Plan wynikowy zajęcia edukacyjne z fizyki III etap edukacyjny klasa III

Plan wynikowy zajęcia edukacyjne z fizyki III etap edukacyjny klasa III Oprac. dr I.Flajszok 1

Temat zajęć podstawowe pojęcia fizyczne Liczba godzi n Osiągnięcia ucznia/poziom wymagań treści rozszerzające wg taksjonomi B. Niemierki -zaznaczono kursywą Dział VIII. Wprowadzenie. ELEKTROSTATYKA (8 h) Praca eksperymentalno-badawcza (procedury osiągania celów) Realizacja podstawy programowej 1. Lekcja organizacyjna 1 stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni fizycznej; akceptuje wymagania i sposób oceniania stosowany przez nauczyciela 1. Zapoznanie z zasadami BHP 2. Zapoznanie z systemem oceniania 3. Dyskusja na temat miejsca fizyki wśród nauk przyrodniczych i jej związku z życiem codziennym 4. Pokaz podstawowego wyposażenia pracowni fizycznej 2. Elektryzowanie ciał zjawisko elektryzowania ciał dwa rodzaje ładunków elektrycznych i ich wzajemne oddziaływanie 3.Budowa atomu. Jednostka ładunku ładunek elementary jednostka ładunku w układzie SI 1 opisuje i wyjaśnia, na czym polega elektryzowanie ciał; wyróżnia dwa rodzaje ładunków elektrycznych; opisuje jakościowo oddziaływanie ładunków jednoimiennych i różnoimiennych; demonstruje zjawisko elektryzowania i wzajemnego oddziaływania ciał naelektryzowanych; projektuje i przeprowadza doświadczenie ukazujące właściwości ciał naelektryzowanych 1 opisuje budowę atomu; posługuje się pojęciem ładunku ; jako wielokrotności ładunku elektronu (elementarnego) wyraża ładunek elektryczny w jednostce układu SI; przedstawia graficznie model budowy atomu; przelicza jednostki ładunku 1. Demonstracja zjawiska elektryzowania przez tarcie i wzajemnego oddziaływania ciał naelektryzowanych (obowiązkowe doświadczenie uczniowskie WD.9.6) 2. Obserwacja odpychania się ciał naelektryzowanych ładunkami jednoimiennymi i przyciągania się ciał naelektryzowanych ładunkami różnoimiennymi 1. Przedstawienie modelu budowy atomu 2. Przedstawienie przykładu przeliczania jednostek ładunku PP. ELEKTRYCZNOŚĆ T.4.1-2 -opisuje sposoby elektryzowania ciał przez tarcie i dotyk; wyjaśnia, że zjawisko to polega na przepływie elektronów; analizuje kierunek przepływu elektronów -opisuje jakościowo oddziaływanie ładunków jednoimiennych i różnoimiennych T.4.5 posługuje się pojęciem ładunku jako wielokrotności ładunku elektronu (elementarnego) Oprac. dr I.Flajszok 2

4.Prawo Coulomba. Pole elektrostatyczne prawo Coulomba ładunek punktowy pole elektrostatyczne linie pola elektrostatycznego 5,6. Przewodniki i izolatory. Sposoby elektryzowania ciał. Zasada zachowania ładunku gaz elektronowy swobodne elektrony przewodniki izolatory układ izolowany elektryzowanie przez pocieranie elektryzowanie przez dotyk zasada zachowania ładunku zobojętnianie ładunku uziemianie indukcja elektrostatyczna 1 opisuje doświadczenie prowadzące do sformułowania prawa Coulomba; formułuje prawo Coulomba; stosuje prawo Coulomba w prostych zadaniach rachunkowych; wyjaśnia, jak powstaje pole elektrostatyczne; wymienia rodzaje pól elektrostatycznych; przedstawia pole elektrostatyczne za pomocą lini pola; projektuje i przeprowadza doświadczenia przedstawiające kształt linii pola elektrostatycznego 2 odróżnia przewodniki od izolatorów, podaje przykłady; uzasadnia podział substancji na przewodniki i izolatory, biorąc pod uwagę ich budowę wewnętrzną; wykonuje doświadczenie, które potwierdza, że przewodnik można naelektryzować; wymienia przykłady zastosowań przewodników i izolatorów w życiu codziennym; wyjaśnia, co to jest układ izolowany; formułuje zasadę zachowania ładunku ; stosuje zasadę zachowania ładunku ; opisuje budowę i zasadę działania elektroskopu; posługuje się elektroskopem; opisuje i wyjaśnia, na czym polegają różne sposoby elektryzowania ciał przez tarcie i dotyk; wyjaśnia, że zjawiska te polegają na przepływie elektronów; wyjaśnia, na czym polega uziemienie ciała; naelektryzowanego i zobojętnienie zgromadzonego na nim ładunku ; opisuje wpływ zjawiska elektryzowania na zdrowie człowieka 1. Demonstracja doświadczenia prowadzącego do sformułowania prawa Coulomba 1.Pokaz elektryzowania przewodników i izolatorów 2.Demonstracja działania elektroskopu 3.Pokaz elektryzowania ciał przez indukcję T.4.2,5 -opisuje jakościowo oddziaływanie ładunków jednoimiennych i różnoimiennych; -posługuje się pojęciem ładunku jako wielokrotności ładunku elektronu (elementarnego) T.4.3-4 -odróżnia przewodniki od izolatorów oraz podaje przykłady obu rodzajów ciał -stosuje zasadę zachowania ładunku Oprac. dr I.Flajszok 3

