UTWORZENIE I POCZĄ TKI DZIAŁALNOŚ CI POLSKIEGO TOWARZYSTWA MECHANIKI TEORETYCZNEJ I STOSOWANEJ

OD REDAKCJI Z począ tkiem 1982 roku na jednym z zebrań Komitetu Redakcyjnego postanowiliś my wydać specjalny numer naszego kwartalnika poś wię cony 25- leciu Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej. Mimo, źe czas był mał o sprzyjają cy, a opóź nienia w ukazywaniu się poszczególnych zeszytów Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej dochodziły do dwóch lat, zwróciliś my się do ponad czterdziestu osób z proś bą o napisanie artykułów przeglą dowych, lub wspomnień, bą dź też o przysł anie wypowiedzi na temat mechaniki i jej rozwoju. Pierwsza grupa osób, do której zwróciliś my się to inicjator utworzenia naszego Towarzystwa profesor Witold Nowacki oraz Prezesi Zarzą du G ł ównego PTMTiS ubiegł ych kadencji. Na nasze zaproszenie otrzymaliś my artykuł wspomnieniowy od profesora W. Nowackiego, list od profesora Jerzego Mutermilcha, refleksje o przyszł oś ci PTMTiS od profesora Zbigniewa Brzoski oraz oryginalne artykuł y naukowe od profesorów Zbigniewa Ką czkowskiego i Marka D ietricha. Nastę pnie korzystają c z istnieją cego już opracowania na temat przewidywanego rozwoju mechaniki w najbliż szym okresie, przedstawionego na jednym z zebrań Komitetu Mechaniki PAN, zwróciliś my się z proś bą o opracowanie artykuł ów do pię ciu Autorów wspomnianego zbiorczego opracowania. W ten sposób powstał y artykuł y o przyszł oś ci poszczególnych gałę zi mechaniki napisane przez profesorów Jacka Stupnickiego, Kazimierza Sobczyka oraz docenta Bogusława Radziszewskiego. Profesor Krzysztof Wilmań ski włą czył uwagi dotyczą ce przyszł oś ci termodynamiki oś rodków cią gł ych do swojego artykuł u przeglą dowego. Zaprosiliś my również ponad trzydziestu Kolegów do napisania artykuł ów przeglą - dowych z róż nych dziedzin mechaniki. Zdają c sobie sprawę z przecią ż eni a pracą zwł aszcza wielu starszych Kolegów, uniemoż liwiają ceg o im poś wię ceni a potrzebnej iloś ci czasu, zwróciliś my się również do mł odszych wiekiem, ale już doś wiadczonych Kolegów. Tu niestety spotykaliś my się czę sto z odmową, a kilka razy, pierwotnie pozytywna odpowiedź zmienił a się w odmowę napisania artykuł u, niestety dopiero w chwili, gdy termin, nawet ten przedłuż ony o pół roku, już miną ł. Planowaliś my by wszystkie artykuły przeglą - dowe były opracowane na zasadzie referat przeglą dowy koreferat. Postulat w pewnym sensie spełniają jedynie artykuł y Kolegów: S. Drobniaka i W. Kani oraz profesora J. Ostrowskiego. Kilka artykuł ów przeglą dowych ma wpł yną ć jeszcze w terminie póź niejszym i zostaną one wydrukowane w nastę pnych zeszytach naszego kwartalnika. Wymienimy tu obiecane artykuł y przeglą dowe z termodynamiki i teorii powł ok. Widoczny jest brak artykuł ów, o które zresztą zabiegaliś my, przeglą dów prac teoretycznych z mechaniki oś rodków cią głych, zarówno ciała stał ego jak i cieczy i gazów. Zamieszczone artykuł y obejmują

