkoły objęte systemem oświaty. Prezentowane dane o szkołach, z wyjątkiem liczb dotyczących absolwentów, podane są według stanu na początek roku szkolnego 2007/2008 (30 września 2007 r.). Dane o absolwentach dotyczą roku szkolnego 2006/2007. Przez szkołę rozumie się jednostkę edukacyjną powołaną na podstawie aktu założycielskiego lub wpisu do ewidencji przez organ administracji rządowej, jednostkę samorządu terytorialnego, osobę prawną lub osobę fizyczną na podstawie przepisów ustawy o systemie oświaty. Szkoła prowadzi kształcenie określonego rodzaju i na określonym poziomie, posiada statut, nadany przez organ lub osobę prowadzącą szkołę, określający m.in. jej nazwę, typ, organ prowadzący oraz organizację wewnętrzną. Szkoły i placówki mogą być publiczne, niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych i niepubliczne. Szkoła publiczna jest instytucją edukacyjną, powołaną na podstawie aktu założycielskiego przez organ administracji rządowej lub jednostkę samorządu terytorialnego (gminę, powiat, województwo) lub inną osobę prawną lub osobę fizyczną. Zapewnia ona bezpłatne nauczanie oraz realizuje ustalone przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania programy nauczania, a także stosuje ustalone przez tego ministra zasady oceniania i klasyfikacji uczniów. Szkoła niepubliczna jest instytucją edukacyjną prowadzoną przez osoby prawne lub osoby fizyczne na podstawie wpisu do ewidencji placówek i szkół niepublicznych, dokonanego w wydziale oświaty właściwej jednostki samorządu terytorialnego. Może ona uzyskać uprawnienia szkoły publicznej (co wyraża się m.in. prawem do nadawania świadectw i dyplomów państwowych), jeżeli realizuje minimum programowe oraz stosuje zasady klasyfikowania i promowania uczniów ustalone przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, umożliwiające uzyskanie świadectw lub dyplomów państwowych. Właściwi ministrowie i jednostki samorządu terytorialnego (gminnego, powiatowego i województwa) mogą zakładać i prowadzić tylko szkoły publiczne. Szkoły podstawowe i gimnazja mogą być tylko publiczne lub niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych. Przez klasę rozumie się zespół uczniów uczących się według programu danego roku nauczania. Przy dużej liczbie uczniów w danej klasie dokonuje się podziału klasy na oddziały (np. VIa, VIb, VIc). W szczególnych przypadkach mogą być organizowane klasy łączone, składające się z uczniów różnych klas. Jeżeli w szkole jest organizowane nauczanie w klasach łączonych, dyrektor szkoły, ustalając szkolny plan nauczania, dostosowuje odpowiednio ramowy plan nauczania, z uwzględnieniem możliwości pełnej realizacji przyjętych programów nauczania. Dotyczy to

również szkół specjalnych w przypadkach uzasadnionych małą liczbą uczniów lub warunkami leczenia w oddziałach szpitalnych w których dopuszcza się organizację kształcenia w klasach łączonych, złożonych głównie z uczniów jednego typu szkoły. Oddział w szkole jest podstawową jednostką organizacyjną szkoły. W szkole oddział stanowi grupa uczniów pobierających naukę w tej samej klasie. Dodatkowym wyróżnikiem oddziału może być specyficzny skład grupy uczniów (oddział specjalny, integracyjny, ogólnodostępny) lub program nauczania (oddział dwujęzyczny, przysposabiający do pracy). Szkołą sportową jest szkoła, która realizuje program szkoły podstawowej, gimnazjum lub szkoły ponadgimnazjalnej dla młodzieży oraz prowadzi szkolenie sportowe w jednej lub kilku dyscyplinach sportu, w co najmniej dwóch oddziałach, liczących co najmniej 15 uczniów w oddziale, w kolejnych co najmniej trzech klasach danego typu szkoły. Obowiązkowy tygodniowy wymiar godzin zajęć sportowych wynosi co najmniej 10 godzin. Szkołą mistrzostwa sportowego jest szkoła, która realizuje program szkoły podstawowej, gimnazjum lub szkoły ponadgimnazjalnej dla młodzieży oraz prowadzi szkolenie sportowe w jednej lub kilku dyscyplinach sportu, w co najmniej jednym oddziale, w kolejnych co najmniej trzech klasach danego typu