Opis Wymagania Ścieżka zawodowa Zasady naboru do służby przygotowawczej Test sprawności Służba kandydacka - po odbyciu służby kandydat zostaje mianowany strażakiem na stałe. Droga rozwoju Zawód strażaka w pigułce Czynności zawodowe W klasyfikacji zawodów i specjalności zawód strażaka jest pod kodem 541101. Opis Strażak - funkcjonariusz pożarnictwa, który pełni służbę w Państwowej Straży Pożarnej. Dodatkowo wykonuje on prace ratowniczo-gaśnicze oraz konserwacyjne i naprawcze urządzeń stanowiących wyposażenie techniczne jednostek ratowniczo-gaśniczych. Wymagania Strażakiem może być osoba, która spełnia poniższe warunki: - posiada obywatelstwo polskie, - nie była karana za przestępstwo umyślne w tym przestępstwo skarbowe, - korzysta z pełni praw publicznych, - jest zdolna fizycznie i psychicznie do pełnienia tej służby, - posiada dyplom ukończenia studiów wyższych, - odbyła szkolenie podstawowe albo szkolenie podstawowe i uzupełniające. Ścieżka zawodowa Nabór do Państwowej Straży Pożarnej - Osobie podejmującej naukę w szkole Państwowej Straży Pożarnej nadaje się stopień strażaka. Zasady naboru do służby przygotowawczej 1 / 7
Oceny zdolności fizycznej i psychicznej do służby w Państwowej Straży Pożarnej dokonują komisje lekarskie podległe ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych. Przyjęcia do służby dokonuje właściwy terytorialnie, ze względu na położenie jednostki organizacyjnej PSP, komendant wojewódzki, komendant powiatowy (miejski) lub kierownik jednostki organizacyjnej PSP w miarę posiadanych możliwości etatowych. Ponadto, aby umożliwić podjęcie służby w PSP prowadzi się postępowanie kwalifikacyjne, w którym przyjmuje się system punktacji gratyfikujący posiadane uprawnienia, takie jak: - prawo jazdy kat. B - 2 pkt - prawo jazdy kat. C - 4 pkt - uprawnienia ratownika medycznego - 5 pkt - posiadanie innych uprawnień, które mogą być przydatne (np. obsługa ciężkiego sprzętu) - 5 pkt - uprawnienia płetwonurka - 3 pkt - udokumentowane członkostwo w Ochotniczej Straży Pożarnej (OSP) powyżej 3 lat - 3 pkt - udokumentowany udział w zawodach pożarniczych OSP - 3 pkt - udokumentowane szkolenia dla członków OSP - 3 pkt - wykształcenie: - 3-5 pkt średnie techniczne - 3 pkt zdany egzamin maturalny - 4 pkt wyższe techniczne o kierunku przydatnym w PSP - 5 pkt Punktacja może być doprecyzowana w zależności od rodzaju stanowiska służbowego, na które prowadzony jest nabór i dotyczy to zarówno kategorii posiadanego prawa jazdy, odbytych szkoleń czy posiadania innych kwalifikacji. Test sprawności Jeśli kandydat chce podjąć służbę w Państwowej Straży Pożarnej, to musi również zdać test sprawności fizycznej. Do wykonania testu sprawności fizycznej zostanie dopuszczona osoba, jeśli: - posiada zaświadczenie lekarskie od lekarza rejonowego, rodzinnego lub internisty, dopuszczające do testu sprawnościowego, wystawione nie wcześniej niż jeden miesiąc przed datą jego przeprowadzenia, - ma właściwą wydolność organizmu, stwierdzoną na podstawie przeprowadzonej 2 / 7