514 OD REDAKCJI tylko niewiele dział ów mechaniki i stanowią w duż ej mierze subiektywne spojrzenie Autorów zależ ne na ogół od ich zainteresowań naukowych. Redakcja chę tnie zamieś ci zarówno wypowiedzi i opinie dotyczą ce dziedzin mechaniki, na temat których został y wydrukowane artykuł y przeglą dowe, jak i nowe prace przeglą dowe z innych gałę zi mechaniki. Zapraszamy czytelników do przysył ania takich artykuł ów, wydaje nam się, że mogą one zainteresować wielu. Mechanika jest jedną z najstarszych gałę zi nauk ś cisłych. Mimo to obserwujemy dalszy burzliwy jej rozwój w latach po drugiej wojnie ś wiatowej. Powstał y nowe działy tej nauki. Uzupeł niliś my ten Jubileuszowy Zeszyt tł umaczeniem klasyfikacji, jaką od niedawna stosuje Applied Mechanics Reviews. W przekł adzie natrafiliś my na trudnoś ci spowodo- wane brakiem, lub niejednoznacznoś ci ą terminów polskich. Zeszyt kwartalnika poś wię cony Jubileuszowi Towarzystwa nie moż e, naszym zdaniem, obyć się bez wspomnień dotyczą cych powstania i pierwszych miesię cy dział alnoś ci PTMTiS, a przede wszystkim bez wymienienia osób szczególnie zasł uż onych w długoletniej dział alnoś ci społ ecznej na rzecz Towarzystwa. Zamieszczamy również listę członków honorowych PTMTiS i listę czł onków zagranicznych. Stwierdziliś my z wielkim smutkiem, że wielu naszych Nauczycieli, Kolegów i Przyjaciół odeszło już od nas na zawsze. Spoś ród 117 czł onków zał oż yciel i nie ma już wś ród nas około połowy. Redakcja UTWORZENIE I POCZĄ TKI DZIAŁALNOŚ CI POLSKIEGO TOWARZYSTWA MECHANIKI TEORETYCZNEJ I STOSOWANEJ Z inicjatywy profesora Witolda Nowackiego sprawa powoł ania Towarzystwa został a przedyskutowana na konferencjach: Zakł adu Mechaniki Oś rodków Cią głych IPPT PAN (sierpień 1957), Zakładu Mechaniki Cieczy i Gazów IPPT PAN (wrzesień 1957) oraz Komitetu Inż ynieri i Lą dowej PAN (sierpień 1957). W owym czasie w konferencjach tych uczestniczyli prawie wszyscy pracownicy nauki z dziedziny mechaniki w Polsce. W wyniku wymiany poglą dów uczestnicy konferencji wypowiedzieli się za celowoś ci ą zorganizowania Towarzystwa. Zał oż enia programowe i organizacyjne został y opracowane przez profesorów Witolda N owackiego, Witolda Wierzbickiego, Wacława Olszaka, Jerzego Mutermilcha, Zbigniewa Ką czkowskiego, docenta (wtedy) H enryka Waldena i mgr inż. (również wtedy) Wojciecha U rbanowskiego. Sporzą dzono listę i wysł ano zaproszenia do 119 osób z całej Polski, pracują cych naukowo w dziedzinie mechaniki, na zebranie w Warszawie w sprawie utworzenia PTMTiS. Z liczby tej na zebranie przybył y 74 osoby, 21 osób odpowiedział o listownie usprawiedliwiają c nieobecnoś ć, dalsze 22 osoby spoś ród zaproszonych zgł osił o w niedługim czasie akces do Towarzystwa. Za datę utworzenia Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej należy uznać dzień 13 marca 1958 r,, kiedy to na zebraniu członków założ yciel i (w Pałacu Kultury i Nauki, sala 1003, X pię tro) postanowiono jednomyś lnie powołać Towarzystwo do ż ycia. PTMTiS został o nastę pnie zarejestrowane w dniu 18 czerwca 1958 r. i wpisane pod nr 645 do rejestru Stowarzyszeń i Zwią zków Prezydium Rady N arodowej w mieś cie stoł ecznym Warszawie.