7,8.Podsumowanie wiadomości dotyczących elektrostatyki Sprawdzian wiadomości. 9.Prąd elektryczny. Napięcie elektryczne prąd elektryczny napięcie elektryczne (różnica potencjałów elektrycznych) jednostka napięcia w układzie SI źródło energii elektrycznej 2 Dział IX. PRĄD ELEKTRYCZNY (14 h) 1 opisuje przepływ prądu w przewodnikach jako ruch swobodnych elektronów; posługuje się (intuicyjnie) pojęciem napięcia i wyraża je w jednostce układu SI; wymienia warunki przepływu prądu w obwodzie elektrycznym 1. Analiza przykładów (modelowych) przepływu prądu T.4.6,8. - opisuje przepływ prądu w przewodnikach jako ruch swobodnych elektronów -posługuje się (intuicyjnie) pojęciem napięcia 10. Natężenie prądu natężenie prądu jednostka natężenia prądu w układzie SI 1 posługuje się pojęciem natężenia prądu i wyraża je w jednostce układu SI; rozwiązuje zadania rachunkowe, stosując do obliczeń związek między natężeniem prądu, wielkością ładunku i czasem 1. Analiza przykładu modelowego obrazującego pojęcie natężenia prądu 2. Przykład rozwiązania zadania rachunkowego z zastosowaniem związku między natężeniem prądu, wielkością ładunku i czasem T.4.6-7. -opisuje przepływ prądu w przewodnikach jako ruch elektronów swobodnych -posługuje się pojęciem natężenia prądu Oprac. dr I.Flajszok 4

11,12. Obwody prądu. Pomiar natężenia prądu i napięcia. schemat obwodu (symbole graficzne elementów obwodu ) węzeł, gałąź amperomierz woltomierz łączenia szeregowe i równoległe pomiar natężenia prądu i napięcia I prawo Kirchhoffa 2 nazywa elementy obwodu (ogniwo,opornik,żarówka,wyłącznik,woltomierz, amperomierz); rysuje schemat prostego obwodu, posługując się symbolami graficznymi jego elementów; buduje proste obwody elektryczne według schematu; wymienia przyrządy służące do pomiaru napięcia i natężenia prądu ; rozróżnia sposoby łączenia elementów obwodu : szeregowy i równoległy; mierzy natężenie prądu, włączając amperomierz do obwodu szeregowo; mierzy napięcie, włączając woltomierz do obwodu równolegle; formułuje i stosuje w zadaniach I prawo Kirchhoffa 1. Buduje prosty obwód elektryczny według zadanego schematu (obowiązkowe doświadczenie uczniowskie WD.9.7) 2. Pomiar natężenia prądu 3. Pomiar napięcia T.4.12. -buduje proste obwody elektryczne i rysuje ich schematy PP.8.1,12 -opisuje przebieg i wynik przeprowadzanego doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny -planuje doświadczenie lub pomiar, wybiera właściwe narzędzia pomiaru; mierzy: napięcie elektryczne, natężenie prądu 13. Przepływ prądu przez ciecze i gazy elektrolity chemiczne źródła energii elektrycznej ogniwo, akumulator jonizacja gazów 1 wymienia warunki przepływu prądu przez ciecze i gazy; posługuje się pojęciami: elektrolit", ogniwo", akumulator"; wymienia chemiczne źródła energii elektrycznej; projektuje i wykonuje doświadczenie obrazujące przepływ prądu przez elektrolity; wymienia czynniki jonizujące gaz 1. Analiza efektów przepływu prądu przez elektrolit 2. Demonstracja prostego ogniwa galwanicznego PP.8.2 wyodrębnia zjawisko z kontekstu, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia; Oprac. dr I.Flajszok 5