zmodyfikowanej próby "Harvard Step-up Test". 1. Próba wydolnościowa - zmodyfikowana metoda harwardzka ("Harvard Step-up Test"). W ciągu podanego czasu wchodzi się na stopień w tempie 30 razy w ciągu 1 minuty. Na hasło "raz" (pierwszy takt metronomu) stawia się swą lewą stopę na stopniu, na hasło "dwa" (drugi takt metronomu) dostawia się prawą stopę do lewej (na stopień) przy całkowitym wyproście w stawach kolanowych i stawie biodrowym, na hasło "trzy" (trzeci takt metronomu) stawia się lewą stopę na podłodze, a na hasło "cztery" (czwarty takt metronomu) prawą stopę dostawia się do stopy lewej (na podłogę), przyjmując postawę zasadniczą. Czas trwania jednego cyklu wynosi 2 sekundy. Po upływie czasu trwania pełnego ćwiczenia siada się na krześle, a osoba prowadząca badania wykonuje pomiar częstości tętna przez 30 sekund, począwszy od 1 min po zakończeniu próby, następnie od 2 min oraz od 4 min (3 pomiary przez 30 s). W przypadku nie osiągnięcia minimalnego wskaźnika wydolności, nie zostaje się dopuszczonym do zaliczenia testu sprawności fizycznej. 2. Test sprawności fizycznej składa się z trzech konkurencji, za pomocą których badane są podstawowe cechy motoryczne kandydatów. 2.1. Próby dla kobiet. a) siady proste z leżenia tyłem, b) rzut piłką lekarską (2 kg) znad głowy, c) bieg wahadłowy 4 x 10 m. 2.2. Próby dla mężczyzn. a) bieg na 50 m i 1 000 m, b) podciąganie się na drążku (drążek na wysokości doskocznej). W okresie zimowym zamiast biegu na 50 m wprowadza się bieg zygzakiem (koperta), zamiast biegu na 1 000 m wprowadza się ćwiczenie wytrzymałościowe pod nazwą "delfin". W przypadku nie zaliczenia jednej z konkurencji (ma się prawo do 2 prób) za cały sprawdzian wystawia się ocenę niedostateczną - co jest równoznaczne z wyeliminowaniem kandydata z dalszego postępowania kwalifikacyjnego. Zakres testów sprawnościowych może być modyfikowany w zależności od potrzeb. Służba kandydacka Możliwością podjęcia służby w strukturach Państwowej Straży Pożarnej jest ukończenie służby kandydackiej w jednej ze szkół PSP kształcącej w systemie dziennym. Osobę podejmującą służbę w Państwowej Straży Pożarnej mianuje się strażakiem w służbie przygotowawczej na okres 3 lat. Nabór do szkół pożarniczych odbywa się poprzez egzaminy wstępne, składające się z dwóch 3 / 7
części: - teoretycznej, - praktycznej - test sprawnościowy. Określone limity wiekowe, jak i egzaminy wstępne wraz z testem sprawnościowym obowiązują mężczyzn i kobiety. O przyjęcie do ww. szkół (służby kandydackiej) mogą ubiegać się obywatele polscy, którzy uzyskali: - świadectwo dojrzałości i nie przekroczyli 25 roku życia - jeżeli ubiegają się o przyjęcie do służby kandydackiej w Szkole Głównej Służby Pożarniczej, - świadectwo dojrzałości lub świadectwo ukończenia szkoły średniej i nie przekroczyli 23 roku życia - jeżeli ubiegają się o przyjęcie do służby kandydackiej w szkołach kształcących na poziomie aspiranckim, oraz - odznaczają się warunkami zdrowotnymi i psychofizycznymi potwierdzonymi orzeczeniem komisji lekarskiej MSWiA o przydatności do służby w Państwowej Straży Pożarnej, - nie byli karani sądownie, - złożyli zobowiązanie do pełnienia służby w Państwowej Straży Pożarnej po ukończeniu służby kandydackiej, - złożyli z wynikiem pomyślnym egzamin wstępny. Więcej informacji na temat służby kandydackiej można znaleźć w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 sierpnia 1997 roku w sprawie szczegółowych zasad, warunków i trybu przyjmowania do służby kandydackiej w Państwowej Straży Pożarnej. Na temat przebiegu służby kandydackiej mówi również Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 sierpnia 1997 roku w sprawie przebiegu służby kandydackiej oraz szczegółowych zasad i trybu opiniowania strażaków w służbie kandydackiej. Po ukończeniu szkoły (służby kandydackiej) absolwenci kierowani są przez Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej do pełnienia służby w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej na terenie całego kraju. Kształcenie na poziomie aspiranckim realizują trzy szkoły, tj. Centralna Szkoła Państwowej Straży Pożarnej w Częstochowie, Szkoła Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie oraz Szkoła Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu. Słuchacze tych szkół otrzymują tytuł technika pożarnictwa i stopień służbowy młodszego aspiranta Państwowej Straży Pożarnej. 4 / 7