UTWORZENIE I POCZĄ TKI PTMiS 515 Poniż ej podajemy listę uczestników zebrania zał oż ycielskiego oraz osób, które zgł o- siły akces do Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teroetycznej i Stosowanej na zaproszenie Komitetu Organizacyjnego. Lista zawiera łą cznie 117 nazwisk. Z liczby tej odeszł o już od nas na zawsze 53 Kolegów, 4 osoby wyemigrowały z Polski, los 7 osób nie jest mi znany, nazwiska te nie ukazują się już w N auce Polskiej. Listę podajemy z ówczesnymi tytuł ami Kolegów. Uczestnicy zebrania zał oż ycielskiego: Prof. Lucjan Ballenstedt Prof, dr Maciej Bieniek Prof, dr Julian Bonder Prof, dr Zbigniew Brzoska Pcof. dr Jan Buchholtz Doc. dr Zbigniew Budzianowski Knt. Eustachy Burka Z- ca prof. Roman Ciesielski Doc. knt. Jerzy Czechowicz Prof, dr Janusz Czulak Prof, dr Władysław Fiszdon Z- ca prof. Alfred Haberzak' Doc. Tadeusz Iwiń ski ] Z- ca prof. Franciszek Janik Prof, dr Marian Janusz Prof, dr Sylwester Kaliski Prof, dr Edmund Karaś kiewicz Doc. Roman Kazimierczak Prof, dr Stefan Kaufman Prof. knt. Zbigniew Ką czkowski Doc. Igor Kisiel Prof, dr Zenobiusz Klę bowski Prof, dr Tadeusz Kozł owski Prof, dr Jerzy Leyko Doc. Jerzy Lipka I Prof, dr Michał Łunc Prof, dr Jan Madejski Prof, dr Jerzy Mandes Z- ca prof. Jerzy Mierzejewski I Prof, dr Franciszek Misztal I

Z. OLESIAK I Doc. knt. Adam Mitzel Doc. knt. Jerzy Mossakowski Knt. Zofia Mossakowska Prof, dr Jerzy Mutermilcli Knt. Janusz Murzewski Prof, dr Jarosł aw Naleszkiewicz Prof, dr Witold N owacki Doc. knt. Zbigniew Olesiak Prof, dr Wacław Olszak Prof, dr Eugeniusz Olszewski Prof, dr Zbigniew Pą czkowski Prof, dr Tadeusz Peł czyń ski I Prof, dr Marian Pią tek Prof. Radzimir Pię tkowski Z- ca prof. Jerzy Pindera Z- ca prof. knt. Kazimierz Piszczek Prof, dr Wień czysław Poniż Doc. knt. Wł odzimierz Prosnak I Z- ca prof. Romuald Romicki j Prof. Aleksander Rylke Prof, dr Antoni Sał ustowicz Mgr inż. Antoni Sawczuk Doc. dr Jerzy Sielski Doc. dr Celestyn Steckiewicz Prof, dr Bohdan Stefanowski Z- ca prof. Jerzy Suł ocki Prof. Ludomir Suwalski Knt. Andrzej Szaniawski Prof. Prof. dr Edmund Szczepaniak dr Jan Szmelter Prof. inż. Adam Tadeusz Troskołań sjci Prof, dr Stanisł aw Turski Prof. Feliks Tychowski I Mgr inż. Wojciech Urbanowski Prof. Janusz Walczak

5ig Z. OLESTAK Knt. Jakób Marnes Prof. Bolesł aw Majzel Prof, dr Stanisł aw Ochę duszko Prof, dr Jan Oderfcld Knt. Michał Owczynnikow D oc. knt. Zdzisł aw Parszewski Doc. knt. Stefan Perycz Prof, dr Wojciech Rubinowicz Prof, dr Stanisł aw Rydlewski Doc. knt. Marek Sokołowsld Prof, dr Franciszek Szelą gowski Prof, dr Robert Szewalski Knt. Zdzisł aw Szymań ski Doc. knt. Wojciech Truszkowski Doc. Zenon Wiłun Prof, dr Kazimierz Wolski Knt. K"azimierz Wysiatycki Prof, dr Józef Wysocki Knt. Michał Ż yczkowski Na tym samym zebraniu w dniu 13 marcl 1958 r. wybrany został Zarzą d Główny w skł adzie: : Przewodniczą cy prof, dr Witold Wierzbicki Wiceprzewodniczą cy prof, dr Witold Nowacki Wiceprzewodniczą cy prof, dr Wacław Olszak Sekretarz G eneralny prof, dr Zbigniew Ką