14-16. Opór elektryczny opór elektryczny jednostka oporu w układzie SI opornik (rezystor) prawo Ohma opór właściwy 17,18. Praca i moc prądu wytwarzanie energii elektrycznej praca prądu kilowatogodzina moc prądu 3 posługuje się pojęciem oporu i wyraża go w jednostce układu SI; formułuje prawo Ohma; sporządza wykres zależności natężenia od napięcia na podstawie pomiarów; stosuje prawo Ohma w prostych obwodach elektrycznych; rozwiązuje zadania rachunkowe z wykorzystaniem prawa Ohma; wyznacza opór elektryczny opornika lub żarówki za pomocą woltomierza i amperomierza; wyjaśnia, od czego zależy opór elektryczny; posługuje się pojęciem oporu właściwego; posługuje się tabelami wielkości fizycznych; wyszukuje opory właściwe; wymienia rodzaje oporników 2 wymienia sposoby wytwarzania energii elektrycznej podaje przykłady zamiany energii elektrycznej na inne formy energii posługuje się pojęciami pracy i mocy prądu ; wyraża je w jednostkach układu SI demonstruje zamianę energii elektrycznej na pracę mechaniczną przelicza energię elektryczną podaną w kilowatogodzinach na dżule i odwrotnie wyznacza moc żarówki (zasilanej z baterii) za pomocą woltomierza i amperomierza rozwiązuje proste zadania rachunkowe z zastosowaniem wzoru na pracę i moc prądu 1. Wyznaczanie oporu opornika lub żarówki za pomocą woltomierza i amperomierza (obowiązkowe doświadczenie uczniowskie WD.9.8) 2. Przykład rozwiązania zadania rachunkowego z zastosowaniem prawa Ohma 3. Badanie zależności oporu od długości przewodnika, pola jego przekroju i materiału, z jakiego jest on zbudowany 1. Wyznaczanie mocy żarówki (zasilanej z baterii) za pomocą woltomierza i amperomierza(obowiązkowe doświadczenie uczniowskie WD.9.9) 2. Analiza zależności mocy od natężenia prądu 3. Demonstracja zamiany energii elektrycznej na pracę mechaniczną 4. Przykład rozwiązania zadania rachunkowego z zastosowaniem wzoru na pracę i moc prądu T.4.9 -posługuje się pojęciem oporu, stosuje prawo Ohma w prostych obwodach elektrycznych PP.8.8 -sporządza wykres na podstawie danych z tabeli (oznaczenie wielkości i skali na osiach)a także odczytuje dane z wykresu -ropoznaje zależność rosnącą imalejacąna podstawie danych z tabeli lub na podstawie wykresu oraz wskazuje wartość minimalną i maksymalną T.4.10-11,13 -posługuje się pojęciem pracy i mocy prądu -przelicza energię elektryczną podaną w kilowatogodzinach na dżule i na odwrót -wymienia formy energii na jakie zamieniana jest energia elektryczna. Oprac. dr I.Flajszok 6

19,20. Użytkowanie energii elektrycznej łączenie szeregowe i równoległe oporników domowa instalacja elektryczna wpływ prądu na organizmy żywe 2 rozróżnia sposoby łączenia oporników: szeregowe i równoległe; buduje według schematu obwody złożone z oporników połączonych szeregowo i równolegle; posługuje się pojęciem oporu zastępczego; wyznacza opór zastępczy oporników połączonych szeregowo i równolegle; oblicza opór zastępczy dla oporników połączonych szeregowo i równolegle; wymienia podstawowe zasady bezpiecznego użytkowania odbiorników energii elektrycznej; opisuje wpływ prądu na organizmy żywe 1. Budowanie według schematu obwodów złożonych z oporników połączonych szeregowo i równolegle 2. Przykłady obliczania oporu zastępczego obwodu T.4.9,11,13 -posługuje się pojęciem pracy i mocy prądu -przelicza energię elektryczną podaną w kilowatogodzinach na dżule i na odwrót -wymienia formy energii na jakie zamieniana jest energia elektryczna. 21,22.Podsumowan ie wiadomości dotyczących prądu. Sprawdzian wiadomości 2 Dział X. MAGNETYZM (9 h) 23. Bieguny magnetyczne bieguny magnetyczne magnesu trwałego i Ziemi wzajemne oddziaływanie biegunów magnetycznych ferromagnetyki pole magnetyczne 1 nazywa bieguny magnetyczne magnesu trwałego i Ziemi; demonstruje oddziaływanie biegunów magnetycznych; opisuje charakter oddziaływania na siebie biegunów magnetycznych magnesu trwałego; opisuje zachowanie igły magnetycznej w obecności magnesu oraz zasadę działania kompasu; opisuje oddziaływanie magnesów na żelazo; podaje przykłady wykorzystania tego oddziaływania; posługuje się pojęciem pola magnetycznego; demonstruje kształt lini pola magnetycznego; 1. Obserwacja skutków oddziaływań magnetycznych 2.Demonstracja kształtu linii pola magnetycznego powstałego w wyniku oddziaływania magnesu na opiłki żelaza 3. Bieguny magnetyczne Ziemi-analiza tekstu popularnonaukowego PP. MAGNETYZM C.IV. Posługiwanie się informacjami pochodzacymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych) T.5.1,2 -nazywa bieguny magnetyczne i opisuje charakter oddziaływania między nimi; -opisuje zachowanie igły magnetycznej w obecności magnesu oraz zasadę działania kompasu Oprac. dr I.Flajszok 7