szkoły. Liczba uczniów w oddziale szkoły mistrzostwa sportowego jest uzależniona od możliwości zebrania uczniów o zbliżonym poziomie sportowym. Obowiązkowy tygodniowy wymiar godzin zajęć sportowych wynosi co najmniej 16 godzin. Licea ogólnokształcące dwujęzyczne (oddziały dwujęzyczne) są szkołami (oddziałami) dla młodzieży, w których nauczanie jest prowadzone w dwóch językach: w języku polskim i w języku obcym nowożytnym, będącym drugim językiem nauczania. Nauczanie dwujęzyczne może być realizowane w zakresie obowiązkowych zajęć edukacyjnych, z wyjątkiem języka polskiego, historii i geografii Polski oraz drugiego języka obcego. Do szkół (oddziałów) dwujęzycznych przyjmowani są kandydaci znający język obcy, będący drugim językiem nauczania lub nieznający tego języka, z tym że dla tych uczniów szkoła organizuje roczną klasę wstępną. Przez pomieszczenie szkolne rozumie się pomieszczenie przeznaczone do realizacji programu nauczania w szkole. Do pomieszczeń szkolnych zalicza się sale lekcyjne, pracownie szkolne ( komputerowe), sale gimnastyczne, pływalnię (basen). W tablicach dotyczących pomieszczeń szkolnych każdą salę lekcyjną, pracownię szkolną, salę gimnastyczną i pływalnię liczono jeden raz, niezależnie od parokrotnego ich wykorzystywania przez kilka szkół. Dotyczy to również wykorzystywanych w szkole komputerów i liczby książek w bibliotekach szkolnych. Przez salę lekcyjną rozumie się pomieszczenie przeznaczone do nauczania wielu przedmiotów, bez specjalnego wyposażenia w urządzenia i pomoce naukowe dla tych przedmiotów. Przez pracownię szkolną rozumie się pomieszczenie przystosowane do nauczania jednego przedmiotu (lub kilku przedmiotów pokrewnych), np. do nauczania fizyki, chemii, biologii, zajęć technicznych, wyposażone w odpowiednie instalacje, urządzenia i pomoce naukowe. Księgozbiór w bibliotekach obejmuje wydawnictwa nieperiodyczne (książki i broszury wydane po 1800 r.) i wydawnictwa periodyczne (gazety i czasopisma). Jednostką obliczeniową księgozbioru jest wolumin, czyli tom (zawartość jednej okładki) zarejestrowany w księdze inwentarzowej. W przypadku periodyków za wolumin uważa się zbiór (zazwyczaj roczny) numerów jednego tytułu gazety lub czasopisma stanowiący jedną pozycję inwentarzową. W statystyce edukacji gromadzona jest informacja o liczbie książek w woluminach (tomach) w bibliotece szkolnej. Absolwenci są to osoby, które ukończyły klasę programowo najwyższą w danym typie szkoły i otrzymały świadectwo ukończenia tej szkoły. W publikacji podano dane o absolwentach szkół podstawowych, gimnazjów, szkół ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych zasadniczych szkół zawodowych. 21

22 Uczniowie i absolwenci szkół zawodowych sklasyfikowani zostali według grup kierunków kształcenia zgodnie z Międzynarodową Standardową Klasyfikacją Edukacji ISCED 1997 (International Standard Classification of Education) (patrz Aneks 3). W publikacji przyjęto podział szkół na szkoły dla dzieci i młodzieży oraz szkoły dla dorosłych, w których stosuje się odrębną organizację kształcenia. Do szkół dla dorosłych przyjmowane są osoby w wieku 18 lat i więcej (a także kończące 18 lat w roku kalendarzowym, w którym przyjmowane są do szkoły). SYSTEM EDUKACJI W POLSCE Szkoły wyższe Szkoły policealne Specjalne szkoły przysposabiające do pracy Uzupełniające licea ogólnokształcące Technika uzupełniające Zasadnicze szkoły zawodowe Licea ogólnokształcące Licea profilowane Technika Szkoły artystyczne Gimnazja Szkoły podstawowe Wychowanie przedszkolne Wychowanie przedszkolne Placówki wychowania przedszkolnego są to placówki przeznaczone dla dzieci w wieku od lat 3 do rozpoczęcia przez nie nauki w szkole podstawowej, zapewniające dzieciom opiekę oraz mające na celu przygotowanie ich do nauki w szkole. Do placówek wychowania przedszkolnego zaliczono: przedszkola, oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych. Do roku szkolnego 2003/2004 dziecko w wieku 6 lat miało prawo do rocznego przygotowania przedszkolnego.