czkowski Skarbnik prof, dr Kazimierz Zarankiewicz Czł onek Prezydium prof, dr Franciszek Misztal Z- cy członków Z. G.: prof, dr Jarosław Naleszkiewicz prof, dr Tadeusz Peł czyń ski. Wybrano również członków Zarzą du Gł ównego, organizatorów Oddział ów: prof, dr Marian Pią tek O/ Gdań ski prof, dr Stanisł aw Ochę duszko O/ Gliwicki prof, dr Jerzy Litwiniszyn O/ Krakowski prof, dr Jan Szmelter O/ Łódzki prof, dr Edmund Karaś kiewicz O/ Poznaóski z- ca prof. Jerzy Suł ocki O/ Szczeciń ski prof, dr Jerzy Mutermilch ^ O/ Warszawski doc. dr Adam Mitzel O/ Wrocławski oraz Gł ówną Komisję rewizyjną w skł adzie: Przewodniczą cy prof, dr Zenobiusz Klę bowski Czł onek Komisji prof, dr Zbigniew Wasiutyń słd

UTWORZENIE I POCZĄ TKI PTMTiS 519 Czł onek Komisji prof, dr Stefan Zicmba Z- ca Czł onka Komisji doc. dr Igor Kisiel. Pierwszy został utworzony Oddział PTMTiS w Poznaniu. W dniu 2 kwietnia 1958 r. wybrano Zarzą d Oddziału w składzie: Przewodniczą cy prof, dr E. Karaś kiewicz oraz czł onkowie Zarzą du prof, dr E. Krę glewski dr J. Puchatka adj. J. Czarnecki Pię ć nastę pnych oddziałów powstał o w paź dzierniku 1958 r. Były to: Oddział we Wrocławiu utworzony 13 paź dziernika. Do pierwszego Zarzą du Oddziału weszli: Przewodniczą cy doc. dr Adam Mitzel, Sekretarz zast. prof. dr Otton Dą browski czł onkowie Zarzą du doc. dr J. Zawadzki doc. dr M. Zakrzewski 15 paź dziernika ukonstytuował się Zarzą d Oddział u w G dań sku w skł adzie: Przewodniczą cy prof. Marian Pią tek wiceprzewodniczą cy doc. dr W. Brzozowski sekretarz dr E. Burka 25 paź dziernika wybrano Zarzą d Oddział u w Warszawie, w skł adzie: przewodniczą cy prof, dr Jerzy Mutermilch wiceprzewodniczą cy prof, dr J. Naleszkiewicz sekretarz doc. dr M. Sokoł owski skarbnik doc. dr J. Lipka członkowie Zarzą du prof, - dr W. Poniż prof. F. Janik prof, dr E. Szczepaniak 28 paź dziernika zorganizowany został Oddział w G liwicach, do Zarzą du zostali wybrani: Przewodniczą cy prof, dr Marian Janusz czł onkowie Zarzą du prof, dr Z. Wusatowski doc. dr Z. Budzianowski 29 paź dziernika wybrany został Zarzą d Oddziału w Szczecinie w składzie: Przewodniczą cy prof, dr K. Lisowski sekretarz z- ca prof. J. Sułocki czł onek Zarzą du z- ca prof. J. Mierzejewski. Dnia 27 listopada powstał Oddział PTMTiS w Krakowie. Do Zarzą du zostali wybrani: Przewodniczą cy prof, dr Antoni Sał ustowicz wiceprzewodniczą cy prof. J. Walczak sekretarz doc. dr W. Truszkowski W Oddziale Łódzkim (brak daty zał oż enia) wybrano: Przewodniczą cego prof, dr Jana Szmeltera i sekretarza mgr inż. W. Walczaka Pod koniec pierwszego kwartał u 1959 r. do PTMTiS należ ało już 236 osób. W inaugu-