24,25. Właściwości magnetyczne przewodnika, przez który płynie prąd elektryczny wzajemne oddziaływanie przewodników, przez które płynie prąd elektryczny przewodnik kołowy doświadczenie Oersteda reguła prawej dłoni reguła śruby prawoskrętnej 26. Elektromagnes - budowa, działanie, zastosowanie budowa i właściwości magnetyczne elektromagnesu zastosowanie elektromagnesów 2 opisuje wzajemne oddziaływanie przewodników, przez które płynie prąd elektryczny i magnesu trwałego; demonstruje wzajemne oddziaływanie przewodników, przez które płynie prąd elektryczny i magnesu trwałego; opisuje działanie przewodnika, przez który płynie prąd elektryczny, na igłę magnetyczną; demonstruje działanie przewodnika, przez który płynie prąd elektryczny, na igłę magnetyczną (doświadczenie Oersteda); ustala bieguny magnetyczne przewodnika kołowego; zauważa, że wokół przewodnika, przez który płynie prąd elektryczny, istnieje pole magnetyczne; demonstruje i określa kształt i zwrot linii pola magnetycznego za pomocą reguły prawej dłoni 1 opisuje działanie elektromagnesu i rolę rdzenia w elektromagnesie; projektuje i buduje prosty elektromagnes; demonstruje działanie elektromagnesu; przedstawia zastosowanie elektromagnesu 1. Demonstracja wzajemnego oddziaływania przewodników z prądem elektrycznym i magnesów 2.Demonstracja działania prądu w przewodzie na igłę magnetyczną (zmiany kierunku wychylenia przy zmianie kierunku przepływu prądu, zależność wychylenia igły od pierwotnego jej ułożenia względem przewodu) (obowiązkowe doświadczenie uczniowskie WD.9.10) 3.Przedstawienie kształtu linii pola magnetycznego za pomocą przewodnika z prądem elektrycznym i opiłków żelaza 1. Przedstawienie budowy i działania elektromagnesu T.5.3-4 -opisuje oddziaływanie magnesów na żelazo i podaje przykłady wykorzystania tego oddziaływania -opisuje działanie przewodnika z prądem na igłę magnetyczną T.5.4-5 -opisuje działanie elektromagnesu i rolę rdzenia w elektromagnesie; -opisuje wzajemne oddziaływanie magnesów z elektromagnesami i wyjaśnia działanie silnika prądu stałego 27,28. Oddziaływanie magnesów z elektromagnesami siła magnetyczna reguła lewej dłoni silnik elektryczny prądu stałego 2 posługuje się pojęciem siły magnetycznej (elektrodynamicznej); demonstruje działanie siły magnetycznej; opisuje wzajemne oddziaływanie magnesów i elektromagnesów; wyjaśnia działanie silnika prądu stałego; demonstruje działanie silnika prądu stałego; wyznacza kierunek i zwrot siły magnetycznej 1. Obserwacja skutków działania siły magnetycznej 2. Demonstracja działania silnika prądu stałego T.5.5-6 -opisuje działanie elektromagnesu i rolę rdzenia w elektromagnesie -opisuje wzajemne oddziaływanie magnesów z elektromagnesami i wyjaśnia działanie silnika prądu stałego Oprac. dr I.Flajszok 8

29.Indukcja elektromagnetyczna prąd indukcyjny i sposoby jego wytwarzania indukcja elektromagnetyczna reguła Lenza prądnica prądu przemiennego transformator 30,31. Podsumowanie wiadomości dotyczących magnetyzmu Sprawdzian wiadomości 1 opisuje zjawisko indukcji elektromagnetycznej; planuje i wykonuje doświadczenia pokazujące powstawanie prądu indukcyjnego; posługuje się pojęciem prądu indukcyjnego; opisuje działanie prądnicy i transformatora; demonstruje działanie prądnicy i transformatora; opisuje zastosowania transformatorów wyjaśnia działanie silnika prądu stałego 2 Dział XI. RUCH DRGAJACY I FALE (9 h) 1.Obserwacja wzbudzania prądu indukcyjnego 2.Demonstracja działania transformatora 3. Przykład rozwiązania zadania rachunkowego z wykorzystaniem zależności między wielkościami elektrycznymi dla transformatora T.5.5-6 -opisuje działanie elektromagnesu i rolę rdzenia w elektromagnesie -opisuje wzajemne oddziaływanie magnesów z elektromagnesami i wyjaśnia działanie silnika prądu stałego Oprac. dr I.Flajszok 9

32,33. Ruch drgający okres częstotliwość, amplituda drgań wykres ruchu drgającego, przemiany energii w ruchu drgającym. 2 opisuje ruch wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie; posługuje się pojęciami: amplituda, okres, częstotliwość do opisu drgań i wyraża w jednostkach układu SI; demonstruje ruch drgający wskazuje położenie równowagi; wyznacza okres i częstotliwość drgań wahadła; szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku uwzględniając niepewność pomiarową; sporządza wykres ruchu drgającego odczytuje amplitudę i okres; rozpoznaje zależność rosnącą i malejącą na podstawie wykresu, wskazuje wartość maksymalną i minimalną; analizuje przemiany energii w ruchu drgającym; ropisuje i demonstruje zjawisko rezonansu mechanicznego; rozwiązuje zadania, stosując poznane zależności dla ruchu drgającego, analizuje wykresy ruchu drgającego 1. Demonstracja ruchu drgającego 2. Wyznaczanie okresu i częstotliwości drgań wahadła matematycznego (obowiązkowe doświadczenie uczniowskie WD.9.12) 3. Wyznaczanie okresu i częstotliwości drgań ciężarka zawieszonego na sprężynie (obowiązkowe doświadczenie uczniowskie WD.9.12) 3. Obserwacja konstruowania powstawania wykresu ruchu drgającego 4. Demonstracja zjawiska rezonansu mechanicznego 5. Analiza rozwiązanych zadań z podręcznika PP. FALE ELEKTROMAGNETY- CZNE I OPTYKA T.6.1,2 -opisuje ruch wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie oraz analizuje przemiany energii w tych ruchach -posługuje się pojęciami amplitudy drgań, okresu, częstotliwości do opisu drgań, wskazuje położenie równowagi oraz odczytuje amplitudę i okres z wykresu x(t) dla drgającego ciała 34. Fale mechaniczne: źródło fali mechanicznej rodzaje fal, zjawiska falowe 1 opisuje powstawanie fali mechanicznej; opisuje mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego; demonstruje powstawanie fali mechanicznej; posługuje się pojęciami: amplituda, okres, częstotliwość, prędkość, długość fali, wyraża je w jednostkach układu SI; stosuje do obliczeń związki między wielkościami fizycznymi opisującymi fale; rozróżnia fale podłużne i poprzeczne, koliste i płaskie; demonstruje różne rodzaje fal; opisuje i demonstruje zjawiska: odbicia, załamania, dyfrakcji i interferencji na przykładzie fal na wodzie; analizuje wykres fali, odczytuje jej długość i amplitudę; rozwiązuje zadania, stosując poznane zależności między wielkościami fizycznymi: okresem, częstotliwością, prędkością i długością fali 1. Demonstracja powstawania fali 2. Demonstracja różnych rodzajów fal 3. Demonstracja zjawisk falowych T.6.3,4 -opisuje mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fal na napiętej linie i fal dźwiękowych w powietrzu -posługuje się pojęciami: amplitudy, okresu i częstotliwości, prędkości i długości fali do opisu fal harmonicznych oraz stosuje do obliczeń związki między tymi wielkościami Oprac. dr I.Flajszok 10