Kształcenie kadr oficerskich odbywa się w Szkole Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie. Absolwenci tej szkoły otrzymują tytuł inżyniera pożarnictwa lub magistra inżyniera pożarnictwa i stopień służbowy młodszego kapitana Państwowej Straży Pożarnej. Droga rozwoju Aby pracować w Państwowej Straży Pożarnej równocześnie podnosząc swoje kwalifikacje można wybrać jedną z dwóch dróg: - rozpocząć dzienne "studia mundurowe" na kierunku inżynierii bezpieczeństwa pożarowego w Szkole Głównej Służby Pożarniczej (wtedy to, do czasu uzyskania tytułu inżyniera jest się w tzw. służbie kandydackiej, co jest jednoznaczne z rozpoczęciem służby w Państwowej Straży Pożarnej), - rozpocząć pracę w jednej z jednostek organizacyjnych PSP, a następnie przechodzić przez kolejne etapy zdobywania kwalifikacji pożarniczych, aż do zdobycia tytułu zawodowego inżyniera pożarnictwa. Droga ta w drugim przypadku będzie wyglądała następująco: - szkolenie podstawowe - 3 - miesięczne, odbywające się w formie skoszarowanej w jednej ze szkół PSP bądź w jednym z ośrodków szkolenia w komendach wojewódzkich PSP; po jego ukończeniu uzyskuje się kwalifikacje do zajmowania stanowisk przewidzianych dla szeregowych Państwowej Straży Pożarnej, - szkolenie uzupełniające - realizowane w tej samej formie co szkolenie podstawowe; po jego ukończeniu uzyskuje się kwalifikacje do zajmowania stanowisk przewidzianych dla podoficerów Państwowej Straży Pożarnej, - uzyskanie tytułu zawodowego technik pożarnictwa - 2 lata nauki w jednej ze szkół aspirantów oraz zdanie egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie technik pożarnictwa, - zaoczne studia inżynierskie w SGSP - uzyskanie tytułu inżyniera pożarnictwa i otrzymanie pierwszego stopnia oficerskiego. Należy jednak zaznaczyć, że to przełożony kieruje strażaka na szkolenia, kursy czy do szkoły, co oznacza, że zdobywanie kolejnych kwalifikacji będzie uzależnione od polityki kadrowej jednostki, w której jest się zatrudnionym. 5 / 7
Na temat szkolenia podstawowego i uzupełniającego do wykonywania zawodu strażaka można przeczytać w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 października 2005 roku w sprawie wymagań kwalifikacyjnych oraz szkoleń dla strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej i osób wykonujących czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Można również wykorzystać zdobywane wykształcenie i przechodzić przez kolejne szczeble kariery zawodowej w PSP jako osoba z wyższym wykształceniem. Oznacza to, że dwa pierwsze etapy (szkolenie podstawowe i uzupełniające) pozostają bez zmian, a dalsza droga zawodowa uzależniona będzie od polityki kadrowej danej jednostki organizacyjnej PSP. Zawód strażaka w pigułce Najprostszą drogą do zawodu strażaka jest ukończenie jednej ze szkół pożarniczych w Polsce. Można zaczynać od średnich szkół policealnych, czyli szkół aspirantów (Kraków, Poznań, Częstochowa), a można też wybrać ambitniejszą drogę. Jedyną uczelnią, która kształci oficerów i magistrów inżynierów pożarnictwa, jest Szkoła Główna Służby Pożarniczej w Warszawie, gdzie przyjmowani są kandydaci po maturze. Do Szkoły Aspirantów Pożarnictwa w Krakowie i Poznaniu przyjmowani są kandydaci posiadający