520 Z. OLESIAK. racyjnym zebraniu naukowym w Warszawie (1 grudnia 1958). prelegentem był prof. W. N owacki, a udział w zebraniu wzię ły 63 osoby z 6 Oddział ów Towarzystwa. Pierwszy Zjazd Delegatów, z udział em 30 osób, w tym 22 delegatów odbył się w Warszawie dnia 30 maja 1959 r. Pierwsze sympozjum PTMTiS zostało zorganizowane w styczniu 1960 w Łodzi na temat metod numerycznych w mechanice budowli, nastę pne w G dań sku, Poznaniu i Wrocławiu. Pierwszy konkurs naukowy PTMTiS, na najlepszą "pracę z dziedziny doś wiadczalnej analizy został ogłoszony w roku 1959. Konkurs został rozstrzygnię ty w grudniu 1960 r. Przyznano I nagrodę mgr inż. Zygmuntowi Roliń skiemu i mgr inż.. Zdzislawowi Kalewiczowi oraz dwie drugie nagrody doc. dr Zdzisławowi Marciniakowi i dr. inż. Przemysławowi Jastrzę bskiemu. Pierwszym członkiem zagranicznym został prof. B. R. Seth (z Indii), wybrany na zebraniu zał oż ycielskim 13 marca 1958 r. Pierwszymi członkami honorowymi Towarzystwa zostali wybrani, na Zjeź dzie Delegatów w r. 1966 profesorowie Wł odzimierz Burzyń ski, Bohdan Stefanowski. Przez cztery lata (1959-1962), zgodnie z uchwałą Zarzą du Głównego z dnia 3 grudnia 1958 r., wydawano, metodą powielaczową, Biuletyn PTMTiS. Ukazało się 12 numerów Biulety-" nu, redaktorem był prof. Artur Kacner. W nastę pnych latach powstał o dalszych osiem oddział ów Towarzystwa: Czę stochowa r. Bydgoszcz 1970 r. Rzeszów 1972 r. Opole 1975 r. Lublin 1978 r. Zielona Góra 1978 r. Bielsko- Biała 1980 r. Kielce 1984 r. Godność członków honorowych Towarzystwa został a nadana na kolejnych Zjazdach Delegatów, w uznaniu zasług w rozwoju mechaniki i PTMTiS, nastę pują cym Kolegom: Prof, dr Włodzimierz Burzyń ski Prof, dr Bohdan Stefanowski Prof, dr Edmund Karaś kiewicz Prof, dr Jerzy Mutermilch Prof, dr Wacł aw Olszak Prof, dr Witold Nowacki Prof, dr Marian Janusz Prof, dr Janusz Dietrych Prof, dr Zbigniew Ką czkowski Prof, dr Igor Kisiel Prof, dr Jan Oderfeld Gliwice Warszawa Poznań Warszawa Warszawa Warszawa Gliwice Gliwice Warszawa Wrocł aw Warszawa 1966 1966 1970 1970 1970 1971 1974 1976 1976 1978 1978 Zagranicznymi członkami PTMTiS wybrani zostali nastę pują cy uczeni: 1. P. R. Seth Indie 1958 2. 1.1. Artobolewski ZSRR

UTWORZENIE I POCZĄ TKI PTMTiS 521 3. G. Backhaus 4. A. T. Balewski 5. G. Brankow 6. P. Brousse 7. E. Carafoli 8. P. Csonka 9. L. Gauthier 10. P. G ermain 11. J. P. Hartog 12. G. Heinrich 13. H. Heinrich 14. C. Jacob 15. W. T. KoHer 16. J. Kozesnik 17. J. Kravtchenko 18. D. Lazarevic 19. A. W. Łyków 20. H. Matzke 21. N. J. Muscheliszwili 22. A. Myslivec 23. H. Parkus 24. W. M. Rohsenow 25. M. Roy 26. G. N. Sawin 27. E. Schraid 28. I. N. Sneddon 29. Z. Sobótka 30. L. Sobrero 31. K. Szechy 32. LI. Wekua 33. A. Ylinen 34. L. G. Łojcjanskij 35. G. Rieder 36. O. C. Zienkiewicz 37. B. I. Doł apczjew 38. H. Gortler 39. B. F. Veubeke 40. L. Escande 41. F. I. Nirdson 42. Cz. Rodkiewicz 43. J. Moszyń ski 44. A. K. Oppenheim 45. Ch. Massonnet 46. S. Crandall NRD Buł garia Buł garia Francja Rumunia Wę gry Francja Francja USA Austria Austria Rumunia Holandia Czechosł owacja Francja Jugosł awia ZSRR NRD ZSRR Czechosł owacja Austria USA Francja ZSRR Austria Szkocja Czechosł owacja Wł ochy Wę gry ZSRR Finlandia ZSRR RFN - Wielka Brytania Bułgaria RFN Belgia Francja Dania Kanada USA USA Belgia USA 1973 1972 1972 1974 1973 1972 1974 1974 1980 1980 1980 1980 1980