35,36. Fale dźwiękowe: cechy dźwięku, zjawiska: echo, pogłos rezonans akustyczny infradźwięki ultradźwięki 2 opisuje mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fal dźwiękowych; demonstruje powstawanie i rozchodzenie się fal dźwiękowych; opisuje mechanizm wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych; wymienia wielkości, od których zależą wysokość i głośność dźwięku; wytwarza dźwięki o większej i mniejszej częstotliwości od danego dźwięku za pomocą drgającego przedmiotu i instrumentu muzycznego; wykazuje doświadczalnie, od jakich wielkości fizycznych zależy głośność dźwięku; analizuje wykresy różnych fal dźwiękowych wytworzone za pomocą oscyloskopu; wymienia szkodliwe skutki hałasu; opisuje i demonstruje zjawisko powstawania echa i pogłosu; opisuje i demonstruje zjawisko rezonansu akustycznego; posługuje się pojęciami: infradźwięki, ultradźwięki; przedstawia rolę fal dźwiękowych w przyrodzie 1. Demonstracja powstawania i rozchodzenia się fal dźwiękowych 2. Wytwarzanie dźwięku o większej i mniejszej częstotliwości od danego dźwięku za pomocą dowolnego drgającego przedmiotu lub instrumentu muzycznego(obowiązkowe doświadczenie uczniowskie WD.9.10) 3.Wytwarzanie dźwięków o różnej głośności 4. Analiza wykresu fali dźwiękowej 5. Demonstracja zjawiska pogłosu 6. Demonstracja zjawiska rezonansu akustycznego T.6.1-2 -opisuje mechanizm wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych, głośnikach itp. -wymienia od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku -posługuje się pojęciami infradźwięki i ultradźwięki 37,38. Fale elektromagnetyczne drgania elektryczne źródła fali elektromagnetycznej rodzaje fal elektromagnetycznych właściwości fal elektromagnetycznych zastosowanie fal elektromagnetycznych 2 opisuje zjawisko powstawania fal elektromagnetycznych; 1.Demonstracja drgań elektrycznych porównuje mechanizmy rozchodzenia się fal mechanicznych i 2.Opis powstawania fal elektromagnetycznych elektromagnetycznych; wyróżnia rodzaje fal elektromagnetycznych; przedstawia właściwości i zastosowanie fal elektromagnetycznych T.7.11,12 -podaje przybliżoną wartość prędkości światła w próżni; wskazuje prędkość światła jako maksymalną prędkość przepływu informacji -nazywa rodzaje fal elektromagnetycznych (radiowe, mikrofale, promieniowanie podczerwone, światło widzialne, promieniowanie nadfioletowe i rentgenowskie) i podaje przykłady ich zastosowania Oprac. dr I.Flajszok 11

39,40.Podsumowanie wiadomości-drgania i fale. Sprawdzian wiadomości 2 Dział XII. OPTYKA (13 h) Oprac. dr I.Flajszok 12