średnie wykształcenie, nie jest tam jednak wymagana matura. Najtrudniejsze są egzaminy wstępne. Zaczyna się od specjalistycznych badań lekarskich w poradniach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz testów sprawności fizycznej, które sprawdzają, czy kandydat nie ma lęku wysokości. Potem kandydatów obowiązuje test z chemii, fizyki i języka obcego oraz egzamin sprawnościowy z wychowania fizycznego. Każdy musi posiadać świadectwo dojrzałości i nie przekroczyć 25 roku życia, nie może być karany i musi się odznaczać warunkami zdrowotnymi i psychofizycznymi potwierdzonymi orzeczeniem wojewódzkiej komisji lekarskiej MSWiA o przydatności do służby w PSP. Kandydat trafia na studia dzienne na Wydziale Inżynierii Bezpieczeństwa Pożarowego i kierunku: inżynieria bezpieczeństwa przeciwpożarowego. Szkoła Główna Służby Pożarniczej prowadzi studia inżynierskie, ale po ich ukończeniu można kontynuować studia magisterskie. Studia inżynierskie trwają 8 semestrów, a absolwenci otrzymują tytuł inżyniera pożarnictwa i stopień służbowy młodszego kapitana Państwowej Straży Pożarnej. Najlepsi słuchacze już po 6 semestrach studiów inżynierskich mogą być na własną prośbę skierowani na studia magisterskie, które trwają 3 semestry. Absolwenci tych studiów otrzymują z kolei tytuł zawodowy magistra inżyniera pożarnictwa i stopień służbowy młodszego kapitana. Po egzaminie wstępnym kandydaci rozpoczynają w pierwszych dniach sierpnia tzw. szkolenie kandydackie, prowadzone w warunkach poligonowych. Trwa ono 6-8 tygodni i stanowi przygotowanie do udziału w akcjach ratowniczo-gaśniczych oraz do pełnienia służby w PSP. Po jego ukończeniu kandydaci składają ślubowanie i stają się podchorążymi Szkoły Głównej Służby Pożarniczej. Przez cały okres studiów podchorążowie zdobywają doświadczenie, pełniąc służbę w pododdziale bojowym Zakładu Ratowniczo-Gaśniczego (Warszawa-Żoliborz). Mogą być 6 / 7
włączani do akcji ratowniczo-gaśniczych na terenie całej Polski. Kończą studia zaliczeniem egzaminu dyplomowego, do którego przystępują po uzyskaniu absolutorium z programu studiów i uzyskaniu pozytywnej oceny z pracy dyplomowej. Każdy z absolwentów SGSP jest zobowiązany do pięcioletniej służby w Państwowej Straży Pożarnej, a w razie rezygnacji musi zwrócić koszty pobytu w SGSP. Czynności zawodowe Strażak jest uprawniony do: - wykonywania czynności związanych z lokalizacją i gaszeniem pożarów, - wykorzystywania własności techniczno - taktycznych sprzętu pożarniczego podczas działań ratowniczo - gaśniczych, - ewakuowania ludzi i mienia z obiektów zagrożonych rozwojem pożaru lub innymi niebezpieczeństwami, - obsługiwania urządzeń przeznaczonych do ratownictwa technicznego w warunkach katastrof w transporcie publicznym i ratownictwa ludzi w katastrofach budowlanych, - posługiwania się środkami łączności w warunkach działań operacyjnych, - sprawdzania, konserwowania wyposażenia technicznego jednostek ratowniczo - gaśniczych i usuwania prostych usterek, - organizowania bezpiecznego stanowiska pracy dla siebie i podległych strażaków ratowników, - przestrzegania obowiązujących instrukcji i przepisów przy wykonywaniu czynności ratowniczo - gaśniczych, - po uzyskaniu odpowiedniego doświadczenia i specjalistycznego przeszkolenia pełnienia funkcji kierującego pracą zespołu ludzi przy prowadzeniu działań ratowniczo - gaśniczych, - wykonywania prac ratowniczo - gaśniczych oraz konserwacyjnych i naprawczych urządzeń stanowiących wyposażenie techniczne jednostek ratowniczo - gaśniczych. {loadposition widzetstrażak} 7 / 7