Z dniem 1 września 2004 r. wprowadzono obowiązek odbycia rocznego przygotowania przedszkolnego przez dzieci w wieku 6 lat w przedszkolu albo w oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej. Obowiązek ten rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat. Przedszkola specjalne organizowane są dla dzieci z wadami: wzroku, słuchu, z niepełnosprawnością ruchową, przewlekle chorych, z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym, z niepełnosprawnością sprzężoną i z zaburzeniami zachowania. Przedszkole specjalne może być placówką samodzielną bądź organizacyjnie związaną ze szkołą podstawową specjalną, specjalnym ośrodkiem szkolno-wychowawczym lub zakładem opieki zdrowotnej. W przypadku dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, wychowaniem przedszkolnym może być objęte dziecko w wieku powyżej 6 lat, nie dłużej jednak niż do końca roku szkolnego roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 10 lat, a obowiązek szkolny tych dzieci zostaje odroczony. W przypadku dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, obowiązek odbycia rocznego przygotowania przedszkolnego rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko rozpocznie spełnianie obowiązku szkolnego. Do zbiorowości dzieci korzystających z posiłków w przedszkolach zalicza się dzieci spożywające pełne śniadanie, obiad bądź podwieczorek, natomiast nie zalicza się dzieci korzystających tylko ze szklanki mleka lub innego napoju oraz spożywających kanapki przygotowane w domu itp. Szkoły podstawowe 23 W Polsce nauka w szkole jest obowiązkowa do ukończenia 18 roku życia. Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat (i nie odroczono mu rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego) i trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia. Do szkół podstawowych zalicza się: szkoły podstawowe, szkoły filialne, szkoły podstawowe sportowe i szkoły podstawowe mistrzostwa sportowego. Są to szkoły sześcioletnie, w których w ostatnim roku nauki przeprowadza się sprawdzian, uprawniający do dalszego kształcenia w gimnazjum. Struktura organizacyjna szkół podstawowych obejmuje klasy I VI, w których nauka jest obowiązkowa. W tej grupie szkół ujmuje się ponadto: szkoły artystyczne ogólnokształcące niedające uprawnień zawodowych oraz szkoły specjalne. Szkoły filialne stanowią element sieci szkolnictwa podstawowego. Podporządkowane są szkołom podstawowym. Szkoły filialne mogą być organizowane z klasami: I VI, I V, I IV, I III. Filia jest jednostką organizacyjną prowadzącą działalność edukacyjną, podporządkowaną jednostce macierzystej. Filie mogą być tworzone tylko przez takie jednostki, dla których możliwość taką przewidziano w ustawie lub przepisach wykonawczych do ustawy o systemie oświaty (np. szkoły podstawowe art. 61 ust. 2 ustawy). Szkoły artystyczne nie dające uprawnień zawodowych (I stopnia), dzielą się na szkoły ogólnokształcące oraz kształcące wyłącznie w zakresie przedmiotów artystycznych. Szkoły artystyczne ogólnokształcące nie dające uprawnień zawodowych (szkoły muzyczne i baletowe), wyodrębnione zostały w dziale dotyczącym szkół podstawowych. Pozostałe szkoły realizujące pierwszy etap kształcenia artystycznego, którego ukończenie nie daje zawodu, zaprezentowane zostały oddzielnie poza szkolnictwem zawodowym.