41,42. Światło i jego właściwości: źródła światła prędkość światła ośrodek optyczny promień świetlny prostoliniowość rozchodzenia się światła zjawisko cienia i półcienia dyfrakcja i interferencja światła natura światła 2 Uczeń; wymienia źródła światła; opisuje właściwości światła; podaje przykłady przenoszenia energii przez światło od źródła do odbiorcy; demonstruje przekazywanie energii przez światło; projektuje i demonstruje doświadczenie wykazujące prostoliniowe rozchodzenie się światła; podaje przybliżoną wartość prędkości światła w próżni; wskazuje prędkość światła jako maksymalną prędkość przepływu informacji; posługuje się pojęciami: promień optyczny, ośrodek optyczny, ośrodek optycznie jednorodny; rozwiązuje zadania rachunkowe z zastosowaniem zależności między wielkościami (, f, v); wyjaśnia powstawanie cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym; opisuje zjawiska dyfrakcji i interferencji światła oraz zjawisko fotoelektryczne; podaje przykłady zastosowania zjawiska foto; wyjaśnia dwoistą naturę światła na podstawie zjawisk optycznych (dyfrakcja, interferencja, zjawisko fotoelektryczne); projektuje i demonstruje zjawiska dyfrakcji i interferencji światła oraz zjawisko fotoelektryczne 1. Demonstracja przekazywania energii przez światło 2. Obserwacja prostoliniowego rozchodzenia się światła 3. Analiza zadania rachunkowego rozwiązanego z zastosowaniem zależności między wielkościami (, f, v) Obserwacja powstawania obszarów cienia i półcienia 5. Obserwacja zjawiska dyfrakcji światła 6. Obserwacja zjawiska interferencji światła 7. Obserwacja zastosowania zjawiska foto T.7.1,2,11 -porównuje (wymienia cechy wspólne i różnice) mechanizm rozchodzenia się fal mechanicznych i elektromagnetycznych -wyjaśnia powstawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym -podaje przybliżoną wartość prędkości światła w próżni; wskazuje prędkość światła jako maksymalną prędkość przepływu informacji Oprac. dr I.Flajszok 13

43. Odbicie i rozproszenie światła zjawisko odbicia światła prawo odbicia zjawisko rozproszenia światła 44-46. Zwierciadła i obrazy w nich powstające.: zwierciadła płaskie obrazy otrzymywane za pomocą zwierciadeł płaskich zwierciadła kuliste ognisko i ogniskowa obrazy otrzymywane za pomocą zwierciadeł kulistych wklęsłych zwierciadła kuliste wypukłe. 1 opisuje zjawisko odbicia światła; posługuje się pojęciami: kąt padania, kąt odbicia; projektuje i przeprowadza doświadczenie potwierdzające równość kątów padania i odbicia; formułuje prawo odbicia; rozwiązuje zadania rachunkowe z zastosowaniem prawa odbicia; opisuje zjawisko rozproszenia światła podczas jego odbicia od chropowatej powierzchni; demonstruje zjawisko rozproszenia światła 3 wymienia rodzaje zwierciadeł; rozróżnia, demonstruje i wskazuje w swoim otoczeniu przykłady różnych rodzajów zwierciadeł; wyjaśnia powstawanie obrazu pozornego w zwierciadle płaskim, wykorzystując prawo odbicia; posługuje się pojęciami: ognisko, ogniskowa, oś optyczna, środek krzywizny, promień krzywizny, zwierciadła kuliste; opisuje skupianie promieni w zwierciadle wklęsłym, posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej; konstruuje obrazy powstające w zwierciadłach kulistych wklęsłych; określa cechy powstających obrazów; posługuje się pojęciem powiększenia obrazu; rozwiązuje zadania rachunkowe z zastosowaniem wzoru na powiększenie, odczytuje potrzebne dane z rysunku; posługuje się pojęciem ogniska pozornego zwierciadła kulistego wypukłego; wykazuje doświadczalnie, że wiązka promieni padających na zwierciadło wypukłe ulega rozproszeniu; konstruuje obrazy za pomocą zwierciadeł kulistych wypukłych; określa cechy powstających obrazów 1. Demonstracja prawa odbicia 2. Analiza zadania rachunkowego z zastosowaniem prawa odbicia 3. Obserwacja zjawiska rozproszenia światła 1. Obserwacja obrazów otrzymywanych za pomocą zwierciadła płaskiego 2. Obserwacja zjawiska skupiania promieni świetlnych za pomocą zwierciadeł kulistych wklęsłych 3. Wyznaczanie ogniska zwierciadła kulistego wklęsłego 4. Obserwacja obrazów powstających w zwierciadle wklęsłym 5.Rozwiązywanie zadań rachunkowych rozwiązanych z zastosowaniem wzoru na powiększenie T.7.2,3 -wyjaśnia powstawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym -wyjaśnia powstawanie obrazu pozornego w zwierciadle płaskim, wykorzystując prawa odbicia; opisuje zjawisko rozproszenia światła przy odbiciu od powierzchni chropowatej T.7.4 -opisuje skupianie promieni w zwierciadle wklęsłym posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej,rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez zwierciadła wklęsłe Oprac. dr I.Flajszok 14