522 Z. OLEŚ NIC 47. K. Froł ow ZSRR 1980 48. Prof. Aleksander Cyras ZSRR 49. Prof. Pierre Ć apodanno Francja 1983 50. Prof. Manfred Hoffmeister NRD 1983 51. Prof. Aleksiej Iliuszyn ZSRR 1983 52. Prof. t)lo Lepik ZSRR 19 83 53. Prof. Theodór Lehmann RFN 1983 54. Prof. Sandor Kaliszky Wę gry 1983 55. Prof. G iulio Maier. Włochy 1983 56. Prof. Leonard Maunder Anglia 57. Prof. John H. Argyris W. Brytania + RFN 1983 58. Prof. Jan Hult Szwecja 1983 59. Prof. Sumio Murakami Japonia 60. Prof. Philip G. Hodge Wielka Brytania W przecią gu XXV lat istnienia PTMTiS liczba czł onków Towarzystwa przekroczył a 1030 osób. Duża czę ść spoś ród tych osób ofiarnie pracowała i pracuje społecznie w Oddział ach Towarzystwa, w Zarzą dzie Gł ównym, przy organizacji sympozjonów i konkursów naukowych, kursów naukowych, wygłasza referety na zebraniach naukowych, itd. Poniż ej publikujemy honorową listę tych działaczy Towarzystwa, którzy jak się wydaje szczególnie hojnie i to przez długi okres czasu poś wię cal i swój czas działalnoś ci społecznej w ramach PTMTiS. Oddział w Bielsku- Białej Profesor Stanisł aw G dula Oddział w Czę stochowie Profesor Jerzy Koł akowski Profesor Janusz Eisner Profesor Roman Janiczek Docent Waldemar Bachmacz Oddział w Gdań sku Profesor Roman Kazimierczak Profesor Piotr Wilde Profesor Eugeniusz Bielewicz Profesor Wojciech Pietraszkiewicz Profesor Jan Kruszewski Profesor Józef Wię ckowski Oddział w Gliwicach Profesor Jerzy Antoniak Profesor Szczepan Borkowski Dr inż. Remigiusz Ć wi k Profesor Janusz Dietrych Profesor Marian Janusz Docent Walery Szuś cik

UTWORZENIE I POCZĄ TKI PTMTiS 523 Profesor Andrzej Tylikowski (również Oddział w Warszawie) Profesor Józef Wojnarowski Oddział w Krakowie Profesor Władysław Bogusz Profesor Roman Ciesielski Profesor Zbigniew Engel Docent Stanisław Kasprzyk Profesor Wiesław Krzyś Profesor Zenon Waszczyszyn Profesor Michał Ż yczkowski Oddział w Łodzi I Profesor Jan Szmelter Profesor Zdzisław Parszewski Docent Władysław Walczak Docent Janusz Lipiń ski Docent Kazimierz G rossman Oddział w Poznaniu Profesor Edmund Karaś kiewicz Profesor Jarosł aw Stefaniak Profesor Czesław Cempel Profesor Henryk Mikołajczyk Oddział w Szczecinie Profesor Jerzy Sułocki (również w Łodzi) Docent Jerzy Mierzejewski Docent Czesław Mickiewicz Docent Karol G rudziń ski Docent Henryk Ostapiuk Magister inż. Mieczysław Kosecki Oddział w Warszawie Doktor Kazimierz Borsuk Profesor Zbigniew Brzoska Profesor Marek Dietrich Profesor Stanisł aw Dubiel Profesor Przemysław Jastrzę bski Profesor Artur Kacner Profesor Zbigniew Ką czkowski Profesor Jan Mutermilch Profesor Witold Nowacki Profesor Zbigniew Olesiak Profesor Wacław Olszak

