D O M Z I M N Y, D O M C I E M N Y - C Z Y L I U B Ó S T W O E N E R G E T Y C Z N E W P O L S C E A g a t a M i a z g a, D o m i n i k O w c z a r e k
Ubóstwo energetyczne to zjawisko polegające na doświadczeniu trudności w zaspokojeniu podstawowych potrzeb energetycznych w miejscu zamieszkania za rozsądną cenę, na które składa się: - utrzymanie adekwatnego standardu ciepła - zaopatrzenie w pozostałe źródła energii służące zaspokojeniu w adekwatny sposób podstawowych potrzeb funkcjonowania biologicznego i społecznego członków gospodarstwa domowego. (Owczarek, Miazga 2015)
Ubóstwo energetyczne przyczyny i konsekwencje PRZYCZYNY (Węglarz, Kubalski, Owczarek 2014) Techniczne Ekonomiczne Związane z postawami wobec konsumpcji energii KONSEKWENCJE (Liddell i Morris 2010) Dla zdrowia fizycznego u dzieci: obniżenie odporności organizmu, występowanie chorób układu oddechowego, zaburzenia przyrostu wagi Dla dobrostanu psychicznego młodzieży i dorosłych: stres, niepokój, pogorszenie nastroju W skrajnych przypadkach wyziębienie może prowadzić do śmierci
Ubóstwo energetyczne typy definicji TYP DEFINICJI: UBÓSTWO DOCHODOWE UBÓSTWO ENERGETYCZNE UJĘCIE ABSOLUTNE UBÓSTWO SKRAJNE (KOSZYK DÓBR) UJĘCIE RELATYWNE UBÓSTWO RELATYWNE (60% mediany)
Metodologia definicja UK UJĘCIE ABSOLUTNE hipotetyczne wydatki energetyczne > 10% dochodu UJĘCIE RELATYWNE (Low Income High Costs - LIHC) Kryterium (LI): 60% mediany ekw. dochodu (AHC) + Kryterium (HC): ekw. wydatki energetyczne > mediany
Metodologia - hipotetyczne wydatki na energię hipotetyczne wydatki energetyczne ogrzanie pomieszczeń (dane KAPE) elektryczność (dane BBGD) typ budynku wiek budynku rodzaj ogrzewania ocieplenie grupa społecznoekonomiczna Przykładowe wydatki energetyczne (H-hipotetyczne, R-rzeczywiste): Mieszkanie w bloku: 222zł (H) vs 332zł (R) Dom jednorodzinny: 648zł (H) vs 474zł (R) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BBGD 2013 i danych KAPE. (założenia z: DECC (2013). Fuel Poverty Report Updated August 2013.)
Skala zjawiska w 2013 roku definicja absolutna 10% dochodów definicja absolutna 13% dochodów definicja relatywna LIHC 44% ubogich energetycznie 34% ubogich energetycznie 17% ubogich energetycznie 6,4 mln Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BBGD 2013 i danych KAPE.
Definicja absolutna próg 10%, 13%...? odsetek ubogich energetycznie 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 44% 32% 17% 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 próg ubóstwa energetycznego [% dochodu]
Grupy narażone cechy gospodarstw Definicja absolutna 13% dochodu Definicja relatywna LIHC GD 1-osobowe utrzymujący się z niezarobkowych źródeł utrzymujący się z niezarobkowych źródeł samotni rodzice z dziećmi emeryci i renciści samotni rodzice z dziećmi rodzice z min. dwójką dzieci mieszkańcy wsi mieszkańcy wsi Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BBGD 2013 i danych KAPE.
Miara subiektywna? 27,9% ogółu Polaków deklaruje dyskomfort energetyczny w mieszkaniu 27,8% - wśród ubogich energetycznie: 80% 60% 72,2% 80% 60% 40% 20% 27,8% 40% 20% 14,8% 13,6% 14,1% 0% dyskomfort cieplny komfort cieplny 0% mieszkanie zawilgocone mieszkanie zimne w zimie mieszkanie gorące w lecie Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BBGD 2013 i danych KAPE.
Grupy narażone cechy budynków jednorodzinne domy wolnostojące domy szeregowe piece elektryczne lub gazowe budynki z lat 1946-60 ogrzewanie centralnelokalne Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BBGD 2013 i danych KAPE.
Definicja 13% dochodu a LIHC ubodzy wg definicji LIHC są w większości ubodzy również wg definicji 13% dochodu (90%) grupy narażone wg obu definicji: mieszkańcy wsi mieszkańcy domów jednorodzinnych zmiana grup narażonych: 13% dochodu (34% ubogich) GD jednoosobowe LIHC (17% ubogich) GD wielodzietne
Ubóstwo energetyczne a dochodowe 33% ubogich energetycznie (LIHC) to ubodzy dochodowo Struktura gospodarstw domowych w Polsce w 2013 roku: nie dotknięty ubóstwem 72% ubogi wyłącznie dochodowo 11% ubogi wyłącznie energetycznie 11% ubogi dochodowo i energetycznie 6% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BBGD 2013 i danych KAPE.
Ubodzy energetycznie i dochodowo VS ubodzy dochodowo Częściej małżeństwa z 1 dzieckiem samotni rodzice z dziećmi gospodarstwa 1-os. Rzadziej mieszkańcy nowych budynków mieszkańcy dużych mieszkań domy wolnostojące ogrzewający się centralnym ogrzewaniem lokalnym Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BBGD 2013 i danych KAPE.
Ubodzy energetycznie i dochodowo w najgorszej sytuacji! Dochody ekwiwalizowane gospodarstw domowych w 2013 roku 2 500 zł 2 000 zł 2341 2001 1 500 zł 1 000 zł 1078 1197 985 1102 847 825 średnia 500 zł mediana - zł ubogie wyłącznie dochodowo ubogie wyłącznie energetycznie* ubogie dochodowo i energetycznie nie ubogie *Ubóstwo energetyczne obliczane jest na podstawie innego dochodu niż ubóstwo dochodowe (tzw. Income After Housing Costs). Dlatego też średnie dochody ubogich wyłącznie energetycznie mogą być niższe niż średnie dochody ubogich wyłącznie dochodowo. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BBGD 2013 i danych KAPE.
Wnioski 6,4 mln ubogich energetycznie (17% populacji - LIHC) zjawisko wymagające interwencji 72% deklarujących komfort cieplny to ubodzy energetycznie 67% ubogich energetycznie uboga dochodowo ubóstwo energetyczne -> ubóstwo wielowymiarowe? konieczność dalszych badań
Zapraszamy do kontaktu! Dom zimny dom ciemny, czyli ubóstwo energetyczne w Polsce Agata Miazga Instytut Badań Strukturalnych agata.miazga@ibs.org.pl Dominik Owczarek Instytut na rzecz Ekorozwoju, Instytut Spraw Publicznych dominik.owczarek@isp.org.pl