47,48. Załamanie światła zjawisko załamania światła prawo załamania światła zjawisko załamania światła w płytce równoległościennej pryzmat rozszczepienie światła w pryzmacie barwy, widzenie barwne 2 opisuje (jakościowo) bieg promieni przy przechodzeniu światła z ośrodka rzadszego do ośrodka gęstszego optycznie i odwrotnie; posługuje się pojęciem: kąt załamania; formułuje prawo załamania światła; projektuje i demonstruje zjawisko załamania światła (zmiany kąta załamania przy zmianie kąta padania); odczytuje i analizuje dane z tabeli współczynników załamania światła w różnych ośrodkach; rozwiązuje zadania rachunkowe z zastosowaniem prawa załamania światła; opisuje i demonstruje zjawisko załamania światła w płytce równoległościennej; opisuje zjawisko rozszczepienia światła za pomocą pryzmatu; opisuje światło białe jako mieszaninę barw, a światło lasera jako światło jednobarwne; demonstruje zjawisko rozszczepienia światła w pryzmacie; rysuje bieg promienia światła monochromatycznego i światła białego po przejściu przez pryzmat; demonstruje zjawisko pochłaniania i odbicia przez różne ciała określonych barw 1. Demonstracja zjawiska załamania światła (zmiany kąta załamania przy zmianie kąta padania-jakościowo)(obowiązkowe doświadczenie uczniowskie WD.9.11) 2. Analiza przykładu, odczytywanie potrzebnych danych z tabeli współczynników załamania światła w różnych ośrodkach 3.Demonstracja biegu promienia w płytce równoległościennej 4. Obserwacja biegu promienia świetlnego w pryzmacie 5. Demonstracja rozszczepienia światła w pryzmacie 6. Obserwacja zjawiska pochłaniania i odbicia określonych barw przez dane ciało T.7.5,9,10 -opisuje (jakościowo) bieg promieni przy przejściu światła z ośrodka rzadszego do ośrodka gęstszego optycznie i odwrotnie -opisuje zjawisko rozszczepienia światła za pomocą pryzmatu -opisuje światło białe jako mieszaninę barw, a światło lasera jako światło jednobarwne PP.8.6 -odczytuje dane z tabelii zapisuje dane w formie tabeli Oprac. dr I.Flajszok 15

49-50. Soczewkibudowa i zastosowanie. Otrzymywanie obrazów w soczewkach. rodzaje soczewek ognisko i ogniskowa obrazy otrzymywane za pomocą soczewek skupiających obrazy otrzymywane za pomocą soczewek rozpraszających zdolność skupiająca soczewki korygowanie wad wzroku przyrządy optyczne, zjawiska optyczne w przyrodzie 3 wymienia rodzaje soczewek; opisuje bieg promieni przechodzących przez soczewki skupiającą i rozpraszającą ( biegnących równolegle do osi optycznej), posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej, planuje i demonstruje powstawanie obrazów za pomocą soczewek; wytwarza za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie, dobierając położenie soczewki i przedmiotu; rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki; rozróżnia obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powiększone i pomniejszone; posługuje się pojęciem zdolności skupiającej soczewki i wyraża ją w jednostce układu SI; rozwiązuje zadania rachunkowe z zastosowaniem wzoru na powiększenie i zdolność skupiającą soczewki; opisuje powstawanie obrazów w oku ludzkim; wymienia i opisuje wady wzroku; wyjaśnia pojęcie krótkowzroczności i dalekowzroczności oraz opisuje rolę soczewek w ich korygowaniu; wymienia i opisuje różne przyrządy optyczne (mikroskop, lupa, luneta itd.); analizuje konstrukcje obrazów otrzymywanych za pomocą różnych przyrządów optycznych; wymienia i opisuje zjawiska optyczne w przyrodzie 1. Doświadczalne wyznaczanie ogniska soczewki skupiającej 2. Wytwarzanie za pomocą soczewki skupiającej ostrego obrazu przedmiotu na ekranie z odpowiednim doborem doświadczalnym położenia soczewki i przedmiotu(obowiązkowe doświadczenie uczniowskie WD.9.14) 3. Demonstracja i obserwacja różnych rodzajów obrazów otrzymywanych za pomocą soczewki skupiającej 4. Analiza przykładów zadań konstrukcyjnych dotyczących wyznaczania obrazów otrzymywanych za pomocą soczewek skupiających 5. Analiza zadania rachunkowego rozwiązanego z zastosowaniem wzoru na powiększenie soczewki Obserwacja biegu promieni świetlnych przez soczewkę rozpraszającą 7. Analiza zadania rachunkowego rozwiązanego z zastosowaniem wzoru na zdolność skupiającą soczewki 8. Analiza rozwiązanych zadań rachunkowych dotyczących korygowania wad wzroku 9. Demonstracja lupy jako najprostszego przyrządu optycznego, mikroskupu,lunety T.7.6-8 -opisuje bieg promieni przechodzących przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą (biegnących równolegle do osi optycznej) posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej -rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki, rozróżnia obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powiększone, pomniejszone -wyjaśnia pojęcia krótkowzroczności i dalekowzroczności oraz opisuje rolę soczewek w ich korygowaniu 51,52. Podsumowanie wiadomości z optyki. Sprawdzian wiadomości 2 Utrwalanie materiału. Realizacja standardów egzaminu gimnazjalnego. (10h) Oprac. dr I.Flajszok 16