524 J- MuTERMiLcn, Z. BRZOSKA Profesor Zbigniew Osiń ski Docent Edward Radwań ski Profesor Jacek Stupnicki Profesor Witold Wierzbicki Profesor Stefan Zahorski Oddział we Wrocławiu Profesor Augustyn Borcz Profesor Eugeniusz Brzuchowski Profesor Adam Cybulski Profesor Igor Kisiel j Profesor Adam Mitzel Profesor Jerzy Zawadzki Zbigniew Olesiak Wielce Szanowny Panie Redaktorze] Zaproszony do wypowiedzenia się na ł amach jubileuszowego numeru Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej" zmuszony jestem, ze wzglę du na osobistą sytuację, ograniczyć się do niniejszego listu. Starość ma to do siebie, że lata biegną coraz szybciej. Dlatego trudno mi uwierzyć, że to już ć wierć wieku istnieje i dział a Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, do którego założ yciel i należ ałem wraz z profesorami; W. Wierzbickim, W. N owackim, W. Olszakiem, Z. Ką czkowskim, H. Waldenem i W. Urbanowskim. Po ś mierci nieodż ał owanego pierwszego Prezesa Towarzystwa, profesora Witolda Wierzbickiego, miał em zaszczyt być wybranym na Jego nastę pcę. Wspominam lata swojej skromnej na tym stanowisku dział alnoś ci jako ogniwo w całym łań cuchu ludzi dobrej woli, którzy w miarę swych moż liwośi cprzyczyniali się do rozwoju Towarzystwa. Są dzę, że Towarzystwo nasze ma peł ne prawo obchodzić swe 25- lecie w przekonaniu, iż jego działalność miała istotne znaczenie dla integracji wielu dziedzin mechaniki i upowszechnienia jej osią gnię ć. Ś więo t Towarzystwa jest też ś wię tem jego organu, kwartalnika Mechanika Teoretyczna i Stosowana", który zdobył już sobie ugruntowaną poważ ną pozycję w ś rodowisku naukowym. Przy okazji Jubileuszu skł adam Polskiemu Towarzystwu Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej serdeczne ż yczenia dalszej owocnej dział alnoś ci dla dobra mechaniki i rozwoju jej zastosowań. Jerzy Mutermilch czł. honorowy PTMTS Refleksje nad przyszł oś cią PTMTiS Jubileusz 25- lecia Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej jest, jak każ dy jubileusz, dobrą okazją do refleksji nad przebytą drogą i przyszłoś ci ą Jubilata. Nie pretendują c do nieomylnoś ci i nie mają c zamiaru wyrę czania Zarzą du Towarzystwa

S.EFLETCSJE NAD PRZYSZŁOŚ CI Ą PTMiS 525 w jego funkcjach chciałbym jedynie przedstawić swoje przemyś lenia i poglą dy, być może kontrowersyjne. Wydaje się jednak, że tylko taka kontrowersyjność jest warta przedstawienia, gdyż stymuluje krytyczne odruchy i daje impuls do zmian niezbę dnych w ż ychi każ dego organizmu. Zacznijmy przede wszystkim od kwestii, czy zmiany są potrzebne, a jeś li tak to jakie. Jest faktem, że Towarzystwo nasze, którego głównym celem miał a i powinna być nadal integracja ś rodowiska naukowego, stymulacja prac badawczych i krzewienie nowych idei, powstawało w odmiennych niż obecnie warunkach. W szczególnoś ci ówczesne ś rodowisko naukowe był o conajmniej kilkakrotnie mniej liczne, niż obecnie, umoż liwiając tym samym ł atwość bezpoś rednich kontaktów oraz lepsze niż obecnie rozeznanie w tematyce prac naukowych poszczególnych oś rodków. Ponadto mię dzy placówkami naukowymi Uczelni a jednostkami gospodarki albo nie było w ogóle barier, albo jeś li były to ich przekroczenie nic sprawiał o trudnoś ci. Podkreś lam to, gdyż w moim przekonaniu mię dzy nauką i praktyką musi istnieć sprzę ż eni e zwrotne korzystne dla obydwóch partnerów. Z jednej bowiem strony sprzę ż eni e to umoż liwia ł agodzenie bolą czek przemysł u przez naukę wystę pują cą w charakterze lekarza", z drugiej strony daje naukowcom punkt wyjś cia do formuł owania problemów o charakterze poznawczym, wykraczają cych poza konkretne bolą czki. W chwili obecnej mamy do czynienia z barierami przepisów jak wprowadzone w 1968 roku odcię cie szkolnictwa od przemysł u, bą dź z barierami organizacyjnymi. W rezultacie tego ś rodowisko zarówno naukowców jak i potencjalnych naukowców, w szczególnoś ci pracowników instytutów resortowych i oś rodków badawczorozwojowych jest ś ciśe l zdezintegrowane. Szczególnie ta ostatnia grupa potencjalnych naukowców jest moim zdaniem bardzo odseparowana, chociaż jej techniczne moż liwośi c dział ania nie ustę pują, a niejednokrotnie przewyż szaj ą moż liwośi c Uczelni. Wreszcie nie bez znaczenia są zmiany jakie nastą piły w psychice ś rodowiska naukowego. Nie idealizują c sytuacji sprzed ć wierć wiecz a stwierdzam jedynie, że ówczesny stopień zaangaż o- wania i wiary w celowość pracy były zdecydowanie wię ksze niż obecnie. Widomym objawem tego są mię dzy innymi prace doktorskie i habilitacyjne, których poziom, przecię tnie biorą c, uległ wyraź nemu obniż eniu i których motywacja wypływa czę sto raczej z chę ci speł nienia kryteriów wymaganych przez ustawę o szkolnictwie wyż szym aniż el i z przesłanek merytorycznych. Te obiektywnie zmienione okolicznoś ci powodują, że Towarzystwo nasze znajduje się, jak i wiele innych stowarzyszeń, w sytuacji znacznie trudniejszej niż poprzednio. Na skutek tego tradycyjne i sprawdzone w poprzednich warunkach pod wzglę dem efektywnoś ci formy dział ania Towarzystwa powinny być zmodyfikowane. G eneralnie biorą c, należy zastanowić się co zrobić, aby Towarzystwo odtworzył o swą poprzednią rolę rzeczywistego forum wymiany poglą dów i dyskusji naukowej. Dla speł nienia tego zasadniczego celu wydaje się celowe: a) rozszerzenie bazy dział ania Towarzystwa przez szersze niż dotą d wcią gnię ci e do współpracy stoją cej obecnie na uboczu grupy ludzi zatrudnionych poza uczelniami, b) upowszechnienie wś ród czł onków Towarzystwa znajomoś ci kł opotów, czy zagadnień nurtują cych ś rodowisko inż ynierskie, c) nie negują c istotnej roli zebrań Towarzystwa jako forum dyskusji nad pracami już zakoń czonymi, warto by się jednak pokusić nad szerszym wprowadzeniem referatów

526 Z. BRZOSKA typu przeglą dowego, relacjonują cych nie tylko stan wiedzy obecnej lecz także formułują cych problemy, których rozwią zanie jest poż ą dane. Ten ostatni element mógłby odegrać istotną rolę jako stymulator dział ania zwłaszcza mł odych pracowników naukowych. Wymienione punkty nie wyczerpują wszystkich moż liwośi cw kierunku uaktywnienia naszej dział alnoś ci. Dodatkowym niezbę dnym jednak warunkiem jest odtworzenie wię kszej regularnoś ci dział ania naszych ogniw terenowych i narzucenie sobie pewnej dyscypliny. N ie trzeba bowiem zapewniać, że o ostatecznym efekcie pracy decyduje wytrwał oś ć. Koń cząc swoją wypowiedź przepraszam, jeś li mimo woli kogoś uraził em, proszę mi jednak wierzyć, że uwagi moje sformuł ował em mają c na widoku jedynie dobro Towarzystwa. Zbigniew Brzoska