1,2. Ruch prostoliniowy i siły droga, prędkość, przyspieszenie, prędkość średnia i chwilowa, ruch jednostajnie przyspieszony, ruch jednostajnie opóźniony, ruch niejednostajny, I, II, III zasada dynamiki Newtona, siła ciężkości, swobodne spadanie ciał, maszyny proste, opory ruchu. 2 Wymagania szczegółowe punkty podstawy: 1.1., 1.2., 1.3.,1.4., 1.5., 1.6., 1.7., 1.8., 1.9., 1.10., 1.11., 1.12. Wymagania przekrojowe punkty podstawy: 8.1., 8.2., 8.3.,8.4., 8.5., 8.6., 8.7., 8.8., 8.9., 8.10., 8.11., 8.12. Wymagania doświadczalne punkty podstawy: 9.2., 9.4. Realizacja standardów wymagań z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych: I. Umiejętne stosowanie terminów, pojęć i procedur z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych niezbędnych w praktyce życiowej i dalszym kształceniu 1) stosuje terminy i pojęcia matematyczno-przyrodnicze: a) czyta ze zrozumieniem teksty, w których występują terminy i pojęcia matematyczno-przyrodnicze, np. w podręcznikach, w prasie,tekstach popularno-naukowych; b) wybiera odpowiednie terminy i pojęcia do opisu zjawisk, właściwości, ciał fizycznych; 2) wykonuje obliczenia stosując poznane wzory fizyczne w różnych sytuacjach praktycznych: a) posługuje się przybliżeniami; b) posługuje się jednostkami miar. II.Wyszukiwanie i stosowanie informacji 1) odczytuje informacje przedstawione w formie: tekstu, tabeli,wykresu, rysunku, schematu,fotografii; 2) operuje informacją: a) selekcjonuje informacje, b) porównuje informacje, c) analizuje informacje, d) przetwarza informacje, e) interpretuje informacje, f) czytelnie prezentuje informacje, g) wykorzystuje informacje w praktyce. 3,4. Energia i jej 2 Wymagania szczegółowe punkty podstawy: III. Wskazywanie i opisywanie faktów, związków i zależności, w szczególności przyczynowo-skutkowych, funkcjonalnych, przestrzennych i czasowych 1) wskazuje prawidłowości w procesach, w funkcjonowaniu układów i systemów: a) wyodrębnia z kontekstu dane zjawisko; b) określa warunki jego występowania; c) opisuje przebieg zjawiska w czasie i przestrzeni; d) wykorzystuje zasady i prawa do objaśniania zjawisk; a) posługuje się językiem symboli fizycznych: b) zapisuje wielkości za pomocą symboli, c) zapisuje wielkości za pomocą wyrażeń algebraicznych, cd przekształca wyrażenia algebraiczne, d) zapisuje związki i procesy w postaci równań i nierówności, e) posługuje się funkcjami: f) wskazuje zależności funkcyjne, Oprac. dr I.Flajszok 17

7,8. Elektryzowanie i elektryczność. sposoby elektryzowania ciał (przez tarcie i dotyk), ładunek elektryczny, zasada zachowania ładunku, przewodniki i izolatory, napięcie elektryczne, natężenie prądu, I prawo Kirchhoffa, prawo Ohma, opór elektryczny, energia elektryczna, praca i moc prądu, 9,10. Właściwości materii magnetyzm. magnes trwały, kompas, ferromagnetyki, właściwości magnetyczne przewodu, przez który płynie prąd elektryczny, biegunowość magnetyczna przewodnika kołowego, siła magnetyczna (elektrodynamiczna), reguła lewej dłoni, silnik elektryczny. 2 Wymagania szczegółowe punkty podstawy: 4.1., 4.2., 4.3.,4.4., 4.5., 4.6., 4.7., 4.8., 4.9., 4.10., 4.11., 4.12., 4.13. Wymagania przekrojowe punkty podstawy 8.1., 8.2., 8.3.,8.4., 8.5., 8.6., 8.7., 8.8., 8.9., 8.10., 8.11., 8.12. Wymagania doświadczalne punkty podstawy: 9.6.,9.7., 8.8., 9.9. Wymagania szczegółowe punkty podstawy: 5.1., 5.2., 5.3.,5.4., 5.5., 5.6. Wymagania przekrojowe punkty podstawy 8.1., 8.2., 8.3.,8.4., 8.5., 8.6., 8.7., 8.8., 8.9., 8.10., 8.11., 8.12. Wymagania doświadczalne punkty podstawy: 9.10. g) opisuje funkcje za pomocą wzorów, wykresów i tabel, h) analizuje funkcje przedstawione w różnej postaci i wyciąga wnioski, 4) stosuje zintegrowaną wiedzę do objaśniania zjawisk fizycznych: a) łączy zdarzenia w ciągi przemian, b) wskazuje współczesne zagrożenia dla zdrowia człowieka i środowiska przyrodniczego, c) analizuje przyczyny i skutki oraz proponuje sposoby przeciwdziałania współczesnym zagrożeniom cywilizacyjnym, IV. Stosowanie zintegrowanej wiedzy i umiejętności do rozwiązywania problemów 1) stosuje techniki twórczego rozwiązywania problemów: a) formułuje i sprawdza hipotezy, b) kojarzy różnorodne fakty, obserwacje, wyniki doświadczeń i wyciąga wnioski, 2) analizuje sytuację problemową: a) dostrzega i formułuje problem, b) określa wartości dane i szukane (określa cel), 3) tworzy modele sytuacji problemowej: a) wyróżnia istotne wielkości i cechy sytuacji problemowej, b) zapisuje je w terminach fizycznych, 4) tworzy i realizuje plan rozwiązania: a) rozwiązuje równania i nierówności stanowiące model problemu, b) układa i wykonuje procedury osiągania celu, 5) opracowuje wyniki: a) ocenia wyniki, b) interpretuje wyniki, c) przedstawia wyniki. Oprac. dr I.Flajszok 18